رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )381( سێشەممە 2013/6/11

w w w . a w e n e . c o m

12 »» 17 »»

له كۆیه خاچ و مناره یه كتریان خۆشده وێت

«« ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌11مه‌سیحیه‌کان‌له‌کوردستان

3 »»

12 »» 17 »»

ده ستورم نه خوێندۆته وه و ناشیخوێنمه وه ، حزبه كه م رای چی بێت منیش هه مان رام هه یه

«« 17ده‌ستدرێژی‌بۆ‌سه‌ر‌منداڵێکی‌‌13ساڵ«« 4ده‌ستور‌و‌بایه‌عی..دەستدرێژی سێکسییان لەکوڕەکەمان کردوەو

دەیانەوێت یەکێکیتر تاوانبار بکەین

ریکالم

حاك����م ق����ادر ئاماژه ب����ه وه ده كات وه ك ده س����تور ناكرێ����ت ك����ه ده قێكی پی����رۆز مامه ڵ����ه ی له گه ڵ بكرێت����و به هێڵ����ی س����ور دابنرێتو ریكردنی ركردن وده س����تكا هه مواقبوڵ نه كرێت، ئ����ه و ده ڵێت "كه س

ناتوانێ����ت تاكڕه وانه بڕیار له س����ه ر ده ستور بدات".

كارگێ����ڕی س����لێمانی : ئاوێن����ه ، یه كێت����ی سیاس����ی مه كته ب����ی "حاك����م كوردس����تان نیش����تمانی ق����ادر" له چاوپێكه وتنێك����ی تایبه ت

رایگه یاند كه هه ڵوێستی به ئاوێنه دا ره س����می یه كێتی ده رباره ی پرسی ده س����تور، هه ڵوێس����تی ئه نجومه نی سه ركردایه تیه كه ئه ویش )سازانی نیش����تمانییه ( و ل����ه ده ره وه ی ئ����ه م هه ركه سێك ده سته واژه و ستراتیژه ،

له وباره یه وه بدوێت، لێدوانی تایبه ت و بۆچونی شه خسی خۆیه تی .

حاكم قادر وتی "پێویسته پرۆژه ی ده ستور گوزارشت له ئیراده ی هه مو كوردس����تان هه رێمی دانیش����توانی بكات، ك����ه س ناتوانێت به تاكڕه وی

بڕیاری له س����ه ربدات ت����ا ته وافوقی هه موان نه كرێت و له سه ر نیشتمانی

له سه ری كۆك نه بن".نه وش����یروان "ئه گ����ه ر وتیش����ی مس����ته فا خ����ۆی كاندید ب����كات بۆ پۆس����تی س����ه رۆكایه تی هه رێم، بۆ

هه ر روداوێك قسه ی خۆمان ده بێت وه ك یه كێت����ی، به پێ����ی رێكه وتن و كوردس����تان و خه ڵكی به رژه وه ندی

یه كێتیی نیشتمانی كوردستان".

حه مه جه زا س���اڵح ئاماژه به وه ده كات كه تائێس���تا ئه و بری���كاری وه زاره تی سامانه سروشتیه كانه و ئاشتی هه ورامی و وه زاره ته كه ی ماف و ده سه اڵتی ئه وه یان نییه قسه له سه ر پۆس���ته كه ی بكه ن، جه غت له س���ه ر ئ���ه وه ش ده كاته وه كه "داوای یاس���ایی له سه ر هه ر تۆمه تێكی ن���اڕه وا تۆم���ار ده كات ك���ه خرابێت���ه

پاڵی ". تایب���ه ت به ئاوێنه : س���ه رچاوه یه كی نزیك له حه مه جه زا س���اڵح به ئاوێنه ی راگه یان���د كه ناوبراو هه ر له س���ه ره تای ده ستبه كاربونیه وه له 2012/10/1دا داوای له وه زیری ده س���ه اڵته كانی دیاریكردنی سامانه سروشتییه كان كردوه و هاوكات

داوای په یكه ری رێكخستنی وه زاره تیشی كردوه و چه ندین یاداشتیشی له وباره یه وه داوات���ه وه زیر، ب���ه اڵم وه اڵمی هیچ كام له یاداش���ته كانی نه داوه ت���ه وه ، ته نه���ا فه رمانێك���ی وه زاری ده ركردوه به ناوی پێدانی ده سه اڵت كه چی هه مو بڕگه كانی

فه رمانه كه واجباته نه ك ده سه اڵت.ئه م سه رچاوه یه وتی "دوای هه وڵێكی داواكردن���ی دوباره كردن���ه وه ی زۆرو ده سه اڵت نه یتوانی له مه زیاتر چاوه ڕێ ب���كات و وه ك بریكارێكی بێده س���ه اڵت كارب���كات، بۆیه یاداش���تێكی له 4/14 دایه مه كته بی سیاسی و داوایكرد ئه گه ر ده س���ه اڵتی بریكاری وه زاره تی نادرێتێ

له پۆسته كه ی بیبورن".

ب���ه وه كرد س���ه رچاوه كه ئاماژه ی كه "تائێس���تا حه مه جه زا س���اڵح قادر بری���كاری وه زاره ته و هی���چ فه رمانێكی لێبوردنی به ده ست نه گه یشتوه به الدان، مانه وه ش���ی په یوه ندی به حیزبه كه یه وه هه یه و وه زاره ت و وه زیر ماف و ده سه اڵتی ئه وه یان نییه قس���ه له سه ر پۆسته كه ی

بكه ن".ئه م سه رچاوه یه وتی "له رونكردنه وه ی وه زاره ت���دا چه ن���د تۆمه تێك���ی ناڕه وا خراوه ت���ه پاڵ حه مه جه زا س���اڵح قادر ك���ه تۆمه تی نزم و بێبنه مان، له به رئه وه داوای یاسایی له س���ه ر هه ر تۆمه تێكی ناڕه وا تۆم���ار ده كات ب���ۆ گێڕانه وه ی

ئیعتباری مه عنه وی خۆی ".

هه فته ی رابردو، قاسه كه ی باره گای لقی كوردستان نوسه رانی یه كێتی سلێمانی ده دزرێت كه بڕی شه ش ملیۆن دیناری

تێدابوه و كێشی 110 كیلۆیه .ئاوێنه ، س����لێمانی : كارمه ندێكی لقی كوردستان نوسه رانی یه كێتی سلێمانی هه واڵی دزینی قاس����ه كه ی ب����ۆ ئاوێنه

پشتڕاستكرده وه و وتی "ده رگای بیناكه و ژوره كانی به كلیل كراونه ته وه و پۆلیسیش گومانیان له ناوخۆی یه كێتییه كه هه یه ". پارێزگای پۆلیسی وته بێژی هه روه ها سلێمانی "نه قیب سه ركه وت" له لێدوانێكدا ب����ۆ ئاوێن����ه رایگه یان����د ك����ه "یه كێتی نوسه ران سكااڵی یاساییان تۆماركردوه ،

پاش لێكۆڵینه وه ی نه هێشتنی تاوانیش گومانه ك����ه وا ده كرێت كه ده س����تێكی ناوخ����ۆی تێدابێت، له ئێس����تادا دادوه ر داوای ژمێری����اری ئه و ش����وێنه ی كردوه وه كو ش����اهید وته ی وه ربگیرێت، دواتر

بڕیاری گونجاو بدرێت".به پێی زانیاریه كانی ئاوێنه ، له و بڕی

له قاس����ه كه دا دیناره ی ملیۆن ش����ه ش بوه ته نها دو ملیۆن����ی موڵكی یه كێتی نوسه ران بوه و ئه ودوای هی كه سوكاری ژمێریاره كه بوه . ئه و كه سانه ی له یه كێتی نوسه ران كارده كه ن ژماره یان 16 كه سه ، دادوه ر تائێس����تا هیچ كه سێكی له وانه

بانگهێشت نه كردوه .

ساڵح موتڵه گ ئاماژه به وه ده كات كه ئه و له كاتی سه ردانه كه ی مالیكیدا بۆ هه ولێر س���ه یری له وه هات���وه بارزانی به جۆرێ���ك دواندویه ت���ی وه ك ئه وه ی ئاماده نه بو بیبینێ���ت و یه كه مجاربێت بچێته سه ر خوانه كه ی ، ئه و سه باره ت كش���انه وه ی ده رباره ی به لێدوانه كه ی پێش���مه رگه له ناوچ���ه جێناكۆكه كان ده ڵێ���ت "م���ن راش���كاوانه ده دوێم و

له پاشمله قسه ناكه م".ئاوێن���ه ، تایبه ت: س���اڵح موتڵه گ كه س���وننه كان دیاری س���ه ركرده ی هاوڕێ���ی مالیك���ی ب���و ب���ۆ هه ولێر، به ئاوێن���ه ی راگه یاند كه "ئاماده نه بوم بچمه س���ه ر ئ���ه و خوان���ه ی بارزانی ب���ۆ میوانه كان���ی س���ازكردبو، وه ك به چه ند به رامبه ر ده ربڕی���ن ناڕه زایی هه ڵس���وكه وتێك ك���ه به نه گونج���اوم

ده زانی به رامبه ر به خۆم".كه لێدوانه ش���ی ب���ه و س���ه باره ت پێویس���تی ده رب���اره ی له هه ولێ���ر كش���انه وه ی هێزه كان���ی پێش���مه رگه رایگه یاند، جێناكۆك���ه كان له ناوچ���ه موتڵه گ وتی "م���ن نه ده دوێم و فێرنیم به ڵك���و كه له پاش���مله قس���ه بكه م، قس���ه ده كه م به رامب���ه ر خۆی���ان چیم هه بێت به ڕاستی ده یڵێم، به ڕاستی دوای

ئه وه ی له حه ویجه رویداو پێش���مه رگه رویانكرده ئه و س���نوره ، ئه وه به غه در ده زانم، پێویس���ته راگواستنی عه ره ب

له كه ركوك رابگیرێت".وتیشی "ئه وه ی له وه ش زیاتر جێی نیگه رانیی���ه كه باس���ی هاوپه یمانێتی ش���یعه و كورد ده كه ن، ب���ه الی منه وه به مانای لێدان له سوننه و كردنی ئه وانه

به ئامانج دێت".

لیژن����ه ی پێداچوون����ه وه ی س����كرتێری پرۆژه ی ده ستووری هه رێمی كوردستان ئاماژه ب����ه وه ده كات كه پێش����ئه وه ی پێداچون����ه وه ی لیژن����ه ی ئه ندامان����ی ده ستور ڕای خۆیان له باره یه وه ده ربڕن، بارزانی نیازی خۆی پیشاندا كه پڕۆژه ی

ده ستووره كه ده خاته ڕاپرسیه وه .ئاوێن����ه ، هه ولێر: س����كرتێری لیژنه ی پرۆژه ی ده س����تووری پێداچوون����ه وه ی هه رێمی كوردستان دادوه ر عه بدولكه ریم له چاوپێكه وتنێكی هه مه وه ند ئه بوبه كر تایبه ت به ئاوێنه دا ئ����ه وه ی ره تكرده وه كه بارزانی له س����ه ر پێشنیاری زۆرینه ی لیژن����ه ی نوس����ینه وه و پێداچون����ه وه ی ده ستوره كه بڕیاری ئه وه ی داوه ده ستور

بخرێته راپرس����ییه وه و وتی "پێشئه وه ی ئه ندامانی لیژنه ڕای خۆیان له باره یه وه ده ربڕن، نیازی خۆی پیشاندا كه پڕۆژه ی ده س����تووره كه ده خات����ه ڕاپرس����یه وه و زۆرین����ه ی ڕه های ئه ندامانی لیژنه كه ش، یاساییه كان، ده ستوری و به بنه ما پشت ڕایان له گه ڵ ڕای سه رۆكی هه رێم یه كی

گرته وه ".ئ����ه وه ی "به حوكم����ی وت����ی ئ����ه و له لیژنه ك����ه دا نوێنه ری����ان حیزب����ه كان هه بوو، هه موو حیزبه كان له س����ه ر خه ت په یوه ندی ڕۆژانه نوێنه ره كانیان بوون و پێویس����تیان پێیانه وه ده كرد و ئاگاداری

پێشه وه چوونی كاره كه بوون".

حاكم‌قادر:‌كه‌س‌ناتوانێت‌تاكڕه‌وانه‌‌بڕیار‌له‌سه‌ر‌ده‌ستور‌بداتنه‌وشیروان‌مسته‌فا‌خۆی‌‌كاندید‌بكات‌قسه‌ی‌خۆمان‌ده‌بێت

3 »»

4 »»

بارزانی و مالیكی

له سه ر چی رێككه وتن؟

حه مه جه زا ساڵح قادر: تائێستا بریكاری وه زاره تمئاشتی‌‌هه‌ورامی‌‌مافی‌‌ئه‌وه‌ی‌نییه‌‌قسه‌‌له‌سه‌ر‌پۆستی‌‌من‌بكات

قاسه‌كه‌ی‌‌لقی‌‌سلێمانی‌‌یه‌كێتی‌‌نوسه‌ران‌به‌رۆژی‌‌روناک‌ده‌دزرێت

ساڵح‌موتڵه‌گ:‌من‌له‌پاشمله‌‌قسه‌ناكه‌منه چومه سه ر خوانه كه ی بارزانی و مالیكی

سكرتێری لیژنه ی پێداچونه وه ی پرۆژه ی ده ستور:بارزانی‌‌پێش‌رای‌‌ئێمه‌‌نیازی‌‌بوو‌ده‌ستور‌بخاته‌‌راپرسییه‌وه‌

سەرۆکی‌هەرێم‌لەنێوان‌ئێره‌و‌ئه‌سته‌نبوڵخولی‌یەکەم‌و‌دوهەمی‌سەرۆکایەتیدا 6 »»13 »»

13 »»

ئاشتی هه ورامی فۆتۆ: ئارام که ریم

بازاڕی‌ئازاد‌یا‌بازاڕی‌به‌ره‌اڵ؟

0771 369 99920771 369 9991

هه‌واڵ(381( سێشه ممه 22013/6/11

ئاوێنه‌ی‌روداوه‌کان

ریکالم ریکالم

كه‌ناڵی‌)ڕوداو(‌وه‌ك‌ڕوداو

عه زیز ڕه ئوف

له دۆخێك���ی ت���ردا ده ژی���ن، دۆخێك هیچ په یوه ندی به ساده یی و به رائه ت و گیانبازی و نیشتیمانپه روه رییه وه نیه . دۆخێك له ڕابردوی پڕ س���ه روه ری خۆمان ناچێت، له دنیایه كی تردا ده ژین كه شاشه ده توانێت سه رمایه دار ژیان له دۆخێكدا نیش���تیمانپه روه ر. بكاته ئه زمون ده كه ی���ن كه ته نها ئه وانه ده توانن نیش���تیمانپه روه ربن كه سه رمایه یان هه یه . ته نه���ا ئه وانه ده توانن له ب���ه ر داڵن بن كه له به رچاوانن. چ���ۆن ده توانین له به رچاوان بی���ن؟ ده بێت س���ه رمایه یه كی زه به الحمان كۆمپانیایه ك���ی بێ���ت و له به رده س���ت ڕاگه یان���دن دابمه زرێنین و له ڕێی شاش���ه ی ته له فزیۆنه كان���ه وه بچینه به رچاوان و ببین به پاڵه وانی شاش���ه و ئه وانیتر بیربه رینه وه . هون���ه ری هاتنه ماڵ���ه كان و بیربردن���ه وه ی ئه وانیت���ر مۆدێلێكی ئێس���تای كۆمه ڵگه ی كوردیی���ه ، ئه وه ی س���ه رمایه ی هه یه دێته ماڵه كانمان���ه وه و ئه وانیترمان بیرده به نه وه . ش���ه رمنه كردن خۆنمایش���كردن و هونه ری له ده ركه وتن خه سڵه تی به شێك له سیاسیه سه رمایه داره كانه ، كه به تونێڵی سیاسه تدا

تێپه ڕیون و بون به سه رمایه دار.له دۆخێكی تردا ده ژین كه هیچ په یوه ندی به پرۆفیشناڵییه وه نیه . ئه وانه پرۆفیشناڵن كه ده توانن زۆرترین پاره بده ن و باشترین و دیارترین میدیاكار بهێننه س���ه ر شاش���ه . هه مو ئه مانه به پاره یه كی زه به الح ده كرێت. جا ئ���ه و س���ه رمایه یه چ���ۆن په یداكراوه و له كوێوه وه ده س���تهێنراوه ئه وه یان قسه ی له سه رمه كه و مه یكه ره هه واڵ. توخنی ئه م جۆره هه واڵ���ه مه كه وه . هی���چ په یوه ندی به پرۆفیشناڵییه وه نیه ، یه ك تۆز ته نازولی ده وێت له بیركردنه وه كانت، یه ك تۆز بێده گی ده وێت له هێڵه س���وره كان ك���ه له بنه ماڵه و زه به الحه كانی���ان كۆمپانی���ا س���ه رمایه و پێكهاتون. ئیتر ده توانی قس���ه له س���ه ر هه مو ش���ت بكه ی. تۆ پرۆفیشناڵی و كه س

گومانی له كارامه یی تۆ نییه .ده توانی���ن پێ���ش ڕوداو بكه وی���ن به اڵم له س���ه ر ڕوداو نه وه س���تین. كێ له پش���تی ڕوداو گرنگ مه پرس���ه ، ڕوداوه كانه وه ی���ه بگوازینه وه نێ���و ماڵه كانمان. كێ هۆكاری ڕوداوه كێش���ه نی���ه گرن���گ ئه وه یه ڕوداو بگۆڕی���ن به هه واڵ. مه پرس���ه س���ه رمایه ی كۆمه ڵگ���ه چ���ی لێدێ���ت، مه پرس���ه دزه گه وره كان كێ���ن، له بازرگانه كانی نه وتیش خۆت تێمه گه یه نه ، ڕوداوه بچوكه كانی نێو كۆمه ڵگه بگوازه وه سه ر شاشه و بینێره نێو ماڵه كان تا دزه گه وره كانمان بیربچێته وه . خه ڵك سه رقاڵبكه به ش���ته الوه كیه كانه وه ت���ا نه پرس���ن كێن له پش���تی س���ه رمایه گه وره كان���ه وه ، كێن ئه وانه ی نیش���تیمان

هه ڕاج ده كه ن.پاڵه وانێك���ی وات���ه ت���ر كه ناڵێك���ی ت���ر. شاش���ه ی ك���وردی ده س���تی هه یه له دروس���تكردنی پاڵه وانی مقه با. پاڵه وانی گرگن. كێ سه رمایه ی هه یه ئه و ده توانێت ببێت به پاڵه وان. كێ شاشه ی هه یه سه ری ڕمه كه به ده ستی ئه وه . شاشه ی كوردی زۆر به ئاسانی ده توانێت پاڵه وانێكت بۆ دروست بكات و پاڵه وانی ڕاسته قینه ش���ت بۆ ڕیسوا بكات. شاش���ه ده توانێت زۆر ش���ت بكات، بۆ نمونه ده توانێ���ت دزه كان جوان بكات، توانای هه یه بازرگانانی نه وت ڕۆح ش���یرین بكات، به رپرس���ێك هه ر ی���ه ك دو پرۆژه ی بیرده چێته وه ، ڕابردویم���ان ئیتر كرده وه ، كامێ���را ده توانێت به جۆرێ���ك وێنه بگرێت جه ماوه رێكی كه م له ئاهه نگێكدا زۆر بكات. شاشه شتی گه وره ی پێده كرێت، بۆ نمونه ده توانێ���ت به ش���ه ڕمان ب���دات، ده توانێت تاوانبارمان بۆ ب���كات به بێتاوان و بازرگانی نه وتمان بۆ ب���كات به فریادڕه س و پاڵه وانی كارتۆنی���ش دروس���ت ده كات و ڕاب���ردوی

به رپرسه كانیشمان بیرده باته وه . له س���ایكۆلۆژیای كۆمه ڵگ���ه ی ك���وردی ڕوداوه زوزو ده زان���ی تێگه یش���تویت، بیرده چێت���ه وه . حاڵیبویت گه وره كانی���ان ل���ه وه ی زۆر به رپرس هه ب���وه ڕوداوی زۆر گ���ه وره ی له ده س���ت قه وماوه و ئێس���تاش له هه مومان ڕوسورتر خۆی نمایش ده كات، باس له مافی گشتی و نیش���تیمانپه روه ری و گیانب���ازی ڕاب���ردوش ده كات. ت���ۆ بایی ئه وه نده عه قڵ���ت هه یه كه ده زانی بینه ری شاش���ه كان كێن، ده زانی كه زۆر به ئاسانی ده توان���ی وه ك فریادڕه س خۆت پیش���انی بینه ران بده ی ، جا چیت كردوه له ڕابردوداو له ئێستاشدا چۆن سه رمایه كه ڵه كه ده كه ی ،

بینه ر زۆر لێبورده یه لێتده بورن.ده توانی���ت پێ���ش ڕوداوه بچوك���ه كان بكه وی���ت. ده توانیت ب���ۆ یه كه مجار وێنه ی ڕوداوه كان پێش ڕودان���ی په خش بكه یت، ب���ه اڵم ناتوان���ی دوای ڕوداوه گ���ه وره كان

بكه ویت.azizrauf75@yahoo.com

ئا: هێمن مامه ند

مامۆستایه كی زانكۆ رایده گه یه نێت، به هۆی ئه و گازه ژه هراویه ی كه

له عه مباری پااڵوگه كانی نێوان هه ولێرو كه ركوك ده رده چێت و تێكه ڵ به هه وا

ده بێت، ژیانی هاواڵتیانی شاری هه ولێرو كه ركوك له مه ترسیدایه و به م

هۆیه شه وه سكااڵی یاسایی له سه ر سه رۆكی حكومه ت تۆمار ده كات.

دكتۆر سلێمان جه عفه ر پرۆفیسۆری یاریده ده ر له كیمیای فیزیاوی له زانكۆی س����ه الحه دین له لێدوانێك����ی تایب����ه ت بۆ رۆژنام����ه ی ئاوێن����ه ، وتی »وه ك مرۆڤایه ت����ی و به رپرس����یاریه تیه كی به پێویستمزانی سه رش����انم نه ته وه یی ك����ه ئه م راس����تیه بۆ هه م����و خه ڵكی كوردس����تان و به تایبه تی����ش ب����ۆ ئه و هاواڵتیانه ی كه له نێوان هه ردو شاری كه ركوك و هه ولێردا ده ژین ئاشكرابكه م كه ژیانیان له مه ترس����یدایه به هۆی ئه و

له عه مباره كانی به ناو گازه ژه هراویه ی پااڵوگه كان����ه وه ده رده چ����ن و تێك����ه ڵ

به هه وا ده بێت«.دكتۆر س����لێمان ئاماژه ی به وه كرد« ئه و بۆنه ناخۆش����ه ی ك����ه هاواڵتیانی ش����اری هه ولێ����رو كه ركوك هه س����تی پێده كه ن ئه وه بۆنی گازی )میس����ان(ی كێڵگه نه وتیه كانی شاری كه ركوك نی����ه ، به ڵكو ئه و بۆنه ناخۆش����ه ی كه له كات����ی تێپه ڕبونی هه ریه كێك له ئێمه له نێوان به تایبه تیش ناوچه ی����ه دا به و شارۆچكه ی قوش����ته په و دوبز هه ستی پێده كه ین، بریتیه له گازی )كبریتیدی هایدرۆجینی H2S ( ئه م گازه گازێكی ژه هراوی زۆر مه ترس����یداره بۆ مرۆڤ و

گیانداران و كشتوكاڵ و ژینگه ».س����ه باره ت به زیانه كان����ی ئه م جۆره گازه ش، وتی »كبریتیدی هایدرۆجین گازێكه له نه وتی خاو به تواوه یی هه یه و كاتێك نه وتی خاو به ر هه وا بكه وێت ئه م )volatile( گازه كه گازێكی زو هه ڵفڕهده بێت به هه ڵم و تێكه ڵ به هه وا ده بێت

هه ر له به ر ئه م ه����ۆكاره عه مباره كانی نه وت����ی خاو له هه مو جیهاندا عه مباری بۆ وااڵنین س����ه ره كانیان داخ����راون و ئه وه ی نه هێڵرێت گازی هایدرۆجینی

تواوه ی ناوی تێكه ڵ به هه وا بێت«.وتیش����ی »به پێچه وان����ه ی جیه����ان له م����اوه ی كوردس����تان له هه رێم����ی ئه و 4 س����اڵه ی راب����ردودا ژماره یه كی زۆری به ن����او پااڵوگ����ه ی نه وت����ی خاو بۆ هه ریه كه یان عه مباری كراونه ته وه و گه وره ی ناته ندروس����ت و نازانس����تیانه دروستكراون كه س����ه ره كانیان وااڵن و گازی كبریتی����دی هایدرۆجینی ناویان تێكه ڵ به هه وا ده كه ن كه گازێكی زۆر

مه ترسیداره ».مامۆستاكه ی زانكۆ ئه وه شی به ئاوێنه راگه یان����د »ده مه وێ����ت هه مو خه ڵكی كوردستان پشتگیریم بكه ن بۆ رێگرتن له م حاڵه ته ، سكااڵی یاساییش له سه ر نێچیرڤان بارزانی س����ه رۆكی حكومه ت تۆمارده كه م، چونكه ئه مه تاوانێكه دژ

به مرۆڤایه تی و ئاسایشی نیشتمانی«.

مامۆستایه كی زانكۆسكااڵی‌‌یاسایی‌‌له‌سه‌ر‌نێچیرڤان‌بارزانی‌‌تۆمار‌ده‌كات

ئا: هێمن مامه ند

داواکاری گشتی نوسراوێک ئاڕاسته ی وه زاره تی ناوخۆ ده کات و داوای

لێپێچینه وه له جێگری پارێزگاری سلێمانی ده کات.

به پێ���ی نوس���راوێك كه واژۆی س���ێ

داواكاری گش���تی س���ه ر به فه رمانگ���ه ی داواكاری گش���تی س���لێمانی له س���ه ره و گشتی داواكاری سه رۆكایه تی ئاراسته ی كراوه و وێنه یه كی ده ست ئاوێنه كه وتوه ، تێیدا هاتوه ئێمه لیژنه كه مان له رێكه وتی به كۆبون���ه وه ی هه س���تا 2013/2/14ئاس���ایی خۆی له باره ی راپۆرتی ژماره 73ی ساڵی 2012 دوای بینینی نوسراوی

فه رمانگه كه مان ژماره 485له 2012/6/18و نوسراوی به رێوه به رایه تی گشتی كاره بای سلێمانی ، به شی ژمێریاری به ژماره 5881 له رێكه وت���ی 2012/6/20و هاوپێچه كانی نوسراوی پارێزگای س���لێمانی كاروباری پالندانان و به رێوه به رایه ت���ی هون���ه ری و له رێكه وتی 35491 ژم���اره به دواداچون 2012/12/21و س���ه رجه م هاوپێچه كانی ،

ده رئه نج���ام بۆمانده رك���ه وت كه جێگری پارێزگاری سلێمانی به فه رمانی كارگێڕی له رێكه وت���ی 3955/1/28 ژم���اره 2012/12/9 بڕیاری���داوه به ته رخانكردنی بڕی هه ش���تاوچوار ملیۆن و پێنجس���ه دو یه ك هه زارو پێنجسه د دینار به مه به ستی كاره با گه یاندنی پرۆژه ی جێبه جێكردنی بۆ باغ و خانوی هاواڵتی )ع.ع( له شاخی

سه گرمه له قه زای قه ره داغ له سه ر بودجه ی نه وت بۆ س���اڵی 2012، بۆیه لیژنه كه مان داواده كات له رێگه ی سه رۆكایه تی داواكاری گشتییه وه نوسراوێك ئاراسته ی وه زاره تی ناوخۆب���كات و لێپچینه وه ب���كات كه ئایا جێگری پارێزگار ئه و ده س���ه اڵته ی هه یه به م ش���ێوه یه پاره ب���ۆ باغی هاواڵتیه ك

دابین بكات«.

داوای لێپچینه وه ده كرێتجێگری‌‌پارێزگاری‌‌سلێمانی‌‌بڕی‌‌‌84ملیۆن‌و‌‌501هه‌زار‌دینار‌بۆ‌كاره‌بای‌‌باغی‌‌هاواڵتیه‌ك‌ته‌رخان‌ده‌كات

پااڵوگه یه کی نه وت فۆتۆ: ئارام که ریم

39 په رله مانت����ار له یاداش����تێكدا داوای لیژنه ی لێكۆڵینه وه ده كه ن س����ه باره ت به زیادبونی رێژه ی دانیشتوانی هه ولێر و دهۆك، به اڵم جێگری سه رۆكی په رله مان یاداشته كه به شێوه ی پرسیار ئاراسته ی په رله مانتارێك����ی ده كات، كۆمس����یۆن یه كێتیش ده ڵێ����ت "ئه مه به الڕێدابردنی یاداش����ته كه یه ، چونكه كۆمسیۆن خۆی جێگ����ه ی گومان����ه و ده بێ����ت له الی����ه ن

له گ����ه ڵ لێكۆڵین����ه وه ی لیژنه ك����ه وه بكرێت".

ئاوێن����ه ، هه ولێ����ر: گ����ۆران ئ����ازاد ئه ندام����ی یه كێت����ی و په رله مانت����اری لیژن����ه ی یاس����ایی، له ب����اره ی وه اڵمی س����ه رۆكایه تی په رله مان بۆ یاداش����تی 39 په رله مانتاره ك����ه ، ده ڵێت "جێگری یاداش����ته كه ی په رله م����ان س����ه رۆكی كۆمسیۆنی ئاراسته ی پرسیارو كردۆته

كردوه ، له كاتێكدا ئێم����ه داوای دانانی لیژنه یه ك����ی لێكۆڵینه وه مان كردوه ، كه پارتیه كانیش تێیدا ئه ندامبن و له هۆكاری دوباره بونه وه ی هه زاران ناو بكۆڵنه وه "، وتیشی "ئه و مه سه له یه ، كه به به ڵگه وه فره ڕه هه ن����ده و له به رده س����تماندایه ، الی����ه ن ده گرێته وه ، وه زاره ت و چه ندین

كۆمسیۆنیش یه كێكه له مانه ".له الیه كی ت����ر وابڕیاره ئه مڕۆ هه ندێك

په رله مانت����ار، ك����ه واژوی����ان له س����ه ر یاداشتنامه كه ی سه ره تای مانگ كردبو، ڕونكردنه وه ی����ه ك باڵوبكه نه وه و جه خت تایبه ت لیژنه یه كی پێكهێنانی له س����ه ر بكه نه وه . له وباره یه وه گۆران ئازاد وتی بێت پرس����یاركردن مه سه له كه "ئه گه ر له كۆمس����یۆن، ئه وا خۆمان ده مانتوانی به پرسیار ئاراسته ی كۆمسیۆنی بكه ین، له سه رۆكایه تی یاداش����ته كه ڕوی به اڵم

په رله مانه و كاره كه ش ده بێت به خێرایی بكرێت، چونكه واده ی هه ڵبژاردن زۆری

نه ماوه ".ئاوێن����ه ، زانیارییه كان����ی به پێ����ی له ڕونكردنه وه كه ی ئه مڕۆی په رله مانتاران، جێگری سه رۆكی كۆمس����یۆن و وه اڵمی په رله مان ده درێته وه و جه خت له س����ه ر بونی ساخته كاریی و پێویستی لیژنه یه كی

لێكۆڵینه وه ده كرێته وه .

جێگری‌سه‌رۆكی‌په‌رله‌مان‌یاداشتنامه‌ی‌‌٣٩په‌رله‌مان‌به‌الڕێدا‌ده‌باتئه مڕۆ په رله مانتاران ڕونكردنه وه یه ك باڵوده كه نه وه

3(381( سێشه ممه ‌2013/6/11هه‌نوکه

ئا: ئاوێنه

بارزانی و مالیكی له هه ولێر له پێناو ئه وه دا كۆبونه وه تا بۆ سێیه مجار بچنه وه ده سه اڵت، سه ركرده یه كی

سوننه كان ده ڵێت ئه و كه شه ی له هه ولێر له الیه ن بارزانیه وه بۆ

پێشوازی له مالیكی سازكرا "بۆنی وه الخستنی سوننه و بوژاندنه وه ی

هاوپه یمانی كوردو شیعه "ی لێده هات، راوێژكارێكی مالیكیش بۆ كاروباری

هه رێم ده ڵێت "په یوه ندی نێوان بارزانی و مالیكی هه رچه نده خراپ

بوبێت به اڵم نه پچڕاوه ".

بارزانی گۆڕا یان مالیكی ؟ماوه ی دو س���اڵه بارزان���ی و مالیكی ك���ه تون���ددان، له كێشمه كێش���ێكی هه ندێكج���ار به الی ش���ه قامی كوردی و عێراقیه وه كاتێك ده بابه كانی س���وپای عێراق له سه ر هێڵی ته ماس ده بینران و له به رامبه ریشدا كه بارزانی و كوڕه كانی س���ه ردانی هێڵی پێش���ه وه ی به رگری هێ���زی پێش���مه رگه ی كوردس���تانیان ده ك���ردو به دوربین له "هێزی دیكتاتۆره ده ڕوان���ی ، به غدا"ی���ان نوێك���ه ی هه س���تی به نزیككه وتنه وه ی مه ترسی و سه رهه ڵدانی شه ڕ له و سنورانه دا ده كرد، به اڵم سه ره تای ئه م هه فته یه مالیكی و بارزانی به "ماچكردنی ئه مالوالی یه كتر" كۆتاییان به هه م���و ئه گه رو گریمانه كان

هێنا.چ���ی روی���دا وا مالیك���ی و بارزانی پێكهاتنه وه ؟ ئایا مالیكی ده ستبه رداری دیكتاتۆریه تی خۆی ب���و، یان بارزانی

هه ڵوێستی گۆڕا؟له كاروب���اری س���ه ریان ئه وان���ه ی ده رده چێت، جێ كوردس���تان عێراق و په نجه ی ئێ���ران به م پێكگه یش���تنه ی مالیكی و بارزانیه وه ده بینن، به تایبه تی دوای ئ���ه وه ی كه هه ن���گاو به هه نگاوو له ژێر فش���ارو داوای ئێران���دا، بارزانی له هه ڵوێس���ته كانی دو ساڵ له مه وبه ری به رامبه ر به سوریا و عێراق دوركه وته وه ،

له به رامبه ریش���دا مالیك���ی نه رمییه كی زیات���ری به رامبه ر به هه ولێ���ر و بارزانی نواند، به پێ���ی زانیاریه كان���ی ئاوێنه ، عه راب���ی ئه م پێكهاتنه وه یه "س���ه ردار قاسمی س���لێمانی " فه رمانده ی سوپای قودس بوه ، كه چه ند جارێك به نهێنی و ئاشكرا س���ه ردانی به غداو كوردستانی سه ركردایه تی ئه وه ی رێنمایی كردوه و

سیاسی كوردی كردوه كه :یه كه م/ پشتیوانی له خۆپیشاندانه كانی

پارێزگا سوننه نشینه كان نه كه ن.دوه م/ پش���تیوانی له شۆڕشی سوریا

نه كه ن.

بۆ ئاوێنه ، زانیارییه كان���ی به پێ���ی جێبه جێكردنی ئه و رێنماییانه ش چه ند جارێ���ك نێچیرڤان بارزانی س���ه ردانی ئێرانی ك���ردوه ، به رله وه ی س���ه ردانی به غدا بكات، چه ند وه فدێكی حكومه تی

به غداش سه ردانی هه ولێری كردوه .ئه وه ی جێی س���ه رنجه ، پارتی هه مو ئ���ه و رێنماییانه ی به هه ن���د وه رگرتوه و

پش���تیوانی ده رباره ی جێبه جێكردوه : نه كردن���ی خۆپیش���اندانه كانی پارێزگا خه ریكبو س���ه ره تا سوننه نشینه كان، سه رۆكایه تی هه رێم و پارتی خۆیان بكه ن به پشتیوانیان، به اڵم ئێستا سیاسه تی فه رامۆشكردنیان گرتوه ته به ر و ته نانه ت ئێس���تا له راگه یاندنه كانیشیانه وه بایه خ

به و روداوه ناده ن.نه كردن���ی پش���تیوانی ده رب���اره ی شۆڕش���ی س���وریا، باش���ترین نمونه ئاماژه ی پێبكرێت ئه وه یه كه هه فته ی ك���وردی په رله مانتارێك���ی راب���ردو په رله مان���ی س���وریا به ن���اوی "عومه ر ئۆسێ " له دیمه شقه وه گه یشته هه رێمی كوردس���تان ب���ۆ ئ���ه وه ی سوپاس���ی هه ڵوێس���تی پارت���ی و یه كێت���ی بكات

سه باره ت به روداوه كانی سوریا.ئه مه جگ���ه له وه ی ك���ه ماوه یه كی پارتیدا له راگه یاندن���ی ئ���ه وه ی زۆره پش���تگوێخراوه قس���ه كردنه ده رباره ی ناكۆكی سیاس���ی و ئه رزی و س���ه ربازی له گه ڵ به غدا و ئه وه ی ناوی له كوله كه ی ته ڕیشدا نه ماوه "عه مه لیاتی دیجله "یه . هه م���و ئه مانه زه مینه ی���ان بۆ ئه مالوال بارزانی مالیكی و یه كت���ری ماچكردنی

خۆشكرد.

مالیكی و بارزانی "ئه حباب"نس���ه ركرده یه كی دیاری س���وننه كان كه نه یویس���ت ن���اوی خۆی ئاش���كرا ب���كات، له لێدوانێكی���دا ب���ۆ ئاوێن���ه رایگه یاند "ئ���ه وه ی له هه ولێر بینیمان، سه لماندی كه مالیكی و بارزانی دۆست و

"ئه حباب"ن".س���ه ركرده س���وننیه كه وت���ی "ئه و كه ش���ه ی له هه ولێر له الیه ن بارزانیه وه بۆ پێش���وازیكردن له مالیكی س���ازكرا بۆنی وه الخستنی سوننه و بوژاندنه وه ی هاوپه یمانی كوردو شیعه ی لێده هات".

وتیش���ی "ئ���ه وه ی بۆ ئێم���ه جێی نیگه رانی ب���و، كه بارزان���ی و مالیكی به دوقۆڵ���ی و هه روه ه���ا هه ردوكی���ان و تاریق نه جم و فالح فه یاز به چوار قۆڵی له پشت ده رگای داخراوه وه كۆبونه وه و

نیشتمانی یه كێتی الیه نه سوننیه كان و كوردس���تانیان لێكرده ده ر و كه س���مان

ئاگامان له هیچ نه بو".ئ���ه وه ی ئه م س���ه ركرده س���وننیه رونك���رده وه ك���ه له دی���دی ئه وانه وه ، ئ���ه م كۆبونه وه یه ب���ۆ چه ند ئامانجێك

رێكخراوه :ل���ه دژی پیالنگێ���ڕان یه ك���ه م،

سوننه كان.دوه م، ته نازولك���ردن ب���ۆ یه كتر بۆ ئه وه ی مالیكی و بارزانی هه ردوكیان بۆ س���ێیه مجار بچنه وه ده سه اڵت و له چوار ساڵی ئاینده دا خۆیان قیاده ی عێراق و كوردس���تان بكه ن، كه ل���ه زۆر روه وه پێویستیان به هه ماهه نگی كردنه له گه ڵ

یه كتر.ئه وه شی س���وننیه س���ه ركرده ئه م رونك���رده وه ك���ه مالیك���ی و بارزانی و له پش���ت ئه وانیش���ه وه ئێران، له سه ر ئ���ه وه كۆكن تا هه ڵبژاردن���ی داهاتوی عێراق و كۆتایهاتنی ئه م خولی سه رۆك وه زیران���ه ی مالیكی هیچ كه س���ێك بۆ پۆستی س���ه رۆك كۆمار دیارینه كرێت و تا ئه و كاته به مشێوه یه بهێڵرێته وه كه

نزیكه ی هه شت مانگی ماوه .

مالیكی و بارزانی له په یوه ندی به رده وامدا بون

راوێژكاری پێش���وی ن���وری مالیكی ب���ۆ كاروباری هه رێم ع���ادل به رواری ، به ئاوێن���ه ی راگه یاند ك���ه "په یوه ندی نێوان س���ه رۆك بارزانی و نوری مالیكی ب���ه اڵم بوبێ���ت خ���راپ هه رچه ن���ده په یوه ندی���ه كان نه پچڕاون، چونكه رۆژ نوری شاوه یس و هۆشیار زێباری وه كو

نوێنه ری سه رۆك وان له به غدا".به سه ردانه كه ی س���ه باره ت به رواری مالیك���ی ب���ۆ هه ولێ���ر و س���ازكردنی بارزانی ، له گ���ه ڵ دوقۆڵی كۆبونه وه ی جه غتی له س���ه ر ئ���ه وه ك���رده وه كه س���ه ردانه كه ی مالیك���ی ب���ۆ هه رێمی كوردستان ناكۆكیه كانی نێوان هه رێم و ناوه ن���د بنه بڕ ناكات، ب���ه اڵم دۆخه كه

هێورده كاته وه .

ئا: ئاسۆ سه راوی

له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا، كارگێڕی مه كته بی سیاسی یه كێتی "قادر حه مه جان" ده ڵێت "ناكرێت ده ستور وه ك

ده قێكی پیرۆز مامه ڵه ی له گه ڵ بكرێتو به هێڵی سور دابنرێتو هه مواركردنو

ده ستكاریكردنی قبوڵ نه كرێت".

ئاوێن���ه : له ن���او یه كێتی���دا قس���ه و باس���ی جی���اواز ته نان���ه ت ناكۆكیش ده رب���اره ی گه ڕان���ه وه ی ده س���تور بۆ په رله مان و پشتیوانیكردن یان نه كردن له هه ڵبژاردن���ه وه ی بارزان���ی ده كرێت، ئایا هه ڵوێستی ره سمی و رونی یه كێتی سه باره ت به ده س���تورو هه ڵبژاردنه وه ی

بارزانی چییه ؟له وه اڵم���ی ب���ه ر ق���ادر: حاك���م ئه زان���م به پێویس���تی پرس���یاره كه ت له س���ه ر ك���ورت رونكردنه وه یه ك���ی ده ستور بده م، كه ده ستور په یمانێكی كۆمه اڵیه تییه ، له نێوان فه رمانڕه وایه تی و یاس���اكانیش به دایك���ی خه ڵك���داو داده نرێت، ئه م بابه ت���ه ش نه ك ته نیا ده س���ه اڵتو به الیه نه كانی په یوه س���ته هێزه كانی ئۆپۆزس���یۆن و حزب و الیه نه سیاس���ییه كانی تر، به ڵكو پرس���ێكی هێنده چاره نوسس���ازه ك���ه په یوه ندی به تاك به تاكی خه ڵكی كوردس���تانه وه هه یه ، واته موڵكی هه مو كۆمه ڵگایه نه ك پێكهاته و هاوپه یمانێتییه كی دیاریكراو. بۆیه پێویس���ته ره شنوسه كه پرۆژه ی ده ستورێك بێت بۆ خه ڵك و هه ڵقواڵوی تێزه نیش���تمانیو مه ده نیی���ه كان بێتو ده س���ه اڵته كان به رونی جیاكرابێتنه وه و دیموكراتو حوكمڕانێتیه كی فه لسه فه ی نیشتمانی دیاری بكات، ده بێت پرۆژه ی ده س���تورێك بێ�ت بۆ یه كخس���تنه وه و یه كڕیزی���ی و ئاش���تكردنه وه ی ناوماڵی ك���وردو هاونیش���تمانییه كانی، ن���ه ك ناته بایی، لێكترازان و دورخس���تنه وه و ئه م���ه ش هه رگی���ز ناكات���ه ئ���ه وه ی

پرۆژه كه وه ك ده قێكی پیرۆز مامه ڵه ی له گه ڵ بكرێتو به هێڵی س���ور دابنرێتو قبوڵ ده س���تكاریكردنی هه مواركردنو نه كرێت. به ڵكو ئه مه پرسێكه هه میشه قابیلی گه ش���ه پێدانو زیاتر كامڵكردنه بۆ خزمه تی زیاتری به رژه وه ندی گه لی كوردس���تان به پێی قۆناغ���و بارودۆخ و

گۆڕانكارییه كان.له م روانگه یه وه هه ڵوێس���تی ره سمی ئه نجومه ن���ی هه ڵوێس���تی ی.ن.ك، نیشتمانییه ( سه ركردایه تی )س���ازانی دۆخ���ی ره خس���اندنی به مه به س���تی یه كخستنی هه ڵوێست و گوتاری به ره ی حزب���ه سیاس���ییه كانی كوردس���تان و كۆمه ڵگه ی كوردی، پاش ئه م سازان و رێكه وتنه ، س���ه رجه می مه س���ه له كانی دیكه چاره سه رده كرێن، له ده ره وه ی ئه م ده سته واژه و ستراتیژه ، ئه بێته لێدوانی تایبه ت و بۆچونی شه خسی. ئه نجومه نی له دوایه می���ن ی.ن.ك س���ه ركردایه تی كۆبونه وه یدا بابه تی پرۆژه ی ده ستوری په یوه ستكرد به "سازانی نیشتمانییه وه ". هه روه ه���ا له وه اڵمنامه كه ی كۆبونه وه ی مه كته بی سیاس���ی بۆ به ڕێز سه رۆكی هه رێم���ی كوردس���تان، جارێكی دیكه سازانی نیشتمانی دوپاتكراوه ته وه بۆیه به راش���كاوی ده ڵێم ئه مه هه ڵوێس���تی یه كێتی���ی نیش���تمانیی كوردس���تانه . س���ه رباری ئه وه ش پرۆژه ی ده س���تور

بناغه یه كی ب���ۆ س���ه ره تاییه كارێكی ده ستوریی، تا ئه و كاته ی قۆناغه كانی ده كرێ و ده بڕێ���ت، به ده س���توركردن ش���یاوه پڕۆژه ی ده ستور ده ستكاریی و گۆڕانكاری���ی تێدابكرێت، بۆ نمونه زۆر واڵت هه یه كه ده ستوره كه ی ته واوكراوه و قۆناغه كانی بڕیوه و په سه ندیش���كراوه ، ده ستكاریكردن و گۆڕانكاریی تێدا )پاش ماوه یه ك( كارێكی ئاساییه كه له پێناوی به رژه وه ندی گشتی گه لدا بێت، ئه گه ر پیاده كراو په س���ه ندو ده ستورێكی بۆ پرۆس���ه ی ده س���تكاری و هه مواركردنی ئاس���ایی بێ���ت، ئه وا ب���ۆ پرۆژه یه كی ده ستوری وه ك هه رێم پێویسته بپرسین ب���ۆ نه توانرێت گۆڕانكاری تێدا بكرێت. ل���ه م روانگه یه وه ، پێویس���ته پرۆژه ی ده س���تور گوزارش���ت له ئیراده ی هه مو دانیشتوانی هه رێمی كوردستان بكات، ك���ه س ناتوانێت به تاك���ڕه وی بڕیاری له س���ه ر بدات تا ته وافوقی نیشتمانی له سه ر نه كرێت و هه موان له سه ری كۆك نه بن ئه گه رنا ده س���تورێكی كه موكوڕو نات���ه واو ده رده چێ���ت و ئامانجی خۆی ناپێكێت كه پاراس���تنی مافی ته واوی

پێكهاته و چین و توێژه كانی گه له .ئاوێنه : ئایا جیاوازی هه ڵوێس���تتان له گ���ه ڵ پارت���ی ت���ا چه ن���د ئێ���وه س���تراتیژی له رێككه وتننام���ه ی

دورده خاته وه ؟

حاكم قادر: رێكه وتننامه ی ستراتیژی له نێوان دو حزب ی���ان زیاتر، كارێكی دروسته ، ئه م جۆره رێكه وتنانه له سه ر ئاستی هه رێم له نێوان دو حزب یا زیاتر، یاخود له سه ر ئاستی عێراق یان له سه ر ئاستی ناوچه كه و جیهانیش ده گونجێت، ئه مه ش كارێكی نوێ نییه ، ئه م جۆره هه بوه و له مێژوی سیاسیدا رێكه وتنانه هه یه . سه باره ت به ڕێكه وتنی ستراتیژی نێوان یه كێتی و پارتی له و سه رده مه دا، به بۆچون���ی من پێویس���ت و گرنگ بو، رونت���ر ده توان���م بڵێم ب���وه به دیلێكی واقیعی بۆ شه ڕی ناوخۆ، له سایه ی ئه م رێكه وتنه دا خزمه ت���ی زیاترو ئاوه دانی زۆرتر هاتونه ت���ه دی، بۆیه رێكه وتنه كه خزمه تی ه���ه ردوال، خزمه ت���ی وێڕای پرسی ئاشته وایشی كردوه ، یه كڕیزیشی به رهه م هێناوه . ئێستاش بۆچونی جیا له س���ه ر هه ر بابه تێك ی���ان جیاوازی سروش���تییه ، كارێكی هه ڵوێس���تمان چونكه ئێمه دو حزبی جیاین، خاوه نی دو رێب���ازو دو فه لس���ه فه ی جیاوازین، بۆیه بۆچونی جیاو هه ڵوێستی جیاش ئه بێت، له م كاته ش���دا به رزی و نزمی و رێككه وتن���ی له س���ه ر لێكدان���ه وه ش س���تراتیژی دروس���ت ئه بێت، هه ربۆیه گفتوگ���ۆ له س���ه ر گه ش���ه پێدان ی���ان ده ستكاریكردنی له ئارادایه ، به مه به ستی خزمه تی زیاترو چاره سه ری هه ر كه لێن و

كه موكوڕییه ك.خرایه ده س���تور ئه گ���ه ر ئاوێن���ه : راپرسییه وه ئێوه ده نگی پێده ده ن یان

نا؟حاكم قادر: له وباره یه وه هه ڵوێستمان رونه كه سازانی نیشتمانییه ، به رله وه ی

بخرێته ریفراندۆمه وه .له گ���ه ڵ ئێ���وه ئای���ا ئاوێن���ه : هه ڵبژاردن���ه وه ی خۆكاندیدك���ردن و

بارزانیدان بۆ خولێكی دیكه ؟حاكم قادر: تائێس���تا به ڕێز مه سعود له خۆكاندیدكردنه وه باس���ی بارزان���ی روداوێكی���ش ه���ه ر ب���ۆ نه ك���ردوه ، قس���ه ی خۆمان ده بێت، له ئه نجومه نی

سه ركردایه تی، وه ك یه كێتی.چه ند راب���ردودا له م���اوه ی ئاوێنه : مسته فا به نه وش���یروان جارێك چاوت كه وتوه ، ده كرێت بزانین كه مه به س���ت ب���وه ؟ چ���ی ل���ه م چاوپێكه وتنان���ه ئای���ا په یامێك���ی دیاریك���راوت هه بوه

بیگه یه نیت؟حاك���م ق���ادر: چاوپێكه وتنم له گه ڵ به ڕێز نه وشیروان مسته فا له سه ر شتێك نه بوه ، دیاریك���راو بابه تێكی یاخ���ود فراوان و گفتوگ���ۆی به گش���تی به ڵكو راگۆڕینه وه بوه ، چونه كه شم پاش راوێژ له گه ڵ هه ڤااڵنی سه روی خۆم بوه له ناو

یه كێتیدا.ئاوێنه : قسه وباس���ی ئه وه له ئارادایه كه بزوتن���ه وه ی گۆڕان پێیوتون ئه گه ر یه كێت���ی كاندیدی هه بێت بۆ پۆس���تی ئاماده ن ئه وان هه رێم، س���ه رۆكایه تی پش���تیوانی لێبكه ن، ب���ۆ ئێوه له گه ڵ

ئه وان هه ماهه نگیتان نه كرد؟حاكم قادر: تائێستا ئه م باسه له گه ڵ بزوتنه وه ی گۆڕان له ئ���ارادا نه بوه ، تا

قسه یان هه ماهه نگی هه بێت.ئاوێنه : ئه گه ر نه وش���یروان مسته فا خ���ۆی كاندید ب���كات ئێ���وه ده نگی

پێده ده ن؟حاك���م ق���ادر: نه مانبیس���توه كاك نه وش���یروان خۆی كاندی���د ئه كات یان

نای���كات، وه ك وتم بۆ ه���ه ر روداوێك قس���ه ی خۆمان ده بێت وه ك یه كێتی، خه ڵكی به رژه وه ندی رێكه وتن و به پێی كوردس���تان و یه كێتی���ی نیش���تمانیی كوردس���تان، یه كێتی���ی نیش���تمانیی به رژه وه ندییه كان���ی كوردس���تانیش خه ڵكی له به رژه وه ندییه كان���ی خ���ۆی

كوردستاندا ده بینێته وه .

ئاوێنه : دوای غیاب���ی تاڵه بانی ئایا ئێس���تا یه كێتی مه رجه عێكی هه یه بۆ هه یه ئه گه ر بڕیاردان، یه كالكردنه وه ی

كێیه ؟حاكم قادر: )له غیابی جه نابی سه رۆك مام جه الل سكرتێری گشتی ی.ن.ك، به پێ���ی بڕگه ی "2"له م���ادده ی )28(ی په ی���ڕه وی ناوخۆی یه كێتی جێگری سكرتێری گشتی تا به ستنی كۆنگره ی نائاسایی، ئه ركه كانی سكرتێری گشتی جێبه ج���ێ ئه كات(. له گ���ه ڵ مه كته بی بڕیاره كان س���ه ركردایه تی سیاس���ی و به ده س���ته جه معی ئه ده ی���ن، غه ی���ری ئه مه مه رجه عمان نییه و ئێمه حزبێكی

سۆشیال دیموكراتین.

بارزانی و مالیكی رێككه وتن پێکه وه "قیاده "ی چوار ساڵی داهاتوی عێراق و كوردستان بكه ن

حاكم قادر: چونم بۆ الی نه وشیروان مسته فا بۆ راگۆڕینه وه بوه مالیکی و بارزانی له هه ولێر له ئینته رنێته وه

مالیكی و بارزانی و ئێران، له سه ر ئه وه كۆكن تا

هه ڵبژاردنی داهاتوی عێراق هیچ كه سێك بۆ پۆستی سه رۆك

كۆمار دیارینه كرێت

ئه وه ی له یه كێتیدا قادر حه مه جانبه ده ر له )سازانی

نیشتمانی( سه باره ت

به ده ستور ده دوێت، بۆچونی شه خسی

خۆیه تی

گه شه پێدانی ناوه ندی خزمه تگوزاریی كۆمپانیا نیفا بریكاری سه ره كی فۆرد و لنكلون له سه رتاسه ری عیراق – سلێمانی

رۆژی پێنچش���ه ممه رێكه وت���ی 6ی حوزه ی���ران )یۆنی���ۆ(ی 2013 ناوه ندی خزمه تگ���وزاری )وه رش���ه ی چاككردنه وه ی گش���تگیرو و كه لوپه لی یه ده ك(ی كۆمپانیای نیفا – بریكاری س���ه ره كیی فۆرد و لنكلون له سه رتاسه ری عیراق – كرایه وه ، ئه وه ش دوای كاری گه شه پێدانی ته واوی بنكه كه تا ئاماده بێت بۆ پێشكه شكردنی باش���ترین خزمه تگوزاری بۆ به شداربووانی كۆمپانیاكه به پێی به رزترین پێوه ری جیهانی. مه راس���یمی كردنه وه كه به ئاماده بوونی كۆمه ڵێك له كه سایه تیی ش���اری س���لێمانی و به ش���داربووانی كۆمپانیاكه به ڕێوه چوو. ئاماده بووان سه رس���امیی خۆیان نیشاندا به و گه شه پێدانه ی كه ئه نجامدراوه ، ك���ه وایان لێ ده كات متمانه ی گه وره تریان به خزمه تگوزارییه كانی كۆمپانیای نیفا – بریكاری س���ه ره كیی فۆرد و لنكلون له سه رتاس���ه ری عیراق هه بێت – هه روه ها سه رسام بوون به وه ی كۆمپانیا تا چ ئاستێك بایه خ به به شداربووانی

ئێستا و داهاتوویان ده دات.

له مه راس���یمه كه دا به ڕێز محه مه د فوئاد ئه لعه ناسوه ، سه رۆكی جێبه جێكاری كۆمپانیای نیفا - بریكاری س���ه ره كیی فۆرد و لنكلون له سه رتاسه ری عیراق – به ئاماده بووانی راگه یاند گه شه پێدانی ناوه نده كه هه نگاوێكه له هه نگاوه كانی كۆمپانیا بۆ فراوانكردن و گه ش���ه پێدانی ت���ۆڕی كۆمپانیا، ئه وه ش به ئامانجی باش���تركردنی ئه و خزمه تگوزارییانه ی پێش���كه ش به به شداربووان ده كرێت له گش���ت عیراقدا، پێش ئه م مه راس���یمه ش، باره گای كۆمپانیا له شاری به غدا كرایه وه كه بنكه ی���ه ك بۆ )چاككردنه وه و كه لوپه لی ی���ه ده ك( له خۆده گرێت

به پێی به رزترین پێوه ری جیهانی، ئێستاش كارده كرێت بۆ بنیادنانی هۆڵێكی نمایشكردن كه به نیازین له چه ند مانگی داهاتوودا له پێشكه وتووترین ناوچه ی به غدا بیكه ینه وه . له پالنیش���ماندایه له س���اڵی داهاتوودا باره گای هه میشه یی كۆمپانیا له ش���اره كانی س���لێمانی و هه ولێر بكه ینه وه كه سه رجه م بواره كانی فرۆش���تن و خزمه تگوزارییه كانی داوی فرۆش���تن )چاككردن���ه وه و كه لوپه لی

یه ده ك( له خۆده گرێت.

به ڕێز ئه لعه ناس���وه جه ختیشی كرده وه كه پرۆسه ی گه شه پێدان و فراوانكردنی ت���ۆڕی كۆمپانیای نیفا بریكاری س���ه ره كیی فۆرد ولنكلون له سه رتاس���ه ری عیراق- پرۆس���ه یه كی به رده وامه ئه وه ش له چوارچێوه ی روانگه ی س���ه ره كیی كۆمپانیا بۆ خزمه تكردنی كۆمه ڵگه ناوخۆییه كانی پارێزگا جیاجیاكانی عیراق، ئه م بنه مایه ش بۆئه وه یه ڕه زامه ندیی به ش���داربووان له س���ه ر به رزترین ئاست به ده س���ت بهێنرێ���ت، كه وا له كۆمپانیاكه بكات پێش���ه نگ بێ���ت له بازاری

ئۆتۆمبیل له عیراقدا.

له وته كه یدا به ڕێز ئه لعه ناس���وه س���ه رۆكی جێبه جێ���كاری كۆمپانیای نیفا – یه كێك ل���ه گروپی كۆمپانیاكانی فاروق و بریكاری س���ه ره كیی فۆرد و لنكلون له سه رتاس���ه ری عیراق – جه ختی له س���ه ر بۆچوون و هه وڵ و نه خشه س���ازیی گروپی كۆمپانیاكانی فاروق كرده وه بۆ پشتیوانیكردن و گه شه پێدانی كۆمه ڵگه

ناوخۆییه كان له كوردستان و سه رجه م عیراقدا.

جێ���ی به بیرهێنانه وه یه ك���ه كۆمپانیای ف���ۆرد توانیوییه تی ل���ه چاره یه كی یه كه می س���اڵی 2013، فرۆش���ی خۆی به ڕێژه ی 88% زی���اد بكات، هه روه ها كۆمپانیای نیفا– بریكاری س���ه ره كیی فۆرد و لنكلون له سه رتاسه ری عیراق – له پێشه نگدایه به زیادكردنی فرۆشی ئۆتۆمبیله كانی له جۆری "فۆرد تۆرۆس Taurus " به ڕێ���ژه ی 350%، ئه مه ش ره نگدانه وه ی ئاس���تی متمانه كردنه به به رهه مه كانی كۆمپانیای فۆر به شێوه یه كی گشتی و متمانه ی بازاڕی عیراقیشه به كۆمپانیای نیفا - بریكاری س���ه ره كیی فۆرد و لنكلون له سه رتاسه ری عیراق

– به شێوه یه كی تایبه تی.

هەنوکە)381( سێشه ممه 42013/6/11

سكرتێری لیژنه ی پێداچونه وه ی پرۆژه ی ده ستوری هه رێمی كوردستان:له كاتی داڕشتنی مادده كاندا حیزبه كان له سه ر خه ت بون

ئا: هێمن مامه ند

"دادوه ر عه بدولكه ریم ئه بوبه كر هه مه وه ند" كه له خولی دوه می

په رله ماندا په رله مانتاری سه ر به پارتی دیموكراتی كوردستان و ئه ندامی لیژنه ی یاسایی بوه ، سكرتێری لیژنه ی پێداچونه وه ی پرۆژه ی

ده ستوری هه رێمی كوردستان بوه ، له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا دادوه ر عه بدولكه ریم باس له چۆنیه تی

نوسینه وه ی ده ستور ده كات و ده ڵێت "هیچ خانه واده یه ك نیه له كوردستان

پرۆژه ده ستوره كه ی نه خرابێته به رده ست له ڕێگه ی بریكاره كانی

خۆراكه وه ".

ئاوێنه : س���ه ره تا لیژنه ی داڕش���تنی پێكهێنراو ك���ێ به فه رمانی ده س���تور ئه ندامه كان���ی كێ���وه له الی���ه ن

ده ستنیشانكران؟لیژن���ه ی عه بدولكه ری���م: دادوه ر پێداچون���ه وه ی پ���ڕۆژه ی ده س���توری به فه رمان���ی كوردس���تان هه رێم���ی پێكهێن���راو كوردس���تان په رله مان���ی ئه ندامان���ی له الی���ه ن په رله مانتارانه وه

ده ستنیشانكراو ده نگیپێدرا.ئاوێنه : ئه ندامانی لیژنه ی نوس���ینی چه ند كه س بون و له س���ه ر چ بنه مایه ك

دیاریكران؟ئه ندامان���ی عه بدولكه ری���م: دادوه ر لیژنه كه نۆزده )19( كه س بون و له سه ر ده ستوری و یاسایی و پسپۆڕی بنه مای نوێنه رایه تی هه ره زۆری پارت و الیه ن و ئایی���ن و نه ت���ه وه و چی���ن و توێژه كانی

خه ڵكی كوردستان ده ستنیشانكران.ئاوێنه : ئینتیمای حیزبی له دیاریكردنی

ئه واندا رۆڵی هه بو؟عه بدولكه ری���م: دادوه ر له كات���ی هه س���تمپێكرد ئ���ه وه ی ده ستنیش���انكردنیان، حی���زب ڕۆل���ی تێدانه بو، به اڵم چونكه په رله مانتاره كان له رێگه ی لیستی حیزبه كانه وه هاتبون، به كرده كی نوێن���ه ری پارته كان خاوه ن وه ك تێداب���و په رله مان���ی كورس���ی یه كێتی نیش���تمانی كوردستان، پارتی یه كگرتوی كوردس���تان، دیموكرات���ی ئیسالمی كوردستان، كۆمه ڵی ئیسالمی كوردستان، حیزبی شیوعی كوردستان و ئاش���وری - توركمان���ی و حیزبه كان���ی

ئه رمه ن- كلدان.ئاوێنه : ماوه ی نوسین و داڕشتنه وه ی ده ستور چه ندی خایاند و زیاتر ده ستوری له نوس���ینه وه ی ره چاوك���را واڵت كام

ده ستوری هه رێمی كوردستان؟دادوه ر عه بدولكه ری���م: لیژنه ك���ه له ل���ه 2009دا ده س���تبه كاربو، وه 2005پڕۆژه ی ده س���توره كه درایه ده نگدانی په ڕله م���ان و ده س���توری زیات���ر له 40 واڵت خرایه به رده س���ت لیژنه كه ، جگه له ج���اڕی گه ردونی مافی مرۆڤ و چه ند په یماننامه یه كی نێوده وڵه تی په یوه ندار. له ڕه چاوكردنی ده ستوره كانیش، گرنگ ئه وه بو له گه ڵ ب���ارودۆخ و هه لومه رجی

هه رێمدا بگونجێ و ناكۆك نه بێت له گه ڵ حوكمه س���یادیه كانی نێو ده س���توری كۆماری عێراقی فیدراڵ و گرنك ئه وه بو كه ده س���تورێكی دیموكراسی سه رده م

بۆ هه رێمی كوردستان ئاماده بكرێت.ئاوێن���ه : ئای���ا ب���ۆ دانانی م���ادده ده ستورییه كان راوێژتان له گه ڵ پارتی و

یه كێتی و سه ركرده كانیان ده كرد؟به حوكم���ی عه بدولكه ری���م: دادوه ر ئه وه ی حیزبه كان نوێنه ریان له لیژنه كه دا هه بو، هه مو حیزبه كان له س���ه ر خه ت په یوه ندی ڕۆژانه نوێنه ره كانیان بون و پێویستیان پێیانه وه ده كرد و ئاگاداری

پێشوه چونی كاره كه بون.ك���ه بڕیارتان���دا بۆچ���ی ئاوێن���ه : هه ڵبژاردنی س���ه رۆكی هه رێم له ڕێگه ی له كاتێك���دا بێ���ت، راس���ته وخۆوه له ده س���توره كه دا هاتوه كه سیسته می

حوكم سیسته مێكی په رله مانیه ؟دادوه ر عه بدولكه ری���م: هه ڵبژاردن���ی ده نگدان���ی له ڕێگ���ه ی س���ه رۆك ڕاس���ته وخۆی گه له وه پاس���اوی خۆی هه یه ، له وانه : رێگه خۆشده كات بۆ ئه و الیه ن و پارتانه ی كورس���ی په رله مانیان ئه ندام���ان و ك���ه به ده س���تنه هێناوه ، الیه نگرانیان مافی هه ڵبژاردنی سه رۆكی واڵتی���ان پیاده بك���ه ن وه ك ئه وانیتر. به پێ���ی ئام���اره س���ه ره تاییه كان پتر له 20%ی هاواڵتیانی كوردستان بێالیه ن و س���ه ر به هیچ حیزبێك نین كه ئه مه ش رێژه یه كی كه م نیه . ئه گه ر س���ه رۆكی هه رێم له په ڕله مانه وه هه ڵبژێردرێت، ئه و ڕێژه یه له هاواڵتیان بێبه شده بن له مافی ده نگدان بۆ هه ڵبژاردنی سه رۆكی هه رێم، هه ڵبژاردنی سه رۆكی هه رێم ڕاسته وخۆ س���ه رۆك پێگه ی گه ل���ه وه له الی���ه ن له ن���اوه وه و ده ره وه ی هه رێ���م به هێزتر ده كات و ئه مه ش له سیسته می په رله مانی ناگۆڕێت، چونكه زۆر واڵتی تر هه ن كه په رله مانیه و حوكمڕانیان سیس���ته می سه رۆكه كه شیان ڕاس���ته وخۆ له رێگه ی نمونه : ب���ۆ هه ڵده بژێردرێ، گه ل���ه وه وه ك واڵتی ئیتاڵیا كه له ده ستوره كه یدا په رله مانیه ، ده ڵێ سیس���ته می حوكم كه چی س���ه رۆكی واڵت له الیه ن گه له وه

ڕاسته وخۆ هه ڵده بژێردرێت.

NIVA FORD CAR SHOWROOM AT SULAIMANIA - IRAQConcept Design 4th June 2013

به شێك له هاواڵتیانی كوردستان تائێستا ده ستوریان نه خوێندۆته وه و

به شێكیشیان ئاماژه به وه ده كه ن چوار ساڵ له مه وبه ر ده ستوریان

خوێندۆته وه و له بیریاننه ماوه ، ئه ندامێكی لیژنه ی نوسینه وه ی

ده ستوریش پێیوایه ئه گه ر ده ستوره كه بخرێته ریفراندۆمه وه

پێویسته جارێكی به سه ر هاواڵتیان دابه شبكرێته وه .

كاردۆ سلێمان خوێندكاری كۆلیژی زانست له زانكۆی سه الحه دین سه باره ت به ده ستورو خستنه راپرسیه وه ده ڵێت "من چوارس���اڵ له مه وبه ر خوێندكاری شه ش���ه می ئاماده یی بوم، ئه وه نده ی گرنگیم به وانه كان ده دا ئه وه نده بیرم له ده ستور نه ده كرده وه ، بۆیه ئه وكاته و

تائێستاش نه مخوێندۆته وه ".به پێچه وانه وه ی ئه م قسانه ، مامۆستا حیكم���ه ت عه ب���دواڵ كه مامۆس���تایه له یه كێ���ك له خوێندگاكان���ی هه ولێ���ر ده ڵێ���ت "ده س���تور له بریكاره كان���ی خۆراك دابه شكراوه و هه مو هاواڵتیه ك ئه م ب���ه اڵم گه یش���توه ، به ده س���تی نه وه یه ی ئێستا گرنگی به هیچ نادات و هی���چ ناخوێنێته وه ، بۆیه پێویس���ته گله ی���ی له خۆی���ان بك���ه ن نه وه ك���و

له حكومه ت و په رله مان".نه خوێندۆت���ه وه و "ده س���تورم خوێنده وارییش���م نییه ، ب���ه اڵم مادام حزبه كه م پێیباش���ه منیش پێمباشه و ده نگی به ڵێی بۆ ده ده م"، ئه مه قسه ی

"مام عومه ری دێرین" بو.مام عومه ر وه ك خۆی باسی ده كات خانه نش���ینی پێش���مه رگه یه له س���ه ر لیستی پارتی دیموكراتی كوردستان.

كۆلیژی ده رچوی عوس���مان تریفه یاس���او رامی���اری س���ه ر به زانك���ۆی له یه كێ���ك ئێس���تا س���ه الحه دینه و هه رێم حكومه ت���ی له فه رمانگه كان���ی له به شی یاسا فه رمانبه ره ، ئه و ده ڵێت "من بۆخۆم ده رچوی یاس���ام و چه ند جارێكیش ئه م ده ستوره م خوێندۆته وه ، به اڵم پێویس���ته كه سێكی شاره زا بۆم رونبكاته وه ، كه واته كه س���ێكی وه كو من له ده ستوره كه نه گات كه یاساناسم

ئ���ه ی چ���ۆن هاواڵتیه ك���ی ئاس���ایی ده توانێت له و ده ستوره بگات؟!".

ئێمه ئۆپۆزسیۆن چیانوت "گۆڕان و ئه وه ده كه ین"، ئه مه قس���ه ی س���االر باپی���ر بو، ئه و ك���ه گه نجێكی ته مه ن 27 س���اڵه له باره ی ده ستوره وه وتی "من ده ستورم نه خوێندۆته وه ، به اڵم حزبه كه م ك���ه بزوتنه وه ی گۆڕانه ئه م ده ستوره به باش نازانێت و بۆ ئێمه یان رونكردۆت���ه وه كه ده س���تورێكی باش نییه و پێویسته بگه ڕێته وه په رله مان".كاوێ���س حه س���ه ن ك���ه له یه كێك له گه ڕه كه كانی شاری هه ولێر بریكاری به دابه ش���كردنی س���ه باره ت خۆراكه

ده ستور وتی "به خوا چوارساڵ له مه وبه ر خه ڵ���ك نه یده زانی ده س���تور چییه ، كاتێ���ك ده هاتن بۆ به ش���ه خۆراكیان له ده س���تورمان كۆپی���ه ك ئێم���ه ش ب���ه اڵم هه ندێ���ك ده یانوت پێده دان، نامانه وێت و چی ئیش���مان به ده ستور

نییه و زۆر گرنگیان پێنه ده دا".ئه ندامی یاس���اناس و رۆستایی زانا لیژنه ی نوسینه وه ی ده ستور سه باره ت به پرس���ی ده س���تور وتی "له راستیدا به ش���ێوه یه كی كوردس���تان خه ڵكی گشتی هۆشیاریی یاساییان كه مه ، هه تا رۆش���نبیره كه ش خوێنده وارو نوخبه ئ���اگاداری ئ���ه و یاس���ایانه نییه كه كوردس���تان وه قائیعی له رۆژنام���ه ی باڵوده كرێت���ه وه ، چ ج���ای خه ڵك���ه بزان���ن ئاس���ایی و نه خوێنده واره ك���ه ئه و یاس���ایانه چین كه له كوردستان

ده رده چن".رۆس���تایی وتیشی "ناكرێت پاساوی ئه وه بهێنرێته وه ك���ه هه مو خێزانێك بری���كاری له رێگ���ه ی له كوردس���تان خۆراك���ه وه كۆپی���ه ك له ده س���توری ره نگ���ه چونك���ه پێگه یش���توه ، ئه گه ر نه یانخوێندبێت���ه وه ، زۆربه یان خوێندبێتیانه وه ش ئه مه چوار س���اڵی به س���ه ردا تێپه ڕی���وه و ك���ه س ئ���ه م ده ستوره ی له بیرنه ماوه و نازانێت باسی چی ده كات، بۆیه پێویسته به رله وه ی بخرێت���ه ریفراندۆمه وه یان سازش���ی نیش���تیمانی له س���ه ربكرێت جارێكیتر به س���ه ر هاواڵتیانی كوردستان دابه ش

بكرێته وه ".

ده ستور و بایه عی..هاواڵتیان چی له ده ستور ده زانن؟

ئه ندامی لیژنه ی نوسینه وه ی

ده ستور: چوارساڵ به سه ر

ده ستور تێپه ڕیوه و كه س نازانێت باسی

چی ده كات

هاواڵتیه ك: ده ستورم

نه خوێندۆته وه و ناشیخوێنمه وه ،

حزبه كه م رای چی بێت منیش هه مان

رام هه یه

ئاوێن���ه : ب���ه اڵم هه س���تناكه ن كه هه ندێ���ك له ماده كانی ئه م ده س���توره پێچه وان���ه ی هه ندێ���ك م���اده ی تری له ماده ی نمون���ه بۆ ده س���توره كه یه ، یه كه مدا ده ڵێن سیس���ته می حوكمڕانی په رله مانیی���ه كه چی له م���اده ی 60 تا 65ی ده س���توره كه دا ده سه اڵتێكی زۆر

گه وره دراوه به سه رۆكی هه رێم؟ئ���ه و عه بدولكه ری���م: دادوه ر ده س���ه اڵتانه ی له و دو ماده یه دا هاتون ب���ه اڵم گه وره نی���ن و به ژم���اره زۆرن، زۆربه یان ته شریفی و پرۆتۆكۆلین، ئه گه ر تێبین���ی بكه ی ده س���ه اڵته گرنگه كان به ندن به په س���ندكردنی په رله مان، یان هه ماهه نگی له نێوانیاندا. ئه گه ر له وه ش كه متری پێبدرێت، هه بونی سه رۆك چ مانایه ك نابه خش���ێت. ئه وه ناحه زانی

پڕۆژه كه ن ئاوا گه وره یان كردوه .ئاوێن���ه : پێتانوانیی���ه به پێ���ی ئه و ده س���ه اڵتانه ی دراوه به س���ه رۆك له م تاكڕه وانه ده س���ه اڵتێكی ده ستوره دا،

له كوردستاندا ده چه سپێت؟دادوه ر عه بدولكه ریم: نه خێر. چونكه هیچ ده س���ه اڵتێكی ڕه های پێنه دراوه ،

كه تاكڕه وانه پیاده ی بكات.ئاوێنه : باش���ه بۆچی ده س���توره كه له په رله مان مادده به مادده ی موناقه شه

نه كراوه ؟دادوه ر عه بدولكه ریم: به هۆی ئه وه ی هه ڵبژێردرابوو، له په رله م���ان لیژنه كه هه رده م په رله مانتاران پێدرابو، بڕوای ئاگاداری پێش���وه چونی كاری لیژنه كه ب���ون و لیژنه ك���ه نوێنه ری ئ���ه وان بو، یه كه یه كه ی به گفتوگۆكردنی پێویستی ماده كان نه بو. جگ���ه له مه ش نه ریتی پڕۆژه كه كۆی ده خوازێ ده ستوردانان له په رله م���ان بخرێته ده نگدانه وه ، نه ك

مادده به مادده . ئاوێنه : قسه و باسی ئه وه له ئارادایه كه بارزانی له سه ر پێشنیاری زۆرینه ی پێداچونه وه ی نوس���ینه وه و لیژن���ه ی ده س���توره كه بڕی���اری ئ���ه وه ی داوه

ده ستور بخرێته راپرسییه وه ، ئایا ئه مه راسته ؟

دادوه ر عه بدولكه ریم: نه خێر، چونكه ئه و پێش���ئه وه ی ئه ندامانی لیژنه ڕای نیازی ده رب���ڕن، له باره یه وه خۆی���ان خۆی پیشاندا كه پڕۆژه ی ده ستوره كه ده خاته ڕاپرس���یه وه و زۆرینه ی ڕه های ئه ندامانی لیژنه كه ش, پش���ت به بنه ما ده ستوری و یاساییه كان، ڕایان له گه ڵ

ڕای سه رۆكی هه رێم یه كیگرته وه .ئاوێن���ه : پێتوای���ه ئه گه ر ده س���تور بخرێته ده نگدانه وه ده نگی پێویس���تی

به ڵێ بێنێت؟دادوه ر عه بدولكه ریم: به ڵێ الم وایه ده نگی پێویست ده هێنێت چونكه گه لی كوردس���تان له مێژه په رۆشی ده رچونی ئه و ده س���توره ن و هی���چ خانه واده یه ك ده ستوره كه ی پرۆژه له كوردستان نیه له ڕێگ���ه ی به رده س���ت نه خرابێت���ه پێدا چاوی خۆراك���ه وه و بریكاره كانی نه خش���اندبێ ، به اڵم ئه گه ر الیه نه كانی

ئۆپۆزس���یۆن به رهه ڵس���تی خس���تنه به ڕێژه یه كی نه ك���ه ن، ڕاپرس���یه كه ی

به رچاوتر په سند ده كرێت.ئاوێنه : ئایا س���ه رۆكی هه رێم به پێی ده س���توره كه ماف���ی ئ���ه وه ی هه ی���ه

جارێكیتر خۆی كاندید بكاته وه ؟به ڵ���ێ ، عه بدولكه ری���م: دادوه ر

ده توانێ .ئاوێن���ه : ئایا ئێوه له گه ڵ خس���تنه راپرسی ده س���تورن یان پێویسته به ر

له ڕاپرسی ئه م هه مواربكرێته وه ؟دادوه ر عه بدولكه ری���م: م���ن له گه ڵ ئ���ه وه م پ���ڕۆژه ی ده س���تور بخرێت���ه ڕاپرسیه وه ، ئینجا ئه گه ر ده نگی گه لی به ده ستهێناو بوه ده ستوری هه میشه یی هه رێمی كوردس���تان، ئه وس���ا تێبینی له س���ه ر هه ر ماده ی���ه ك هه بێت، ئه وا ماده ی 120ی پڕۆژه كه به ڕونی ڕێكاری یاسایی و ده س���توری فه راهه مكردوه بۆ ئه وه ی داوای هه مواركردنی ئه و مادانه

بكرێت كه ڕه خنه یان لێده گیرێت.

عه بدولكه ریم ئه بوبه كر هه مه وه ند

ریکالم

‌‌‌ئا:‌ڕۆژ‌ئه‌حمه‌د

دوای‌سێ‌ده‌یه‌‌جه‌نگ،‌باكوری‌كوردستان،‌ناوچه‌یه‌ك‌كه‌‌النكی‌نزیكه‌ی‌‌2۵ملیۆن‌كوردی‌بێ‌

ناسنامه‌یه‌،‌ئێستا‌به‌گومان‌و‌ته‌وسه‌وه‌‌چاوه‌ڕوانی‌ئاشتبونه‌وه‌یه‌كی‌یه‌كجاری‌

كوردو-تورك‌ده‌كات.‌

به‌درێژایی‌س���ی‌س���اڵی‌ڕابردو‌ئه‌م‌ناوچه‌ی���ه‌‌خاپور‌ب���وه‌‌به‌هۆی‌جه‌نگی‌نێ���وان‌س���وپای‌توركی���ا‌ك���ه‌‌دوه‌م‌ناتۆیه‌‌ هێزه‌كانی‌ س���وپای‌ گه‌وره‌ترین‌له‌گ���ه‌ڵ‌چه‌كداره‌كانی‌پارتی‌كرێكارانی‌بانگه‌ش���ه‌‌ كوردس���تان‌)په‌كه‌كه‌(‌كه‌‌ده‌كات‌ب���ۆ‌مافی‌كه‌لتوری‌و‌سیاس���ی‌كورد‌له‌و‌واڵته‌،‌به‌تێكۆشانی‌چه‌كداریی‌

بۆ‌ئه‌و‌مافانه‌‌ده‌جه‌نگێت.‌ئه‌نجام���ی‌ئ���ه‌و‌جه‌نگ���ه‌‌خوێناوییه‌‌درێژخایه‌ن���ه‌‌ده‌گوترێت‌ك���ه‌‌زیاتر‌له‌‌به‌هۆیه‌وه‌‌‌ هه‌ردوالیه‌و،‌ قوربانی‌ ‌٤٠،٠٠٠‌۵٠٠٠ه���ه‌زار‌گوندی‌كورد‌به‌ده‌س���تی‌زه‌وی‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ ت���ورك‌ س���ه‌ربازانی‌

یه‌كسانكراون.‌ئێس���تا‌نزیكه‌ی‌دو‌مانگه‌‌جه‌نگه‌كه‌‌عه‌ب���دواڵ‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ دوای‌ وه‌س���تاوه‌،‌ئۆجاالنی‌سه‌رۆكی‌په‌كه‌كه‌‌له‌نامه‌یه‌كدا،‌ڕایگه‌یاند،‌“‌ده‌بێت‌چه‌كه‌كان‌بێده‌نگبن،‌

سیاسه‌ت‌و‌ئایدیاكان‌بێنه‌گۆ.”نامه‌كه‌ی‌ئۆجاالن‌له‌زیندانی‌دورگه‌ی‌ئیمرالی‌سه‌ر‌ده‌ریای‌مه‌ڕمه‌ڕه‌ی‌توركیا‌نوس���رابو،‌ئه‌و‌ش���وێنه‌ی‌كه‌‌زیاتر‌له‌‌1٤ساڵه‌‌تیایدا‌له‌زیندانی‌گۆشه‌گیریدایه‌.‌نامه‌كه‌ی‌به‌ڕێزیان‌ئاراس���ته‌ی‌‌2ملیۆن‌ئاماده‌ب���و‌ك���را‌له‌ئام���ه‌دی‌پایته‌ختی‌كوردستان‌له‌شه‌وی‌نه‌ورۆزی‌ئه‌مساڵدا.‌نامه‌كه‌‌كه‌‌داوای‌ئاش���تیه‌كی‌یه‌كجاری‌بۆ‌هه‌ردو‌گه‌ل���ی‌كوردو‌تورك‌ده‌كات،‌یه‌كه‌مج���ار‌به‌ك���وردی‌و‌دواتر‌به‌توركی‌له‌الیه‌ن‌ خوێنرای���ه‌وه‌‌ ئاماده‌ب���وان‌ بۆ‌ئاش���تی‌و‌ پارت���ی‌ په‌رله‌مانتاران���ی‌له‌پایته‌ختی‌ دیموكراس���ی‌)به‌ده‌پ���ه‌(‌ناوبراو.‌‌نامه‌كه‌‌داواش���ی‌له‌هێزه‌كانی‌په‌كه‌ك���ه‌‌كردب���و‌كه‌‌له‌خاك���ی‌توركیا‌بكش���ێنه‌وه‌‌وه‌ك‌هه‌ن���گاوی‌یه‌كه‌م���ی‌ده‌رخس���تنی‌نیازپاكییان‌بۆ‌ئاشتیه‌كی‌

سه‌رتاسه‌ری‌له‌و‌واڵته‌دا.‌‌

كورده‌كان‌بۆچی‌‌له‌ئاشتی‌به‌دگومانن؟‌به‌پێ���ی‌ئه‌وه‌ی‌كه‌‌به‌ڕێ���ز‌ئۆجاالنی‌له‌گه‌ڵ‌س���ه‌رۆكی‌ په‌كه‌ك���ه‌‌ ڕێب���ه‌ری‌ده‌زگای‌هه‌واڵگ���ری‌توركی���ا‌ناس���راو‌به‌)میت(‌له‌دانوس���تاندایه‌،‌كورده‌كانی‌به‌گومان���ن‌و‌ كوردس���تان‌ باك���وری‌ڕه‌خن���ه‌‌ده‌گرن‌له‌وه‌ی‌ك���ه‌‌حكومه‌ته‌‌له‌ڕه‌گ���ه‌وه‌‌ئیسالمیس���ته‌كه‌ی‌پارت���ی‌دادو‌گه‌ش���ه‌پێدان‌)ئاكه‌په‌(ی‌سه‌رۆك‌ئ���ه‌ردۆگان‌ وه‌زی���ران‌ره‌ج���ه‌ب‌ته‌یب‌تائێس���تاش‌له‌گه‌ڵ‌پرس���ی‌كورد‌وه‌ك‌ده‌كات،‌ مامه‌ڵ���ه‌‌ ئه‌من���ی‌ پرس���ێكی‌نه‌ك‌وه‌ك‌پرس���ێكی‌سیاسی‌گه‌لێكی‌كه‌مینه‌‌له‌توركیا،‌كه‌‌گه‌وره‌ترین‌گه‌لی‌بێده‌وڵه‌ت���ی‌دنیا‌پێكده‌هێنن‌و،‌نزیكه‌ی‌سه‌ده‌یه‌كه‌‌له‌توركیا‌نكوڵی‌له‌ناسنامه‌و‌ب���ۆ‌خوێندن‌ س���ه‌ره‌تایترین‌مافی���ان‌

به‌زمانی‌دایكیان،‌‌لێزه‌وتكراوه‌.له‌چایخانه‌و‌كافێكانی‌س���ه‌ر‌شه‌قامی‌ناوداری‌“كوچه‌ی‌هونه‌ر”‌له‌س���ه‌نته‌ری‌ش���اری‌ئامه‌دی‌پایته‌ختی‌كوردستان،‌ئ���ه‌و‌ش���وێنه‌ی‌ك���ه‌‌ده‌مه‌و‌ئێ���واران‌هونه‌رمه‌نده‌‌ هه‌ڵبه‌ستوان‌و‌ ڕوناكبیران‌و‌كورده‌كان‌لێیكۆده‌بنه‌وه‌،‌بابه‌تی‌گه‌رم‌رۆژه‌ڤی‌باس‌و‌خواس���یان‌ئێستا‌ته‌نیا‌ئاشتیه‌‌له‌گه‌ڵ‌ده‌وڵه‌تی‌توركیادا،‌وه‌لێ‌ئه‌و‌وه‌اڵمه‌‌چه‌ند‌باره‌یه‌ی‌كه‌‌به‌رده‌وام‌پرس���ی‌ كاتێك‌ ده‌بی���ت‌ گوێبیس���تی‌بۆچونیان‌ده‌بیت‌له‌سه‌ر‌دانوستانه‌كانی‌نێوان‌په‌كه‌كه‌-توركیا،‌ئه‌وه‌یه‌،‌“‌ئێمه‌‌ب���ڕوا‌به‌ده‌وڵه‌تی‌توركیا‌ناكه‌ین‌به‌هۆی‌ئ���ه‌و‌چه‌وس���اندنه‌وه‌یه‌ی‌ك���ه‌‌چه‌ندین‌س���اڵی‌له‌ژماردن‌نه‌هاتوه‌‌به‌ده‌س���تی‌

ده‌یچێژین.”هه‌ندێكی‌دیكه‌‌له‌كورده‌كان‌ترس���یان‌هه‌ی���ه‌و‌پێیانوای���ه‌‌ك���ه‌‌ئ���ه‌ردۆگان‌و‌حكومه‌ته‌كه‌ی‌تائێستا‌هه‌نگاویان‌نه‌ناوه‌‌بۆ‌ئاش���تی‌له‌كاتێك���دا‌نزیكه‌ی‌‌1٠،٠٠٠ده‌‌ه���ه‌زار‌به‌ندكراوی‌سیاس���ی‌دۆزی‌كورد‌ل���ه‌و‌واڵته‌دا‌هه‌ی���ه‌و،‌به‌تۆمه‌تی‌“تیرۆری���زم”‌ده‌س���تگیركراون‌و‌ده‌بێت‌ئازادبكرێن‌حكوم���ه‌ت‌ئازادیان‌ناكات،‌به‌سه‌رۆكی‌به‌ندكراوی‌په‌كه‌كه‌وه‌‌به‌ڕێز‌

عه‌بدواڵ‌ئۆجاالنیشه‌وه‌.‌ڕێكخراوی‌مافی‌م���رۆڤ‌له‌توركیاش‌

ده‌ڵێ���ت،‌“ته‌نها‌له‌‌‌3س���اڵی‌ڕابردودا‌نزیك���ه‌ی‌‌1٠،٠٠٠ده‌‌ه���ه‌زار‌چاالكوانی‌هه‌بونی‌ به‌تۆمه‌تی‌ مه‌ده‌نی‌ سیاس���ی‌و‌په‌یوه‌ن���دی‌له‌گه‌ڵ‌په‌كه‌ك���ه‌و‌كه‌جه‌كه‌‌

ده‌ستگیركراون.”ده‌ستگیركراوانی‌ ئه‌مڕۆدا‌ له‌توركیای‌دۆزی‌ك���ورد‌ب���ه‌“‌به‌ندك���راوی‌دۆزی‌ئه‌م���ه‌ش‌ ده‌ناس���رێن،‌ كه‌جه‌ك���ه‌”‌یه‌كه‌م‌ تێكچونی‌ ل���ه‌دوای‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌دانوستانی‌په‌كه‌كه‌‌له‌گه‌ڵ‌حكومه‌ته‌كه‌ی‌ئ���ه‌ردۆگان‌له‌نه‌رویج‌له‌س���اڵی‌2٠1٠دا،‌كه‌‌به‌“دانوس���تانی‌ئۆس���لۆ”‌ناسراوه‌،‌‌به‌ه���ه‌زاران‌ك���ورد‌ده‌ستبه‌س���ه‌ركران‌به‌تۆمه‌ت���ی‌هه‌بون���ی‌په‌یوه‌ندی‌له‌گه‌ڵ‌كه‌جه‌ك���ه‌،‌ك���ه‌‌ڕێكخراوێك���ی‌چه‌تری‌نێشتمانیه‌و‌په‌كه‌كه‌ش‌ئه‌ندامێكیه‌تی.

‌ڕێكخ���راوی‌مافی‌م���رۆڤ‌له‌توركیا‌له‌سه‌ر‌ئه‌و‌به‌ندكراوه‌‌سیاسیه‌‌كوردانه‌‌‌زیاتر‌ده‌ڵێت،‌،‌“‌‌٤٠٠به‌ندكراوی‌دۆزی‌كورد‌له‌زیندانه‌كاندا‌نه‌خۆشی‌سه‌ختیان‌هه‌یه‌و‌،‌‌12٠یش���یان‌له‌سه‌ره‌مه‌رگدان،‌ده‌بێت‌ده‌س���تبه‌جێ‌ئازادبكرێن”‌به‌اڵم‌جێگای‌س���ه‌رنجه‌‌كه‌‌حكومه‌تی‌توركیا‌تائێستا‌هیچ‌ئاماده‌ییه‌كی‌نیشاننه‌داوه‌‌بۆ‌ئازادكردنیان،‌ئه‌مه‌‌سه‌رباری‌ئه‌وه‌ی‌بۆ‌ په‌كه‌كه‌‌ داواكاریه‌كانی‌ خاڵبه‌ندێكی‌ئاش���تی‌له‌حكومه‌ته‌كه‌ی‌ئه‌ردۆگان‌بۆ‌ئازادكردنی‌ به‌دانوستانه‌كان،‌ درێژه‌دان‌

ئه‌و‌به‌ندكراوانه‌یه‌.‌راج���ی‌بلیچی‌به‌رپرس���ی‌ڕێكخراوی‌مافی‌مرۆڤ‌له‌شاری‌ئامه‌د،‌له‌لێدوانێكی‌تایبه‌ت‌له‌ئۆفیسه‌كه‌ی‌خۆیه‌وه‌‌به‌ئاوێنه‌ی‌وت،‌“‌تاوه‌كو‌ئه‌و‌به‌ندكراوانه‌‌ئازادنه‌بن‌كه‌س‌لێره‌‌له‌كوردس���تان‌بڕوا‌به‌ئاشتی‌ناكات.‌‌بڕوا‌به‌ده‌وڵه‌تی‌توركیا‌ناكه‌ن‌چونكه‌‌هی���چ‌نه‌كراوه‌‌ب���ۆ‌ئازادكردنی‌ته‌نان���ه‌ت‌ئ���ه‌و‌به‌ندكراوان���ه‌ی‌كه‌‌زۆر‌نه‌خۆشن‌و‌له‌س���ه‌ر‌جێگای‌مه‌رگ‌ژیان‌

ده‌كه‌ن‌له‌ناو‌زیندانه‌كاندا.”ئاماژه‌شی‌به‌داواكاری‌په‌كه‌كه‌‌كرد‌بۆ‌ئازادكردنی‌ئه‌و‌به‌ندكراوه‌‌سیاس���یانه‌و‌وت���ی،‌“‌چ���ۆن‌ده‌كرێت‌خه‌ڵ���ك‌بڕوا‌له‌كاتێكدا‌خوش���ك‌و‌ به‌ئاش���تی‌بكات‌ناله‌باری‌ له‌ڕه‌وشیكی‌ خزمه‌كانیان‌ براو‌له‌وشێوه‌یه‌دا‌ژیان‌ده‌كه‌ن‌له‌زیندانه‌كاندا،‌ئازادبكات‌ هه‌موی���ان‌ ده‌بێت‌حكومه‌ت‌ده‌س���تبه‌جێ،‌به‌تایبه‌تی‌گه‌ر‌ده‌خوازن‌ك���ورد‌به‌ته‌واوه‌ت���ی‌ده‌س���تهه‌ڵبگرێت‌

له‌تێكۆشانی‌چه‌كداری".‌ئه‌وه‌ش‌ داوای‌ ك���ورده‌كان‌ له‌توركیا‌ده‌ك���ه‌ن‌كه‌‌یاس���ای‌“دژه‌‌تی���رۆر”‌و‌ئه‌و‌یاس���ا‌س���ه‌ربازییه‌ی‌ك���ه‌‌ناوچه‌‌دژوار”‌ به‌“هه‌رێم���ی‌ كوردس���تانیه‌كان‌ده‌ناسێنێت،‌‌“نه‌هێڵرێن،‌ئه‌گینا‌ئاشتی‌مه‌حاڵه‌”،‌چونكه‌‌هه‌ردو‌یاسای‌ناوبراو‌به‌درێژایی‌‌3٠س���الی‌ڕاب���ردو‌ڕێگایان‌میلیتاریزه‌كردن���ی‌ ب���ۆ‌ خۆش���كردوه‌‌هه‌رچه‌نده‌‌ كوردس���تانیه‌كان.‌ ناوچ���ه‌‌س���ه‌ربازو‌ س���ه‌اڵحیه‌تی‌ ئ���ه‌ردۆگان‌كه‌مكردۆته‌وه‌‌ له‌توركی���ا‌ جه‌نڕاڵه‌كانی‌به‌درێژایی‌ده‌سه‌اڵتی‌خۆی‌و‌پارته‌كه‌ی،‌ب���ه‌اڵم‌ئ���ه‌م‌دو‌یاس���ایه‌‌ب���ۆ‌ناوچه‌‌كوردستانیه‌كان‌له‌جێگای‌خۆیاندا‌ماون‌و‌میلیتاریزه‌كردنی‌ناوچه‌‌كوردستانیه‌كان‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ به‌رده‌وامه‌‌ هه‌ر‌ تائێستاش‌هه‌ردو‌یاس���اكه‌‌ناوچه‌‌كوردنشینه‌كانی‌توركیا‌به‌“تیرۆیستی‌و،‌ناوچه‌ی‌دژواری‌

جه‌نگ”‌ئه‌ژمار‌ده‌كه‌ن.

دیلگ���ه‌ش‌ئیمران،‌ك���ه‌‌پارێزه‌رێكی‌باكوری‌ جزیری‌ له‌ش���اری‌ سه‌ربه‌خۆیه‌‌به‌ئاوێن���ه‌ی‌ ده‌كات،‌ كار‌ كوردس���تان‌وت”‌‌ه���ه‌ردو‌یاس���ه‌كه‌‌ئێم���ه‌ی‌كورد‌به‌تیرۆریست‌پێناس���ه‌‌ده‌كه‌ن،‌ده‌بێت‌هه‌ڵبوه‌ش���ێنرێنه‌وه‌،‌ یاس���ایانه‌‌ ئ���ه‌م‌ئه‌سته‌مه‌‌ ئاش���تی‌ به‌پێچه‌وانه‌ش���ه‌وه‌‌له‌كاتێكدا‌په‌كه‌كه‌و‌ته‌واوی‌دانێشتوانی‌كورد‌هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌یان‌ده‌خوازن‌وه‌ك‌هه‌ن���گاوی‌یه‌كه‌م‌ب���ۆ‌هێوركردنه‌وه‌ی‌

ڕه‌وشه‌‌ئاڵۆزه‌كه‌‌له‌م‌ناوچانه‌دا".كوردس���تانیه‌كان‌ ناوچ���ه‌‌ ڕه‌وش���ی‌وه‌ك‌ هێورنی���ن‌ ئه‌وه‌ن���ده‌‌ له‌ن���اوه‌وه‌‌له‌ده‌ره‌وه‌‌ده‌بینرێن.‌هه‌روه‌ها،‌هه‌رچه‌نده‌‌په‌كه‌كه‌‌به‌فه‌رمی‌كشانه‌وه‌ی‌هێزه‌كانی‌ده‌س���تپێكردوه‌،‌وه‌لێ‌هێزی‌سه‌ربازی‌توركی���ا‌هێش���تا‌ماویان���ه‌‌هێورببنه‌وه‌‌له‌ناوچه‌‌كوردیه‌كاندا.‌ئه‌ندامانی‌سه‌ربازی‌هێزی‌“تیمی‌تایبه‌ت���ی‌دژه‌‌تیرۆر”‌كه‌‌كورده‌كان‌زۆر‌لێیانده‌ترسێن‌و‌ته‌نها‌بۆ‌س���ه‌رهه‌ڵدانی‌سیاسی‌ ڕوبه‌ڕوبونه‌وه‌ی‌دروستكراون،‌ كوردس���تانیه‌كان‌ ناوچه‌‌ه‌كان���ی‌ ‌ M16 به‌چه‌ك���ه‌‌ هه‌نوك���ه‌ش‌ده‌س���تیانه‌وه‌‌به‌ناو‌شه‌قامه‌كانی‌ئامه‌د‌ده‌گه‌ڕێن‌و‌ده‌س���وڕێنه‌وه‌و‌په‌نجه‌كانیان‌له‌س���ه‌ر‌په‌له‌پیتك���ه‌ی‌تفه‌نگه‌كانیانه‌و‌ب���ۆ‌ ئاماده‌باش���یدان‌ له‌حاڵه‌ت���ی‌ڕوبه‌ڕوبونه‌وه‌ی‌هه‌ر‌كوردێك‌كه‌‌یاساو‌هه‌ر‌ به‌هۆی‌ لێكنزیكبونه‌وه‌یان‌ سنوری‌بیانویه‌كه‌وه‌‌ببه‌زێنێت.‌بینینیان‌له‌سه‌ر‌شه‌قامه‌‌گش���تیه‌كان‌ئه‌و‌تێڕوانینه‌‌الی‌مرۆڤ‌دروست‌ده‌كات‌كه‌‌سوپای‌توركیا‌به‌ت���ه‌واوی‌بێئاگابن‌له‌وه‌ی‌پرۆس���ه‌ی‌ئاشتی‌له‌و‌واڵته‌دا‌بانگه‌شه‌ی‌بۆ‌كراوه‌‌

له‌الیه‌ن‌ده‌وڵه‌ت‌و‌په‌كه‌كه‌وه‌.جه‌مال‌ئه‌الئه‌دین‌كه‌‌وێنه‌كێش���ێكی‌خۆماڵی‌ش���اری‌ئامه‌ده‌،‌ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌قه‌اڵی‌حه‌سه‌ن‌پاش���ا،‌‌كه‌‌شوێنێكی‌به‌ناوبانگی‌گه‌ش���تیاریه‌‌ب���ۆ‌خواردنی‌به‌یانی���ان‌ل���ه‌و‌ش���اره‌،‌ده‌س���تی‌بۆ‌‌Oktar‌Cobra س���ه‌ربازی‌ ئۆتۆمبیلی‌ی‌ئ���ه‌و‌هێ���زی‌“تیمی‌تایبه‌ت���ی‌دژه‌‌تیرۆره‌”‌ڕاكێشا‌كه‌‌له‌ده‌ره‌وه‌ی‌قه‌اڵكه‌‌چه‌ند‌ له‌چ���وارده‌وری‌ ‌ ڕاوه‌س���تابون‌و‌س���ه‌ربازێكی‌ت���ورك‌به‌چه‌كه‌كانیانه‌وه‌‌وت���ی،‌ ده‌ك���ردو،‌ گه‌پی���ان‌ گاڵت���ه‌و‌“ته‌ماش���اكه‌،‌ده‌توانی‌بڵێێ���ت‌ئه‌وانه‌‌)س���ه‌ربازه‌كان(‌بۆ‌ئاش���تی‌هاتون‌بۆ‌ئێره‌،‌من‌‌بڕواناكه‌م‌كه‌‌له‌ژیانیش���یاندا‌

وشه‌ی‌ئاشتیان‌بیستبێت.”‌ئه‌الئه‌دینی‌هه‌س���ت‌ناسك‌وتیشی‌كه‌‌به‌بۆچونی‌ئه‌و‌میلیتاریزم‌و‌ئاش���تی‌دو‌ش���تی‌زۆر‌له‌یه‌كدی‌جودان،‌“بۆیه‌‌ئاش���تی‌له‌توركیا‌خه‌یاڵه‌‌تاوه‌كو‌ئه‌م‌سه‌ربازانه‌‌به‌رۆكمان‌به‌رنه‌ده‌ن‌و‌خۆیان‌و‌ئۆتۆمبیله‌‌ناشیرین‌و‌كه‌لوپه‌له‌‌قێزه‌ونه‌‌س���ه‌ربازیه‌كانیان‌له‌شێواندنی‌سروشتی‌به‌یه‌كج���اری‌ ش���اره‌كه‌مان‌ جوان���ی‌

ده‌ستهه‌ڵنه‌گرن".‌

توركه‌كان‌بۆچی‌‌له‌ئاشتی‌گومان‌ده‌كه‌ن؟‌

بۆ‌توركه‌كان‌گومان‌و‌ترس‌له‌پرۆسه‌ی‌ئاش���تی‌كاره‌كته‌رێك���ی‌‌جیاوازت���ره‌.‌ڕاپرس���ی‌گش���تی‌ هه‌رچه‌نده‌‌چه‌ندین‌نیش���تمانی‌له‌توركیادا‌نیشانیانداوه‌‌كه‌‌زۆرینه‌ی‌دانێش���توانی‌تورك‌پشتگیری‌له‌پرۆس���ه‌ی‌دانوستانی‌نێوان‌په‌كه‌كه‌و‌

توركیا‌ده‌كه‌ن،‌به‌اڵم‌كه‌منین‌ئه‌وانه‌ش‌ئه‌ردۆگانی‌سه‌رۆك‌وه‌زیران‌و‌پارته‌كه‌ی‌ب���ه‌وه‌‌تۆمه‌تب���ار‌ده‌كه‌ن‌ك���ه‌‌پێگه‌ی‌دژبه‌یه‌كی‌هه‌یه‌‌له‌س���ه‌ر‌پرسی‌كورد.‌هه‌ندێكی‌تر‌له‌وان‌گازه‌نده‌ی‌ئه‌وه‌‌ده‌كه‌ن‌ك���ه‌‌زانیاری‌و‌ناوه‌ڕۆك���ی‌ڕێكه‌وتنه‌كان‌له‌گه‌ڵ‌په‌كه‌كه‌دا‌شه‌فاف‌نین‌و‌پێویسته‌‌بخرێن���ه‌‌به‌رده‌م‌گه‌لی‌توركیا‌تا‌خه‌ڵك‌بیری‌لێبكه‌نه‌وه‌و‌بڕیاربده‌ن‌كه‌‌ئایا‌به‌و‌ڕێكه‌وتنانه‌‌له‌گه‌ڵ‌په‌كه‌كه‌‌ڕازیده‌بن‌یان‌

به‌پێچه‌وانه‌وه‌.‌له‌ساڵی‌2٠٠۵دا‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌پشتیوانی‌كورد‌ب���ۆ‌پارته‌كه‌ی‌به‌ده‌س���تبهێنێت‌فه‌رم���ی‌ له‌س���ه‌ردانێكی‌ ئ���ه‌ردۆگان‌ب���ۆ‌ئام���ه‌دی‌پایته‌خ���ت‌له‌لێدوانێكی‌جه‌ماوه‌ریدا‌به‌كورده‌كانی‌وت،‌“‌پرسی‌كورد‌له‌م‌واڵت���ه‌دا‌هه‌یه‌.”‌لێدوانه‌كه‌ی‌ئه‌ردۆگان‌بۆ‌كورد‌قورساییه‌كی‌مێژویی‌هه‌بو،‌چونك���ه‌‌ئه‌ردۆگان���ی‌له‌ته‌واوی‌س���ه‌رۆك‌كۆماره‌كانی‌پێش‌خۆی‌به‌وه‌‌جیاكرده‌وه‌‌كه‌‌یه‌كه‌م‌س���ه‌رۆك‌كۆماره‌‌به‌ئاش���كرا‌دانی‌نا‌به‌و‌ڕاس���تیه‌ی‌له‌و‌واڵته‌دا‌پرسگریه‌كی‌كورد‌هه‌یه‌.‌‌به‌اڵم‌ئه‌م‌پێگه‌ی���ه‌ی‌ئه‌ردۆگان‌تا‌نیس���انی‌س���اڵی‌‌2٠11درێژه‌ی‌كێشا،‌ئه‌وكاته‌ی‌كه‌‌پێویستی‌به‌پشتیوانی‌ناسیۆنالیسته‌‌توندڕه‌وه‌كانی‌توركی���ا‌هه‌بوو‌ئه‌مجاره‌‌كورد‌ “پرسی‌ رایگه‌یاند،‌ به‌پێچه‌وانه‌وه‌‌نییه‌‌له‌م‌واڵته‌دا،‌من‌شتێكی‌له‌م‌جۆره‌‌

قبوڵناكه‌م".‌

ئه‌یل���ه‌م‌لوتف���ی‌ك���ه‌‌خوێن���دكاری‌ئه‌ندازی���اری‌مه‌ده‌نییه‌و‌بۆ‌س���ه‌ردانی‌ه���اوڕێ‌كورده‌كان���ی‌هاتبوه‌‌ش���اری‌ئامه‌د،‌سیاسه‌تی‌ئه‌ردۆگانی‌به‌”دوڕو”‌پێناس���ه‌كردو‌باس���ی‌له‌وه‌كرد‌كه‌‌ڕای‌گشتی‌توركیا،‌كوردو‌تورك،‌پێویسته‌‌له‌ناوه‌ڕۆكی‌ڕێكه‌وتنه‌كان‌له‌گه‌ڵ‌په‌كه‌كه‌‌ئاگادارب���ن.‌لوتف���ی‌وت���ی،‌“‌ده‌بێت‌پرۆس���ه‌كه‌‌شه‌فافبێت،‌ئه‌وه‌‌مافێكه‌‌بۆ‌به‌اڵم‌ له‌دیموكراسیدا،‌ كه‌س���ێك‌ هه‌مو‌حكومه‌ته‌كه‌ی‌ئێمه‌‌له‌ژوره‌‌تاریكه‌كاندا‌له‌گه‌ڵ‌په‌كه‌كه‌‌ڕێكه‌وتن‌ده‌كات".‌ناوبراو‌باسی‌له‌وه‌‌كرد‌كه‌‌به‌درێژایی‌‌3٠ساڵی‌ڕابردو‌ده‌وڵه‌تی‌توركیا‌وای‌تێگه‌یاندون‌كه‌‌په‌كه‌كه‌‌ڕێكخراوێكی‌“تیرۆریستیه‌”‌به‌رهه‌ڵستكاریبن،‌“كه‌چی‌ بۆیه‌‌ده‌بێت‌ئێس���تا‌ده‌وڵ���ه‌ت‌خۆی���ان‌له‌گه‌ڵیاندا‌)له‌گ���ه‌ڵ‌په‌كه‌كه‌(‌ڕێكه‌وتنی‌هاوڕێیانه‌‌ده‌ك���ه‌ن.‌حكومه‌ته‌كه‌ی‌ئێمه‌‌ش���ه‌رم‌بڵێ���ت‌خه‌ڵكین���ه‌‌ به‌ئاش���كرا‌ ده‌كات‌ئێمه‌‌ش���ه‌ڕه‌كه‌مان‌دۆڕاندو‌ئه‌وه‌‌ئێستا‌په‌كه‌كه‌یه‌‌كه‌‌پێشمه‌رجه‌كان‌بۆ‌ئاشتی‌دی���اری‌ده‌كات،‌ن���ه‌ك‌ئ���ه‌و‌ده‌وڵه‌ته‌‌مه‌زن���ه‌ی‌كه‌‌گوای���ه‌‌نه‌ت���ه‌وه‌ی‌به‌ناو‌“سه‌ربه‌رزی”‌توركی‌ده‌پاراست.‌شه‌رم‌ده‌كات‌بڵێت‌ئێستا‌دۆڕاوه‌و‌ئه‌وه‌‌ئێمه‌‌نین‌پێشمه‌رجه‌كان‌ده‌ستنیشان‌ده‌كه‌ین‌ئه‌وه‌‌په‌كه‌كه‌یه‌،‌ئه‌مه‌‌سه‌رباری‌ئه‌وه‌ی‌چه‌ندینساڵه‌‌ده‌وڵه‌ت‌ئه‌و‌پڕوپاگه‌نده‌یه‌‌

بۆ‌ئێمه‌ی‌گه‌لی‌تورك‌ده‌كات".

»1٤«

لێ���رەدا‌کەمێک‌لەزەمینە‌فەلس���ەفی‌و‌تیورییەکەی‌نەرس���یس‌دووردەکەمەوە‌کێش���ەی‌ بۆ‌ بگەڕێم���ەوە‌ بۆئ���ەوەی‌سەرەکی‌باسەکەی‌خۆم،‌وەک‌باسێک‌یاخییەکان‌و‌ ڕەگ���ەزە‌ پاڵهێزو‌ بەدوای‌ڕەهەن���دە‌ڕامنەکراوەکان���ی‌ناو‌مرۆڤدا‌دەگەڕێ���ت.‌الی‌ئەنتیگۆنا‌ش���تێک‌بۆ‌ئێمە‌گرنگ‌بوو،‌س���ووربوونی‌خانمی‌ئەنتیگۆنا‌بوو‌لەسەر‌بەرجەستەکردنی‌ملن���ەدان‌و‌ تێپەڕان���دن‌و‌ مەح���اڵ،‌ڕەهاگەڕای���ی.‌نەرسیس���یش‌بەجۆرێک‌لەج���ۆرەکان‌دەکەوێت���ەوە‌ژێر‌هەمان‌پرس���یار‌:‌ئای���ا‌نەرس���یس‌دەتوانێت‌ڕۆحی‌ هەمان‌ هەڵگری‌ لەخۆرهەاڵتیش‌شۆڕش���گیرانەبێت‌وەک‌الی‌مارک���ۆزە‌دەیبینین؟.‌گەر‌سەرنجبدەین‌چەمکی‌الی‌ »خودئەڤین���ی«‌ نەرسیس���یزم‌مارک���ۆزە‌زۆر‌گرێ���دراوی‌گەڕانەوەیە‌ب���ۆ‌سروش���ت.‌پابەن���دی‌الدانی‌ئەو‌پەیوەندییە‌ش���ەڕانگێزەیە‌کە‌لەنێوان‌»م���رۆڤ«و‌»سروش���ت«دا‌هەی���ەو‌بەپەیوەندییەکی‌نوێ‌ جێنش���ینکردنی‌کە‌لەس���ەر‌توان���ەوەو‌تێکەڵی‌بەندە.‌خودێ���ک‌ لەنەرسیس���یزم‌ ئەمج���ۆرە‌دروس���ت‌ن���اکات‌دابراو‌لەسروش���ت،‌واتە‌لەنێوان‌عەش���قی‌خودو‌عەش���قی‌دونی���ادا‌دیوارێکی‌ئەس���تووری‌دابڕان‌نابینین.‌ئەم‌نەرسیس���ە‌جیاوازە‌لەو‌نەرسیس���ە‌باوو‌ئاس���اییە‌کە‌پش���ت‌دەکات���ە‌دونیاو‌ڕوو‌لەخ���ۆی‌دەکات.‌ئێمەدا‌ لەدونیای‌ نەرسیس���ێک‌ هەموو‌ناتوانێت‌شۆڕش���گێڕبێت،‌دونیای‌ئێمە‌دەش���ێت‌پڕبێت‌لەنەرسیس���ی‌کۆیلەو‌پریش‌بێت‌لەنەرسیس���ی‌شۆڕش���گێڕ.‌لەکۆمەڵگایەک���دا‌بەدرێژای���ی‌مێ���ژوو‌خودی‌کوش���تووە،‌گەڕانەوە‌بۆ‌خود،‌عاشقبوون‌بەخود،‌یاخود‌نەرسیسیزم‌لەفۆرمە‌پاکژو‌بێخەوش���ەکەیدا‌ناکرێت‌کۆنزەرڤاتیڤ‌و‌چەپێنەر‌بێت.‌بەبروای‌من‌لەواقعی‌ئێمەدا‌سێ‌جۆر‌نەرسیس‌هەیە.‌ک���ە‌دەکرێت‌بەمجۆرە‌پۆڵێنیان‌بکەی���ن:‌یەکەم:‌نەرسیس���ی‌کوژراو.‌دووەم:‌نەرسیس���ی‌ناشیرین.‌سێهەم‌:‌

نەرسیسی‌شۆرشگێڕ.‌

1.‌نەرسیسی‌کوژراوپاڵەوانە‌گەورەکانی‌ئێمە‌زۆریان‌سیفەتی‌نەرسیس���ییان‌نییە،‌کولتووری‌دینی‌و‌سیاس���ی‌لەخۆرهەاڵت‌لەسەر‌کوشتنی‌خودئەڤینی‌ ئیش���دەکات،‌ نەرس���یس‌لێرەدا‌جێگایەکی‌راس���تەقینەی‌نییە.‌تاکەکان‌و‌سوبێکتەکان‌ ئێمە‌ لەدونیای‌ناتوانن‌عاش���قی‌خۆیان‌بن،‌عەش���ق‌لێرەدا‌ ئەویدییە.‌ هەمیش���ە‌عەش���قی‌مرۆڤ���ەکان‌تەنی���ا‌دەتوانن‌عاش���قی‌نەتەوە،‌دین‌،‌خێ���ڵ،‌کۆمەڵگاکانیان‌بب���ن...‌قارەمان‌ئەو‌کەس���ە‌نییە‌کە‌دەمرێت،‌ خۆیدا‌ ئ���ارەزووی‌ لەپێناوی‌ئەو‌کەس���ە‌نییە‌کە‌شەیدای‌خۆیەتی،‌بەڵکو‌ش���ەیدای‌ئەو‌خودا‌سەمبولی‌و‌موقەدەس���ە‌ڕەمزیانەیە‌ک���ە‌کۆمەلگا‌بەخش���یوێتی‌تا‌بیانپەرستین.‌مرۆڤی‌ت���ەواو،‌س���وبێکتی‌ئایدی���ال‌ئەوەیە‌ک���ە‌لەپێن���اوی‌ئەوانیت���ردا‌دەمرێت،‌بەجۆرێک‌لەناو‌سیستمی‌رەمزی‌و‌هێما‌دس���تەجەمعییەکاندا‌وندەبێ���ت،‌خۆی‌ئایدیالێکی‌نامێنێت،‌جوانییەکانی‌ئەو‌جوانیانەیە‌کە‌تەعبیر‌لەچەمکی‌جوانی‌دەس���تەجەمعیدا،‌ لەهەس���تی‌ دەکەن‌موقەدەسەکانی‌ئەوانەن‌کە‌گوزارشتن‌لەکولتووری‌ ئەوانیتر.‌ لەموقەدەس���ی‌ئێم���ەدا‌خ���ود‌ش���تێکی‌نییە،‌ش���تە‌گەورەکان‌هەمیشە‌ش���تی‌کۆمەڵگان.‌قارەمانیش‌ئەوەیە‌کە‌خەبات‌بۆ‌ئەوانی‌دی‌دەکات.‌س���ەیرکردنی‌قارەمان‌یان‌کەس���ی‌ئیدیالی���ش،‌وەک‌بکەرێک���ی‌دەستەجەمعی،‌وەک‌کەسێک‌کە‌پشت‌دەکاتە‌خودو‌لەکۆمەڵگادا،‌لەسروشتدا،‌مێژووییەکەی���دا‌ وەزیف���ە‌ لەگ���ەڵ‌ب���ۆ‌ زاڵ���ە‌ تێڕوانین���ی‌ دەتوێت���ەوە،‌وێنەی‌قارەم���ان.‌ئەمجۆرە‌فیگەرە‌تا‌ئەندازەیەک���ی‌زۆر‌نەرسیس���ەکەی‌ناو‌ناخی‌خ���ۆی‌دەخنکێنێت...‌الیەنیکەم‌دەیەوێت‌وەک‌کەس���ێک‌بناسرێت‌کە‌لەخۆی‌گوزەراوە،‌بایەخێکی‌گرنگ‌بۆ‌خودکوژییەی‌ ئەمجۆرە‌ دانانێت.‌ خۆی‌نەرس���یس،‌خودکوژییەکی‌ئەخالقییە،‌نەرسیس‌پش���ت‌دەکاتە‌عەشقی‌خۆی‌لەپێن���اوی‌زیندووڕاگرتن���ی‌جوانیی���ە‌

دەستەجەمعییەکان،‌خۆی‌تەواو‌بەدونیا‌دەبەخش���ێت،‌تا‌ش���تەکانی‌دی‌بژین.‌هی���چ‌کات‌ئەمجۆرە‌پاڵەوانە‌نە‌لەژیان‌‌نە‌لەمردنیدا‌ئاماژە‌بۆ‌ش���تێک‌ناکات،‌دژی‌ڕۆحی‌دەس���تەجەمعی‌بێت،‌دژی‌ئەو‌پێ���وەرو‌نۆرمانە‌بێت‌کە‌هەمووان‌بەگشتی‌قەبووڵیانە.‌نەرسیسی‌کوژراو،‌لەجەوهەری‌سیس���تمەوە‌ کاراکتەرێکە‌دێت���ە‌دەرێ،‌کوڕی‌سیس���تمە،‌بەاڵم‌ک���وڕە‌خۆویس���تە،‌خۆپەرس���تەکەی‌نییە،‌بەڵک���و‌ک���وڕە‌خۆبەخش‌و‌خۆ‌فیداکارەکەیەتی.‌زۆربەی‌شەهیدەکانی‌ئێمە‌لەمجۆرە‌نەرسیسەن.‌نەرسیسێک‌بێ‌ئاوێنە،‌کەس���ێک‌ناوەستێت‌لەهیچ‌ئاوێکدا‌س���ەیری‌وێن���ەی‌خۆی‌بکات،‌بۆی‌گرنگ‌نییە‌ڕوخساری‌خۆی‌لەچی‌دەچێ���ت،‌تەنیا‌ئەوەی‌بۆ‌گرنگە‌خۆی‌فڕێبدات���ە‌مێژووەوەو‌لەوێ���دا‌ونببێت،‌نیگاری‌لەناو‌نیگاری‌گەورەی‌نەتەوەدا‌

بتوێتەوە.‌لەوەوب���ەر‌ درێ���ژ‌ س���ااڵنێکی‌ش���یعری‌ لەس���ەر‌ لەلێکۆڵینەوەیەکدا‌ش���ێرکۆ‌بێکەس،‌باس���م‌لەوە‌کرد‌کە‌ئەوەی‌لەپشت‌ش���یعرەکانی‌شێرکۆوە‌دەدوێت‌ڕۆحی‌ئەو‌نەرسیسە‌کوژراوەیە‌ک���ە‌گیانی‌خۆی‌الی‌مێ���ژوو‌بەبارمتە‌داناوە.‌شۆڕشگێڕێتی‌ئەمجۆرە‌لەفیگەر‌لەس���ەر‌الشەی‌نەرسیس���ەکەی‌ناخی‌دەتوانین‌ بەجۆرێک‌ بەرزدەبێت���ەوە...‌بڵێین‌کۆی‌شۆڕشەکانی‌ئێمە‌شۆڕشی‌بێ‌نەرسیس���ن،‌شۆڕشی‌پێشێلکردن‌و‌لەمرۆڤەکاندا،‌ خودئەڤینین‌ سڕینەوەی‌زمانحاڵ���ی‌مێ���ژووی‌ئێم���ە‌دەڵێ���ت‌ش���ۆڕش‌ بژی،‌ کۆمەڵگا‌ »بۆئ���ەوەی‌نەمربێت،‌ شۆڕش���گێڕ‌ س���ەربکەوێت،‌دەبێت‌نەرس���یس‌مردبێت«.‌ئەمجۆرە‌نەرسیس���ە،‌بوونەوەرێکی‌سیاس���ییە،‌ب���ەاڵم‌هی���چ‌کات‌ناتوانێ���ت‌خاوەنی‌سوبێکتێکی‌شۆڕشگێڕ‌بێت‌...‌چونکە‌س���وبێکتی‌ بوونەوەرێکە‌ لەبنەڕەت���دا‌

نییە.

2.‌نەرسیسی‌ناشیرین‌ئەمجۆرە‌لەنەرسیس���یزم،‌نەرسیسێک‌نیی���ە‌بتوانێت‌خودک���وژی‌بکات.‌ئەم‌نەرسیسە‌عاشقی‌خۆیەتی،‌دونیای‌بۆ‌خۆی‌دەوێت،‌خۆپەرست‌و‌تەماعکارە.‌بەاڵم‌خۆشەویستییەکەی‌بۆ‌خۆی‌لەوەوە‌نەهاتووە‌کە‌جوانە،‌لەوەوە‌نەهاتووە‌کە‌لەبەر‌ئاوێنەیەکدا‌وەستاوەو‌سەرسامی‌ڕوخس���ارو‌جەس���تەی‌خۆی‌بووە.‌نا،‌ئەم‌نەرسیسە‌دەیەوێت‌جوانییەکی‌تر‌بنێتە‌ قەرزبکات،‌دەمامکێک���ی‌گەورە‌س���ەر‌ڕوخساری،‌سەرس���امی‌بەخۆی‌ناگەڕێتەوە‌بۆ‌سەرس���امی‌بەجەستەو‌جوانی‌و‌عەقڵ‌و‌هەست‌و‌تێفکرینی‌خۆی،‌بەپێچەوانەوە‌دەگەڕێتەوە‌بۆ‌سەرسامی‌بەخانووەک���ەی،‌ بەماش���ێنەکەی،‌

بەپۆستەکەی،‌بەشەهادەکەی.‌

5کوردستانی )381(‌سێشه‌ممه‌‌2٠13/6/11

به‌ختیار‌عه‌لی‌ده‌ینوسێت

جوانییەکانی ناڕێکیبۆ نەرسیس نابێت بکوژرێت

19‌»» 19‌»»

كوردو تورك بۆچی له پرۆسه ی ئاشتی نێوان توركیاو په كه كه به دگومانن؟

لەدونیای‌ئێمە‌تاکەکان‌و‌

سوبێکتەکان‌ناتوانن‌عاشقی‌خۆیان‌بن،‌

عەشق‌هەمیشە‌عەشقی‌ئەویدییە.‌لێرەدا‌مرۆڤەکان‌تەنیا‌دەتوانن‌عاشقی‌نەتەوە،‌دین‌،‌خێڵ،‌

کۆمەڵگاکانیان‌ببن

عه‌بدواڵ‌ئۆجه‌الن

ئێمه‌‌بڕوا‌به‌ده‌وڵه‌تی‌توركیا‌ناكه‌ین‌به‌هۆی‌ئه‌و‌

چه‌وساندنه‌وه‌یه‌ی‌كه‌‌چه‌ندین‌ساڵی‌له‌ژماردن‌نه‌هاتوه‌‌به‌ده‌ستی‌ده‌یچێژین

میلیتاریزم‌و‌ئاشتی‌دو‌شتی‌زۆر‌

له‌یه‌كدی‌جودان،‌بۆیه‌‌ئاشتی‌له‌توركیا‌خه‌یاڵه‌‌تاوه‌كو‌ئه‌م‌سه‌ربازانه‌‌به‌رۆكمان‌به‌رنه‌ده‌ن‌و‌خۆیان‌و‌ئۆتۆمبیله‌‌ناشیرین‌و‌كه‌لوپه‌له‌‌قێزه‌ونه‌‌سه‌ربازیه‌كانیان‌

له‌شێواندنی‌سروشتی‌جوانی‌شاره‌كه‌مان‌

ده‌ستهه‌ڵنه‌گرن

ئێره‌و‌ئه‌سته‌نبوڵته قس���یمی له گۆڕه پان���ی چ���اوم ئه س���ته نبوڵه و به رده رك���ی س���ه رام ئه مڕۆی دیمه نه كان���ی بیردێت���ه وه ، خۆپیش���اندانه كانی له گ���ه ڵ توركیا پێراری له مه ڕخۆمان به راورد ده كه م و له ئاینده ده ترسم، ترس له وه ی ئه مڕۆ هه رێمه كه مان له سه ر ئاگری ده ستورو هه ڵبژاردنه كان���ه و وابڕوا ره نگه بگاته پله ی ك���واڵن. روداوه كانی ناس���راو دواتریش عه ره ب���ی(و به )به ه���اری ئ���ه وه ی چه ند رۆژێك���ه له )توركیای نمونه (دا روده ده ن، النیكه م ئه وه یان بۆ ساغكردینه وه كه بچوكترین روداو، ته قین���ه وه ی گه وره ب���ه دوای خۆیدا ده هێنێ. لێدانی زلله یه ك له س���ه وزه فرۆش���ێكی تون���س و ئیهانه ك���ردن و میس���ری، گه نجێك���ی كوش���تنی هه م���و توڕه یی���ه په نگخواردوه كانی سیس���تمی ته قانده وه و كۆمه ڵگایان سیاس���یی چه ندین واڵتیان ژێره وژور ك���رد، ئیس���تاش هه ڵكه ندنی چه ند ئه س���ته نبوڵ ، له پاركێكی دره ختێك وا توركی���ای خس���تۆته گێژاوێك���ی سیاس���ییه وه كه زه حمه ته پێشبینی عاقیبه ته ك���ه ی بكرێ���ت. ره نگه ئه و ناودێرك���راوه ی( )به به ه���ار وه رزه واڵتان���ی عه ره بیمان لێدوربێت، به اڵم ئه وه ی ئێستا له توركیایه كدا ده یبینین روده دات كه یانزه ساڵه بازی ئابوری و هاوێشتوه و گه وره ی زۆر سیاس���یی بۆت���ه مۆدێلێ���ك ب���ۆ چاولێكه ریی له ناوچه ك���ه ، ئینجا ده بێ بترس���ین و زیاتر پێ له س���ه ر ئه وه دابگرین كه سیاس���ییه كانمان واز له خه مساردیی به رامب���ه ر داواكانی خه ڵ���ك بهێنن و خۆی���ان له ئیداره دان���ی بێباكان���ه ی واڵت به دوربگ���رن. توركیای���ه ك كه داهات���ی تاكه كه س له م���اوه ی )10( س���اڵی رابردودا س���ێ هێنده زیادی كردبێت، ئه سته نبوڵێك كه پار زیاتر له ئه مس���ته ردام و رۆماش گه شتیاران رویانتێكردبێ، كه چ���ی به كارهێنانی بڕێك توندوتیژی���ی بۆ باڵوه پێكردنی چه ند ژینگه دۆستێك، وابكات هه ر زو )235( خۆپیش���اندان )67( شاری واڵته ك���ه بگرێت���ه وه ، ئیتر چۆن له و سیاسه تی خه مساردییه نه ترسین كه هه ندێ له ده سه اڵتدارانی هه رێمه كه مان گۆڕینێ���ك هی���چ گرتویانه ته ب���ه رو له بیركردن���ه وه و ئه دایان به دیناكرێ؟ ئینج���ا ئه گ���ه ر ئ���ه وه ی له توركی���ا كراوه ، ل���ه الی خۆمان بكرێت، ده بێ كاردانه وه كانی الی ئێمه چۆن بێت؟ له وێ ب���اره گای حزب���ی )عه داله ت و په ره پێدان( س���وتێنرا، نوس���ینگه ی سه رۆك وه زیران به ردبارانكرا، )89( ئۆتۆمبێلی پۆلیس و )42( ئۆتۆمبێلی زیاتر تێب���ه ردراوه ، ئاگریان تایبه ت بریندارك���راوه و ل���ه )100( پۆلی���س زیانێك���ی زۆر به موڵك���ی گش���تیی گه یه ن���راوه ، ب���ه اڵم تا ئێس���تا یه ك سه ره ڕای نه ته قێنراوه ، فیش���ه كیش ئه وانه ش جێگری سه رۆكی حكومه ت داوای لێبوردن���ی له خۆپیش���انده ران په ره س���ه ندنی ه���ۆكاری ك���ردو بارودۆخه كه یش���ی ب���ۆ به كارهێنانی گه ڕان���ده وه . فرمێس���كڕێژ گازی سه رۆككۆماری توركیا به یه ك مه سافه له نێوان خۆپیش���انده ران و حكومه تدا له سه رۆكی پێش���وازیی وه س���تاوه ؛ فه رمانده دات ده كات و ئۆپۆزس���یۆن ك���ه نابێ پۆلی���س)گازی بیبه ر(یش ش���ریتی به لێدانه وه ی به كاربهێنێت. خۆپیشاندانه كانی پێراری الی خۆمان و به راوردكرنی به وه ی ئێستا له توركیادا مه ترس���ییه كانمان ده گوزه رێ���ت، چه ن���د ق���ات زی���اد ده كات، چونكه ته شه نه سه ندنی س���ه ره كی هۆكاری روداوه كان ب���ۆ چۆنیه ت���ی مامه ڵه ی ده س���ه اڵت له گه ڵ خۆپیش���انده ران و راده ی ئ���ه و هێ���زه ده گه ڕێته وه كه به كاریده هێنێ���ت. هه رێمێكی���ش كه سه وزه فرۆش و وش���ككراوو له پاركی گه نج���ی ئیهانه كراوی ك���ه م نه بێت، ئاستی پێگه یشتنی سیاسی و ئابوریی زۆر له خوار توركیاوه بێت، ئه مڕۆش له س���ه ر پرس���ێكی یه كج���ار گرنگی وه ك ده ستور، س���ازانی نیشتیمانی به ناڕه زایی تیادا ره تبكرێته وه و گوێ زۆرینه ی خه ڵكه ك���ه ی نه درێ، ئاخۆ حه قمان نابێ حس���اب بۆ خش���ه ی مێروێكیش بكه ین، نه وه كا سه ره نجام ئه ژدیهایه ك���دا له ب���ه رده م خۆم���ان

ببینینه وه ؟

تایبه‌ت)381( سێشه ممه 662013/6/11

kawamuhamad@yahoo.com

50

كادێرێك

له وكات���ه وه ی رێكه وتننام���ه ی نێوان "ی .ن.ك"و "پ.د.ك" ئیمزاك���راو دواتر بانگه ش���ه یه كی باش���ی بۆكرا، زۆرێك له كۆمه اڵن���ی خه ڵ���ك پێیان باش���بو، چونك���ه دیاره رێكه وتننامه ی نێوان دو هێزی ده س���ه اڵتدار له كوردس���تاندا كه ڕابردویه كی پڕ ملمالنێ و ش���ه ڕوخوێن ڕشتنی تێدا بو، بوه مایه ی خۆشحاڵی هه ركه س���ێك كه خه مخۆربو بۆ گه ل و نیشتمانه كه ی ، ته نانه ت ئه و خێزانانه ی به ن���اڕه وا ناوخ���ۆدا له ش���ه ڕی ك���ه ش���ه هیدكرابون پێیان باشبو، كه ئیتر ڕۆڵه كانیان خوێنیان به هه ده ر ناڕوات.

ڕۆش���نبیره كه ی نوخبه هه روه ه���ا ده ك���رد پش���تگیرییان ئه وكات���ه ش ده یانگ���وت "ئه گ���ه ر الی���ه ك ته نه زول بكا ب���ۆ الیه كی ت���ر ئه وه نیش���انه ی كوردپه روه ری و نیشتمانپه روه ریه ، نه ك بااڵنس���ی هاتنه خواره وه ی ته ن���ازول و سیاس���ی "، چونكه به رژه وه ندی بااڵی له په یڕه وی دیاره تێدایه و گه له كه مانی وانوس���راوه ، حزبه كانیش���دا هه م���و به رژه وه ن���دی گه ل له س���ه روی حزب و له س���ه رو حزبی���ش به رژه وه ن���دی ئه ندامه كانی���ه وه بێ���ت، ئێمه ش وه ك

"ی .ن.ك" ئه و هه نگاوه مان نا.زۆر ڕاس���تگۆیانه و ڕاشكاوانه هاتینه پێشه وه ، ڕێكه وتنه كه وابو كه سه ره تا مه كته بی سیاس���ی هه ردوال كۆبونه وه به مه ڵبه ن���دو لقه كان بك���ه ن تا دواتر ڕۆبچێته خواره وه ، ب���ه اڵم ئه وه نه كرا چونك���ه هه ڤااڵنی پارتی وابه س���ته ی ڕێكه وتنه كه نه بون، واته زیاتر به زاره كی وابه س���ته ی بون كه بۆ ئه مه ش به ڵگه و

دیكۆمێنتی زۆر له به رده ستدایه .الی هه مو كۆمه اڵنی خه ڵك ئاشكرایه كه حكومه ت یه كیگرتۆته وه و تێكه ڵبوه ، وه زاره ته كان وه زیران و س���ه رۆكایه تی جارێ���ك چه ن���د هه ولێ���ر، خرای���ه وه زاره ت���ه كان و س���ه رۆكی حكوم���ه ت ده ستاوده ستی كردوه ، به اڵم ڕه هه ندی ڕێكه وتنه ك���ه ئه وه نه بوه ، به ڵكو ته نها خاڵێك ب���وه له ڕێكه وتنه كه ، ئه گه رچی چه ندین كه س���ایه تی و الیه ن، له ماوه ی ڕاب���ردوداو به ئێستاش���ه وه ده یانگوت: یه كگرتنه وه ی حكومه ت ته نها روكه شه و له ناوه ڕۆك���دا چه ن���د وه زاره ت هه ی���ه یه كینه گرتۆته وه ، به اڵم ئێمه ی یه كێتی زۆر هه ڵمانداوه كه خ���ودی بارزانیش پرۆژه مان ده زانێ���ت، چه ندی���ن چاك خس���ته به رچ���او كه پێویس���ته چه ند وه زاره تێ���ك هه ڵبوه ش���ێته وه ، كه چی پێچه وان���ه ی ئه وه كاتێكم���ان زانیوه ، به ڕێوه به ر بۆ پارتی و جێگر بۆ یه كێتی و له هه ندێك شوێنیشدا یه كێتی ئه وه شی

به رنه كه وتوه .له راس���تیداو بۆ مێژو ده یڵێم زۆرجار قس���ه ی هه ندێك الیه نمان پێڕه وابو كه ده یانگوت "ڕێكه وتن ته نها روكه ش���ه "، ئاخر چ���ۆن بڵێی���ن راس���ت ناكه ن؟ ئه نجومه نی ده چیت���ه ك���ه له كاتێكدا وه زیران و په رله مان و هه مو وه زاره ته كان زۆرینه ی پاس���ه وانه كان سه ر به پارتی و زێره ڤانی���ن، كه ده ب���و وه ك لیوایه كی موشته ره ك ڕێكبخرایه و كاریانبكردایه .

واده بێ���ت، چ���ۆن یه كگرتن���ه وه تائیستاش وه زیرو وه زاره ت و به ڕێوه به ره گش���تیه كانی پارتی ل���ه 90% خه ریكی حزبایه تین، ته نانه ت وه زیره كانی ئێمه وه زیرن، ئێ���وه دا له حكومه ته كه ی كه به ڕێوه به ره گشتیه كانی ئێوه به قسه یان

ناكه ن.به ڕێزان زۆر الت���ان رونه كه خاڵێك گه ڕانه وه و س���تراتیژیمان له ڕێكه وتنی ماڵی س���ه روه ت و ته س���لیمكردنه وه ی به رپرسان و باره گاكانی یه كتری بو، ئێمه ده ستپێشخه ربوین، ده س���تمانپێكردو گه ڕانه وه ماڵه كان باره گاو س���ه رجه م بۆ خاوه نه كانیان، كه چی ئێوه ی پارتی چه ن���د ش���وێن و ماڵێك، ك���ه یه كێتی له وه رگرتنه وه ی، نه بو مه به ستی جدی ئه وانه تان ڕاده ستكردوه ، به اڵم ماڵی مام جه الل كه خۆتان باش ئه زانن چ ڕۆڵێكی له ڕێكه وتننامه كه داو گێ���ڕا گ���ه وره ی ته نانه ت له پێناو ئاینده ی گه له كه ماندا، ماڵی له ئیستاشدا ڕاده س���تنه كرایه وه ،

برازاكه ی كاك مه سعودی تێدایه . براده رانی پارتی ئێوه هه ڵه تانكرد، زۆر خ���راپ بیرتانده ك���ردوه ، وات���ان الیه نه كانیشتان پیشانی پیشانئه داین و ئه دا، ك���ه یه كێتی ته س���لیمی پارتی

بوه .ب���ه اڵم جه نابی مام جه الل له دیدێكی ت���ره وه ده یڕوانی���ه ڕێكه وتننامه ك���ه و پۆاڵینتان "ئیراده یه ك���ی پێیده گوتین

هه بێت له به ر ناوبانگی كورد كه ئیستا له دونیادا ناوبانگێكی باش���ی هه یه ، با ئه وه نه بێته كێش���ه و پارتی به گوێره ی زه مه ن ب���ۆی رونده بێته وه كه یه كێتی هێزێكه هه رگیز ته سلیمی هیچ هێزێك نابێت، هێزێكه هه رگیز هێزێكی یه ده ك نه بوه ، هێزێكه هه م���وكات بۆ ته نگانه ده س���تئه دات، هێزێكه هه رگیز مۆرانه لێین���ادات چونك���ه ب���ڕوای به ئازادی و

دیموكراس هه یه ".موڵكی له م���اڵ و زۆرێك ئێس���تاش "ی.ن.ك" به رپرس���انی پێش���مه رگه و له الیه ن پارتی���ه وه داگیركراوه ، ڕه نگه ئێوه ش بۆ به رگریكردن له خۆتان بڵێن هه روایه سه وزیش���دا ده سه اڵتی له ژیر ئه و نمونه یه هه ی���ه ، فه رمون ته حه ددا ئه كه م حاڵه تێك���ی وای پارتی هه بێت له سنوری سه وزدا، به اڵم ئه و پارتیه ی كه له پێش ساڵی )1991(وه پێشمه رگه بوبێ���ت، ن���ه ك پارتی ناوی س���ه رۆك جاش���ێكمان پێبڵێت ك���ه له به ر زوڵم و زۆری سه رده می جاشێتیه كه ی تائیستا نه گه ڕاوه ته وه ، له ڕاس���تیدا ئه و موڵك و ماڵ���ه ی جه نابی س���ه رۆك جاش، هی خه ڵكی ڕه ش و ڕوته كه له س���ه رده می جاش���ایه تی داگیریكردوه ، بۆیه پارتی حه ق نیه هه ندێ كادری شۆڕش���گێڕی خۆی تێكه ڵ به م جاشانه بكات و له یه ك

به ره دا به رگرییان لێبكات.به داخه وه براده رانی پارتی ئێستاشی له گه ڵدابێت له كه مین���دان بۆ یه كێتی و س���ته م له كادرو ناعه داله ت���ی ده كه ن، موچ���ه ی له دامه زران���دن و ئه وه ت���ا كه مئه ندام���ان و له پل���ه ی س���ه ربازی و غه درێكی له خانه نشینیش���دا ته نانه ت

ئێجگار گه وره تان كردوه .بۆ نمون���ه له پله ی س���ه ربازیدا ئه و لی���واو هێزان���ه ی س���ه ر به پارتی���ن، به ش���ێوه یه ك پله ی���ان به رزكراوه ته وه ته نانه ت نه خوێنده واره كانیش���تان كرد به پل���ه داری س���ه ربازی ، ب���ه اڵم ئێمه ڕێك و ڕاست پاش لێكۆڵینه وه له تواناو بڕوانامه كانی���ان پله ی���ان وه رگرت���وه ، ك���ه ئه گه رچی هێش���تاش ڕێژه ی زۆر ئه زانم ئێوه ، له پله داره كان���ی كه متره ده ڵێن كه خودی به رپرس���ی یه كه می ئه و وه زاره ته ئاگاداره ، به اڵم ئه ی نابێ ئێوه حورمه ت���ی ڕێكه وتننامه كه بگرن كه كاك مه س���عود ئیمزای كردوه ؟ یان خ���ودی كاك مه س���عودیش ڕێكه وتنی ستراتیژی فه رامۆشكردوه ؟ ئه گه رنا بۆ له فه ریق )ش(ی س���ه رۆكایه تی هه رێم ناپرسێت، كه به ئاره زوی خۆی مامه ڵه ی دواده خات، ئه فس���ه ره كانی "ی.ن.ك" به اڵم بۆ پارتی ئه وه ی هه رزان كرابێت

پله ی ئه فسه ره .

به لێشاو ئاسایشی خۆتان له خانه قین له س���نوری ب���ه اڵم دامه زران���دوه ، قه ڵه م���ڕه وی خۆتان ئاسایش���ێك نیه س���ه ر به الیه نێك بێت، ئ���ه وه ش بزانن ئه و به رپرسه ی یه كێتیش كه مساوه مه له س���ه ر ماف���ی ئه ندامان���ی حزبه كه ی ده كات بۆ به رژه وه ندی تایبه تی خۆی و بنه ماڵه ك���ه ی، یه كێت���ی ئ���ه وه قبوڵ

ناكات و به سه ریدا تێپه ڕنابێت.بارزانیه وه مافی له هۆده كه ی سه یره یه كێت���ی ده خورێت، كه چ���ی بارزانی ده یه وێت یه كێتی به م هه مو خه وشه ی پارتی رازیبێت، بۆیه پێویسته بارزانی ئ���اگاداری ئه وه بێ���ت ك���ه جه ماوه ری یه كێتی ئه و غه دره قبوڵناكه ن و رۆژێك داوای گه ڕان���ه وه ی مافه كانیان ده كه ن

بۆیه دورنیه ئه م رۆژه هاتبێت.له سنوری ده س���ه اڵته كانی "ی.ن.ك" ده یان به ڕێوه به رو به پرسیارێتی تر هه یه كه پارتین، به اڵم له سنوری پارتی نه ك هه ر به ڕێوه به رێ���ك نیه ، به ڵكو زۆرێك له موش���ریفی پیش���ه یی و مامۆستایان و ئاس���ایش و چه ندین پۆس���تی تر سه ر به پارتین، ده پرس���م هه ڤ���ااڵن ئه مه یه

ڕێكه وتنه ستراتیژییه كه ی پارتی؟هه رچی زه وییه كانی سنوری ده شتی هه ولێرو رێگای سه اڵحه دین و كه ركوك و ناوچه كان���ی ده وروپش���تی هه ولێ���ره كابین���ه ی له س���ه رده می تاپۆك���راوه پێنجه وه تائیس���تا دیارن نیه له س���ه ر ك���ێ تاپۆك���راوه ، به اڵم ئێ���وه وتتان ب���ۆ موس���اته حه یه كه بۆ م���اوه ی 50 س���اڵ وه ك موس���اته حه دیاریكراوه ، باش���ه به كێ؟ بۆچی؟ له به رچی؟ كوا به رهه م���ی؟ كێیه ئ���ه و الیه نه ی كه بۆ ماوه ی 50 س���اڵه و ئ���ه و هه مو زه وییه كشتوكاڵییه ی پێدراوه ، بۆ ئه و الیه ن و

كه سانه دیارنین؟ئ���ه و هه مو س���ه روه ت و س���امانه ی گه له كه مان به كارده هێنن بۆ به رژه وه ندی حزبی خۆت���ان و به فرس���ه تی ده زانن و ده ڵێن ڕێكه وتنی س���تراتیژیمان هه یه ، بۆ براده ران رێكه وتنی س���تراتیژی بۆ بردنی سه روه ت و سامانی گه له كه مانه ؟ ئه گه ر وابێ���ت ئێمه ی یه كێت���ی ئه وه

قبوڵناكه ین.له زۆرب���ه ی هه ڵبژاردنه كاندا به پاره ی میلل���ه ت ده نگی میلل���ه ت ده كڕنه وه ، هه ڵب���ژاردن پێش���ێلکاری به ل���ۆری بزانن هه ركه سێك له هه ولێر، ده گیرێت خه ڵكی میلله ته كه م���ان رێز له بۆچونی ده گرێت ئێوه ڕاده كه ن پاره و س���امان ده خه ن���ه به رده م���ی و تاوه كو ده نگتان بۆ كۆبكاته وه ، دڵنیاب���ن ڕێكه وتننامه وانابێت كه فرس���ه ت بێنن له پش���ته وه خه نجه ر بوه ش���ێنن، ئه م جۆره كارانه

ده نگی راس���ته قینه ی میلل���ه ت دیاری ن���اكات و ك���ورد وته نی "ب���ه ری خۆر

به بێژنگ ناگیرێت".خاڵی گرنگی ڕێكه وتننامه ی ستراتیژی پابه ندبونه به ئه ته كێتی ڕێكه وتنه كه وه ، ك���ه ش���ۆڕبونه وه ی ڕێكه وتنه كه یه بۆ خ���واره وه ، به اڵم با پارتی ته ماش���ای تۆڕه كۆمه اڵیه تیه كان بكات به تایبه تی فه یس���بوك، كه زۆر به ئاشكراو به ناوی خۆیان���ه وه كه ئه ندامی پێش���كه وتوی پارتی���ن، هه رچی ته ش���هیرو قس���ه ی جه الله وه م���ام له جه نابی ناش���یرینه بیگره تا به س���ه ركرده كانی خواره وه ی

ئه ڵێن.ئه گه ر ل���ه وه ش حاش���اده كه ن ئه ی ئه و هه مو س���ایت و گۆڤ���ارو رۆژنامه یه چی لێده كه ن كه له پش���تیانه وه چه ند به ئاش���كرا پارتی به پرس���ی گه وره ی راوه س���تاوه ، هه ر له سلێمانیه وه بیگره تا ده گاته هه ولێرو زاخۆ، كه به ئاشكرا ته ش���هیر به یه كێتی ده كه ن و تۆمه ت بۆ

سه ركرده كانی هه ڵده به ستن؟به ڕێزان ڕێكه وتن وانابێت، له سنوری "ی.ن.ك" ماڵ به ماڵ ده گه ڕێن و پاره ی حكوم���ه ت و میلله ت ده به خش���نه وه بۆ پارتی، زۆر فه رمو له كادرو الیه نگرانی یه كێت���ی ده كه ن و له ج���ێ و ڕێوه پله و ئیمتیازات���ی پێئه ده ن، له كاتێكیش���دا پارتی���ه كۆنه كانتان پشتگوێخس���توه ، ئه مه له كاتێكیش���دایه ئه گه ر كه سێكی ئێ���وه ویس���تبێتی بێت���ه ڕیزه كان���ی یه كێتیه وه ئه وا پێمانوتوه ده بێت شه ش ده ستله كاركێشانه وه كه ت به سه ر مانگ تێپه ربوبێت دواج���ار وه رمانگرتوه ، كه له رێكه وتننامه ك���ه دا ڕێگه ی ئ���ه وه ش

پێدراوه .له الیه كی ت���ره وه ئۆرگانه كانی ئێمه له ش���اری هه ولێر له كاتێكدا ویستویانه خانوی���ه ك بگرن به كرێ ی���ان بیكڕن، چه ندی���ن ته گ���ه ره و له مپه رت���ان ب���ۆ دروس���تكردوه ، تا ج���ار هه بوه وازمان ل���ه و باره گای���ه هێناوه ، به وه ش���ه وه نه وه س���تاون له ژێر ده سه اڵتی ناوچه ی هه ڤااڵنمان كادرو له بازگه كان���دا زه رد

ئیستیفزاز ئه كرێن و ناره حه تكراون.براده ران���ی پارت���ی پێمانناڵێ���ن بۆ له هه ولێر ی���ه ك كه س���ی یه كێتی نیه زه وی پێبدرێ���ت؟ ب���ه اڵم ته ماش���ای پێش���مه رگه كانتان ل���ه كادرو هه ندێك بك���ه ن، كه زۆربه یان س���ێجارو دوجار نمون���ه ب���ۆ وه رگرت���وه ، زه ویی���ان له كه رك���وك دوج���ارو، له هه ولێ���ر ئێستا نه وه ستاون به وه شه وه یه كجار، داواده ك���ه ن له س���لێمانیش وه ریبگرن، یه كێتیش كاری ئه گه ر كه سایه تییه كی وایكردبێت، هه ر هه مان زوڵمه و هه مان

گه نده ڵییه له مافی گشتی ئه م میلله ته ، بیخه نه ڕو بێمنه تبن.

مامۆس���تاو له كاتێكدای���ه ئه م���ه فه رمانبه ر هه یه س���ی س���اڵ خزمه تی هه ی���ه و تائیس���تا س���ودمه ند نه ب���وه له وه رگرتن���ی زه وی، یه كێت���ی ئه م���ه قبوڵناكات، چونكه میلله ت و الیه نگرانی یه كێتی ئه م زوڵمه ی پێ هه زمناكرێت. نه كردوه كارێك���ی پارتی به داخ���ه وه ئیس���تا ئێمه بتوانین پش���تگیری بین، ئاخ���ر ناكرێ���ت نوس���ه رێكی یه كێتی قسه یه ك بكات، به اڵم پارتی تا به یانی خه وی لێنه كه وێت، تا رونكردنه وه ی بۆ نه ڕوات، كه چی ئه و نوسه رانه ی ته شهیر به جه نابی مام ج���ه الل ئه كه ن و وتاری بێماناو بێ دیكۆمێن���ت باڵوئه كه نه وه ، پارت���ی دێت و خه اڵتی���ان ده كات وه ك باشترین نوسه رو باشترین سه رنوسه ر، ئه مه له كوێی ڕێكه وتندا جێی ده كه یته وه

جه نابی بارزانی؟پارتی نه ده بو به و ش���ێوه یه بازبدات جه نابی ك���ه ڕێكه وتنێك���دا به س���ه ر مام ج���ه الل ئیمزای ك���ردوه ، چونكه ب���اش ده زانن ك���ه مام ج���ه الل چۆن كه س���ایه تییه كه و چۆن دور ده ڕوانێت و ئاسۆ ده بینێت، بۆیه گه ر الی كادرانی پارتی ئاسایی بێت پابه ند نه بن به ئیمزای جه نابی مه س���عود بارزانیه وه ، ئه وا الی كادران و هه وادارانی یه كێتی ئاسایی نیه گه ر الیه نێك پابه ن���د نه بێت به ئیمزای جه ناب���ی مام جه الل���ه وه ، جه نابی مام جه الل ئیمزای ب���ۆ ڕێكه وتنێك نه بوه ، كه پارتی زوڵم له یه كێتی بكات و مافی گش���تی پێش���ێلبكات و داهاتی گشتی بخات���ه به رژه وه ندی خۆی���ه وه ، ئه گه ر تێگه یش���توه ش���ێوه یه ش به و پارتی داهات���ی رێكه وتن���ه ی ئ���ه و ئ���ه وا گش���تی میلله ت بخوات ه���ه ر میلله ت

هه ڵیده وه شێنێته وه . كه وای���ه ب���ۆ ئ���ه وه ی ڕێكه وتن���ی س���تراتیژی وه ك خ���ۆی جێبه ج���ێ ده بێت ئ���ه وا بمێنێت���ه وه ، بكرێ���ت و هه م س���ه رۆكی هه رێم و هه م سه رۆكی ئه نجومه نی وه زیران لیژنه یه كی هاوبه ش پێكبهێنن و به ئاش���كرا ئ���ه و ناهه قی و گه نده ڵیانه راستبكه نه وه و هه قی حزب و الیه نه كان���ی تر بگێڕنه وه و له س���نوری ژێرده س���تی خۆتان، با خۆتان كه مێك مه غدوربك���ه ن و ل���ه و غروریی���ه وه رنه

خواره وه . ئایا ئه وه تان پێده كرێت؟ ئه گه ر ناكرێت ئه و نادادپه روه ریه ی له كه سایه تی و الیه نه سیاسیه كان كراوه ، به تایبه ت���ی یه كێتی كه هاوپه یمانتانه و وه ك رۆژی روناك دی���اره ، ئیتر چۆن ده بینه داكۆكیكار، كام ڕێكه وتن هه یه

تا وابه سته بین پێیه وه ؟

رێكه‌وتننامه‌‌وانابێ‌هه‌ڤااڵن...

خاڵێك له ڕێكه وتنی ستراتیژیمان

گه ڕانه وه و ته سلیمكردنه وه ی سه روه ت و ماڵی

به رپرسان و باره گاكانی

یه كتری بو، ئێمه ده ستمانپێكردو

ده ستپێشخه ربوین، به اڵم ماڵی مام جه الل

ڕاده ستنه كرایه وه ، له ئیستاشدا ماڵی

برازاكه ی كاك مه سعودی تێدایه

یه كگرتنه وه چۆن واده بێت،

تائیستاش وه زیرو وه زاره ت و

به ڕێوه به ره گشتیه كانی

پارتی له 90% خه ریكی

حزبایه تین، ته نانه ت

وه زیره كانی ئێمه كه له حكومه ته كه ی

ئێوه دا وه زیرن، به ڕێوه به ره

گشتیه كانی ئێوه به قسه یان ناكه ن

به داخه وه براده رانی پارتی ئێستاشی

له گه ڵدابێت له كه میندان بۆ یه كێتی و سته م

له كادرو ناعه داله تی ده كه ن، ئه وه تا

له دامه زراندن و موچه ی

كه مئه ندامان و له پله ی سه ربازی و

ته نانه ت له خانه نشینیشدا غه درێكی ئێجگار گه وره تان كردوه

سه یره له هۆده كه ی بارزانیه وه مافی

یه كێتی ده خورێت، كه چی بارزانی

ده یه وێت یه كێتی به م هه مو خه وشه ی پارتی رازیبێت، بۆیه

پێویسته بارزانی ئاگاداری ئه وه بێت

كه جه ماوه ری یه كێتی ئه و غه دره قبوڵناكه ن رۆژێك داوای گه ڕانه وه ی

مافه كانیان ده كه ن دورنیه ئه م رۆژه

هاتبێت

هه‌ڵبژاردن‌له‌نه‌ینه‌وابه به شداری )28( لیست و دوای دو مانگ له دواخستن، بڕیاره هه ڵبژاردنی ئه نجومه نی ئه نجامبدرێ���ت، نه ین���ه وا پارێ���زگای ل���ه م هه ڵبژاردن���ه دا پارێزگاری ئێس���تاو كه س���ایه تیه كی نزیك له مالیكی ركابه ری

یه كتر ده كه ن.به گوێره ی داتاكانی وه زاره تی بازرگانی عێراق كه پشتی به فۆرمی خۆراك به ستوه ، ژماره ی دانیشتوانی پارێزگای نه ینه وا كه له كوردو ع���ه ره ب و توركم���ان و ئێزیدی و )3.353.875( پێكدێ���ت مه س���یحی كه سه . بۆ به ده ستهێنانی )39( كورسی ئه نجومه ن���ی پارێ���زگا ملیۆنێك و )800( هه زار كه س مافی ده نگدانیان هه یه . دوای ئ���ه وه ی حكومه تی عێراق به هۆی "خراپی ره وشی ئه منی " رێگه ی نه دا موسڵ له گه ڵ )12( پارێزگاكه ی دیكه ی عێراق له رۆژی بكات، هه ڵب���ژاردن به ش���داری )4/20(سه ره تا رۆژی )7/4( بۆ ئه و هه ڵبژاردنه دیاریك���رد، به اڵم پاش���تر ل���ه و بڕیاره ی

پاشگه زبویه وه و )6/20( دیاریكرد.بۆ ئه نجامدانی هه ڵبژاردنی ئه نجومه نی پارێ���زگای نه ینه وا، كۆمیس���یۆنی بااڵی عێ���راق هه ڵبژاردنه كان���ی س���ه ربه خۆی )716( ناوه ن���دی هه ڵبژاردنی كردۆته وه ، كه )46( ناوه ندی بۆ ده نگدانی تایبه تی نزیكه ی په نجا هه زار پۆلیس و سه ربازانی س���وپایه . هه روه ها ب���ۆ ئ���ه و هاواڵتیه موس���ڵیانه ی ل���ه ده ره وه ی ش���اره كه یان ده ژین، كۆمیسیۆن چوار ناوه ندی له به غداو ناوه ندێك���ی له به س���ره و ناوه ندێكیش���ی

له پارێزگای دهۆك كردۆته وه .له ماوه ی چه ن���د مانگی رابردودا، دوای ئه وه ی دوچ���اری هه ڕه ش���ه كردن هاتن، ده یان كارمه ندی كۆمیس���یۆن له سنوری موسڵ ده س���تیان له كاركێشایه وه . به اڵم له ئێستادا كۆمیس���یۆن رایده گه یه نێت بۆ رایكردنی كاره كانی پێویس���تی به )27( ه���ه زار كارمه ند هه یه ، تائێس���تاش زیاتر له س���ی هه زار ك���ه س بۆ ئه و مه به س���ته فۆرمیان پێش���كه ش كردوه ، بڕیاریش���ه ئه و قورع���ه وه له ڕێگ���ه ی كۆمیس���یۆن

كارمه ندانه هه ڵبژێرێت.له س���ه ره تای ئه مساڵه وه تائێستا پێنج كاندیدی هه ڵبژاردنه كانی موسڵ كوژراون، به اڵم به هۆی ئه و گۆڕانكارییانه ی له سلكی ئه نجامدرا، پارێزگای���ه دا ئ���ه و ئه من���ی ماوه یه كه ره وش���ی ئه منی شاره كه به ره و باشتربون چوه . به و هۆیه وه كاندیده كان كه وتونه ته باڵوكردنه وه ی پۆسته ره كانیان له شوێنه گش���تیه كانداو سه ردانی گوندو ناحیه و ناوچه دوره ده سته كانیش ده كه ن، هه روه ه���ا ته له فزیۆن���ه لۆكاڵیه كانی���ش

پڕوپاگه نده بۆ كاندیده كان ده كه ن.له م هه ڵبژاردنه دا )28( لیست ركابه ری یه كتر ده كه ن، كه دیارترینیان هاوپه یمانی نوجێفی، ئوس���امه ك���ه موته حیدون���ه س���ه رۆكی پارله مانی عێراق سه رۆكایه تی ئه س���یل كاندی���دی دیارتری���ن ده كات و نوجه یفی برایه تی كه ئێس���تا پارێزگاری شاره كه یه ، ئه م هاوپه یمانیه ده قه واره ی

سیاسی له خۆگرتوه .به شداربوه كان، له لیس���ته تر یه كێكی عه ره بی���ه عێراقی���ه ی هاوپه یمان���ی به سه رۆكایه تی س���اڵح موتڵه گی جێگری س���ه رۆك وه زیرانی عێراق، كه هه ش���ت قه واره ی سیاس���ی له خۆده گرێت. هه رچی به هاوپه یمان���ی كوردییه كان���ه ، الیه ن���ه برایه ت���ی و پێكه وه ژی���ان به ش���دارن، كه بریتی���ن له یه كێتی و پارت���ی و بزوتنه وه ی گ���ۆڕان و كۆمه ڵ و یه كگرتوی ئیس���امی و حیزبی زه حمه تكێشان و سۆسیالیس���ت و هاوپه یمانی ت���ر لیس���تێكی ش���یوعی . نه ینه وای نیش���تیمانیه ، به س���ه رۆكایه تی عه مم���ار حه كی���م كه چوارده ق���ه واره ی سیاس���ی ش���یعه له خۆده گرێ���ت، له وانه

ره وتی سه در.له نه ین���ه وا، ن���وری مالیكی س���ه رۆك وه زیرانی عێراق به لیستی "به ره ی رزگاری نیشتیمانی" به شداری ده كات، كه له الیه ن غانم به سو سه رۆكایه تی ده كرێت. له دوای روخانی رژێمی به عس له س���اڵی )2003(، به س���و بوه یه كه م پارێ���زگاری نه ینه وا، ب���ه اڵم دواتر به ش���ێوه یه كی كتوپڕ وازی له پۆس���ته كه ی هێناو دواتریش موس���ڵی جێهێش���ت، ب���ه اڵم ئێس���تا گه ڕاوه ته وه موس���ڵ و به پاڵپش���تی مالیكی به شداری

هه ڵبژاردنه كان ده كات.به رپرسانی ئه منی نه ینه وا رایده گه یه نن پانی تۆكمه یان بۆ به ئارامی به ڕێوه چونی هه ڵبژاردنه ك���ه دان���اوه ، ب���ۆ به ڵگاندنی وته كانیشان ده ڵێن له ئێستادا كاندیده كان وێنه ی خۆی���ان باڵوده كه نه وه ، له كاتێكدا پێشتر ته نها ناوی خۆیان باڵوده كرده وه .

7 )381( سێشه ممه 2013/6/11 عێراق

پرۆفایل

ئا: ئاوێنه

بۆ ئه نجامدانی هه ڵبژاردنی ئه نجومه نی پارێزگای كه ركوك كه ماوه ی

هه شتساڵه ئه نجام نه دراوه ، كوردو عه ره ب له سه ر پڕۆژه یه كی هاوبه ش رێكده كه ون، به اڵم به هۆی سوربونی

الیه نی توركمانی له سه ر مه رجه كانی ، هه ڵبژاردن له و شاره ئه نجام نه درا.

پارله مانتارێكی توركمان ده ڵێت كۆنترۆڵی كۆمیسیۆنی هه ڵبژاردنی

له كه ركوك كردوه ، به رپرسێكی كۆمیسیۆنیش ئه و بانگه شه یه

ره تده كاته وه .

ئه نجومه ن���ی پارێ���زگای كه رك���وك له ساڵی پێكهاتوه و كورس���ی له )41( )2005( هه ڵبژێردراوه ، به هۆی ناكۆكی و سیاس���یه كانی الیه نه رێكنه كه وتن���ی كوردو عه ره ب و توركمانه وه ، هه رچه نده له )2013/4/20( له س���اڵی )2009( و پارێ���زگا ئه نجومه ن���ی هه ڵبژاردن���ی له پارێزگاكانی دیكه ی عێراق ئه نجامدرا،

به اڵم كه ركوكی لێبێبه شكرا.توركمان���ی و ب���ه ره ی س���ه رۆكی پارله مانتاری لیس���تی عێراقیه ئه رشه د ساڵحی ، رایده گه یه نێت وه كو توركمان دژی ئه نجامدانی هه ڵبژاردن له كه ركوك نین، به اڵم چه ن���د مه رجێكیان هه یه و ئه و بكرێ���ت. جێبه ج���ێ ده خ���وازن له به كارهێنانی بریتی���ن مه رجان���ه ش كارتی زیره ك بۆ رێگرتن له ئه نجامدانی س���اخته كاری ، وردبین���ی له تۆم���اری پێكهێنانه وه ی دوب���اره ده نگ���ده ران، كۆمیس���یۆنی كه ركوكی نوس���ینگه ی

بااڵی هه ڵبژاردنه كان.به بۆچون���ی س���اڵحی ، پێكهاته یه كی دیاریك���راوی كه رك���وك )مه به س���تی كورده ( كۆنترۆڵی نوسینگه ی كه ركوكی

ب���ااڵی هه ڵبژاردنه كانی كۆمیس���یۆنی كردوه ، بۆی���ه داواده كات كۆتایی به و دۆخه بهێنرێت. هه ردو الیه نی عه ره بی و كوردی���ش به وه تۆمه تب���ار ده كات كه نایانه وێت بچنه ناو ئه و ورده كارییانه وه ، به ڵك���و "ته نها ده یانه وێ���ت هه ڵبژاردن بكرێ���ت و ئ���ه و هه اڵنه بمێنن���ه وه ، كه هه ڵبژاردن���ه كان پێش���تر به هۆی���ه وه

دواخران".كه ركوك ك���ه زۆرێك له نوس���ه ران و بچوكك���راوه به عێراق���ی چاودێ���ران ن���اوی ده به ن، ئ���ه وه ش به هۆی بونی ك���وردو عه ره ب و توركمان و مه س���یحی له ش���اره كه دا، ب���ه اڵم ئ���ه و جیاوازی و فره ره نگیی���ه له ب���ری ئ���ه وه ی ببێته مای���ه ی خێرو خۆش���ی بۆ ش���اره كه ، بوه ت���ه ه���ۆی قوڵبون���ه وه ی ناكۆكیه ئه و چاره نوسی تائێستا سیاسیه كان و به نادیاری به نه وته ده وڵه مه ند ش���اره

ماوه ته وه .پارله مانتاری هاوپه یمانی كوردستانی ل���ه وه ده كات ب���اس له یا حه س���ه ن، دواخستنی هه ڵبژاردنه كان بوه ته هۆی

كه ركوك بێبه ش بێت له و ده سه اڵتانه ی كه به پارێزگاكان���ی تر دراوه . له باره ی ئه وه ی الیه نی كوردی ده س���تی به سه ر كۆمیس���یۆندا گرتوه ، ناوب���راو ده ڵێت هه بێ���ت و پێكهاته ی���ه ك "بڕواناك���ه م رێگه ی نه درابێت رۆڵی خۆی بگێڕێت". هه روه ه���ا داوای له الیه ن���ی توركمانی كرد رازی بێ���ت له س���ه ر ئه نجامدانی هه ڵب���ژاردن له نزیكترین كاتدا، چونكه

"له به رژه وه ندی هاواڵتیانی كه ركوكه ".هه ریه كه نزیكه ی س���اڵێكه ، ماوه ی له س���ه رۆكی پارله مانی عێراق ئوسامه تایبه تی سكرتێری نێرده ی نوجه یفی و گش���تی نه ته وه یه كگرتوه كان له عێراق مارتن كۆپله ر، له هه وڵی چرڕوپڕدان بۆ لێكنزیكردنه وه ی الیه نه سیاس���یه كانی كه ركوك به مه به س���تی رێكه وتن له سه ر پڕۆژه یه ك���ی هاوبه ش ب���ۆ ئه نجامدانی هه ڵب���ژاردن له كه رك���وك. ب���ۆ ئ���ه و كۆبونه وه یان چه ندی���ن مه به س���ته ش له به غ���داو كه ركوك ئه نجام���دا، به اڵم به ئ���اكام هه واڵن���ه ئ���ه و تائێس���تا

نه گه یشتون.

عێراقی���ه لیس���تی پارله مانت���اری له وه ده كاته وه عومه ر جبوری ، جه خت ئه نجامدان���ی عه ره ب���ی پێكهات���ه ی پارێ���زگا ئه نجومه ن���ی هه ڵبژاردن���ی له كه ركوك "زۆر به پێویست" ده زانێت، ره وش���ی "به ه���ۆی له به رئ���ه وه ی ئه منی و سیاس���یه وه له ساڵی )2005( عه ره ب���ه كان به ش���دارییه كی ئه وتۆیان

له هه ڵبژاردنه كاندا نه كرد".جب���وری ، كه یه كێك���ه له نوێنه رانی عه ره ب���ی كه ركوك، ئاش���كرای ده كات بۆ چاره س���ه ركردنی كێشه ی وردبینی فۆرم���ی ده نگ���ده ران و له تۆم���اری خ���ۆراك، به پێی ئه و پڕۆژه یاس���ایه ی بۆ هه ڵب���ژاردن ئاماده ك���راوه ، ده بێت به پش���تیوانی پارله مانی لیژنه یه ك���ی وه زاره ت���ه یه كگرت���وه كان و نه ت���ه وه

په یوه ندیداره كان پێكبهێنرێت.ده رباره ی به ڕێوه بردنی نوس���ینگه ی ده ڵێت جبوری كۆمیسیۆن، كه ركوكی پێكهات���ه ی له الی���ه ن "نوس���ینگه كه كوردیی���ه وه به ڕێوه ده برێ���ت"، بۆی���ه پێش���نیار ده كات ئ���ه و فه رمانگه ی���ه

ئا: بارام سوبحی

پارله مانتارێكی لیستی عێراقیه رایده گه یه نێت ئیراده یه كی

نێوده وڵه تی و هه رێمایه تی بۆ داڕوخانی باری ئه منی هه یه . پارله مانتارێكی

لیستی ده وڵه تی قانونیش چه ند الیه نێكی ناوخۆیی به وه تۆمه تبار

ده كات، هه رچه نده به شێكن له حكومه ت و پرۆسه ی سیاسی "كه چی

پیانی له دژ ده گێڕن". له الیه ن خۆیه وه پارله مانتارێكی كورد ده ڵێت

"خراپبونی دۆخی ئه منی ، هۆكاره كه ی قه یرانی سیاسی نێوان كوتله كان و

سه ركرده سیاسیه گه وره كانه ".

ئه مس���اڵه وه ش���وباتی له مانگ���ی ره وش���ی ئه منی عێراق به ره و داڕوخان ده چێ���ت، به جۆرێك ك���ه م رۆژ هه یه ته قین���ه وه به رۆكی ش���اره كانی عێراق نه گرێت���ه وه . له راپۆرتێك���ی نێ���رده ی له عێ���راق یه كگرت���وه كان نه ت���ه وه "یۆنام���ی "، ك���ه له س���ه ره تای مانگی ئای���اری رابردودا باڵوكرای���ه وه ، هاتوه له ماوه ی س���ێ مانگی رابردودا النیكه م )2345( هاواڵتی كوژران و برینداربون، ته نها له ش���اری به غ���دا )211( كه س كوژراون و )486( كه سیش برینداربون. زۆربه ی ده كات ئاش���كرای راپۆرته كه به غ���دای له ش���اری ته قین���ه وه كان پایته خت ب���ون، به دوایدا ش���اره كانی دیاله و سه اڵحه دین و كه ركوك و نه ینه واو ئه نبار دێ���ن. هه روه ها له مانگی ئایاری رابردودا به هۆی )560( روداوی ئه منی له ناوچه جیاجیاكان���ی واڵت، )1045( كه س گیانیان له ده س���تداوه و )2397(

كه سی تریش برینداربون.تێكچونی ره وش���ی ئه منی شاره كانی عێ���راق، نیگه رانی هاواڵتی���ان و الیه نه سیاسیه كانی لێكه وتۆته وه و داواده كه ن له ڕێگه ی دانانی پانێكی تۆكمه و گۆڕینی فه رمان���ده ئه منی���ه كان و به كارهێنانی ته كنه لۆژی���ای مۆدێرن���ه وه ، كار ب���ۆ

باشكردنی دۆخی ئه منی بكرێت.

عێراقیه : مالیكی به رپرسه لیس���تی عێراقی���ه ، ك���ه نه یارێكی سه رس���ه ختی س���ه رۆك وه زیران نوری تێكچون���ی هۆكاره كان���ی مالیكی���ن، ره وشی ئه منی عێراق ده خه نه ئه ستۆی ن���وری مالیكی كه س���ه رۆك وه زیرانی عێراق و فه رمانده ی هێزه چه كداره كانه و

وه زیری ناوخۆو ئاسایشی نیشتیمانییه به وه كاله ت.

پارله مانتاری لیستی عێراقیه یاسین عوبێ���دی ، ده ڵێت "گ���ه ل ده زانێت كێ به رپرس���ه له م دۆخ���ه ، ته قینه وه كان ئه منیه كان���ه ، ده زگا له ئه س���تۆی له سه روی هه مویانه وه فه رمانده ی هێزه به رپرسیارێتی پێویسته چه كداره كان و له ئه س���تۆبگرێت، چونك���ه دۆس���یه ی هه واڵگری ناوخ���ۆو به رگری و ئه منی و له به رپرسیارێتی سه رۆك وه زیران نوری

مالیكیه ".ت���ر به ش���ێكی به بۆچون���ی له پارله مانتاران، پێویسته باری له ناكاو لێپرس���ینه وه رابگه یه نرێت و له عێراقدا له وه زاره ته كانی ناوخۆو به رگری بكرێت، تا بزانرێت بودجه كانیان چۆن و له چیدا

خه رج ده كه ن.پارله مانتاری لیستی عێراقیه عیتاب دوری ، داواده كات باری له ناكاو له واڵتدا رابگه یه نرێ���ت و ده پرس���ێت "بودجه ی وه زاره ته كانی ناوخۆو به رگری بۆ كوێ ده چن و بۆچی ئامێری نوێ بۆ بازگه كان ناك���ڕن؟". بۆ چاره س���ه ری ره وش���ی ئه منی عێراق، دوری پێش���نیار ده كات ش���اره زای ئه منی ده ره كی بهێنرێت بۆ عێراق"، گه لی له كۆمه ڵكوژی "رێگرتن ئه مه جگ���ه له ته رخانكردنی به ش���ێك له بودجه ی ئه مساڵ بۆ دانانی كامێرای چاودێری له ش���ه قامه س���ه ره كیه كان و ئه و ش���وێنانه ی گومانی بونی بازگه ی

وه همی لێده كرێت.

له الیه كی تره وه پارله مانتارێك ئاماژه به وه ده كات ره وش���ی ناوخۆی سوریا، كاریكردۆته س���ه ر تێكچونی ره وش���ی ئه من���ی عێ���راق، ئه مه جگ���ه له بونی ئیراده یه كی نێوده وڵه تی و هه رێمایه تی .

له وباره ی���ه وه پارله مانتاری لیس���تی عێراقی���ه وه حده جومه یل���ی ، ده ڵێت "ئیراده یه كی نێوده وڵه تی و هه رێمایه تی بۆ داڕوخانی باری ئه منی عێراق هه یه ، ئه و الیه نانه ش قاعیده و میلیشیا كینه له دڵه كان و تۆڵه سێنه كان به كارده هێنن"، پاشان وتیش���ی "بێگومان روداوه كانی عێراق له س���ه ر كاریگه ری س���وریاش

هه یه ".

ده وڵه تی قانون: الیه نه سیاسیه كان تۆمه تبارن

دوای ئه و شه پۆله ته قینه وه یه ی ناوچه جیاوازه كانی عێراقی گرته وه ، سه رۆك وه زیرانی عێراق نوری مالیكی ، له رۆژی )5/21( بڕیاریدا به گۆڕینی فه رمانده ی فیرقه كانی س���ه ربازییه كان و پرۆس���ه س���وپا. پارله مانتاری ده وڵه تی قانون عه بد عه باس شیاع، هه رچه نده گۆڕینی به "پێویس���ت و ئه منیه كان فه رمان���ده پێیوایه ب���ه اڵم ناوده ب���ات، گرن���گ" له ئێس���تادا گۆڕین���ی پان���ی ئه منی و به هێزكردنی الیه نی هه واڵگری ، له پێش

گۆڕینی فه رمانده ئه منیه كانه وه یه .ده رباره ی ئه و الیه نانه ی كه له پشت ئه نجامدان���ی ته قینه وه كان���ن، ش���یاع ده ڵێت "چه ند الیه نێك هه ن به ش���ێكن

له حكومه ت و پرۆسه ی سیاسی ، كه چی پیانیان له دژ ده گێڕن"، بۆ رونكردنه وه ی زیات���ری ئ���ه م بۆچونه ش���ی ده ڵێ���ت "ده بینین هه ر كه بارودۆخی سیاس���ی ته قینه وه كانیش ده بێ���ت، قه یراناویتر ئاماژه یه كی ئه م���ه ش لوتكه . ده گه نه رونه كه الیه نگه لی سیاس���یی له پشت

ته قینه وه كانن".به بۆچونی ئه و پارله مانتاره ، بارودۆخی ئێس���تای عێراق گه یش���تۆته ئاستێك كه ناكرێ���ت له ئاس���تیدا "بێده نگبن"، بۆیه پێش���نیار بۆ حكوم���ه ت ده كات به "ده س���تێكی پۆاڵیین" ل���ه و الیه نانه بدات كه له پش���ت ته قینه وه كانن "ئیتر

پله و ناونیشانیان هه رچیه ك بێت".

كورد: قه یرانی سیاسی هۆكاره هه رچه ن���ده ته قین���ه وه كان به زۆری به غداو پارێزگا س���وننه نش���ینه كانی ناوچه كه رك���وك و ب���ه اڵم گرتۆته وه ، كوردس���تانیه كانی ده ره وه ی هه رێمیش له شه پۆلی ته قینه وه و توندوتیژییه كانی عێ���راق بێبه ش���نه بون. پارله مانتارانی كورد له عێراق كێش���ه سیاس���یه كان و سه رۆك وه زیران به به رپرسیار ده زانن.

پارله مانت���اری لیس���تی هاوپه یمانی كوردستانی ئامینه س���ه عید، هۆكاری خراپبونی دۆخی ئه من���ی ده گێڕێته وه ب���ۆ "قه ی���ران و كێش���ه سیاس���یه كان له نێوان كوتله كان و سه ركرده سیاسیه گه وره كان���دا". ئه م خانمه پارله مانتاره ده خوازێت هه مو سه ركرده سیاسیه كان

به رپرسیارێتی له ئه ستۆبگرن، به تایبه تی س���ه رۆك وه زیران ك���ه له هه مانكاتدا به وه كال���ه ت. ناوخۆش���ه وه زی���ری هه روه ها ده ڵێت "له پێناوی وه ستاندنی هاواڵتی���ان، رۆژان���ه ی خوێنرش���تنی پێویسته هه موالیه ك سازش بۆ یه كتری

بكه ن و هاوكاری یه كتر بكه ن".

چاره سه ر به چی ده كرێت؟س���وپای عێ���راق و پۆلی���س و ده زگا ئه منی���ه كان زیات���ر له یه كملیۆن و نیو كارمه ندی���ان هه یه ، ب���ه اڵم به بۆچونی پارله مانت���اری كوتله ی مه واتن حه بیب ته رفی ، ئه و ژماره پۆلیس و س���ه ربازه "هی���چ ئه نجامێكی نییه ، چونكه الیه نه ئه منیه كان فه رمان���ده سیاس���یه كان و هیچ تێڕوانینێكی رونیان نیه بۆ دۆخی پارله مانتاره ، ئ���ه م ئێس���تای واڵت". له سه ر الیه نه سیاسیه كان كۆبونه وه ی یه ك مێزو ئه نجامدانی گفتوگۆی هێمن و به چاره س���ه ری ئازایانه ، راش���كاوانه و

سه ره كی ده زانێت.له الیه ن خۆیه وه پارله مانتاری كوتله ی فه زیله س���ۆزان سه عد، بۆ چاره سه ری ده كات، پێش���نیار ئه من���ی دۆخ���ی هه ڵمه تێكی فراوانی گه ڕان و پش���كنین ب���ۆ زانین���ی ش���وێنی بۆمبڕێژكردنی هه روه ها ئه نجامبدرێت. ئۆتۆمبێله كان پۆلیس���ی س���ه گی ئه منیه كان ده زگا پێش���كه وتوو چه ك���ی راهێن���راوو فڕۆكه ی چاودێری بۆ زانینی ش���وێنی

"تیرۆریستان" به كاربهێنن.

مه‌رجه‌كانی‌‌توركمان‌هه‌ڵبژاردنی‌‌كه‌ركوك‌دواده‌خات

پارله‌مانتاران:‌ته‌قینه‌وه‌كانی‌‌عێراق‌ده‌ره‌نجامی‌‌ملمالنێ‌‌سیاسیه‌كانه‌

* له )2005/1/30( هه ڵبژێردراوه * له )41( كورسی پێكدێت، الیه نی

كوردی خاوه نی )26( كورسیه .كورس���ی و ن���ۆ توركمان���ه كان *

عه ره به كان شه ش كورسییان هه یه .* ل���ه )2003( تا )نیس���انی 2011( عه بدولڕه حم���ان مس���ته فا )ك���ورد( پارێزگاری كه ركوك بو، جێگره كه شی

عه ره ب بو.* تا ساڵی )2011( سه رۆك و جێگری پارێ���زگای ئه نجومه ن���ی س���ه رۆكی

كه ركوك له الیه نی كوردی بون.* له )نیسانی 2011( الیه نی كوردی پۆستی سه رۆكی ئه نجومه نی پارێزگای

به خشیه توركمان.

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌پارێزگای‌‌كه‌ركوك

كه ركوك و ناوچه كوردستانیه كانی

ده ره وه ی هه رێمیش له شه پۆلی ته قینه وه و

توندوتیژییه كانی عێراق بێبه شنه بون

رێژه ی ته قینه وه کان له عێراقدا رو له زیادبونه فۆتۆ: یه حیا ئه حمه د

ئیداره یه ك���ی هاوبه ش���ی له س���ه رجه م پێكهاته كان هه بێت.

ب���ااڵی كۆمیس���یۆنی به رپرس���انی سه ربه خۆی هه ڵبژاردنه كان، رایده گه یه نن دیاریكراو رێوش���وێنێكی چه ند به پێی نوێكراوه ته وه ، ده نگ���ده ران تۆم���اری ئ���ه وه ش ره تده كه ن���ه وه پێكهاته یه كی كۆمیس���یۆنی كۆنترۆڵ���ی دیاریك���راو

كردبێت.كۆمیس���یارانی ئه نجومه نی ئه ندامی س���ه ربه خۆی ب���ااڵی كۆمیس���یۆنی هه ڵبژاردنه كان موحس���ین موس���ه وی ، پێكهاتیه ك���ی ره تده كات���ه وه ئ���ه وه نوس���ینگه ی كۆنترۆڵ���ی دیاریك���راو كه ركوكی كۆمیسیۆنی كردبێت و ده ڵێت "نوسینگه كه هه مو پێكهاته و الیه نه كان به ڕێ���ژه ی یه كس���ان له خۆده گرێ���ت". س���ه باره ت به نوێكردن���ه وه ی تۆم���اری ده نگده رانی���ش، ده ڵێت "ه���ه ر ماوه ی جارێك ئه و تۆماره به پێی رێوش���وێنه

دیاریكراوه كان نوێ ده كرێته وه ".

که رکوک.. شاری پێکه وه ژیانی ئاین و نه ته وه کان فۆتۆ: ئارام که ریم

ئابووری(381( سێشه ممه 2013/6/11 8ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

ئا: ئاسۆ سه راوی

پرۆژه ی ده ستوری هه رێمی كوردستان، كه ئێستا زۆرترین، قسه و باسی

له باره وه ده كرێت، به چه ند ماده یه ك باس له الیه نی ئابوری هه رێم ده كات،

پڕۆفیسۆر د.هۆشیار مه عروف مامۆستا له زانكۆی كۆیه ، له دیدارێكی ئاوێنه دا

شرۆڤه ی الیه نه ئابوریه كه ی ده ستوری هه رێم ده كات، ئه و ده ڵێت "زۆرێك

له ماده كان باشن، به اڵم ده بێت له هه ندێكیشیاندا كات دیاریبكرێت، به نمونه كه یاسایه ك ده رده چێت،

ده بێت بڵێت له ماوه ی 6مانگدا ده چێته بواری جێبه جێكردنه وه ، من بڕیارێكم

بۆ چییه به 6ساڵ نه چێته بواری جێبه جێكردنه وه ".

له كێش���ه كانی یه كێ���ك له ئێس���تادا دیارده ی كوردس���تان، هه رێمی بازاڕی قۆرخ���كاری )احتكار(ه ، ك���ه به بڕوای له هه ندێ ئابوری له شاره زایانی به شێك ب���واردا قۆرخ���كاری ته واوبونی هه یه ، دیاره ئه وه ش زیان���ی به الیه نی ئابوری هه رێ���م گه یاندوه و ده رفت���ه ی كێبڕكێی له چه ند بوارێكدا كه مكردۆته وه ، له ماده 15ی پرۆژه ده ستوری هه رێمدا له باره ی قۆرخ���كاری و ئه وه ش كه هه رێم پش���ت به سیستمێكی ئابوری ده به ستێ هاتوه "هه رێمی كوردس���تان پشت به سیستمی ئابوری و بازاڕی كێبڕكێی ره وا ده به ستێ ، په ره پێدانی گرتنه به ری هاندان و له گه ڵ ئابوری له سه ر بنه مای نوێ و وه به رهێنان به هه ردو روه گش���تی و تایبه تیه كه یه وه ، قۆرغكارییش )احتكار( به یاس���ا نه بێت رێگ���ه پێ���دراو نییه ". ده رب���اره ی ئه و ماده یه د. هۆش���یار ئاماژه به وه ده كات له ئێس���تادا ده رفه تی ئ���ه وه نییه باس له مه س���ه له ی قۆرخكاری ب���كات، "ئه و ده كرێ���ت له دیدارێكی تردا باس بكرێت، به اڵم وه ك ماده ی 15 ی هیچ گرفتێكی تێ���دا نابین���م، ئه وه نده ی ئاگاداریش���م

یاسایه ك له دژی قۆخكاری ده رچوه ".له م���اده ی 17ی ده س���توره كه دا باس سروش���تیه كان و س���ه رچاوه له داهات و كان���ه ده رنه هێنراوه كان و ئاوی ژێرزه وی به م ج���ۆره كراوه "داهات و س���ه رچاوه

سروشتیه كانی سامانی سروشتی و ئاوی ژێرزه وی و كانه ده رنه هێنراوه كان، ئاوی سه رزه وی و كانه به رد و كانگاكان سامانی به كارهێن���ان و ده رهێن���ان و گش���تین و ره فت���ار مه رجه كان���ی به ڕێوه ب���ردن و له سه ركردنیان به یاسایه ك رێكده خرێت، كه بۆ به رژه وه ندی نه وه كانی ئێس���تا و دوارۆژی پارێزگاریی���ان لێبكات". خاڵی ه���ه ره جه وهه ری ئ���ه و ماده یه وه ك د. هۆش���یار ده یخاته ڕو ئه وه ی���ه كه باس له وه ده كات ئه و سامانانه ته نها موڵكی ئێس���تا نییه ، به ڵكو موڵكی نه وه كانی

داهاتوشه .م���اده ی 24ی ده س���توره كه ش كه له 5خ���اڵ پێكهاتوه ، دیارتری���ن خاڵی كه خاڵی س���ێیه مه ، باس له وه كراوه هه مو كه سێك مافی بیمه ی كۆمه اڵیه تی هه یه ،

وه ك له خاڵ���ی س���ێیه مدا هاتوه "هه مو كه س���ێك ماف���ی بیم���ه ی كۆمه اڵیه تی دایكایه تی و له كات���ی به تایبه تی هه یه ، په كه وتویی و پێكان و بێكار و نه خۆشی و له ده ستدانی س���ه رچاوه ی گوزه ران، كه خۆیه وه بێ ، له ویستی به ده ر به هۆیه كی له سه ر النه وازه ییدا". پیری و له حاڵه تی ئ���ه م ماده ی���ه د. هۆش���یار بۆچون���ی وایه ، ك���ه ده بێت هه م���و خاوه نكارێك له دابینكردنی به شداربێت ناچاربكرێت، پاره ی س���ندوقی بیمه ی بێكاری ، نه ك هه ر خاوه ن���كار به ڵكو وه ك ئه و ده ڵێت "ده بێت خاوه نكار و حكومه ت و كرێكاریش به شداربن له دابینكردنی پاره ی سندوقی بیمه ی بێكاری ، چونكه تائێستا به شێك له كۆمپانیاكان، ئه و كرێكارانه ی له الیان

كارده كه ن زه مان نه كراون".

له خاڵ���ی پێنجه م���ی هه م���ان ماده دا هاتوه "به یاسا په یوه ندی نێوان كرێكار و خاوه نكار له س���ه ر بنه مایه ك���ی ئابوری رێكده خرێ���ت". ده رب���اره ی ئه و خاڵه ی ماده 24 ، د. هۆشیار سه رباری ئه وه ی به خاڵێكی باشی پێناسه ده كات، هاوكات باس ل���ه وه ش ده كات، كه پێویس���ته ، بۆ هه مو ئه و یاس���ایانه ی ده رده چێت، ماوه یه ك دیاریبكرێت بۆ جێبه جێكردنی "ك���ه یاس���ایه ك ده رده چێ���ت، ده بێت بڵێ���ت له م���اوه ی 6مانگ���دا ده چێت���ه بواری جێبه جێكردن���ه وه ، من بڕیارێكم بۆ چیی���ه به 6س���اڵ نه چێته ب���واری

جێبه جێكردنه وه ". هه روه ها له ماده ی 28 ده س���توره كه دا باس له ماف���ی به كاربه ر )المس���تهلك( ك���راوه و پێویس���تی ك���ردوه له س���ه ر

كه كوردستان، هه رێمی ده سه اڵته كانی پارێزگاری له مافه كانی به كاربه ران بكه ن، هه ر وه ك له ماده كه دا هاتوه "پێویسته ده س���ه اڵته كانی هه رێم���ی كوردس���تان پارێ���زگاری له مافه كان���ی به كاربه ران بكه ن و بواری یاس���اییان ب���ۆ پێكبێنن ب���ۆ ئه وه ی توان���ای به رگریی���ان هه بێ له مافه كانیان و كۆمه ڵه و یه كێتی تایبه ت به هه مانش���ێوه دابمه زرێنن". به خۆیان بونی ئه م ماده یه به بڕوای د. هۆش���یار ده ڵێ���ت ئ���ه و وه ك پێویس���ته ، زۆر "به تایبه ت له كاتێك���دا ده بینین مه وادی ماوه به س���ه رچو له بازاڕه كان���ی هه رێمدا كه م تا زۆر بونیان هه یه ، خۆش���به خاته له ئێستادا زۆرینه یان ده ستیان به سه ردا

ده گیرێ و له ناوده برێن".هه روه ها له ماده ی 110ی ده ستوره كه دا ئ���ه وه خراوه ته ڕو، كه خ���اوه ن داهاته ده به خش���رێن، له باج���دان نزم���ه كان د. هۆش���یار له گ���ه ڵ ئ���ه م ماده ی���ه ی ده س���توره كه دا بۆچون���ی پێچه وان���ه ی هه یه و رایده گه یه نێ نابێت كه س له باج ببه خش���رێ . ئه و ده ڵێ���ت "ئه گه ر ئه و كه س���انه خاوه ن داهاتێكی زۆر نزمیش بن، نابێت له باجدان ببه خش���رێن، به اڵم ده كرێت بڵێین ده بێت به شێوازێك بێت، ئه وه ی داهاتی زۆره زۆرتر و ئه وه ش كه داهاتی كه مه ، كه متر باجی لێوه ربگیرێت، به نمونه كه س هه یه له ئه مه ریكا له %100 باجی لێوه رده گیرێ ، كه سیش هه یه كه داهاتی كه مه رێژه یه كی زۆر كه م باجی

لێوه رده گیرێ ". له م���اده 111ی ده س���توره كه دا باس له داهاته كانی هه رێمی كوردستان ده كات، كه له چه ند ب���ه ش پێكدێت، وه ك )ئه و به شه بودجه ی له به غداوه دێت بۆ هه رێم كه له ئێستادا له 17%، ده ستكه وته كانی باج و ره س���م، گومرگه كان، داهاته كانی هه رێ���م، حكومه ت���ی وه به رهێنان���ی چه ند به ش���ێكی تریش(، له م باره یه وه پڕۆفیسۆر هۆشیار، ئه وه ده خاته ڕو كه له ماوه ی رابردودا یاس���ایه ك له هه رێمدا له ژێر ناوی یاس���ای داهاتی كوردستان ده رچوه ، ئه و پێی س���ه یره ، ئه و یاسایه له هه رێمدا ده رچ���وه ، چونكه وه ك ئه و ده ڵێ���ت "ده بو ئ���ه و یاس���ایه له به غدا ده ربچوای���ه "، چونكه وه ك ئه و جه ختی

له س���ه ر ده كاته وه ، داهات���ه ناوخۆیی و له الیه ن حكومه تی هه رێم ده ره كیه كانی عێراقیه وه سه رپه رش���تی ده كرێن، ئه و نمونه ب���ه وه ده هێنێته وه ك���ه داهاتی زۆرێك س���نور و س���ه ر گومرگه كان���ی له داهاته كان���ی تریش ده بێت بگه ڕێته وه بۆ الی حكومه ت���ی عێراقی "ئێمه ته نها به چه ند مانگ جارێك له و به شه بودجه ی بۆیان دیاریكردوی���ن، پاره وه رده گرین و ت���ه واو، پێ���م س���ه یره ئ���ه وه ش ناوی بودجه ی لێبن���رێ ، بودجه ده بێت له ژێر كۆنترۆڵ���ی خۆتدا بێت، ئ���ه وه ی ئێمه وه یده گرین ته نها خه رجیه ، ئه گه ر ئه وه حاڵمان بێت، یاسای داهاتی كوردستان

به چ مانایه ك ده بێت؟". له باره ی دوا ماده ی ده ستوره كه شه وه ، كه تایبه تبێت به الیه نی ئابوری كه ماده 114 و به ش���ێوه یه كی گش���تی ماده كه ب���اس ل���ه وه ده كات، كه به رپرس���انی هه رێم له س���ه رۆكی هه رێم���ه وه تا پله تایبه تیه كان و به ڕێوه به ره گشتیه كانیش له س���امانه ش���تێك "قه ده غه ی���ه ، گش���تیه كانی هه رێمی كوردستان عێراق بكڕن ی���ان به كرێی بگرن یان ش���تێك له موڵكی خۆیان به ده سه اڵته كانی هه رێم بفرۆشن یان به كرێ بده ن یان گرێبه ست مۆر بك���ه ن به ناوی ملتزم )پابه ند( یان هاورده كار، یان به ڵێنده ر، راس���ته وخۆ ی���ان به ه���ۆی كه س���ێكی دیك���ه وه (. زانكۆی پڕۆفیس���ۆره كه ی به بۆچون���ی كۆیه ، ئه م ماده یه یه كێكه له باش���ترین ماده كان���ی ن���او ده س���توره كه ، بۆی���ه ده خوازێ وه كو خۆی جێبه جێ بكرێت. س���ه باره ت ب���ه وه ش، چ ش���تێك وه ك الیه نی ئابوری له ده ستوره كه دا نه هاتوه ، پێویسته بونی هه بێت. د. هۆشیار ئه وه ده خاته ڕو كه وه ك چۆن له هه رێمدا ماف و ئیمتیازه كان���ی كه س���ایه تی وه به رهێن، زۆرباش هه ی���ه و پارێزراوه ، به وجۆره ش به یاسایه ك مافی ئه و كه سانه بپارێزرێ ك���ه مامه ڵه له گه ڵ وه به رهێنان ده كه ن و ئه و وتی "به نمونه ، خه ڵك هه یه به ناوی یه ك���ه ی دروس���تكردنی وه به رهێ���ن و نیشته جێوه ، پاره یه كی زۆری هاواڵتیانی بردوه و رۆیشتوه ، ئێس���تا ئه و كه سانه نازان���ن به چ جۆرێ���ك ئ���ه و پارانه یان

ده ستبكه وێته وه ".

ده‌ستور‌چۆن‌باس‌‌له‌ئابوری‌‌هه‌رێم‌ده‌کات‌؟"ئێمه شتێكمان نییه به ناوی بودجه، ئه وه ی هه یه خه رجیه

به چه ند مانگ جارێك له حكومه تی عێراق وه ریده گرین"

هه رچه نده له ده ستوره كه دا هاتوه ، خاوه ن داهاته نزمه كان

له باج ده به خشرێن، به اڵم ئه وه هه ڵه یه

ده بێت خاوه ن داهاته نزمه كانیش

باج بده ن، به اڵم به رێژه یه كی

كه متر

كه یاسایه ك ده رده چێت، ده بێت بڵێت

له ماوه ی 6مانگدا

ده چێته بواری جێبه جێكردنه وه ، من بڕیارێكم بۆ چییه به 6ساڵ نه چێته بواری جێبه جێكردنه وه

هه رێمی كوردستان پشت به سیستمی ئابوری و بازاڕی كێبڕكێی ره وا

ده به ستێ ، له گه ڵ هاندان و گرتنه به ری په ره پێدانی ئابوری

له سه ر بنه مای نوێ و وه به رهێنان

به هه ردو روه گشتی و تایبه تیه كه یه وه

هه ندێک له هاواڵتیانی هه رێم به و جۆره بژێوی ژیانیان په یدا ده که ن فۆتۆ: ئارام که ریم

ئا: میهره بان سه الم

دوای ئه وه ی له )2013/6/4( سه رۆكایه تی ئه نجومه نی وه زیران بڕیاری به پارێزگابونی هه ڵه بجه ی

واژۆكردو سنوری یه كه ئیداریه كانی دیاریكرد، هه ریه ك له قه زاكانی

سه یدسادق و پێنجوێن و هه ڵه بجه ی تازه )شاره زور( خرانه سه ر ئه و

پارێزگایه ، به شێك له خه ڵكانی ئه و ناوچانه ، به بڕیاره كه ناڕازین. قایمقامی

هه ڵه بجه ش رایده گه یه نێ "ئه وانه ی دژایه تی ده كه ن، ناویان له مێژودا ڕه ش

ده بێت"

وته بێ���ژی ده س���ته ی داكۆكی���كاری له ق���ه زای سه یدس���ادق، عه دنان قادر حه مه عیزه ت ئاماژه به وه ده كات ئه وان مه به ستیان نییه دژایه تی هیچ ناوچه و ش���ارێك بك���ه ن، "ئه گ���ه ر حكومه ت و ده س���ه اڵت ئه مه بۆ نه هێشتنی رۆتین ئ���ه كات، ئ���ه وا با له س���ه ر حس���ابی شاره كانی دیكه نه بێت، له گه ڵ ئه وه شدا تائیس���تا هه ڵه بجه به ده ست رۆحیه تی

خێڵه كیه وه ئه ناڵێنێت". ئ���ه و باس له وه ش ده كات كه ئه وان پێشتر ئه زمونی ئیداره ی سه ر به خۆیان هه بوه ، "بێجگه له لوتبه رزی و قۆرخكاری نه ماوه ته وه ، ب���ۆ دیكه م���ان هیچ���ی بۆی���ه ئێمه وه ك خه ڵكی سه یدس���ادق كێش���ه مان له گه ڵ خه ڵك���ی هه ڵه بجه نییه ، به ڵكو ئه و سیاس���ه ته ئیدارییه ی هه ڵه بجه دایئه ڕێژێت، خێڵكی و حیزبیه

له گه ڵ ئێمه ناگونجێت".هه روه ها ئه وه ش���ی رونك���رده وه كه ش���وێنی جوگرافی هه ڵه بجه ی شه هید م���ه ودای فراوانبونی زۆر كه مه ، "به اڵم

سه یدسادق به وجۆره نییه "له الیه كی تره وه ئه ندامی ده س���ته ی خه ڵك���ی له مافه كان���ی داكۆكی���كار پێنجوێن س���یروان عومه ر س���ه رباری پیرۆزبایی له خه ڵكی هه ڵه بجه وتیش���ی

"ئێم���ه پیرۆزبایی���ان لێده كه ین، به اڵم نامانه وێ���ت وه ك قه زای���ه ك بلكێنرێین به هه ڵه بج���ه وه ". هۆكاری ئه وه ش له دو "هه ڵه بجه ده ڵێت رونده كاته وه و خاڵدا تائیستا وه ك پێویست خزمه تنه كراوه ، ئیتر چ���ۆن بتوانێت خزم���ه ت به ئێمه بكات، جگه له وه له ڕوی كۆمه اڵیه تیشه وه له 64% خه ڵكی پێنجوێن له سلێمانه ی نیش���ته جێن، بۆی���ه پێمانباش���ه هه ر له ڕوی بمێنینه وه س���لێمانی له س���ه ر هاتوچۆش���ه وه له سلێمانیه وه نزیكترین

به به راورد به هه ڵه بجه ی شه هید". هه روه ها ئه ندامی ده سته ی داكۆكیكار له مافه كان���ی خه ڵكی ش���اره زور عادل ئه حم���ه د عه زیز ئاماژه ب���ه وه ده كات كه به ڕێژه ی 85% له خه ڵكی ش���اره زور ناڕازییه بخرێنه سه ر پارێزگای هه ڵه بجه ، چونكه وه ك ئه و وتی "له ڕوی ئابوریه وه خه ڵكی ئه م ده ڤه ره خه ڵكێكی هه ژارن، دوری نێوان هه ڵه بجه و شاره زور 45 كم، به مه ش ڕێگاكه یان بۆ دورئه كه وێته وه ، خزمه تگوزاریه كان ت���ه واوی جگه له وه بۆ ئ���ه و پارێزگای���ه دابیننه كراوه ، كه پێداویستی س���ه ره تایین، ئه گه ر بێت و ئه و كێش���انه یان چاره سه ربكرێت، ئه وا ئێمه ش الریمان نییه و بگره شانازیشی

پێوه ئه كه ین".دوابڕیار به و گرفتان���ه و س���ه باره ت له الیه نه په یوه نداره كان له باره ی پرسی به پارێزگابون���ی هه ڵه بج���ه ی ش���ه هید قایمقامی هه ڵه بجه گۆران ئه دهه م باس له وه ده كات، به پارێزگابونی هه ڵه بجه ی ش���ه هید ته نها ره زامه ن���دی حكومه تی عێراقی ماوه "بڕیاره نوری مالیكی بێته

كوردستان و ڕه زامه ندی ده رببڕێت". ئه و ش���ارانه ش ناڕه زایی له ب���اره ی وت���ی "ئه وانه ی ناڕازی���ن، خه ڵكانێكی هه ڵه بجه ش به پارێزگابون���ی كه م���ن، له سه ر حیس���ابی هیچ كه س و شارێك ئی���داری و یه ك���ه له دانان���ی نیی���ه ، به ڕێوه به رایه تیه كان حیس���ابی تایبه ت بۆ هه ری���ه ك له پێنجوێن و ش���اره زورو

سه یدسادق كراوه ، هیوادارین پشتگیری بكرێت، چونكه ئه مه ئه چێته مێژۆوه ".

* ژماره ی دانیش���توانی هه ڵه بجه ی شه هید له ئێستادا به هه رسێ ناحیه كانی س���یروان، خورم���اڵ، بی���اره ، ده گاته

117هه زار كه س.

ئا: كاوه گه رمیانی

به رپرسی سه نته ری گه رمیان بۆ راپرسی، چاالك نه جم ئاماژه به وه

ده كات هه ندێك رێكخراو كاری راپرسی به كارده هێنن بۆ پڕكردنی گیرفانیان،

"راپرسیان كردوه ته گاڵته جاڕی و به ڵگه ش له سه ر ئه وه ئه وه یه

كه راپرسیه ك به رۆژێك كۆتایی پێده هێنن".

به رپرس���ی س���ه نته ری گه رمیان بۆ راپرسی، چاالك نه جم له چاوپێكه وتنێكی ئاوێنه دا دان به وه دا ده نێ كه راس���ته كادری پارتی دیموكراتی كوردس���تانه و شانازیش���ی پێوه ده كات، "به اڵم كاری كاری ده كرێت و به شێوازێك حزبایه تی رێكخراویش به شێوازێكی دیكه ده كرێت، تا ئه وكات���ه ی ل���ه كاری رێكخراوه یی و پارتێك هی���چ راپرس���یدابم الیه نگری

نیم".ده رباره ی ئه و بۆچونانه ی كه ده وترێت س���ه نته ری گه رمیان بۆ راپرسی سه ر پارتین، چاالك پاراس���تن و به ده زگای ئ���ه وه ره تده كات���ه وه و ده ڵێت نه جم، "سه نته رێكی سه ربه خۆین و دورو نزیك پاراس���تن و به ده زگای په یوه ندیم���ان

پارتییه وه نیه ".ئاوێن���ه زانیارییه كان���ی به پێ���ی رۆژی 2013/4/3 ه���ه ردو س���ه نته ری هه ستان هه واڵ(، )راپرسی وسه نته ری له به رپرسانی به خه اڵتكردنی ژماره یه ك ناوچه كه و ژماره یه ك گه نج له ژێر ناوی جیاجیادا، به اڵم دواتر ئه و كاره ناڕه زایی رێكخراوه كان���ی گه رمیان���ی لێكه وته وه "به وه ی گوایه ئه وانه چه ند رێكخراوێكی نزیك له پارتین و ده یانه وێت بۆ مه رامی له گه رمیان مه ده ن���ی كاری سیاس���ی

ناشیرین بكه ن".ئ���ه و به ئه نجامدان���ی س���ه باره ت ڤیستیڤاڵه و خه اڵتكردنی گه نجی ساڵ و نه جم، چاالك راگه یان���دن، هاوكارانی

ئاماژه ی به وه ده دا به ئه ركێكی مه ده نی ده زان���ن خزمه ت���ی الوان و هاوكاران���ی هه ندێك "ب���ه اڵم بك���ه ن راگه یان���دن به ئیش���ه كانی چاویان له رێكخراوه كان ئێم���ه دا هه ڵنای���ه ت له كاتێكدا خۆیان توانای ڤیس���تیڤاڵی له و ش���ێوه یه یان

نییه ".س���ه نته ری گه رمی���ان بۆ راپرس���ی له به رواری 2012/2/6 له الیه ن وه زاره تی ناوخۆی حكومه تی هه رێمی كوردستان مۆڵه ت���ی فه رم���ی پێ���دراوه ، له 2/25 هه مانس���اڵ ده س���تیان به كارو چاالكی راپرس���یان یه كه م ل���ه 3/17 كردوه و ئه نجامدا له س���ه ر پێكهێنانی كابینه ی حه وتی حكومه تی هه رێمی كوردستان.

س���ه باره ت به وه ی كه له كوردستاندا

به رێكخ���راوه كان و موڵ���ه ت پێدان���ی ئ���ه وان چۆن راگیراوه س���ه نته ره كان مۆڵه تی���ان پێ���دراوه ، چ���االك وت���ی "به هۆی پێویس���تی بونی سه نته رێكی فه رم���ی راپرس���ی له گه رمی���ان و دوای هه وڵ و ماندوبونێكی زۆر و، پاڵپش���تی قائیمقامیه تی ق���ه زای كه الر و ئیداره ی به ژم���اره ل���ه 2012/2/6 گه رمی���ان، )3411(مۆڵه تی فه رمی درا به سه نته ری

گه رمیان بۆ راپرسی ".پێش���تریش ئ���ه و س���ه نته ره زیاتر سه رقاڵی كۆڕی شیعری و رێزلێنان بون، له ب���اره ی ئه وه ش ئه وان س���ه نته رێكی راپرس���ین چ په یوه ندیه كی���ان به كۆڕی ش���یعری و رێزلێنان���ه وه هه یه ؟ چاالك ده ڵێت "ئێمه ته نها راپرس���ی ناكه ین، به ڵك���و خزم���ه ت به زۆرێ���ك له چین و توێژه كان ده كه ین، له میانه ی ئه وه شدا كۆمه ڵێك چاالكیمان ئه نجامداوه ، وه ك به ستنی كۆڕی ش���یعری و دابه شكردنی ش���اعیران به س���ه ر رێزلێنان خه اڵتی

یه كێك بوه له و چاالكیانه ".ناوبراو باس���ی له وه ش كرد هه ندێك رێكخراو كاری راپرس���ی به كارده هێنن وه ك هۆكارێك بۆ پڕكردنی گیرفانیان "پێمس���ه یره رێكخراوێك ك���ه تایبه ت نه بێت به بواری راپرسی و شاره زایی له و بواره دا نه بێت، چۆن راپرس���ی ئه نجام ده دات، به داخه وه هه ندێك رێكخراو كاری راپرس���ی به كارده هێنن وه ك هۆكارێك راپرس���یان پڕكردن���ی گیرفانیان و بۆ كردوه ته گاڵته جاڕی و به ڵگه ش له سه ر ئه وه ئه وه یه كه راپرس���یه ك به رۆژێك

كۆتایی پێده هێنن".سه باره ت به وه ش هیچ الیه نێك داوای لێك���ردون بچنه ژێ���ر ركێفیانه وه كار ب���ۆ ئه وان بكه ن، ئه و وت���ی "له ماوه ی رابردودا چه ند كه س���ایه تێكی سیاسی و چه ند الیه نێك به ئێمه ی���ان راگه یاندوه ك���ه بچین���ه ژێ���ر ركێفی ئ���ه وان و بۆ ئ���ه وان كاربكه ین، به اڵم ئێمه ئه وه مان

ره تكردۆته وه ".

هه ندێك رێكخراو كاری راپرسی بۆ

پڕكردنی گیرفانیان قایمقامی هه ڵه بجه : به كارده هێنن

ئه وانه ی دژایه تی ده كه ن، ناویان له مێژودا ڕه ش

ئه بێت

9 )381( سێشه ممه 2013/6/11 لۆکاڵ

ئا: شاهۆ ئه حمه د

نزیكه ی دو ساڵ له مه وبه ر سه رۆكی هه رێمی كوردستان، بڕیاریدا كۆیه بكاته ئیداره یه كی سه ربه خۆ، به اڵم تائێستا ئه و بڕیاره نه چۆته بواری جێبه جێكردنه وه په رله مانتارێكی

یه كێتیش له وباره یه وه ده ڵێت "هیچ چوارچێوه یه كی یاسایی له هه رێمی كوردستان نیه ، بۆ جێگاكردنه وه ی

ئیداره ی سه ربه خۆ".

مه س���عود بارزانی سه رۆكی هه رێمی كوردس���تان دو س���اڵ به ر له ئێس���تا س���ه ردانی كۆیه ی كردو له گه ڵ چین و توێژه كانی ئه و شارۆچكه یه دا كۆبویه وه له كۆبونه وه ك���ه دا بڕیاریدا كۆیه بكاته ئی���داره ی س���ه ربه خۆ، ب���ه اڵم دوای تێپه ڕبونی زیاتر له دو س���اڵ به س���ه ر ئ���ه و بڕیاره ، هی���چ هه نگاوێك بۆ ئه و

مه به سته نه نراوه .قایمقام���ی ق���ه زای كۆی���ه ش���ێخ چاپ���وك عوم���ه ر له باره ی ئی���داره ی س���ه ربه خۆی كۆیه وه ده ڵێ���ت "ئێمه كۆیه ق���ه زای قایمقامیه ت���ی وه ك���و فه رمیمان نوس���راوێكی ج���ۆره هیچ به ده ستنه گه یش���توه بۆ ئه وه ی كۆیه

بكرێته ئیداره ی سه ربه خۆ".ش���ێخ چاپ���وك ئه وه ی ب���ۆ ئاوێنه رونك���رده وه كه مه س���ه له ی ئیداره ی س���ه ربه خۆ ده بێت سه ره تا بچێته الی حكوم���ه ت و له وێ���ش ب���ۆ په رله مان و ئه ویش په سه ندی بكات. "ئێمه زۆر به په رۆش���ین بۆ ئیداره بونی كۆیه ، به اڵم ئه گه ر ئه و بڕی���اره جێبه جێ بكرێت، هه روا ئاس���ان نیه ، له گه ڵ ئه وه ش���دا كوردس���تان په رله مانی چاوه ڕوان���ی

ده كه ین".

له الیه كی تره وه ئه ندامێكی په رله مانی كوردستان له لیس���تی یه كێتی ئاماژه كوردس���تان "له هه رێمی ده كات به وه هیچ چوارچێوه یه كی یاس���ایی نیه ، بۆ جێگاكردن���ه وه ی ئیداره ی س���ه ربه خۆ ئیداره ی پارێزگاكان���دا وه له یاس���ای

سه ربه خۆ بونی نیه ".گۆران ئ���ازاد ئه ندام���ی په رله مانی یه كێت���ی له لیس���تی كوردس���تان له وباره ی���ه وه باس ل���ه وه ده كات، كه ئیداره ی سه ربه خۆ شتێكی باشه ، به اڵم چوارچێوه یه كی یاسایی پێویسته ، ئه و

ده ڵێ���ت "له یاس���ای )4( ئه نجومه نی هه ڵب���ژاردن هات���وه ، پارێ���زگاكان ده كرێت ب���ۆ ئه نجومه نی پارێزگاكان و ناحیه ، ئه نجومه نی قه زا و ئه نجومه نی

باسی ئیداره ی سه ربه خۆ ناكات".ناوب���راو وتیش���ی "كات���ی خ���ۆی له په رله مان���ی كوردس���تان ئی���داره ی س���ه ربه خۆ زیاد كرا، ب���ه اڵم ده نگی پێویس���تی نه هێن���ا، وات���ا زۆرب���ه ی ن���او فراكس���یۆنه كانی حزب���ه كان و په رله مان له گه ڵ ئیداره ی سه ربه خۆدا نه بون، هاوكات له یاس���ای ژماره )3(

ئه نجومه نی له ده س���ه اڵته كانی ب���اس پارێزگا و ق���ه زا و ناحیه ده كات، به اڵم چوارچێ���وه ی ده س���ه اڵتی ئی���داره ی

سه ربه خۆ دیاری نه كراوه ".به شێك له دانیش���توانی كۆیه ، ئه وه شارۆچكه كه یان پێیانباشه ده خه نه رو وه ك خۆی بمێنێته وه نه كرێته ئیداری كۆمه ڵی چاالكوانێك���ی س���ه ربه خۆ، مه ده نی له شاری كۆیه مه ریوان جه مال له وباره یه وه وتی "پێم باش نیه كۆیه چونكه س���ه ربه خۆ، ئیداره ی بكرێته به هۆی سه ربه خۆیه كه ی زیاتر ده بێته

ملمالنێی گه نده ڵكاران هه روا بمینێته وه زۆر باشتره ".

ناوبراو وتیش���ی "له جیاتی ئیداره ی هه وڵبدرێ���ت پێمباش���ه س���ه ربه خۆ گۆڕان���كاری گش���تی گ���ه وره له كۆیه بكرێته ، چونكه له روی خزمه تگوزاریه وه زۆر له دواوه یه و له ئاس���تی پێویس���تدا

نیه ".مه ریوان جه خ���ت له وه ش ده كاته وه كه هیچ شه قامێك نیه له كۆیه تاسه ی تێدا نه بێت، "بۆیه وامانلێهاتوه بڵێین به رپرس���انی ش���اری كۆی���ه خه ریكی

پین���ه و پ���ه ڕۆن، هه روه ها تائێس���تا پاركێك���ی گونجاوی تێ���دا نیه كه بۆ خه ڵكی س���ودی هه بێت، بۆیه كاتێك ئ���ه م كه موكوڕیانه ی تێ���دا بێت چۆن

باسی ئیداره ی سه ر به خۆ بكه ین".ئه و چاالكوان���ه ی كۆمه ڵی مه ده نی پێیوایه ، ئه گه ر كۆیه بكرێته ئیداره ی س���ه ربه خۆ واتا ئاس���انكاری كرا بۆ ئ���ه وه ی زیاتری گه نده ڵی تێدا بكرێ�ت "بۆی���ه به م ش���ێوه یه بێت باش���تره له وه ی ئیداره یه كی سه ربه خۆی غه رقی

گه نده ڵی و ناشه فافی بێت".سه باره ت یه كێتی په رله مانتاره كه ی جێكردن���ه وه ی به چاره س���ه ركردن و له هه رێم���ی س���ه ربه خۆ ئی���داره ی كوردس���تان ده ڵێت "ئه گه ر حكومه ت مه به س���تیه تی ئی���داره ی س���ه ربه خۆ جێگی���ر بكات، پێویس���ته پرۆژه یه ك بۆ هه مواركردنی یاس���ای پارێزگاكان

بنێرێته په رله مانی كوردستان".ناوبراو وتیشی "ئه گه ر په رله مانیش پرۆژه كه ئاماده بكات به بێ ره زامه ندی حكومه ت، نابێت چونكه ئه وه مه سه له ی حوكمه ت هه یكه له ی ده ستكاریكردنی بۆی���ه ده بێت به موافه ق���ه ی حكومه ت ئه و پێویستیش���ه ، حكوم���ه ت بێت، ده س���ه اڵته كرداریانه ی كه ده یهه وێت كۆیه بكرێته ئیداره ی سه ربه خۆ به پێی ئه نجامیبدات، پارێزگاكان یاس���اكانی ب���ه وه ی پ���رۆژه یاس���ایه ك ره وانه ی په رله مان بكات بۆ هه مواركردنه وه ی ".

*كۆیه یه كێكه له ق���ه زا گه وره كانی هه رێمی كوردستان و له روی ئیداریه وه سه ر به پارێزگای هه ولێره له سه رده می دوئیداریشدا سه ر به پارێزگای سلێمانی ب���وه ، هه ریه كه له ناحیه كانی ته قته ق و ئاشتی و سێگردكان و دێگه ڵه سه ر به م

قه زایه ن.

سه رۆكی هه رێم دو ساڵ له مه وبه ر بڕیاریدا كۆیه بكاته ئیداره ی سه ربه خۆ قایمقامی‌‌كۆیه‌:‌تائێستا‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌هیچ‌نوسراوێكی‌‌فه‌رمیمان‌به‌ده‌ست‌نه‌گه‌یشتوه‌

به رپرسی سه نته ری گه رمیان بۆ راپرسی: سه ربه خۆین و په یوه ندیمان به ده زگای

پاراستن و پارتییه وه نیه

له باره ی به پارێزگابونی هه ڵه بجه.. قه زاكانی سه یدسادق و هه ڵه بجه ی تازه و

پێنجوێن ناڕازین

هاواڵتیه كی كۆیه: کۆیه شه قامێكی نیه تاسه ی تێدا نه بێت، پاركێكی

گونجاوی تێدا نیه ، ئیتر چۆن باسی

ئیداره ی سه ربه خۆ بكه ین

شاری کۆیه له ئینته رنێته وه

C M Y K

‌11ره‌نگاڵه‌ره‌نگاڵه(381( سێشه ممه 102013/6/11 (381( سێشه ممه 2013/6/11

سه ره تا جارێكی تر لێره وه ده مانه وێت سوپاسی هه مو ئه و به ڕێزانه بكه ین كه په یوه ندیدان له ڕاوێ���ژكاری و به رده وام له گه ڵماندا، به اڵم گه ر بتوانن له )ئێمه ڵ(ه كانتان���دا كه مێك زانیاری ته واو بده ن له سه ر ته مه ن و ره نگی پێست و ره نگی قژ ... هتد، ته نها پێمانخۆشه هاوكاری

به ڕێزتان بین به به رده وامی.زۆربه ری خانمان و خه ڵكی واڵته كه مان ره نگی ره ش له به رناكه ن به هۆی ئه وه ی كه هاوینان ره ش گه رما راده كێش���ێت، ب���ه اڵم ئه م���ه نات���ه واوه به ڕاده یه كی تایب���ه ت، ئاگادارب���ه پێكهات���ه ی ئه و جله ی له ب���ه ری ده كه یت دیاری ده كات كه گه رم���ه یان نا ن���ه ك ره نگه كه ی، له هاوین���ی ره ش ره نگ���ی هه ربۆی���ه پێبده ته واوی گرنگییه كی ئه مس���اڵدا به تایبه ت���ی بۆ فه رمانب���ه ران، تاوه كو بتوانیت ل���ه دوای كۆتاییهاتنی ده وامی فه رمی رۆژانه ت ئاره زوت له له به ركردنی ره نگێكی تر بێت كه هاوینی ئه مس���اڵ

تێره له ڕه نگ.

زۆر له و كه سانه ی كه كه مێك كێشیان زیاده یه )جسمیان پڕه ( خه می ئه وه یان نه بێت به له به ركردنی ئه و پارچه یه ی كه ئاره زویان له س���ه رێتی، به اڵم پێویسته

بزانن:• هه میش���ه قه ب���اره )Size(ی ته واو

هه ڵبژێرن.• جوانی قاچیان تا س���نوری س���ه ر ئه ژن���ۆ ده ربخه ن)له كاتێكی عه زی یان

ته نوره ی كورتدا(.)Make Up( دوربكه ونه وه له مكیاج •

ی زۆر.• هه وڵب���ده هه میش���ه ره نگی قژت،

ره نگه سروشتییه كه ی بێت.• ش���ێوه ت ب���ا ناس���ك بێ���ت نه ك س���ه رنجڕاكێش، چونك���ه له به ركردنی واتلێ���ده كات )نه ش���یاو( پارچ���ه ی س���ه رنجڕاكێش بی���ت ن���ه ك جوانییه

سروشتییه كه ت.تۆش خۆت بێبه ش مه كه چونكه ره نگه ته نه���ا كه مێك راوێ���ژكاری و یارمه تیت

پێویستبێت.

Fashionگۆشه یه كی تایبه ته به جل و به رگ

دیزاینه ر و راوێژكاری fashion "سه فین عارفی " ئاماده ی ده كات

كاتی‌هاوین‌...‌بۆ‌هه‌موانه‌!

safeen.arif@yahoo.com Twitter @SafeenArif

گاکاوڕ

ئ����ه و پاداش����ته ت ده س����تده كه وێت ك����ه خۆتت ب����ۆ ماندوكردبوو خۆت بێتاقه ت مه كه له و ش����ته سوكانه ی س����ه ركه وتنی له پێش رێگ����رن كه

كاره كانت.

ره نگه ئه و كێش���ه یه ی له نێ���وان تۆو هاوپیش���ه كانت هه یه زو چاره س���ه ری بكه ی���ت، به اڵم ره نگه هه مو ش���ته كان به بێده نگ���ی ن���ه ڕوات وه ك ئه وه ی تۆ

چاوه ڕوانت ده كرد.

ره نگ���ه كێش���ه بكه وێته نێ���وان تۆو به ڕێوه به ره ك���ه ت ئ���ه وه ش ب���ۆ ئه وه ده گه ڕێت���ه وه كه تۆ زیاد له پێویس���ت راس���تێكان ده ڵێ���ت. ش���ه ممه رۆژی

به خته .

پێویس���تیت به په یوه ندیه ك���ی نوێ���ی خۆشه ویس���تی هه ی���ه و كاتێكی زۆرت ده وێت بۆ به س���ه ربردن له گه ڵ كه سه له بیر كاتانه ئه و خۆشه ویس���ته كانت،

مه كه .

پێویس����تیت به گ����ۆڕان هه ی����ه بۆ ببینیت، له ژیان ئه وه ی خۆشیه ك هه ڵبژارده وه و دو نێوان كه وتویته هه وڵبده یه كه مجار ئاس����انه كه یان

بكه یت.

رازیبون���ی ه���ۆی ببیت���ه ره نگ���ه ب���ۆ نهێنیكان���ت خێزانه ك���ه ت، ب���اس مه كه ، ئاگات ده وروبه ره كه ت له ته ندروس���تی خۆت بێت با كێشه ت

بۆ دروست نه بێت.

چوارده ورتدا خۆت و به په یوه ندێكانی بچ����ۆره وه ، ره نگه س����ه فه ركردن بۆ تۆ زۆر به س����ودبێت ئه زمونی باش����ی رۆژی سێش����ه ممه لێوه ربگری����ت،

به ختته .

ره نگ���ه ئه م ماوه یه ئه و كه س���انه ت ب���ۆ ده ربكه وێت كه ب���ڕوای ته واوت پێیان هه بو، چونكه هه س���تده كه یت كه درۆت له گ���ه ڵ ده كه ن و ئیره ییت

پێده به ن.

چاالكێكانت به باشی بۆت ده گه ڕێته وه و س����ودی لێوه رده گریت، پێویس����تیت به كات هه ی����ه بۆ ئه وه ی به كاره كانتدا بڕۆیت����ه وه ، خ����ۆت له چ����اوی پیس

به دوربگره .

ده بێت���ه خێزانه ك���ه ت یارمه ت���ی پاڵپشتیه ك بۆ سه ركه وتنی داهاتوت، له ئیش���ه ب���ا لێمه گ���ره رێگه ی���ان خراپه كان���ت رزگارت بكه ن و پێش���ت

بخه ن له كاره كانت.

ئه و بۆن���ه كۆمه اڵیه تیان���ه وه كه ئه م ماوه ی���ه ئه نجامیده ده یت خه ڵكانێكی زۆر ده ناسیت، هه ندێ كه س یارمتیت ده ده ن بۆ جوانكردنی ش���ێوه ت له ناو

ئه و خه ڵكانه .

قرژاڵدوانه‌‌

له نێوان دروس����تبكه هاوكێش����ه یه ك خۆت و خێزانه ك����ه ت، هه وڵبده ئێواره خوانه كان����ت له گه ڵ ئه وان بێت و زیاتر تێكه ڵی����ان ببه ، به ش����دارییان پێبكه

له كاری تازه .

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازووفه‌‌ریکشێر

له‌فه‌یسبوکه‌وه‌

تیپێكی‌هونه‌ری‌له‌دیاناكلتوری‌‌ئاشوریه‌كان‌به‌زیندویی‌ده‌هێڵێته‌وه‌

ئا: ئاكۆ حه مه د رابی

له ڕێگه ی ئاش����وری هون����ه ری تیپێكی به شداریكردنیان هونه ریه كان و چاالكیه له ئاهه نگ و بۆنه و یاده كان و فیس����تیڤاڵه جلوبه رگ و كلتوریه كان، رۆش����نبیریی و زین����دو ئاش����وریه كان هه ڵپه ڕكێ����ی ده كه ن����ه وه و وه ك س����ه رۆكی تیپه كه ش رونیكرده وه ئ����ه وان هه وڵده ده ن له ڕێی ئه و تیپ����ه وه بره و به كلت����وری هونه ری ئاش����وریه كان ب����ده ن و ل����ه تێداچ����ون بیپارێزن و به نه وه ی نوێی ئاشنا بكه ن.

شارۆچكه ی دیانا، شارۆچكه یه كه كه دانیش����توانه كه ی له ئاشوری و موسڵمان پێكدێ����ت. ئاش����وریه كان كه له س����اڵی 1926ه وه له توركیاوه ره ویانكردوه ، له و شارۆچكه یه دا نیشته جێبون و تائێستاش خه ریكی ژیانی ئاسایی خۆیانن و له روی هون����ه ری و رۆشنبیریش����ه وه توانیویانه

چاالكی جۆراوجۆر پێشكه ش بكه ن.س����ه رۆكی "تیپی هونه ری هه ڵپه ڕكێی به ئاوێنه ی گۆركی����س ماروت����ا ئینانا" راگه یان����د كه تیپه كه یان س����اڵی 2009 دامه زراوه و له هه ش����ت كه س پێكهاتوه ، به اڵم ئێس����تا تیپه كه یان له 17 ئه ندامی كچ و كوڕی گه نج پێكدێت. گۆرگیس كه جوانه كانی هون����ه ره كۆلیژی ده رچوی هه ولێره ، ئاماژه ی به وه شدا كه تائێستا له چه ندین به ش����داریكردوه تیپ����ه ئه م فیس����تیڤاڵی رۆژش����نبیری و ئاهه ن����گ و چاالكی����ه هونه ری����ه كان و هه ڵپه ڕكێ����ی نمایشكردوه . به ئاش����وریه كانی تایبه ت ناوبراو جه ختیشی له سه ر ئه وه كرده وه ك����ه ئامانجی����ان له دروس����تكردنی ئه و تیپ����ه هونه ریه نیش����اندانی دابونه ریتی هه ڵپه ڕكێ و نمایشكردنی ئاشوریه كان و به خۆیان و تایبه ت جلوبه رگی ش����ایی و

پاراستن و هێشتنه وه یانه به زیندوی.له الیه ك����ی دیكه وه مامۆس����تا ئیڤان

جانێ ك����ه ئاش����وریه كی نیش����ته جێی دیانایه و هه ڵگری بڕوانامه ی ماس����ته ره له كلتوری گه الن، ئام����اژه به وه ده دات كه دروس����تبون و گرنگی����دان به تیپێكی هونه ری له و ش����ێوه یه ، كارێكی یه كجار گرنگه بۆ ئه و واڵتانه ی كه فره نه ته وه و ئاینی جۆراوجۆرن. ئه و وتی "نمایش����ی جۆراجۆرو هێشتنه وه ی ئه و جۆره شایی و هه ڵپه ڕكێیانه مانایه كی گرنگی كلتوری و مێژویی هه یه . هه روه ها ئه م فره كلتوریه نیشانه ی زیندویه تی ده گه یه نێت و هه قه ئه م تیپ����ه به رده وامبێت و كارئاس����انی

هه مه الیه نه ی بۆ بكرێت".ئه و مامۆس����تایه باس له وه ش ده كات

كه هه قه ئه و تیپه له و روه ش هاوكاری بكرێت ك����ه چاالكیه كانیان له ده ره وه ی واڵت نمایشبكه ن. دیسان ئه مه ش گرنگه چونكه جیهانی ده ره وه ش ئاشنا ده بێت به و كلتوره مادی و روحیانه ی كه له الیه ن هه وڵده درێت دیان����اوه ئاش����وریه كانی مامۆس����تایه ئه و لێبكرێت". به رگ����ری مانه وه ی ئه و تیپه ش بۆ شوێنێكی وه ك دیانا به پێویست ده زانێت. " له به رئه وه ی ئه نجامدانی ئه و جۆره كارو چاالكیانه بۆ ناوچه كه گرنگه و رێگه یه كی باشیشه بۆ زیندوكردنه وه و پاراستنی كلتوره مادی و روحیه كانی ئاش����وریه كۆنه كان. چونكه هه ڵپه ڕكێكانیان ش����ایی و نمایشكردنی

ده چێت����ه خان����ه ی كلت����وری روح����ی له هه مانكاتیش����دا پۆش����ینی جلوبه رگه كۆنه كانیش����یان له كاتی نمایش����ه كاندا، ده چێت����ه خان����ه ی پاراس����تن و به زیندو

هێشتنه وه ی كلتوره مادیه كانیان".گروپی هه ڵپه ڕكێی ئینانا، كه س����اڵی س����ه ر دیان����ای له ش����ارۆچكه ی 2009به قه زای س����ۆران دامه زراوه . تائێس����تا ش����وێنێكی تایب����ه ت به خۆی����ان نیه بۆ پرۆڤه كردن و داواش ده كه ن كه هاوكاری بكرێن بۆ چاره سه ركردنی ئه و گرفتانه ی ك����ه تیپه ك����ه هه یه ت����ی به مه به س����تی به ره و پێش����ه وه بردن و بره ودانی زیاتر

به كاره كانیان.

ئا: به ختیار حسێن

ئه و حاجی له قله قه ی له سه ره تای شه ڕی ناوخۆی یه كێتی و پارتیدا

كوژرا، به هاوكاری كۆمه ڵێك دڵسۆز و كه سایه تی و رێكخراو له رێگه ی

دروستكردنی په یكه رێكه وه جارێكیتر ده گه ڕێته وه .

ئ����ه وه ی حاج����ی له قله قه كه ی دوای مزگه وت����ی خانه ق����ای هه ولێ����ر به هۆی ش����ه ڕی ناوخۆی نێوان یه كێتی و پارتی كوژرا و هه ولێر ب����ێ حاجی له قله ق كرا كه تاوه كو ئێستاش ش����وێنه كه ی هه ر به چۆڵ����ی ماوه ته وه ، ئه مه ش وایكرد كه زیاتر له 200 كه س����ایه تی و 20 رێكخراوی كوردی و بیان����ی له ن����اوه وه و ده ره وه ی كوردس����تان له رێگ����ه ی كه مپینێك����ه وه داوا بك����ه ن په یكه رێك ب����ۆ ئه و حاجی له قله قه دروس����ت بكرێ����ت، رێكخه رانی كه مپینه ك����ه ش رایده گه یه نن كه "دوای داواكاریه ك����ی زۆر ره زامه ندی پارێزگای هه ولێریان وه رگرتوه بۆ دروس����تكردنی په یكه رێك ب����ۆ ئه و حاج����ی له قله قه ، تێچ����وی دروس����تكردنی په یكه ره كه ش به ه����ه وڵ و كۆمه كی خه ڵكی دڵس����ۆز و ئاش����تیخواز و ئازادیخواز ده بێت، داواش له سه رجه م دڵس����ۆزان ده كه ن ئه وانیش بتوانن هاوكارب����ن و كۆمه كی كه مپینه كه بكه ن، بۆ ئه وه ی په یكه رێكی شایس����ته بۆ ئه م حاجی له قله قه دروس����ت بكه ن، هه روه ه����ا ئه وانه ش����ی ك����ه ه����اوكاری

كه مپینه كه ی����ان ك����ردوه له گ����ه ڵ بڕی له كۆنگره یه كی ناوه كانیان هاوكاریه كه و

رۆژنامه وانیدا باڵ وده كرێته وه ".له الیه ن خۆش����یه وه تاهی����ر عه بدواڵ، جێگری پارێزگای هه ولێر رایده گه یه نێت ك����ه "دوای داواكاریه ك����ی زۆر ئ����ه وان ره زامه ندییان هه ولێ����ر پارێزگای وه كو پیش����انداوه بۆ دروس����تكردنی په یكه ر ب����ۆ حاج����ی له قله قه ك����ه ی هه ولێر، بۆ ئه و مه به س����ته ش ئه ركی سه رپه رشتی س����پێردراوه په یكه ره ك����ه ی كردن����ی به به ڕێوه به رایه ت����ی ئه ن����دازه و پ����ارك و باخچه كانی هه ولێر، بۆ ئه وه ی ش����وێن و الیه نی هونه ری په یكه ره كه دیاری بكه ن له به رده م مزگه وتی خانه قا و ناوه ڕاستی

پاركی شار".پ����ارك و ئه ن����دازه ی به ڕێوه ب����ه ری نزار ئه ندازیار هه ولێری����ش باخچه كانی عومه ر، به ئاوێن����ه ی راگه یاند که "به ڵێ خه ریكن له ناو پاركی شار په یكه رێك بۆ

ئه و حاجی له قله قه دروستبكرێت".

ئا: شاهۆ ئه حمه د

هه رمۆته گوندێكی دێرینی مه سیحییه كانه و ده كه وێته رۆژئاوای

كۆیه ، مه سیحیه كانی ئه و گونده ئاماژه به وه ده كه ن كه به درێژایی

مێژو ئه وان به خۆشه ویستی و ته بایی له گه ڵ موسوڵمانه كانی ناوچه ی كۆیه ژیانیان بردوه ته سه رو حه واونه ته وه ،

مامۆستایه كی ئاینییش ده ڵێت "له ئێستاو رابردوشدا، موسڵمان و

مه سیحی كۆیه جگه له ڕێزو خۆشه ویستی هیچی تریان به رامبه ر

به یه كتر نه بوه ".

گون���دی هه رمۆت���ه ك���ه گوندێك���ی خنجیالنه یه له كۆن���دا نزیكه ی )3 كم( له ش���اری كۆیه دوربوه ، به اڵم ئێس���تا به هۆی فراوانبونی ش���اری كۆیه ته واو چه مێ���ك ته نه���ا لێكنزیكبونه ت���ه وه و س���نوره كه ی جیاده كات���ه وه له ش���اری كۆیه . ناوی هه رمۆته ، ناوێكی ئارامییه و ئه مه ش هات���وه الم���وت(وه ل���ه )ارچ شتێكی گونجاوه ، چونكه روداوو شه ڕی خوێناوی له م ناوچه یه رویداوه بۆیه ئه م ناوه ی���ان لێن���اوه ،)أرچ( به واته ی خاك دێت و )الم���وت( به واتای م���ردو، واته

خاكی مردوان. هه ر له دێرزه مانه وه دانیشتوانی گوندی ئاژه ڵدارییه وه به كش���توكاڵ و هه رمۆته خه ریكب���ون، باغ و باغاتێك���ی زه یتونی زۆری لێی���ه ، به اڵم ئه و كه م���ه ئاوه ی هه یبوه له كۆندا ته نها به شی پێداویستی (90 - 110( خێزان���ی ك���ردوه ، بۆی���ه دی���ارده ی كۆچك���ردن له هه رمۆت���ه بۆ عێراق و تری كوردس���تان و شوێنه كانی واڵتان���ی ت���ر به رده وامب���وه ، ئێس���تا هه رمۆته مه س���یحی زۆر ژماره یه ك���ی نیشته جێی ش���اری هه ولێرو سلێمانی و موس���ڵ و به غداو كه ركوك و.. هتد دوای

راپه ڕینی���ش وه ك زۆرب���ه ی خه ڵك���ی كوردس���تان ژماره یه ك���ی زۆر گه نج���ی هه ن���ده ران و رویانكردۆت���ه هه رمۆت���ه

به واڵتانی ئه وروپی باڵوبونه ته وه .كاتێ���ك س���اڵی 1913 س���ه رژمێری دانیش���توانی گون���دی هه رمۆته كراوه ، گوندی هه رمۆته له سه د كه س پێكهاتوه و كلێسایه ك و قه شه یه كیان هه بوه ، له ڕۆژی 17/ 2012/10 س���ه رژمێری دانیشتوانی گوندی هه رمۆت���ه كراوه ، له )99( ماڵی مه سیحی و )27( ماڵی ئیسالم پێكهاتوه ، ژماره ی مه سیحییه كان )437( كه سه ، ژماره ی موس���ڵمانه كان )127( كه سه ، تێك���ڕای ژماره ی دانیش���توانی گوندی هه رمۆته به مه س���یحی و موس���ڵمانه كان

(564( كه سه .كلدانین و هه رمۆته مه س���یحییه كانی س���ه ر به ئاین���زای كاس���ۆلیكن، ه���ه ر له كۆنه وه كڵێس���ایان هه بوه ، به اڵم ئه م كڵێسایه ی كه ئێستا له هه رمۆته دا هه یه ن���اوی )مریه می پاكیزه (یه و له س���اڵی

(1868( دروستكراوه . س���ه باره ت به په یوه ن���دی نێ���وان شاری موس���ڵمانه كانی مه سیحیه كان و كۆیه ، دكتۆر "هاوژین سڵێوه " مامۆستای زانكۆی كۆیه كه مه سیحیشه به ئاوێنه ی راگه یاند كه كۆیه ه���ه ر له دێرزه مانه وه تێدا ئیس���المی مه س���یحی و جوله كه و ژیاوه ، نیو س���ه ده زیاتره جوله كه كان كۆچیانك���ردوه ، به اڵم مه س���یحییه كان له م شاره دا ماونه ته وه و به درێژایی مێژو

هاوخه م و هاوكاری موسڵمانه كان بون.ئه و وتی " له س���ه رجه م شۆڕشه كانی كورددا، مه سیحیه كانی كۆیه و هه رمۆته به شداربون و شه هیدیان داوه ، بۆ نمونه كاتێ س���اڵی )1963( حه ره س قه ومی روده كه نه ش���اری كۆیه و چه ند كه سێك ده گرن و له ناو ب���ازاڕی كۆیه گولله باران ده كرێ���ن، ل���ه و چه ند كه س���ه دوانیان مه سیحی كۆیه و هه رمۆته بون به ناوه كانی

)حه ننا یوسف تۆما(و )یوسف حه ننا كه ریم(، له شۆڕش���ی ئه یلول و شۆڕشی له مه سیحییه كانی نوێش چه ندین كه س كۆی���ه و هه رمۆته بون به پێش���مه رگه و

چه ندین كه سیش شه هیدبون".سڵێوه باس له وه ش ده كات كه كۆیه هه ر له دێرزه مانه وه مه ڵبه ندی رۆشنبیری مه الی چه ندی���ن هه ڵكه وتن���ی ب���وه ،

رۆش���نبیر له م ش���اره رۆڵی به رچاویان هه بوه له ڕاگرتنی ته بایی و خۆشه ویستی . ئ���ه و وتی "له س���ه روی هه موش���یانه وه رۆڵێك���ی گ���ه وره م���ه الی جه ناب���ی گرنگی له لێبورده یی نێوان مه س���یحی و موس���ڵمانه كاندا هه بوه و هه میشه رێزی له به رامبه ریشدا گرتوه و له مه سیحیه كان مه س���یحییه كان حورمه تێكی زۆریان بۆ

ئه و پیاوه گه وره یه داناوه ".س���ه رنجه جێی "ئ���ه وه ی وتیش���ی مه رقه دێك هه ی���ه له دێرێكی هه رمۆته دا مه س���یحییه كانیش موسڵمان و الی كه پی���رۆزه ، ئه ویش )مه ربێن قه دیش���ه (یه ك���ه الی موس���ڵمانه كان به "ش���ێخ مه س���یحی و ناس���راوه ، محه م���ه د" موسڵمانیش سه ردانی ده كه ن و باوه ڕیان

تێكه اڵویی به ڵگ���ه ی ئه مه ش پێیه تی ، كلتوره كه مان���ه ، ئه م دێره ش مێژویه كی كۆنی هه یه له س���ه ده ی س���یانزه هه مدا له الی���ه ن )كێخ���وا ئۆغ���ان(ی گوندی هه رمۆته نۆژه نكراوه ته وه و تاكو ئێستاش وه ك سومبولێكی هاوبه شی پێكه وه ژیان

ماوه ته وه ".ئ���ه و به جلوبه رگی���ش س���ه باره ت

هه‌رمۆته‌..‌گوندێكی‌‌مه‌سیحی‌‌نشینی‌‌كۆیه‌لــــه‌كۆیه‌‌خاچ‌و‌مناره‌‌یه‌كتریان‌خۆشده‌وێت ‌ ‌ ‌ ‌

"م���ن وت���ی زانك���ۆ مامۆس���تایه ی نه مبیس���توه مه س���یحییه كانی كۆی���ه و خۆیان تایبه تی جلوبه رگێكی هه رمۆته هه بێت، به ڵكو پیاوه كان رانكوچۆغه یان له به ركردوه و ژنه كانیش جلی كوردییان

پۆشیوه ".سه باره ت به زمانییش مه سیحییه كانی كۆی���ه و هه رمۆت���ه ش وت���ی "به زمانی زمان���ی ب���ه اڵم ده دوێ���ن، س���ریانی كوردیشیان زۆر خۆشویستوه و زۆربه ی كاتێ پێده ك���ه ن، قس���ه ی كات���ه كان مه س���یحییه كی كۆی���ه به زمانی كوردی قسه بكات له هیچ شوێنێك هه ست به وه ناكرێ ك���ه له نگیی���ه ك له زمانه كه یان و

قسه كردنه كه یاندا هه بێت".له ڕوی دابونه ریته وه ش مه سیحییه كانی كۆی���ه و هه رمۆته مه س���حییه كن ئاوێته به كلت���وری ك���ورده واری و كاریگ���ه ری دی���اره ، هه ر به س���ه ریانه وه ده وروبه ر له ڕێوڕه س���می ژنخواس���تنه وه بگره تا ده گات به پرس���ه دانان و له چه ندین شتی

تریشدا هاوبه شن.ره نگ���ه یه كێك له سه رنجڕاكێش���ترین الیه نه كان���ی هه رمۆت���ه ، به رهه مهێنانی چه ندین س���یمای گه ش و دیاری جیهانی هون���ه ری ك���وردی بێ���ت، وه ك دكتۆر هاوژین ئاماژه ی بۆ ده كات كه چه ندین له هه رمۆت���ه دا هون���ه ری كه س���ایه تی هه ڵكه وتون، له وانه : مه ڕبێن، پوتێ كه مامی سێوه بوه ، س���ێوه ی هونه رمه ند مه قام���ه خۆش���ه كانی به ناوه ڕۆكێك���ی جوان و هه س���تێكی به رزه وه ده ربڕیوه و ئیس���المی و به كلتوری ئاوێته ی كردون فه قێیان له گ���ه ڵ گوت���ه ی )جومعه یه ئیسڕافیل( )حه س���ره تی ده خوێنین(،

و )كێ���وی توڕ(و چه ندین زاراوه ی تری ئیس���المی ئاوێته ی بیرو ه���زری خۆی كردوه ، توانیویه تی س���ود له ئاوازه كانی كڵێس���اش وه ربگرێ���ت و ئاوێته ی بكات

به مه قامه كانی .

دكتۆر هاوژین وتی "سێوه شه ماسی كڵێس���ا بوه ، په یوه س���تبوه به كڵێساو مه س���یحییه ت، كه چ���ی له دیوه خاناندا له گه ڵ مه ال ئه س���عه د پێكه وه گۆرانی و مه قامیان گوتوه و زۆر رێزی یه كتریشیان

گرتوه و زۆر ته بابون".تریش دیاری "كه سایه تیه كی وتیشی ئه ن���دراوس خه م���ۆ "باكوری "ی���ه ، كه له ساڵی 1957 تیپی مۆسیقای باواجی له شاری كۆیه دامه زراندوه و په ره یپێداوه ، هه روه ها كه سایه تیه كی وه كو )كه ریمی له حكومه ته كه ی ش���ێخ كه ئه له كه (ش محم���ودی نه م���ر وه زیر ب���وه و رۆلێكی خێرخوازی ، له كاری هه بوه زۆرباش���ی بنه ماڵه كه یان به بنه چه سه ر به هه رمۆته

بوه ".له به رامبه ریش���دا، موس���ڵمانه كانیش هه میشه به چاوی رێز و خۆشه ویستییه وه روانیوه و له مه سیحییه كانی هه رمۆته یان هه رگی���ز جودایی ئایین به الیانه وه جێی

بایه خ و شتێكی ئه وتۆ نه بوه .مامۆس���تا چه تۆ به كر ك���ه یه كێكه ئاینیه كانی ش���اری كۆیه له مامۆس���تا به ئاوێنه راگه یاند ك���ه "پێكه وه ژیانی ئاینه كان له ش���اری كۆیه هه میش���ه پڕ له خۆشه ویستی و ته بایی بوه ، بۆ نمونه له كۆیه و هه رمۆته شدا موسوڵمان جیرانی مه س���یحیه و ژیانێكی به خته وه ر پێكه وه ده بنه س���ه ر. ئێمه وه كو موسوڵمانانی ش���اری كۆیه له كاتی بۆن���ه ئاینیه كان ده كه ی���ن و مه س���یحیه كان س���ه ردانی ئه وانیش له بۆنه ئاینی و كۆمه اڵیه تیه كانی

ئێمه دا به شداریمان له گه ڵ ده كه ن".ئ���ه و جۆره "تائێس���تاش وتیش���ی په یوه ن���دی و ته بایی���ه هه ی���ه ئه مه ش له س���ه ر بنه مای ئه وه ی هه ردو ئاینه كه یه ك سه رچاوه یان هه یه و له الیه ن خوای گه وره وه هات���وه بۆ یه ك مه به س���ت و ه���ه ردو پێغه مبه ره كه ش له الیه ن خوای

گه وره وه نێردراون".

رێوڕه سمێکی ئاینی مه سیحیه کان فۆتۆ: یه حیا ئه حمه د

چاالکییه کی گروپی هه ڵپه ڕكێی ئینانا فۆتۆ: ئاکۆ

پاپای کوردیله بری سپێناخ گوژمه دۆالری نه وت لوش

ده دات

هه یفا له هه ولێر

له‌قله‌قه‌كه‌ی‌‌هه‌ولێر‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌

هه رمۆته

C M Y K

‌11ره‌نگاڵه‌ره‌نگاڵه(381( سێشه ممه 102013/6/11 (381( سێشه ممه 2013/6/11

سه ره تا جارێكی تر لێره وه ده مانه وێت سوپاسی هه مو ئه و به ڕێزانه بكه ین كه په یوه ندیدان له ڕاوێ���ژكاری و به رده وام له گه ڵماندا، به اڵم گه ر بتوانن له )ئێمه ڵ(ه كانتان���دا كه مێك زانیاری ته واو بده ن له سه ر ته مه ن و ره نگی پێست و ره نگی قژ ... هتد، ته نها پێمانخۆشه هاوكاری

به ڕێزتان بین به به رده وامی.زۆربه ری خانمان و خه ڵكی واڵته كه مان ره نگی ره ش له به رناكه ن به هۆی ئه وه ی كه هاوینان ره ش گه رما راده كێش���ێت، ب���ه اڵم ئه م���ه نات���ه واوه به ڕاده یه كی تایب���ه ت، ئاگادارب���ه پێكهات���ه ی ئه و جله ی له ب���ه ری ده كه یت دیاری ده كات كه گه رم���ه یان نا ن���ه ك ره نگه كه ی، له هاوین���ی ره ش ره نگ���ی هه ربۆی���ه پێبده ته واوی گرنگییه كی ئه مس���اڵدا به تایبه ت���ی بۆ فه رمانب���ه ران، تاوه كو بتوانیت ل���ه دوای كۆتاییهاتنی ده وامی فه رمی رۆژانه ت ئاره زوت له له به ركردنی ره نگێكی تر بێت كه هاوینی ئه مس���اڵ

تێره له ڕه نگ.

زۆر له و كه سانه ی كه كه مێك كێشیان زیاده یه )جسمیان پڕه ( خه می ئه وه یان نه بێت به له به ركردنی ئه و پارچه یه ی كه ئاره زویان له س���ه رێتی، به اڵم پێویسته

بزانن:• هه میش���ه قه ب���اره )Size(ی ته واو

هه ڵبژێرن.• جوانی قاچیان تا س���نوری س���ه ر ئه ژن���ۆ ده ربخه ن)له كاتێكی عه زی یان

ته نوره ی كورتدا(.)Make Up( دوربكه ونه وه له مكیاج •

ی زۆر.• هه وڵب���ده هه میش���ه ره نگی قژت،

ره نگه سروشتییه كه ی بێت.• ش���ێوه ت ب���ا ناس���ك بێ���ت نه ك س���ه رنجڕاكێش، چونك���ه له به ركردنی واتلێ���ده كات )نه ش���یاو( پارچ���ه ی س���ه رنجڕاكێش بی���ت ن���ه ك جوانییه

سروشتییه كه ت.تۆش خۆت بێبه ش مه كه چونكه ره نگه ته نه���ا كه مێك راوێ���ژكاری و یارمه تیت

پێویستبێت.

Fashionگۆشه یه كی تایبه ته به جل و به رگ

دیزاینه ر و راوێژكاری fashion "سه فین عارفی " ئاماده ی ده كات

كاتی‌هاوین‌...‌بۆ‌هه‌موانه‌!

safeen.arif@yahoo.com Twitter @SafeenArif

گاکاوڕ

ئ����ه و پاداش����ته ت ده س����تده كه وێت ك����ه خۆتت ب����ۆ ماندوكردبوو خۆت بێتاقه ت مه كه له و ش����ته سوكانه ی س����ه ركه وتنی له پێش رێگ����رن كه

كاره كانت.

ره نگه ئه و كێش���ه یه ی له نێ���وان تۆو هاوپیش���ه كانت هه یه زو چاره س���ه ری بكه ی���ت، به اڵم ره نگه هه مو ش���ته كان به بێده نگ���ی ن���ه ڕوات وه ك ئه وه ی تۆ

چاوه ڕوانت ده كرد.

ره نگ���ه كێش���ه بكه وێته نێ���وان تۆو به ڕێوه به ره ك���ه ت ئ���ه وه ش ب���ۆ ئه وه ده گه ڕێت���ه وه كه تۆ زیاد له پێویس���ت راس���تێكان ده ڵێ���ت. ش���ه ممه رۆژی

به خته .

پێویس���تیت به په یوه ندیه ك���ی نوێ���ی خۆشه ویس���تی هه ی���ه و كاتێكی زۆرت ده وێت بۆ به س���ه ربردن له گه ڵ كه سه له بیر كاتانه ئه و خۆشه ویس���ته كانت،

مه كه .

پێویس����تیت به گ����ۆڕان هه ی����ه بۆ ببینیت، له ژیان ئه وه ی خۆشیه ك هه ڵبژارده وه و دو نێوان كه وتویته هه وڵبده یه كه مجار ئاس����انه كه یان

بكه یت.

رازیبون���ی ه���ۆی ببیت���ه ره نگ���ه ب���ۆ نهێنیكان���ت خێزانه ك���ه ت، ب���اس مه كه ، ئاگات ده وروبه ره كه ت له ته ندروس���تی خۆت بێت با كێشه ت

بۆ دروست نه بێت.

چوارده ورتدا خۆت و به په یوه ندێكانی بچ����ۆره وه ، ره نگه س����ه فه ركردن بۆ تۆ زۆر به س����ودبێت ئه زمونی باش����ی رۆژی سێش����ه ممه لێوه ربگری����ت،

به ختته .

ره نگ���ه ئه م ماوه یه ئه و كه س���انه ت ب���ۆ ده ربكه وێت كه ب���ڕوای ته واوت پێیان هه بو، چونكه هه س���تده كه یت كه درۆت له گ���ه ڵ ده كه ن و ئیره ییت

پێده به ن.

چاالكێكانت به باشی بۆت ده گه ڕێته وه و س����ودی لێوه رده گریت، پێویس����تیت به كات هه ی����ه بۆ ئه وه ی به كاره كانتدا بڕۆیت����ه وه ، خ����ۆت له چ����اوی پیس

به دوربگره .

ده بێت���ه خێزانه ك���ه ت یارمه ت���ی پاڵپشتیه ك بۆ سه ركه وتنی داهاتوت، له ئیش���ه ب���ا لێمه گ���ره رێگه ی���ان خراپه كان���ت رزگارت بكه ن و پێش���ت

بخه ن له كاره كانت.

ئه و بۆن���ه كۆمه اڵیه تیان���ه وه كه ئه م ماوه ی���ه ئه نجامیده ده یت خه ڵكانێكی زۆر ده ناسیت، هه ندێ كه س یارمتیت ده ده ن بۆ جوانكردنی ش���ێوه ت له ناو

ئه و خه ڵكانه .

قرژاڵدوانه‌‌

له نێوان دروس����تبكه هاوكێش����ه یه ك خۆت و خێزانه ك����ه ت، هه وڵبده ئێواره خوانه كان����ت له گه ڵ ئه وان بێت و زیاتر تێكه ڵی����ان ببه ، به ش����دارییان پێبكه

له كاری تازه .

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازووفه‌‌ریکشێر

له‌فه‌یسبوکه‌وه‌

تیپێكی‌هونه‌ری‌له‌دیاناكلتوری‌‌ئاشوریه‌كان‌به‌زیندویی‌ده‌هێڵێته‌وه‌

ئا: ئاكۆ حه مه د رابی

له ڕێگه ی ئاش����وری هون����ه ری تیپێكی به شداریكردنیان هونه ریه كان و چاالكیه له ئاهه نگ و بۆنه و یاده كان و فیس����تیڤاڵه جلوبه رگ و كلتوریه كان، رۆش����نبیریی و زین����دو ئاش����وریه كان هه ڵپه ڕكێ����ی ده كه ن����ه وه و وه ك س����ه رۆكی تیپه كه ش رونیكرده وه ئ����ه وان هه وڵده ده ن له ڕێی ئه و تیپ����ه وه بره و به كلت����وری هونه ری ئاش����وریه كان ب����ده ن و ل����ه تێداچ����ون بیپارێزن و به نه وه ی نوێی ئاشنا بكه ن.

شارۆچكه ی دیانا، شارۆچكه یه كه كه دانیش����توانه كه ی له ئاشوری و موسڵمان پێكدێ����ت. ئاش����وریه كان كه له س����اڵی 1926ه وه له توركیاوه ره ویانكردوه ، له و شارۆچكه یه دا نیشته جێبون و تائێستاش خه ریكی ژیانی ئاسایی خۆیانن و له روی هون����ه ری و رۆشنبیریش����ه وه توانیویانه

چاالكی جۆراوجۆر پێشكه ش بكه ن.س����ه رۆكی "تیپی هونه ری هه ڵپه ڕكێی به ئاوێنه ی گۆركی����س ماروت����ا ئینانا" راگه یان����د كه تیپه كه یان س����اڵی 2009 دامه زراوه و له هه ش����ت كه س پێكهاتوه ، به اڵم ئێس����تا تیپه كه یان له 17 ئه ندامی كچ و كوڕی گه نج پێكدێت. گۆرگیس كه جوانه كانی هون����ه ره كۆلیژی ده رچوی هه ولێره ، ئاماژه ی به وه شدا كه تائێستا له چه ندین به ش����داریكردوه تیپ����ه ئه م فیس����تیڤاڵی رۆژش����نبیری و ئاهه ن����گ و چاالكی����ه هونه ری����ه كان و هه ڵپه ڕكێ����ی نمایشكردوه . به ئاش����وریه كانی تایبه ت ناوبراو جه ختیشی له سه ر ئه وه كرده وه ك����ه ئامانجی����ان له دروس����تكردنی ئه و تیپ����ه هونه ریه نیش����اندانی دابونه ریتی هه ڵپه ڕكێ و نمایشكردنی ئاشوریه كان و به خۆیان و تایبه ت جلوبه رگی ش����ایی و

پاراستن و هێشتنه وه یانه به زیندوی.له الیه ك����ی دیكه وه مامۆس����تا ئیڤان

جانێ ك����ه ئاش����وریه كی نیش����ته جێی دیانایه و هه ڵگری بڕوانامه ی ماس����ته ره له كلتوری گه الن، ئام����اژه به وه ده دات كه دروس����تبون و گرنگی����دان به تیپێكی هونه ری له و ش����ێوه یه ، كارێكی یه كجار گرنگه بۆ ئه و واڵتانه ی كه فره نه ته وه و ئاینی جۆراوجۆرن. ئه و وتی "نمایش����ی جۆراجۆرو هێشتنه وه ی ئه و جۆره شایی و هه ڵپه ڕكێیانه مانایه كی گرنگی كلتوری و مێژویی هه یه . هه روه ها ئه م فره كلتوریه نیشانه ی زیندویه تی ده گه یه نێت و هه قه ئه م تیپ����ه به رده وامبێت و كارئاس����انی

هه مه الیه نه ی بۆ بكرێت".ئه و مامۆس����تایه باس له وه ش ده كات

كه هه قه ئه و تیپه له و روه ش هاوكاری بكرێت ك����ه چاالكیه كانیان له ده ره وه ی واڵت نمایشبكه ن. دیسان ئه مه ش گرنگه چونكه جیهانی ده ره وه ش ئاشنا ده بێت به و كلتوره مادی و روحیانه ی كه له الیه ن هه وڵده درێت دیان����اوه ئاش����وریه كانی مامۆس����تایه ئه و لێبكرێت". به رگ����ری مانه وه ی ئه و تیپه ش بۆ شوێنێكی وه ك دیانا به پێویست ده زانێت. " له به رئه وه ی ئه نجامدانی ئه و جۆره كارو چاالكیانه بۆ ناوچه كه گرنگه و رێگه یه كی باشیشه بۆ زیندوكردنه وه و پاراستنی كلتوره مادی و روحیه كانی ئاش����وریه كۆنه كان. چونكه هه ڵپه ڕكێكانیان ش����ایی و نمایشكردنی

ده چێت����ه خان����ه ی كلت����وری روح����ی له هه مانكاتیش����دا پۆش����ینی جلوبه رگه كۆنه كانیش����یان له كاتی نمایش����ه كاندا، ده چێت����ه خان����ه ی پاراس����تن و به زیندو

هێشتنه وه ی كلتوره مادیه كانیان".گروپی هه ڵپه ڕكێی ئینانا، كه س����اڵی س����ه ر دیان����ای له ش����ارۆچكه ی 2009به قه زای س����ۆران دامه زراوه . تائێس����تا ش����وێنێكی تایب����ه ت به خۆی����ان نیه بۆ پرۆڤه كردن و داواش ده كه ن كه هاوكاری بكرێن بۆ چاره سه ركردنی ئه و گرفتانه ی ك����ه تیپه ك����ه هه یه ت����ی به مه به س����تی به ره و پێش����ه وه بردن و بره ودانی زیاتر

به كاره كانیان.

ئا: به ختیار حسێن

ئه و حاجی له قله قه ی له سه ره تای شه ڕی ناوخۆی یه كێتی و پارتیدا

كوژرا، به هاوكاری كۆمه ڵێك دڵسۆز و كه سایه تی و رێكخراو له رێگه ی

دروستكردنی په یكه رێكه وه جارێكیتر ده گه ڕێته وه .

ئ����ه وه ی حاج����ی له قله قه كه ی دوای مزگه وت����ی خانه ق����ای هه ولێ����ر به هۆی ش����ه ڕی ناوخۆی نێوان یه كێتی و پارتی كوژرا و هه ولێر ب����ێ حاجی له قله ق كرا كه تاوه كو ئێستاش ش����وێنه كه ی هه ر به چۆڵ����ی ماوه ته وه ، ئه مه ش وایكرد كه زیاتر له 200 كه س����ایه تی و 20 رێكخراوی كوردی و بیان����ی له ن����اوه وه و ده ره وه ی كوردس����تان له رێگ����ه ی كه مپینێك����ه وه داوا بك����ه ن په یكه رێك ب����ۆ ئه و حاجی له قله قه دروس����ت بكرێ����ت، رێكخه رانی كه مپینه ك����ه ش رایده گه یه نن كه "دوای داواكاریه ك����ی زۆر ره زامه ندی پارێزگای هه ولێریان وه رگرتوه بۆ دروس����تكردنی په یكه رێك ب����ۆ ئه و حاج����ی له قله قه ، تێچ����وی دروس����تكردنی په یكه ره كه ش به ه����ه وڵ و كۆمه كی خه ڵكی دڵس����ۆز و ئاش����تیخواز و ئازادیخواز ده بێت، داواش له سه رجه م دڵس����ۆزان ده كه ن ئه وانیش بتوانن هاوكارب����ن و كۆمه كی كه مپینه كه بكه ن، بۆ ئه وه ی په یكه رێكی شایس����ته بۆ ئه م حاجی له قله قه دروس����ت بكه ن، هه روه ه����ا ئه وانه ش����ی ك����ه ه����اوكاری

كه مپینه كه ی����ان ك����ردوه له گ����ه ڵ بڕی له كۆنگره یه كی ناوه كانیان هاوكاریه كه و

رۆژنامه وانیدا باڵ وده كرێته وه ".له الیه ن خۆش����یه وه تاهی����ر عه بدواڵ، جێگری پارێزگای هه ولێر رایده گه یه نێت ك����ه "دوای داواكاریه ك����ی زۆر ئ����ه وان ره زامه ندییان هه ولێ����ر پارێزگای وه كو پیش����انداوه بۆ دروس����تكردنی په یكه ر ب����ۆ حاج����ی له قله قه ك����ه ی هه ولێر، بۆ ئه و مه به س����ته ش ئه ركی سه رپه رشتی س����پێردراوه په یكه ره ك����ه ی كردن����ی به به ڕێوه به رایه ت����ی ئه ن����دازه و پ����ارك و باخچه كانی هه ولێر، بۆ ئه وه ی ش����وێن و الیه نی هونه ری په یكه ره كه دیاری بكه ن له به رده م مزگه وتی خانه قا و ناوه ڕاستی

پاركی شار".پ����ارك و ئه ن����دازه ی به ڕێوه ب����ه ری نزار ئه ندازیار هه ولێری����ش باخچه كانی عومه ر، به ئاوێن����ه ی راگه یاند که "به ڵێ خه ریكن له ناو پاركی شار په یكه رێك بۆ

ئه و حاجی له قله قه دروستبكرێت".

ئا: شاهۆ ئه حمه د

هه رمۆته گوندێكی دێرینی مه سیحییه كانه و ده كه وێته رۆژئاوای

كۆیه ، مه سیحیه كانی ئه و گونده ئاماژه به وه ده كه ن كه به درێژایی

مێژو ئه وان به خۆشه ویستی و ته بایی له گه ڵ موسوڵمانه كانی ناوچه ی كۆیه ژیانیان بردوه ته سه رو حه واونه ته وه ،

مامۆستایه كی ئاینییش ده ڵێت "له ئێستاو رابردوشدا، موسڵمان و

مه سیحی كۆیه جگه له ڕێزو خۆشه ویستی هیچی تریان به رامبه ر

به یه كتر نه بوه ".

گون���دی هه رمۆت���ه ك���ه گوندێك���ی خنجیالنه یه له كۆن���دا نزیكه ی )3 كم( له ش���اری كۆیه دوربوه ، به اڵم ئێس���تا به هۆی فراوانبونی ش���اری كۆیه ته واو چه مێ���ك ته نه���ا لێكنزیكبونه ت���ه وه و س���نوره كه ی جیاده كات���ه وه له ش���اری كۆیه . ناوی هه رمۆته ، ناوێكی ئارامییه و ئه مه ش هات���وه الم���وت(وه ل���ه )ارچ شتێكی گونجاوه ، چونكه روداوو شه ڕی خوێناوی له م ناوچه یه رویداوه بۆیه ئه م ناوه ی���ان لێن���اوه ،)أرچ( به واته ی خاك دێت و )الم���وت( به واتای م���ردو، واته

خاكی مردوان. هه ر له دێرزه مانه وه دانیشتوانی گوندی ئاژه ڵدارییه وه به كش���توكاڵ و هه رمۆته خه ریكب���ون، باغ و باغاتێك���ی زه یتونی زۆری لێی���ه ، به اڵم ئه و كه م���ه ئاوه ی هه یبوه له كۆندا ته نها به شی پێداویستی (90 - 110( خێزان���ی ك���ردوه ، بۆی���ه دی���ارده ی كۆچك���ردن له هه رمۆت���ه بۆ عێراق و تری كوردس���تان و شوێنه كانی واڵتان���ی ت���ر به رده وامب���وه ، ئێس���تا هه رمۆته مه س���یحی زۆر ژماره یه ك���ی نیشته جێی ش���اری هه ولێرو سلێمانی و موس���ڵ و به غداو كه ركوك و.. هتد دوای

راپه ڕینی���ش وه ك زۆرب���ه ی خه ڵك���ی كوردس���تان ژماره یه ك���ی زۆر گه نج���ی هه ن���ده ران و رویانكردۆت���ه هه رمۆت���ه

به واڵتانی ئه وروپی باڵوبونه ته وه .كاتێ���ك س���اڵی 1913 س���ه رژمێری دانیش���توانی گون���دی هه رمۆته كراوه ، گوندی هه رمۆته له سه د كه س پێكهاتوه و كلێسایه ك و قه شه یه كیان هه بوه ، له ڕۆژی 17/ 2012/10 س���ه رژمێری دانیشتوانی گوندی هه رمۆت���ه كراوه ، له )99( ماڵی مه سیحی و )27( ماڵی ئیسالم پێكهاتوه ، ژماره ی مه سیحییه كان )437( كه سه ، ژماره ی موس���ڵمانه كان )127( كه سه ، تێك���ڕای ژماره ی دانیش���توانی گوندی هه رمۆته به مه س���یحی و موس���ڵمانه كان

(564( كه سه .كلدانین و هه رمۆته مه س���یحییه كانی س���ه ر به ئاین���زای كاس���ۆلیكن، ه���ه ر له كۆنه وه كڵێس���ایان هه بوه ، به اڵم ئه م كڵێسایه ی كه ئێستا له هه رمۆته دا هه یه ن���اوی )مریه می پاكیزه (یه و له س���اڵی

(1868( دروستكراوه . س���ه باره ت به په یوه ن���دی نێ���وان شاری موس���ڵمانه كانی مه سیحیه كان و كۆیه ، دكتۆر "هاوژین سڵێوه " مامۆستای زانكۆی كۆیه كه مه سیحیشه به ئاوێنه ی راگه یاند كه كۆیه ه���ه ر له دێرزه مانه وه تێدا ئیس���المی مه س���یحی و جوله كه و ژیاوه ، نیو س���ه ده زیاتره جوله كه كان كۆچیانك���ردوه ، به اڵم مه س���یحییه كان له م شاره دا ماونه ته وه و به درێژایی مێژو

هاوخه م و هاوكاری موسڵمانه كان بون.ئه و وتی " له س���ه رجه م شۆڕشه كانی كورددا، مه سیحیه كانی كۆیه و هه رمۆته به شداربون و شه هیدیان داوه ، بۆ نمونه كاتێ س���اڵی )1963( حه ره س قه ومی روده كه نه ش���اری كۆیه و چه ند كه سێك ده گرن و له ناو ب���ازاڕی كۆیه گولله باران ده كرێ���ن، ل���ه و چه ند كه س���ه دوانیان مه سیحی كۆیه و هه رمۆته بون به ناوه كانی

)حه ننا یوسف تۆما(و )یوسف حه ننا كه ریم(، له شۆڕش���ی ئه یلول و شۆڕشی له مه سیحییه كانی نوێش چه ندین كه س كۆی���ه و هه رمۆته بون به پێش���مه رگه و

چه ندین كه سیش شه هیدبون".سڵێوه باس له وه ش ده كات كه كۆیه هه ر له دێرزه مانه وه مه ڵبه ندی رۆشنبیری مه الی چه ندی���ن هه ڵكه وتن���ی ب���وه ،

رۆش���نبیر له م ش���اره رۆڵی به رچاویان هه بوه له ڕاگرتنی ته بایی و خۆشه ویستی . ئ���ه و وتی "له س���ه روی هه موش���یانه وه رۆڵێك���ی گ���ه وره م���ه الی جه ناب���ی گرنگی له لێبورده یی نێوان مه س���یحی و موس���ڵمانه كاندا هه بوه و هه میشه رێزی له به رامبه ریشدا گرتوه و له مه سیحیه كان مه س���یحییه كان حورمه تێكی زۆریان بۆ

ئه و پیاوه گه وره یه داناوه ".س���ه رنجه جێی "ئ���ه وه ی وتیش���ی مه رقه دێك هه ی���ه له دێرێكی هه رمۆته دا مه س���یحییه كانیش موسڵمان و الی كه پی���رۆزه ، ئه ویش )مه ربێن قه دیش���ه (یه ك���ه الی موس���ڵمانه كان به "ش���ێخ مه س���یحی و ناس���راوه ، محه م���ه د" موسڵمانیش سه ردانی ده كه ن و باوه ڕیان

تێكه اڵویی به ڵگ���ه ی ئه مه ش پێیه تی ، كلتوره كه مان���ه ، ئه م دێره ش مێژویه كی كۆنی هه یه له س���ه ده ی س���یانزه هه مدا له الی���ه ن )كێخ���وا ئۆغ���ان(ی گوندی هه رمۆته نۆژه نكراوه ته وه و تاكو ئێستاش وه ك سومبولێكی هاوبه شی پێكه وه ژیان

ماوه ته وه ".ئ���ه و به جلوبه رگی���ش س���ه باره ت

هه‌رمۆته‌..‌گوندێكی‌‌مه‌سیحی‌‌نشینی‌‌كۆیه‌لــــه‌كۆیه‌‌خاچ‌و‌مناره‌‌یه‌كتریان‌خۆشده‌وێت ‌ ‌ ‌ ‌

"م���ن وت���ی زانك���ۆ مامۆس���تایه ی نه مبیس���توه مه س���یحییه كانی كۆی���ه و خۆیان تایبه تی جلوبه رگێكی هه رمۆته هه بێت، به ڵكو پیاوه كان رانكوچۆغه یان له به ركردوه و ژنه كانیش جلی كوردییان

پۆشیوه ".سه باره ت به زمانییش مه سیحییه كانی كۆی���ه و هه رمۆت���ه ش وت���ی "به زمانی زمان���ی ب���ه اڵم ده دوێ���ن، س���ریانی كوردیشیان زۆر خۆشویستوه و زۆربه ی كاتێ پێده ك���ه ن، قس���ه ی كات���ه كان مه س���یحییه كی كۆی���ه به زمانی كوردی قسه بكات له هیچ شوێنێك هه ست به وه ناكرێ ك���ه له نگیی���ه ك له زمانه كه یان و

قسه كردنه كه یاندا هه بێت".له ڕوی دابونه ریته وه ش مه سیحییه كانی كۆی���ه و هه رمۆته مه س���حییه كن ئاوێته به كلت���وری ك���ورده واری و كاریگ���ه ری دی���اره ، هه ر به س���ه ریانه وه ده وروبه ر له ڕێوڕه س���می ژنخواس���تنه وه بگره تا ده گات به پرس���ه دانان و له چه ندین شتی

تریشدا هاوبه شن.ره نگ���ه یه كێك له سه رنجڕاكێش���ترین الیه نه كان���ی هه رمۆت���ه ، به رهه مهێنانی چه ندین س���یمای گه ش و دیاری جیهانی هون���ه ری ك���وردی بێ���ت، وه ك دكتۆر هاوژین ئاماژه ی بۆ ده كات كه چه ندین له هه رمۆت���ه دا هون���ه ری كه س���ایه تی هه ڵكه وتون، له وانه : مه ڕبێن، پوتێ كه مامی سێوه بوه ، س���ێوه ی هونه رمه ند مه قام���ه خۆش���ه كانی به ناوه ڕۆكێك���ی جوان و هه س���تێكی به رزه وه ده ربڕیوه و ئیس���المی و به كلتوری ئاوێته ی كردون فه قێیان له گ���ه ڵ گوت���ه ی )جومعه یه ئیسڕافیل( )حه س���ره تی ده خوێنین(،

و )كێ���وی توڕ(و چه ندین زاراوه ی تری ئیس���المی ئاوێته ی بیرو ه���زری خۆی كردوه ، توانیویه تی س���ود له ئاوازه كانی كڵێس���اش وه ربگرێ���ت و ئاوێته ی بكات

به مه قامه كانی .

دكتۆر هاوژین وتی "سێوه شه ماسی كڵێس���ا بوه ، په یوه س���تبوه به كڵێساو مه س���یحییه ت، كه چ���ی له دیوه خاناندا له گه ڵ مه ال ئه س���عه د پێكه وه گۆرانی و مه قامیان گوتوه و زۆر رێزی یه كتریشیان

گرتوه و زۆر ته بابون".تریش دیاری "كه سایه تیه كی وتیشی ئه ن���دراوس خه م���ۆ "باكوری "ی���ه ، كه له ساڵی 1957 تیپی مۆسیقای باواجی له شاری كۆیه دامه زراندوه و په ره یپێداوه ، هه روه ها كه سایه تیه كی وه كو )كه ریمی له حكومه ته كه ی ش���ێخ كه ئه له كه (ش محم���ودی نه م���ر وه زیر ب���وه و رۆلێكی خێرخوازی ، له كاری هه بوه زۆرباش���ی بنه ماڵه كه یان به بنه چه سه ر به هه رمۆته

بوه ".له به رامبه ریش���دا، موس���ڵمانه كانیش هه میشه به چاوی رێز و خۆشه ویستییه وه روانیوه و له مه سیحییه كانی هه رمۆته یان هه رگی���ز جودایی ئایین به الیانه وه جێی

بایه خ و شتێكی ئه وتۆ نه بوه .مامۆس���تا چه تۆ به كر ك���ه یه كێكه ئاینیه كانی ش���اری كۆیه له مامۆس���تا به ئاوێنه راگه یاند ك���ه "پێكه وه ژیانی ئاینه كان له ش���اری كۆیه هه میش���ه پڕ له خۆشه ویستی و ته بایی بوه ، بۆ نمونه له كۆیه و هه رمۆته شدا موسوڵمان جیرانی مه س���یحیه و ژیانێكی به خته وه ر پێكه وه ده بنه س���ه ر. ئێمه وه كو موسوڵمانانی ش���اری كۆیه له كاتی بۆن���ه ئاینیه كان ده كه ی���ن و مه س���یحیه كان س���ه ردانی ئه وانیش له بۆنه ئاینی و كۆمه اڵیه تیه كانی

ئێمه دا به شداریمان له گه ڵ ده كه ن".ئ���ه و جۆره "تائێس���تاش وتیش���ی په یوه ن���دی و ته بایی���ه هه ی���ه ئه مه ش له س���ه ر بنه مای ئه وه ی هه ردو ئاینه كه یه ك سه رچاوه یان هه یه و له الیه ن خوای گه وره وه هات���وه بۆ یه ك مه به س���ت و ه���ه ردو پێغه مبه ره كه ش له الیه ن خوای

گه وره وه نێردراون".

رێوڕه سمێکی ئاینی مه سیحیه کان فۆتۆ: یه حیا ئه حمه د

چاالکییه کی گروپی هه ڵپه ڕكێی ئینانا فۆتۆ: ئاکۆ

پاپای کوردیله بری سپێناخ گوژمه دۆالری نه وت لوش

ده دات

هه یفا له هه ولێر

له‌قله‌قه‌كه‌ی‌‌هه‌ولێر‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌

هه رمۆته

بیروڕا(381( سێشه ممه 122013/6/11 birura.awene@gmail.com

)2-1)

لەگ���ەڵ لەدایکبوون���ی دونی���ای مۆدێرندا داهێنان���ی ت���ازەو ئامێ���ری چەندەه���ا تەکنۆل���ۆژی ن���وێ دێنەکای���ەوە. زۆرجار مۆدێرنە بەبەرهه می گەش���ەی تەکنۆلۆژیا خۆی دادەنرێت و باس لەوەدەکرێت ئەوەی کە وایکرد مۆدێرنە ببێت بەواقیع گەشەی بەردەوام���ی تەکنۆلۆژیایە. تەکنۆلۆژیا لەم ئامێری دروس���تکەری مۆدێرنەیەو دیدەدا ئەو پاڵنەرەیە ک���ە مۆدێرنە تادێت بەرەو پێشەوە دەبزوێنێت. ”قۆناغی ڕێنیسانس“ لەس���ەدەی 1٤ مەحاڵب���وو بەبێ داهێنانی سەعات و نەخشەو کەشتی و ئامێری چاپ و باڵوکردن���ەوە. دروس���تبوونی ”کۆمەڵگای پیشەس���ازی“ش لەس���ەدەی هه ژدەهه مدا تەکنۆلۆژییەکان داهێنانە بەبێ مەحاڵبوو لەب���واری تواندنەوەی میتاڵ، تەکنۆلۆژیای کیمی���او دروس���تکردنی ژمارەیەکی گەورە لەئامێری میکانیکی، ڕەنگە ش���ەمەندەفەر یەکێک لەداهێنانە هه رە بەرچاوەکانی ئەم قۆناغەبێت. ”کۆمەڵگای زانیاریی“ ئەمڕۆش تەکنۆلۆژیای بەبێ دروستببێت مەحاڵبوو پەیوەن���دی، ئیتر لەفڕۆک���ەو ئۆتۆمۆبێل و ش���ەمەندەفەری خێراوە بیگرە بۆ فاکس و تەلەفۆن و ئینتەرنێت و پەیوەندی ساتاالیتی هتد... لەهه موو ئەم دۆخانەدا کە باسمکرد تەکنۆلۆژیا نەک تەنها بەش���ێکی هێجگار گرنگی دەرکەوتەکان���ی مۆدێرنەیە، بەڵکو

ژێرخانەکەشیەتی.لەمێ���ژووی مۆدێرن���ەدا دەکرێ���ت دوو بەتەکنۆلۆژی���ا بەرامب���ەر هه ڵوێس���ت لەیەکتری جیابکەیەوە، یەکەمیان ”ترس���ە بەئینگلیزیەک���ەی ک���ە لەتەکنۆلۆژی���ا“، پێیدەگوترێ���ت ”تەکنۆفۆبی“، دووهه میان ”عەش���قە بۆ تەکنۆلۆژیا“، کە بەئینگلیزی بەکاردێت. بۆ ”تەکنۆفیلی“ دەستەواژەی ئەوەی من دەمەوێت کەمەکێک لەس���ەری بوەس���تم دیاردەی ترس���ە لەتەکنۆلۆژیا. ترس لەتەکنۆلۆژیا ترس���ێکی دێرینە، کەم داهێنان���ی تەکنۆل���ۆژی هه ی���ە کۆمەڵێک ترسی تایبەتی لەگەڵخۆیدا نەهێنابێت، یان النیکەم گروپێک لەگروپە کۆمەاڵیەتییەکانی نەترس���اندبێت. بۆ یەکەمجار کە چاپخانە دۆزرایەوە خەڵکانێ���ک دژی ئەم تەکنیکە تەکنۆلۆژییە بوون چونکە دەیانگوت کتێب وادەکات ئینسان نەتوانێت چیتر یاده وەری خۆی، واتە زاکیرەی، بەباشی بەکاربهێنێت. لەگەڵ دروس���تبوونی کتێب���ی ئەلکترۆنیدا هاواری ئەوە بەرزبووەوە نووس���ینی سەر کاغ���ەزو چەپەمان���ی نرخی���ان نامێنێت. س���ەدەو نیوێ���ک لەمەوبەر ک���ە تەلەفۆن داهات، ڕۆژنامەی نیویورک تایمز، بەخراپی لەسەر ئەم تەکنۆلۆژیا نوێیە دەنووسێت و واینیشانئەدات کە دەبێتە هۆی الوازبوونی ژیانی گش���تی، بۆ نموونە کەس چیتر بۆ کەنیسەکان تەنانەت کۆنسێرت و ئاهه نگ و نەچن. ک���ە گرامافۆن داه���ات ئیتر باس لەمەترسی ئەوەکرا مندااڵن لەبەر گوێگرتن لەگۆرانی و مۆسیقا نەتوانن هیچیتر فێرببن و تەنانەت دۆخێک دروس���تببێت کتێبخانەی تیانەمێنێت. کە شەمەندەفەر لەدایکدەبێت جوتی���اران ناڕەزای���ی دەردەب���ڕن چونکە ش���ەمەندەفەرەکان تێپەڕینی پێیانوای���ە وادەکات لەوەڕگاکانیان���دا بەنزی���ک مانگاکانیان ش���یر نەدەن. هه روەها ترسی ئەوە لەشەمەندەفەر هه بوو گەر خێراییەکەی زیادب���کات، موس���افیرەکان چیتر نەتوانن هه ناسە بکێش���ن و لەناو شەمەندەفەرەکان بەشێوەیەکی دەس���تەجەمعی بمرن. ترس لەکتێب، لەپاس���کیل، لەفڕۆکە، لەئامێری جلش���ۆرین هتد... بەهه مان ریتم لەئارادا

بووە. ئەگ���ەر ئ���ەوەی باس���مکرد ترس���بێت لەتەکنۆلۆژیای تەقلیدی و کۆن، ئەوا ترس لەتەکنۆلۆژیا تازەکان ترس���ێکی گەورەترو هه مەالنیت���رە. دونیای ئەم���ڕۆ نەک تەنها ترس���ی زۆرتری تێدایە بەڵکو ئینس���انی ترس���اوی زیاتریش���ی تێدایه ". س���ەدەی تەکنۆلۆژی���ای دیگیت���اڵ“ وەک س���ەدەی ترس لە ”لەدەس���تانی عەقڵ“ و ”سڕکردنی ”لەدەس���تدانی بیرکردن���ەوە“ و توان���ای مرۆڤایەت���ی م���رۆڤ“ وێنادەکرێت. ترس لەفەیسبوک و تیوتەرو سمارتفۆن، ترس لە تازەکانی ڕووە ئینتەرنێت“ ”ئەختەبووتی ئەو تەکنۆفۆبیەن کە ئەمڕۆ لەزۆر شوێن و الی زۆرکەس ئامادەیە. ئەم ترس���ە باس لە ”مردنی پەیوەن���دی“ نێوان مرۆڤەکان و ”نەمانی کۆمەڵگا“ و ”نەمانی هاوڕێیەتی“ و ”وێرانبون���ی ڕۆحانیەت“ و ”دروس���تبوونی پاڵەوانی وەهم���ی“ و ”تێکچوونی تەواوەتی

عەق���ڵ“ و ”مردن���ی ڕەخن���ە” و ”مردن���ی ئەخ���اق“ و ”مردنی عەش���ق“ و ڕس���تێکی هێگج���ار درێژی لەم بابەتە دەکات. ڕەنگە ئەو ڕستەیەی نووسەری ئەمریکی، نیکۆالس کار، ک���ە دەڵێت ”گوگڵ هه موومان دەکات بەگەمژە“، بەناوبانگترین ڕس���تەیەک بێت

ئەم ترسە تازەیە بەرجەستەبکات. خاڵی س���ەرەکی لەم ڕووانینەدا ئەوەیە ئینتەرنێت وادەکات مرۆڤ جگە لەتێکستی ک���ورت و س���ادە، جگ���ە لەئینش���ا، جگە لە”زبڵ“، تاقەت���ی خوێندنەوەی هیچیتری نەمێنێ���ت. خووگرتنی���ش بەخوێندنەوەی ئ���ەو تێکس���تە کورتان���ەوە وادەکات، بۆ نموونە، مرۆڤ چیتر تاقەتی خوێندنەوەی ڕۆمانێک���ی وەک ”جەنگ و ئاش���تی“ لیۆن تۆڵستۆی نەمێنێت. بەزۆر مانا ئەم ترسە تازانە ”ترس���ێکی ئۆرویڵی“ ین، ترس���ی ئۆرویڵی، هێما بۆ ئەو ترسە لەدونیای نوێ دەکات کە جۆر ئۆرویل لەڕۆمانی ”س���اڵی 1٩8٤“دا باس���یدەکات. ترس���ی ئۆرویلی ترس���ە لەو تەنکۆلۆژیا تازانە کە دەشێت دەرەنجامی خراپ و ترسناکیان بۆ گەشەی مرۆڤ وەک تاکەکەسێکی ئازادو ڕەخنەگرو بۆ کۆمەڵگا وەک گش���تێکی پڕپەیوەندی و هاری���کار، هه بێت. دۆخێ���ک لەباتی ئەوە پانتایی ئازادی تاکەکەس���ی و کۆمەاڵیەتی بچ���ووک و پانتایی���ە ئ���ەو زیادب���کات، بەرتەسک دەکاتەوە تا ڕادەی وێرانکردنی تەواوەتی. ترس لەگوگڵ، وەک ترس���ێکی ئۆرویل���ی، بڕێکی کەم لەڕاس���تی و بڕێکی هێجگار زۆر لەموبالەغەو ناڕاستی تێدایە. کاتێ���ک نیک���ۆاڵس کار لەس���اڵی 2008دا باس ل���ەوەدەکات کە ”گ���وگڵ هه موومان گەم���ژدە دەکات“، لەدوای ئەوەوە چەندان لێکۆڵین���ەوەی زانس���تی ئەنجامدراون کە نەک تەنه���ا ناڕاس���تی بۆچوونەکانی ئەم نووسەرە نیش���انئەدات، بەڵکو پێچەوانەی

ئەو بۆچوونە دەسەلمێنن.

ترس لەتەکنۆلۆژیا ق���ووڵ بەناو ڕۆحی کولتوری���دا کۆمەاڵیەت���ی و کۆنەپارێ���زی ڕۆچووەو لەمڕۆشدا تا ئەو شوێنە ڕۆیشتوە کەس���انێک بڵێ���ن س���ەردەمی دیگیت���اڵ سەردەمی ناردنی مرۆڤە بۆ جەهه نەمێکی ئینسانی بەر لەناردنی بۆ جەهه نەمی خودا. لەئەدەبیاتی دونیادا ڕەنگە هیچ تێکستێک بەڕادەی چیرۆکی ”دکتۆر فرانکش���تاین“ی م���اری ئینگلی���زی نووس���ەری ژن���ە ۆڵستۆنکرافت ش���ێلی فۆبیای تەکنۆلۆژیا بەرجەس���تەنەکات. دکت���ۆر فرانکش���تاین مۆدێرن تەکنۆلۆژیای زانیاری و بەیارمەتی لەتاقیگەکەیدا بوونەوەرێک دروس���تدەکات کە دواتر ناتوانێت کۆنترۆڵی بکات و دەبێت بەکابوسێک و پەالماری دونیای دەوروبەری خۆی ئەدات. لەماری ۆڵس���تۆنکرافتەوە بۆ س���ەر باراک ئۆبامەی س���ەرۆکی ئەمریکا زیاد لەس���ەدەو نیوێک مێژوو هه یە، بەاڵم ئەو ترس���ەی الی ئەو نووسەرە ئینگلیزیە هه یە، ئەمڕۆ الی باراک ئۆبامای سەرۆکی ئەمریکاش هه یە. ئۆباما ماوەیەک لەمەوبەر، لەیەکێک لەخوتبەکانیدا باسی لەکاریگەرییە نێگەتی���ڤ و خراپەکانی تەکنۆلۆژیای ”ئای پاد“ و ”گەمەی کۆمپیوتەریی“ کرد لەسەر سیس���تمی دیموکراسیەت و ئەو تەکنۆلۆژیا تازانەی وەک هه ڕەش���ە بۆ دیموکراسیەت

وێناکرد. بەشێکی زۆر لەم ترسە جیاوازانە ترسێکی فۆبیاییە، واتە ترسێکی ناعەقاڵنی و ناڕاستەو ڕەگوڕیش���ەی دەرونی و سایکۆلۆژیان هه یە ن���ەک واقیعی. هه میش���ە بڕێ���ک لەترس لەتەکنۆلۆژی���ا ن���ەک تەنها تەندروس���تە، بەڵکو هێجگار پێویستیشە، چونکە تەنها دەتوانین تەندروستەوە ترسێکی لەڕێگای ڕەهه ندە ئەخاقییەکان���ی ئەو تەکنۆلۆژیا تازانە ببینین و بەریسک و مەترسییەکانیان

ئاشناببین.

ترس لەتەکنۆلۆژیا

ساڵح به شاره تی

له 17 كانونی یه كه می س���اڵی ڕابردو به ه���ۆی تێكچونی باری ته ندروس���تی تاڵه بانی گواسترایه وه بۆ نه خۆشخانه ی پایته ختی به غ���دای گ���ب(ی )مدینه دواتر چاره سه ر، به مه به س���تی عێراق نه خۆشیه كه ی هێرشی توندیی به هۆی ڕه وان���ه ی تایب���ه ت به فڕۆكه یه ك���ی نه خۆش���خانه ی )ش���اریتیی(ه ك���را ، ئێس���تا به گوێ���ره ی ڕاگه یاندنه كان���ی نزی���ك له حیزبه كه ی تاڵه بان���ی له ژێر پزیش���كیدایه ، وردی چاودێرییه ك���ی تاڵه بانی نه خۆش���كه وتنی له ئه نجامی فه راغێكی سیاسی له عێراق و كوردستان به جێهێشت، به وته ی زۆربه ی به رپرسانی عێراق و كوردس���تان هه م���و الیه نه كان كات به زوترین ئه وه داب���ون له هه ڵپه ی بگه ڕێنرێته وه بكرێت بۆ چاره س���ه ری عێراق ئه م فه راغه سیاسیه پڕبكاته وه ، به اڵم تائیس���تا له ژێر ره حمه تی خواو

پزیشكه كاندایه . ئ���ه وه ی م���ن ده مه وێ���ت قس���ه ی بخه مه س���ه ر تیش���كی له س���ه ربكه م و خوێندنه وه م بۆ وه زعی ئێستای عێراق و پرس���ی مان و نه مانی تاڵه بانییه ، الی هه م���وان ئاش���كرایه ، وه ك به چ���اوی خۆمان دیتمان له دوای نه خۆشكه وتنی تاڵه بانی، عێراق بارودۆخێكی ناله باری به خۆی���ه وه بین���ی، ئه م���ه ش هه موی به ه���ۆی سیاس���ه ته الرو له وێڕه ك���ه ی مالیك���ی و تاكایه ن���ه مامه ڵه كردن���ی و گوێنه گرتن له ویست و ئیراده ی خه ڵك و حیزب و الیه نه كان، تا گه یش���ته ئه وه ی چه ن���د پارێزگایه ك���ی سوننه نش���ین وه ك تێدابكرێ���ت، خۆپیش���اندانی پارێزگاكانی )ئه نبارو موسڵ و كه ركوك( خه ریكبو عێراق به ره و جه نگێكی تایه فی هه نگاوی ده نا، تا كار گه یشته ئه وه ی خۆپیش���انده ران و له نێوان پێك���دادان حكومه ت ڕوب���دات، هه روه ها به بیانوی نه بونی هێمنی هه ریه ك له و ش���ارانه ی نه كرێت، تێدا هه ڵبژاردنی ناومانهێنان

ئه م���ه له الیه ك، له الیه كی تره وه ئه گه ر چاوێك بخشێنین به بارودۆخی ساحه ی سیاسی كوردس���تان، خه ریكه ئه ویش له غیاب���ی تاڵه بانی به ره و الڕێ هه نگاو

هه ڵده گرێ . هه رالیه نێك���ی سیاس���ی به ج���ۆره ئاوازێ���ك له ب���اره ی وه زع���ی ئه مرۆی ده خوێنێ���ت، كوردس���تان سیاس���ی كۆمه ڵێك پرس���ی گرینگ ئه مرۆ خۆی زه قكردۆته وه ، ناكۆكی خستۆته ناو هێزه سیاسیه كان، ئه وانیش بریتین له پرسی ده س���تورو، پرسی خۆكاندیدكردنه وه ی بارزانی بۆ والیه تی س���ێیه م ، پرس���ی رێكه وتننامه ی ستراتیجی نێوان یه كێتی و پارتی، پرس���ی نه بونی یه كهه ڵویستی له نێو س���ه ركرده كانی یه كێتی، پرسی نێ���وان ده باش���انی رێكه وتننام���ه ی یه كێتی و گ���ۆڕان ، هه روه ها پرس���ی به جی���ا دابه زینی یه كێتی نیش���تیمان

كوردستان له هه ڵبژاردن.پرس���ی كۆمه ڵێ���ك ئه مان���ه حاشاهه ڵنه گرن كه له ساحه ی سیاسی عێ���راق و كوردس���تان گوزه ریان كردو خه ریكه گ���وزه ر ده كه ن، به اڵم ئه وه ی

م���ن مه به س���تمه لێره دا باس���ی بكه م پرسی مان و نه مانی تاڵه بانییه ، ئه وه ی له ڕاگه یاندنه كانی لێده بێت گوێمان كه یه كێتی نزیك له تاڵه بانی تائێستا هه ر ئه وه مان به گوێدا ده خوێنن و ده چرپێنن ئه وه یه كه وه زعی ئاساییه و زۆرباشه ، ئ���ه وه ی ئ���اگای له تاڵه بانیی���ه ته نها به هیچ ڕێگ���ه خۆیه تی بنه ماڵه ك���ه ی الیه نێ���ك ن���اده ن ئاگایان ل���ه ڕه وش و بارودۆخی ته ندروس���تی تاڵه بانی بێت، ته نانه ت چه ندین به رپرسی بااڵی عێراق س���ه رۆكی وه زیران و له س���ه رۆك هه ر په رله م���ان له الیه ن ك���ه س و كاره كه ی له نزیكه وه لێكراوه ، تاله بانی رێگرییان چاویان پێیبك���ه وئ ، ته نانه ت ڕێگری حیزبه ك���ه ی به رپرس���ی له چه ندی���ن خۆش���ییان ك���راوه ، ئه مان���ه هه م���و گومان الی هاواڵتیان دروست ده كات، سه باره ت به پرسی مانی تاڵه بانی یاخود ماوه یه ك به رێزیان، ته ندروستی باشی به ر له ئێستا چه ند وێنه یه كی تاڵه بانی له كه ناڵه كان���ی یه كێت���ی باڵوكرانه وه ، ئه مانه تاراده یه ك بۆ هه وادارانی نزیك یه كێتی دڵخۆشكه ربو، به اڵم هه ندێكش

به گومانه وه ده ڕوانن���ه ئه م وێنانه ، بۆ ئه وه ی ئ���ه م گومان���ه ته ماوییه ی كه الی هاواڵتیان دروس���تبوه ، بڕه وێته وه ، بۆچ���ی گرت���ه ڤیدۆییه ك���ی به رێزیان په خشناكه ن، راگه یاندن له كه ناڵه كانی ئه كه ر راس���تده كه ن باری ته ندروستی

به رێزیان جێگیره . به قسه ی )هێرۆ ئیبراهیم ئه حمه د(ی هاوس���ه ری تاڵه بانی كه له ساڵیادی وتارێكی حیزبه كه ی���ان دامه زراندن���ی له به رده م له س���لێمانی پیشكه ش���كرد ئاپۆرای جه ماوه ر ئه مه ی چرپاند به گوێی خه ڵك���ی و گوتی: دڵنیابن ئێس���تا مام جه الل له شاشه ی ته له فیزیۆن سه یرتان ده كات زۆر دڵخۆش���ه به دیتنتان. ده ی مادام تاڵه بانی ئاوا ته ندروستی باشه و سه لیقه ی سه یركردنی ته له فزیۆنی هه یه بۆچ نایه ن ئه م گومانانه ی كه دروستبون س���ه باره ت به پرس���ی م���ان و نه مانی فیدۆییه كی به گرته تاڵه بانی هه م���وی به رێزیان له كه ناڵه راگه یاندنه كانی نزیك خۆتان په خشبكه ن و هه مو ئه م گومانه بڕه وێننه وه كه س���ه باره ت به به رێزیان

الی خه ڵكی دروست بوه ؟!

فه ره یدون كونجرینی

پێش���مه رگه و هێ���زی جواڵن���ی گفتوگۆكان���ی هه رێم وبه غداو ته قینه وه داب���ڕاوه كان و ناوچه به رده وامه كان���ی گفتوگه پ���ی ده س���ه اڵتدارانی هه رێ���م، بون���ه باس و خواس���ی ئ���ه م دواییه ی خه ڵكی كوردس���تان و گه مه ی سیاسی هه ڵبژاردنه كان���ی به رده ممان بۆ هه لی بارزانی و كاندیدكردن���ه وه ی س���ێباره تۆپی���وو، ئه س���پی له س���ه ر گ���ره و به هه ڵه دابردن���ه وه ی چه ن���د ج���اره ی

خه ڵكه كه ی.پێش���مه رگه ؛ خزمه ت���ی موچ���ه و به جۆرێك���ه كه نه ده كرێت ببنه جێگای متمان���ه ب���ۆ ش���ه ڕكردن و نه ده كرێت فه رمانه كانی بۆ پێببه سترێت پشتیان ده سه اڵت. كه له ڕاستیدا ئه مه ده كه مه دو ب���ه ش بۆ ئ���ه وه ی په نج���ه بخه مه ل���ه و كه موكورتیانه ی س���ه ر هه ندێك ده بنه هۆكاری ئه م په راوێزخس���تنه ی ده كه وێته به رده م خه ڵك و پێش���مه رگه

بۆ به شداربون و نه بون.موچه ی پێشمه رگه . ٥00 هه زار دیناره كه ئه مه به ش���ی كرێ���ی خانوه كه یان ناكات و بژێوی ژیانیان زۆر زۆر خراپه ، به ناچ���اری دوای ده وام هه م���و ده چنه له ج���ۆره كان به جۆرێ���ك كرێ���كاری و س���وكایه تی به م هێزه ده كرێت و كه س

نیه ببێته خاوه نیان.شه هیدبونیش���یان، پ���اش شه هیدانه كه ش���یان به شی ئه وه ناكات كه ماڵ و منداڵه كانیان پێبه ڕێوه ببه ن و

ژیانێكی ئاسوده ییان بۆ دابین بكه ن.لێ���ره وه ه���ه م ده بنه جێ���ی تانه ی خێزان و منداڵه كانی���ان كه به و كاره " ش���ه هید" بون و ده رئه نجامه كانی دراوه هه م ده بنه جێی ئه وه ی خه ڵكی خێرو س���ه ده قه یان به رامبه ر بكه ن. هه ربۆیه ئه مانه ئیتر له وه گه یشتون كه خۆیان

بۆ بۆره پیاو ناده ن به كوشت.به رپرسانی ئه م هێزانه له به ر پاره ی ئه م هێزانه هه مو ش���ت قبوڵ ده كه ن و ده ست له گیرفانی حكومه ت و وه زاره تی پێش���مه رگه گیرده ك���ه ن و مانگائاس���ا دایانده دۆشن و، هیچ كام له م به رپرسانه نایانه وێت خۆیان له و ش���یری مانگایه

بێبه ش بكه ن.كه واته پێش���مه رگه چۆن پارێزگاری

له خاك و خه ڵكه كه ی بكات.

ده ش���تاییه كانی له س���ه ربازگه یه كی خۆرئ���اوای خانه قی���ن، جگ���ه له گڕی گه رم���او بێخزمه تی ل���ه ڕوی خواردن و له ڕوبه ڕوبونه وه ی دور خواردن���ه وه وه ، تیرۆریس���ت و گوم���ان و ئه گه ره كان���ی شه ڕی الوه كی و ترس له مه رگ. له گه ڵ مارومێرو، خش���ه ی جانه وه رو ورشه ی چنگی زیكزیك���ه و ده نگ���ی ق���ۆری و بۆگه نی هه زارپێ و هه ڵمژینی مێشوله و

قالۆنچه و ترسی دوپشك و زیڕه ی مێش و لرف���ه ی مار، پێش���مه رگه ، ش���ه وێكی خۆش و خه وێكی ئارام به س���ه رده به ن، چێشتلێنه ران س���ه رقاڵی ئاماده كردنی خواردنی هێلكه ن بۆ ئه و س���ه ربازانه ی

كه ده كه ونه نێوان سێ جه نگه وه .!س���ه ربازی س���ه رجه م واڵتانی زۆری جیهان هێنده ی فه رمانبه رێكی ئاسایی ژیانی خۆی له ئاسوده یدا ده بینێت به اڵم له هه رێمی كوردستاندا سه ره ڕای ئه وه ی ك���ه خواردن���ی دو ژه می س���ه ربازێك ن���ان و هێلكه و چایه . ئاس���ته مێكه كه

به كاره سات هه ژمار ده كرێت.ڕاب���وردودا هه فت���ه ی له چه ن���د خانه قینه وه له ده ڤه ری پێشمه رگه یه ك ئێ���ن به كه ناڵ���ی ك���رد په یوه ن���دی پێشمه رگه و له وه زیری داوای ئاڕتیه وه فه رمانده ی كوردستان كرد گوتی تكایه چیدی هێلكه و نانه ڕه قه مان بۆ ڕه وانه مه ك���ه ن، له نێو گه رم���او گوزه رانێكدا ده ژین له خۆمان بێزاربوین و په شیمانی دادیداوی���ن واز ل���ه م خزمه تگوزاری���ه بهێنین كه له پێناو نیش���تماندا خۆمان داواكاری پێشمه رگه كه ده كه ین به خت ئه وه بو كه ماوه ی 1٥ڕۆژه ئاومان نه بوه

خۆمان بشۆرین بۆنمان كردوه سه ره ڕای ئه وه ش كه موكورتیه كی زۆرمان هه یه و گوزه رانم���ان خراپه . خ���ۆ ئێمه داوای كاره ب���او خزمه تگوزاری ئ���اوو ئاوه ڕۆ ناكه ی���ن بۆمان دابینبك���ه ن. كه هه مو به پاشماوه ی پۆخڵكردوه ناوچه كه مان باڵوبونه وه ی مای���ه ی ده بێته خۆمان و

نه خۆشی بۆ خۆمان و خه ڵكه كه ش.له ڕۆژێكدا زیاتر له 600 هه زار به رمیل نه وتی هه رێمی كوردستان ده فرۆشرێت و داهاته كه ی زیاتر له نیوه ی بۆ گیرفانی كه مت���ر به ش���ێكی ده س���ه اڵتدارانه ، له زۆرینه ی دابینك���راوه بۆ هاواڵتیان و به اڵم نیش���تمانیه كان، كه موكورتی���ه پێش���مه رگه و واڵتپارێ���زان له ئاس���تی باس���ێك و هیچ س���ااڵندان، ڕه وش���ی

ئاوڕێكی ئه وتۆیان لێنه دراوه ته وه .بێگوم���ان هاواڵتی���ان له گ���ه ڵ ئه و ڕاپرس���یه دان ك���ه كامپینێك ده س���ت پێبكات بۆ زیادبونی موچه ی سه ربازی س���نورو پێش���مه رگه واڵت پارێزه كان، جی���اوازی كوردس���تاندا له هه رێم���ی زۆر هه ی���ه له نێوان ئ���ه و هاواڵتیانه ی ك���ه فه رمانب���ه رن س���ه ربازی واڵت���ن

پێیانده وترێت واڵتپارێز.

تاڵه بانی له نێوان مان و نه ماندا

سه ربازگه كانی هه رێمی كوردستان و پێشمه رگه

تاڵه بانی له ئه ڵمانیا

هه ندێك به گومانه وه ده ڕواننه ئه م

وێنانه ، بۆ ئه وه ی ئه م گومانه

بڕه وێته وه ، بۆچی گرته ڤیدۆییه كی

به رێزیان په خشناكه ن

هه میشە بڕێک لەترس لەتەکنۆلۆژیا نەک تەنها تەندروستە،

بەڵکو هێجگار پێویستیشە

چیدی هێلكه و نانه ڕه قه مان بۆ ڕه وانه

مه كه ن، له نێو گه رماو گوزه رانێكدا

ده ژین له خۆمان بێزاربوین

پێشمه رگه یه ک له چیای هه نجیره له دوزخورماتو فۆتۆ: ئارام که ریم

رێبین هەردی

٤ س���اڵ لەمەوپێ���ش کاک مەس���عود بارزانی لەسەروبەندی کاندیدکردنیدا بۆ هەرێم، سەردانی سلێمانی سەرۆکایەتی کردو لەوەرزش���گای سلێمانی گوتارێکی پێشکەش���کرد کە هەندێک ش���تی گرنی تێدا وروژاند. کاک مەسعود پاش ئەوەی تێپەڕاندن���ی دەس���تورو واژۆی بەڕێزیان لەسەر دەس���تورەکە ناڕەزاییەکی زۆری لێکەوت���ەوە، لەهەڵمەت���ی هەڵبژاردنداو س���لێمانی لەوەرزش���گای لەکاتێک���دا ب���ۆ ه���ەواداران و الیەنگرانی گوت���اری خ���ۆی ئەخوێن���دەوە، رایگەیان���د "داوا له پارله م���ان ده كات بڕگ���ه ی تایب���ه ت به سه رۆكی هه رێم له ده ستور ده ربێنێت، چونك���ه بەرێزی���ان هه بونی ده س���تور له هه بونی س���ه رۆكێك بۆ كوردستان پێ گرنگتره ، جه ختیش���ی ك���رده وه : كورد چیتر ش���ه ڕی خۆبه خۆ ناكات و هه رگیز س���وخره كێش و مه حكومی كه س نابێت". هەر ئەوکاتە لەرۆژنامەی ئاسۆ ستونێکم لەستایش���ی ئەم هەڵوێس���تەدا نوسی و لەدوا پەرەگرافی ئەو نوس���ینەدا نوسیم "هیواداری���ن ئه مه ته نها بۆ بانگه ش���ه ی هه ڵبژاردن نه بێت و به راس���تی س���ه رۆك هه ن���گاوی عه مه لی بۆ ئه مه بنێت. به مه هه م رێزی الی هه موم���ان زیاد ده كات و هه م هه ڵوێستێكی جوامێرانه بۆ مێژوی

تایبه تی خۆی تۆمار ده كات". ٤ ساڵ بەس���ەر ئەو رۆژانەدا تیئەپەڕن و بەداخ���ەوە هەموو ش���تەکان ئەڵێن ئەو قسانەی ئەو رۆژە تەنها بۆ پڕوپاگەندەی هەلبژاردن بون و سەرۆکی هەرێم نەک هیچ هەنگاوێکی بۆ دەستکاری دەستور نەنا، بەڵکو بوەوە بەسەرۆکی پارتی و لەگەڵ حیزبدا سەرس���ەختی لەدەستکاریکردنی

دەستوردا پیشانئەداتئەوە زۆر ئاشکرایە کە پارتی دیموکراتی سیاس���ی هێزێکی تاک���ە کوردس���تان کاریگەرە کە س���ورە لەسەر ئەوەی ئەو لەپەرلەمانێکی ٢٠٠٩ ساڵی دەستورەی بەپەلەپڕوزک���ێ بەس���ەرچودا م���اوە تێپەڕێن���درا، بەب���ێ ئەوە دەس���تکاری بکرێ���ت و جارێک���ی دی بەش���ێوەیەک هەمواربکرێتەوە کە زۆرینەی دەنگدەری کوردستان رازیبن پێی، بچێتە راپرسیەوە. س���ەرۆکی هەرێمی���ش ک���ە بەتایبەتی لە٤ س���اڵی دوهەم���ی س���ەرۆکایەتیدا ب���ۆ یەکس���اتەوەختیش نەیتوانی وەک سەرۆکی هەرێم رەفتاربکات و تەنها وەک س���ەرۆکی حیزب مای���ەوە، هیچ دودڵ نەبوو لەوەی زۆر بەراشکاوی پشتگیری ن���ەک پارتی بکات، بەڵک���و لەو حیزبە توندتر س���وربێت لەس���ەر ئەوەی گوێ لەهیچ هێزێکی سیاس���ی و هیچ هێزێکی کۆمەاڵیەت���ی ت���ر نەگرێت ک���ە پارتی نین و سوربێت لەس���ەر ئەوەی دەستور قسەکانی راپرسیەوە)لەمەش���دا بخاتە ٤ س���اڵ لەمەوپێشی خۆی لەوەرزشگای هەر لەبیرچۆوە(. س���ەرۆک س���لێمانی بەس���ەرۆکی حیزب مایەوەو لە٤ ساڵی یەکجاریش بۆ س���ەرۆکایەتیدا دوهەمی لەوەدا سەرکەوتو نەبوو ئەو هەستەمان گەلی هەم���و س���ەرۆکی پێببەخش���ێ کوردس���تانە و هەموو هێزە سیاسیەکان و خەڵکی کوردس���تان وەک یەک تەماشا ئ���ەکات و رێز ئەگرێت و رێگ���ەش نادات تەنگ���ژەی الیەنەکان بگاتە ئەم ئاس���تە لەیەکگرتن. س���ەنگەر لەدورکەوتنەوەو س���ەرۆکی هەرێم هەرگیز نەیتوانی وەک سەرۆکێکی سەرو حیزبەکان و وەک پردێک کە هەموان پێک���ەوە گرێئەدات، رەفتار بکات، بەتایبەتی لە ٤ س���اڵی دوهەمی س���ەرۆکایەتیدا )لە٤ ساڵی یەکەمدا زۆر لەم ٤ س���اڵەی دوای زیاتر لەس���ەرۆک ئەچو(. لە ٤ س���اڵی یەکەم���دا هەرگیز وەک ٤ س���اڵی دوای ئەوەن���دە مۆرکی حیزبایەت���ی و دەمارگی���ری حیزبی پێوە دیار نەبوو زیاتر گوێی لەدەنگی جیاواز لەحیزب و هێ���ز و گروپە کۆمەاڵیەتیەکان ئەگرت )سەرۆکی هەرێم بەرەدکردنەوەی رەشنوسی یەکەمی یاسای رۆژنامەگەری بەدەنگی پەرلەم���ان و بەزۆرین���ەی کە دەرکرابوو، هاوپەیمان���ی فراکس���یۆنی دەوری هەبوو لەوەی یاساکە دەستکاری بکرێت و یاس���ایەکی باش���تر دەربچێت(. ٤ س���اڵی س���ەرۆکایەتی کاك مەسعود، ٤ س���اڵی هێمن و ئارام و دور لەتەنگژەی گەورە بوو، لەگەڵ ئەوەش���دا کە یاسای س���ەرۆکایەتی زوربەی ئەو دەسەاڵتانەی پێبەخش���یبوو ک���ە هەنوک���ە خراونەتە ناو رەشنوس���ی دەس���تورەوە. بەاڵم ٤

س���اڵی دوهەمی نەک نەیتوانی لەس���ەر ئەم رێتمە بەردەوامبێ���ت، بەڵکو تەواو وەرگرت و حیزبیان���ەی زۆر مۆرکێک���ی نەک ه���ەر گوێی لەهیچ کەس���ێک جگە لەهاوراکانی نەگ���رت، بەڵکو لەهەندێک ش���ەڕی لەلێواری کوردس���تانی دۆخدا بریاری نزیکک���ردەوە. دەرەکی ناوخۆو ناحەزیکردن راوێژنەک���ردن و تاکرەوانەو لەگەڵ هەموو هێزەکانی دەرەوەی پارتی، بوو بەدیارترین سیماکانی ئەم قۆناغەی س���ەرۆکایەتی. لەم ئاس���تەدا تەنانەت نەیتوانی دڵی هاوپەیمانە ستراتیژیەکەشی کەوت���ە رووەوه ل���ەزۆر رازیب���کات و کەمکردنەوەی دەس���ەاڵتیان و لەزوربەی شتە ستراتیژیەکان دوریانبخاتەوە، گەر یەکێک لیکۆڵینەوەیەکمان پێشکەشبکات ئەتوانێت بەئاس���انی ئ���ەوە بدۆزێتەوە لەنێوان ماوەی یەکەمی س���ەرۆکایەتی و م���اوەی دوهەمی س���ەرۆکایەتیدا چۆن دابەشکردنی دەسەاڵت لەنێوان یەکێتی و پارتی���دا بەجۆرێک الس���ەنگ بووە کە تەنانەت سیاس���یەکی نەرمونیانی وەک بەڕێز تاڵەبانیشی لەدواساتەکاندا تورەو

نائومێد کردووە.م���رۆڤ ئەبێت بپرس���ێت لەنێ���وان ئەم دوو ماوەیەدا چی روی���داو ئەو گۆرانانە چیبون کە وایان لەسەرۆکی هەرێم کرد، بەئاش���کراو بێ هیچ دوودڵیەک ئەوەندە حیزبیان���ە رەفتار بکات و هیچ گوێ و رێز ب���ۆ هیچ بۆچ���ون و رای���ەک نەگرێت کە پارتیانە نیە؟ چی وای لەو سەرۆکە کرد کە لەوەرشگای سلێمانی داوای البردنی دەس���ەاڵتەکانی س���ەرۆکایەتی هەرێمی ئەک���ردو م���ژدەی لەگۆرنان���ی ش���ەڕی ناوخۆی بەخەڵک ئەدا، ببێ بەسەرۆکێک کە هەرچی پارتی نەبوو یان رای جیاواز لەپارت���ی هەب���وو، بەدوژم���ن و ناحەز و چەواشەکار وەسفبکات و بگرە لەهەندێک ساتەوەختی قەیراناوی وەک ١٧ شوباتدا هێزی س���ەربازی بۆ س���ەرکوت و لێدانی هێزێک���ی کوردی بنێرێت کە رای جیاواز

لەوی هەیە؟بێگوم���ان رەنگ���ە یەکێ���ک لەه���ۆکان دروس���تبونی ئۆپۆزسیۆنی سیاسی بێت کە لەپ���اش هەڵبژاردنی ٢٠٠٩وە بە ٤٨ کورس���ی لەپەرلەماندا، بوون بەچاودێرو حوکمرانیەوە. کاری بەس���ەر رەخنەگر ئ���ەم ئۆپۆزس���یۆنە ک���ە زۆر چاالکانەو ئازایانە لەس���ەر کەموکوری و هەڵەکانی حوکمرانی قس���ەی ئەک���ردو بەبەڵگەوە کەمتەرخەمیە گەورەکانی لەسیاس���ەتی بودج���ەو ن���ەوت و پێش���یلکاری ئازادی ئ���ەو ئەک���رد، ئاش���کرا رادەڕبرین���دا مەترس���یانەیان الی س���ەرۆکی هەرێ���م حیزبیانەتر پێویستە کە دروستکردبێت بیربکات���ەوە، تاکو پێگ���ەی ئەو حیزبە الواز نەبێت کە بەهۆیەوە لەسەر کورسی بەبروای بەاڵم دانیشتووە. سەرۆکایەتی من خاڵی گرنگتر لەم گۆرانەی بەس���ەر رەفتاری س���ەرۆکی هەرێمدا هات، تەنها ئۆپۆزسیۆنەوە بەلەدایکبونی پەیوەندی نی���ە، بەڵک���و پەیوەن���دی بەش���ێوازی هەڵبژاردنی س���ەرۆکی هەرێمەوە هەیە. لەخولی کوردس���تان هەرێمی سەرۆکی پەرلەمانی لەالیەن هەڵبژاردندا یەکەمی کوردس���تانەوە هەڵبژێررا. بەاڵم لەخولی دوهەمدا لەالیەن خەڵک���ەوە هەلبژێرراو بەس���ەرەوە هی���چ چاودێرێکی بەمەش نەما. لەخولی یەکەمدا سەرۆک لەبەردەم پەرلەماندا بەرپرسیار بوو، هەر ئەویش دەنگی کە لەبەرئ���ەوەش هەڵیئەبژارد، کاندیدەکانی پەرلەمان بۆ سەرۆکی هەرێم گرنگ بون، ناچاربوو ل���ەکارو کردەوەو رەفتارەکانیدا النیکەمی رێزی هەموو ئەو هێ���زو الیەنانە بگرێت ک���ە لەپەرلەماندا نوێنەریان هەیە، بەاڵم لەخولی دوهەمدا هیچ کارێک���ی بەکاندیدەکانی پەرلەمان و هەندێکیان بگ���رە نەماو بەرازیکردنیان وەک ناح���ەزو نەیارێک���ی مەترس���یدار

تەماشا ئەکرد.دوهەمی یەک���ەم و خولی بەراوردێک���ی دەرئەخات ئەوە بەئاشکرا سەرۆکایەتی هەڵبژاردنی سەرۆک لەالیەن پەرلەمانەوە، چەند ئەتوانێت کاریگەری لەس���ەر ئەوە هەبێت س���ەرۆک لەرۆح���ی حیزبایەتی دوربکەوێتەوەو کەمتر بەرۆحی تەس���کی حیزبایەتی���ەوە گوێ لەدەن���گ و راکانی دەرەوەی حیزب بگرێ���ت. چونکە ئەوە سیس���تەمی پەرلەمانیە، سەرۆک ناچار ئ���ەکات رێ���زی فراکس���یۆن و ئەندامانی پەرلەمان بگرێ���ت و بزانێت کە مانەوەی لەجێگەکەی پابەن���دی دەنگی زۆرینەی

ئەوانە.

13 )3٨١( سێشه ممه ١١/٢٠١3/6 birura.awene@gmail.comبیروڕا

سەرۆکی هەرێم لەنێوان خولی یەکەم و دوهەمی سەرۆکایەتیدا

د. له تیف كه ریم واحید

چه مكی بازاڕی ئ���ازاد ده گه ڕێته وه بۆ سكۆتله ندی به ناوبانگی ئابوریناس���ی ئ���اده م س���مس )Adam Smith( كه بۆیه كه م جار باسی له ئابوریه كی ئازادی دور له ده س���تێوه ردانی ده وڵ���ه ت كرد. ئاده م س���مس له كتێبه به ناوبانگه كه ی >سامانی نه ته وه یی< دا )١٧٧6( باس The invisible( نه بینراو له ده ستێكی hand( ده كات ك���ه ئه گ���ه ر ئاب���وری ئازاد له واڵتدا هه بێت ئه وا ئه و ده س���ته هه مو كات ئاب���وری ده گه ڕێنێته وه بۆ هاوسه نگی )Equilibrium(. هاوسه نگی لێ���ره دا به وات���ای نه بون���ی بێ���كاری له بازاڕی كارداو یه كس���انی خواس���ت )supply( خس���تنه ڕو و )demand(له بازاڕی كااڵدا ده گه یه نێت. مه به ستی ڕاسته وخۆی ئاده م سمس له ده ستێكی ش���اراوه ئه وه ی���ه ك���ه ئه گ���ه ر هه مو تاكه كانی كۆمه ڵ���گا )به به رهه مهێنه رو به كاربه ره وه ( هه وڵی باش���ترین به هره له خواس���ته كانیاندا، ب���ده ن وه رگرتن هاوسه نگی ئاستێكی ده گاته كۆمه ڵگا ئه وت���ۆ كه هه م���و تاك���ه كان ده گه ن واته خۆیان. خواس���ته كانی به وپه ڕی كاره ی ده س���تده كه وێت ئ���ه و كرێكار كه كرێكه ی شایس���ته ی ش���اره زایی و لێهاتوییه كانی بێت و فرۆشیار كااڵكه ی به باش���ترین نرخ ده فرۆشێت له بازاڕداو كڕیاری���ش باش���ترین و هه رزانترین كااڵ

ده كڕێت به پاره كه ی.

بێگوم���ان بۆ ئه وه ی ئه م باره ئابوری و كۆمه اڵیه تیانه بێنه دی پێویسته هه ندێك هه لومه رجی تایب���ه ت هه بن له كۆمه ڵ و به كورتی هه لومه رجانه ش ئه م بازاڕدا. ئه مانه ن: یه كه م: پێویسته نرخی كااڵو كرێی كرێ���كار ن���ه رم )flexible( بن. واته گ���ه ر بازاڕ پێویس���تی بێت نرخ و ك���رێ ده بێ���ت به ئاس���انی و به خێرایی بگۆڕێن. به هه مان ش���ێوه ، بۆ ئه وه ی ئه م هه لومه رجه بێته دی پێویسته هیچ الیه نێ���ك توان���ای قۆرخكردنی بازاڕی نه بێت و مۆنۆپۆلی به س���ه ر دیاریكردنی نرخ و كرێی كرێكاردا نه بێت. واته تاكه فرۆش���ی كااڵو تاكه فرۆشی هێزی كار له كۆمه ڵگادا نه بێت. به واته نه ڕێكخراوی كرێكاران نه ڕێكخراوی به رهه مهێنه ران و )س���ه ندیكا( هه بن. چونك���ه له هه مو حاڵه تێكدا ئه گه ر ڕێكخراوی له و جۆره له هه ردو بازاڕدا هه بن ئه وا هه وڵده ده ن كاریگه ریان هه بێت له سه ر نرخی كااڵو هێ���زی كاردا. بێگومان ئه گه ر به وردی ل���ه م بابه ت���ه بكۆڵینه وه ئ���ه وه ئه م Interest( پێش���مه رجه نرخی دراویشبانكه كان و وات���ه ده گرێت���ه وه . )rateتاكه كانی كۆمه ڵگا توانای دیاریكردنی نرخی دراویان نه بێت و نرخی دراو هه مان نه رمی نرخی كااڵو هێ���زی كاری تێدا بێت. دوه م : پێویسته كڕیارو فرۆشیار Perfect( زانیاری ته واوو دروس���تیانinformation(هه بێ���ت له ب���اره ی نرخ و بازاڕه وه . به پێچه وانه وه ، گه ر زانیاری

ته واو نه بێت ئه وا كڕیارو فرۆشیار ناگه نه ئه وپه ڕی خواسته كانیان و ڕه نگه كڕیار به گرانتر یا هه رزانت���ر له نرخی خۆی و فرۆش���یاریش به هه رزانتر ی���ا به گرانتر

له نرخی كااڵكان مامه ڵه بكه ن.هه رچه نده به ڕواڵه ت واڵته ئه وروپیه كان په یڕه وی ئ���ه م فه لس���ه فه ئابوریه یان ده كرد تا سه رهه ڵدانی قه یرانی ئابوری جیهانی سییه كانی سه ده ی پێشو به اڵم ئه وروپا ده وڵه ته كانی هه مو له ڕاستێدا سه رمایه داریان په ره پێدانی پێشڕه وی ده ك���ردو پێش���ه نگی س���ه رمایه بون له سه رتاس���ه ری جیهاندا. پێش ئه وه ی بێینه سه ر باسی كێشه كانی فه لسه فه ی بازاڕی ئازاد پێویسته ئه وه بخه ینه ڕو كه ئه م فه لسه فه یه زاده ی سه رده می خۆی بو. له كۆتاییه كانی سه ده ی هه ژده هه م و نۆزده هه مدا، س���ه ده ی س���ه ره تاكانی س���ه رمایه داری ئه وروپای���ی به قۆناغی په ره س���ه ندندا تێپ���ه ڕ ده ب���و. ئازادی بازاڕی كڕین و فرۆش���تن و به رهه مهێنان پێویس���تی ده ك���رد هه لومه رجی بازاڕ به ئاره زوی سه رمایه داران بێت و دوربێت )حكومی(. ده ره كی له ده ستێوه ردانی زیاتر له كاتێك���دا فه لس���ه فه یه ئ���ه م الیه نگی���ری بۆ په یدابو ك���ه به ریتانیا گه نمه شامی ده كرد یاس���ای په یڕه وی )The Corn Law(. ئه م یاسایه له ساڵی ١٨١5 وه له په رله مان تێپه ڕێنراو له ساڵی ١٨٤٨وه وه النرا. به پێی ئه و یاس���ایه ل���ه ده ره وه ی گه نمه ش���امی هاورده ی به ریتانیا قه ده غه بو. ئه م یاس���ایه ش ده رهێنراب���و به تایبه ت بۆ پش���تگیری ك���ردن و پاراس���تنی به رژه وه ندیه كانی گه وره خاوه ن موڵكه كش���توكاڵیه كان ك���ه ئه وكاته له په رله مان���ی ئه وده مه ی به هێزبون. ده س���ته بااڵو به ریتانی���ادا الیه نگرانی ئه م فه لس���ه فه یه پێیانوابو ئه و یاسایه ده بێته هۆی گرانی نان كه خۆراكی سه ره كی هه ژاران و كرێكارانه . Real( هه ربۆی���ه كرێ���ی راس���ته قینهwage( گرانده بێ���ت و ئه م���ه ش ڕێگری ده كات له گه ش���ه كردن و په ره س���ه ندنی سه رمایه داری. بۆیه كۆشش بۆ البردنی ئه و یاسایه پشتیوانی چینی كرێكاران و

سه رمایه دارانی به هه مانشێوه هه بو.قه یرانی گه وره ی س���ییه كانی سه ده ی The Great( پێشو كه به نشێوی مه زنله قه ڵ���ه م، ده درێ���ت )Depressionفه لس���ه فه ی بازاڕی ئازادی خسته ژێر ڕه خنه و پرس���یاره وه . ئابوریناس���انی ئه و س���ه رده مه بیریان له وه ده كرده وه ك���ه له كاتێكدا بازاڕ به هه مو پێوه رێكی ئابوری له وپ���ه ڕی ئازادیدا بو، ئابوری جیه���ان به قه یرانێك���ی بێوینه دا تێپه ڕ ده ب���و. ئه گ���ه ر پێگه ی فه لس���ه فی و مه نتیقیه كانی تیۆریه كه ی ئاده م سمیس نه ده بو جیه���ان ئابوری ڕاس���تبوایه ، توشی نوشوس���تیه كی به وجۆره خراپ ببوایه . ئه م ڕه خنانه ڕێگه یانخۆش���كرد ب���ۆ به دیهێنانی قۆتابخان���ه ی ئابوری كێنزیه نیزم )Keynesianism( كه بڕوای وابو بازاڕی ئازاد به وش���ێوه یه ی ئاده م سمیس باسی لێوه ده كات هاوسه نگی ئابوری ده سته به ر ناكات. بۆیه پێویست ده كات ده وڵه ت ده ستوه رداته كاره كانی ب���ازاڕه وه و هاوس���ه نگی ئاب���وری چێ بكات له كاتێكدا كه بازاڕ خۆی توانای هاوس���ه نگی چێكردن له ده ست ده دات. هه رجه نده مێژوی بیری ئابوری بابه تی ئه م وتاره نیه ، به اڵم پێویسته خوێنه ر ئه وه بزانێت كه فه لسه فه ی بازاڕی ئازاد نه هه مو كاتێك په یڕه وی كراوه و نه هه مو سیاس���ه تمه دارانیش ئابوریناس���ان و

بێچه ندو چون پشتگیری لێده كه ن.بازاڕی فه لس���ه فه ی داكۆكیكه ره كانی ئازادی س���ه رده م واڵته پیشه س���ازیه پێش���كه وتوه كانی جیهانن. له ڕاستیدا، ئابوری ئ���ه و واڵتانه هێنده به هێزن كه ترسیان له ملمالنێی ئابوری واڵتانی تری جیهان نی���ه . له هه مانكاتدا ئابوری زۆر له و واڵتانه له پرۆس���ه ی گه شه كردنه وه هێند شاره زایی و توانایان به ده ستهێناوه ك���ه به رگه ی ملمالنێی جیهانی ده گرن. ملمالنێ و بااڵده ستییان له بازاڕی جیهاندا داینامیكیه تێكی ئه وتۆشی دروستكردوه كه زۆر به خێرای���ی خۆیان ده گونجێنن له گه ڵ گۆڕانه كانی سه رده مدا. پێویسته ئ���ه وه ش وه بیربهێنینه وه كه هه رس���ێ س���ه ندوقی نێونه ته وه یی؛ ڕێكخراوی The International( دراوی جیهان���یMonetary Fund(و بانك���ی جیهان���ی )The World Bank( و ڕێكخ���راوی The World( جیهان���ی بازرگان���ی Trade Organisation( پێشڕه وی ئه م به رژه وه ندیه كانی له ڕوی فه لس���ه فه یه واڵتانی پێشكه وتوه وه ده كه ن. له ڕاستیدا The Developing( واڵتانی گه شه كه رهله گ���ه ڵ كێش���ه یان )Countries

بۆ دروستده بێت. بازاڕدا فه لس���ه فه ی هۆیه سه ره كیه كانیش بریتین له الوازی پیشه س���ازی و الوازی دراوه كان���ی ئه و واڵتانه ئ���ه و پیشه س���ازی واڵتان���ه . به ربه ره كانێی توانای ڕوه یه كه و له هیچ پیشه سازی و كۆمپانیا زلهێزه كانی واڵته له هه مانكاتدا، نییه . پێشكه توه كانیان دراوی ئه و واڵتان���ه ش به رگه ی توانای كڕین و فرۆشتنی ئازادی بازاڕی دراوی جیهانی���ان نیی���ه . قه یرانه كانی دراوی ئه و واڵتانه له چاره كه سه ده ی پێشودا

شایه تی ئه م ڕاستییانه ن.ئه و پرس���یاره ی لێره دا دێته پێشه وه گه ش���ه كه ر واڵتان���ی ئای���ا ئه وه ی���ه له هه لومه رجی جیهانگیری س���ه رده مدا چی هه ڵبژارده یه كیان له به رده ستدایه ؟

ئه زمونه كانی ئه و واڵتانه ی له سیی ساڵی پێشودا توانیویانه هه ندێ گه شه كردنی توانای به ده س���تبهێنن و پیشه س���ازی ملمالنێیان له ب���ازاڕی جیهانیدا هه بێت )ب���ۆ نمونه كۆریای باش���ور، تایوان، له پێش كۆن���گ، هۆنگ س���ینگه پور، ئه مانیش���دا ڕوس���یا، یابان و ئه ڵمانیا( ئه وه مان پیش���انده ده ن ك���ه ده وڵه ت له ئابوری كاریگه ری نه خشی پێویسته واڵتدا هه بێت. واته پێویس���ته ده وڵه ت Managing the( بازاڕ به رێتبه ڕێ���وهmarket( ئه و ئه زمونانه ڕێگه یانخۆشكرد ب���ۆ به دیهێنان���ی بیرۆك���ه ی ده وڵه تی The Developmental( گه ش���ه كه ر State(. به پێی ئه م تیۆریه ، ده وڵه تی گه شه كه ر چوار ئه ركی )به رپرسیارێتی(

هه یه له ئابوریدا. The( یه ك���ه م: نه خش���ی پاراس���تن ئه رك���ی وات���ه .)Custodian Roleده وڵه ت ئه وه یه كه یاس���ای دروست و گونجاو ب���ۆ كۆمه ڵگاو ئابوری دابنێت و ده زگای دادگایی تایبه ت دامه زرێنێت بۆ س���ه پاندن و جێبه جێكردنی یاسا. بۆیه دابینكردن���ی چوارچێوه ی یاس���ایی بۆ كاركردن و مامه ڵه ی ئابوری له ئه ستۆی

ده وڵه تدایه . The( وه به رهێن���ه ر نه خش���ی دوه م: ده وڵه ت پێویسته .)Producer Roleئ���ه و كااڵیانه ی كه بازاڕی ئازاد توانای وه به رهێنانی به پێی پێویستی كۆمه ڵگا نیه ، به شێوه یه كی ڕاسته وخۆ دابینیان بكات. ب���ۆ نمونه ئ���ه و كااڵیانه ی كه Public( پێیانده گوترێت كااڵی گشتیپ���ه روه رده و ه���ه روه ك )Goodsجاده وبان و نه خۆش���خانه ، ئاس���ایش، هه ندێ نیش���تمانی و..هتد. به رگ���ری له م كااڵن���ه له چوارچێ���وه ی ژێرخان و ئابوری به س���ه رخانی هه ندێكیتری���ان

هه ژمارده كرێن. The( س���ێیه م: نه خش���ی مامان���ی midwife Role(. واته ده وڵه ت پێویسته كه رتی تایبه ت ڕاسته وخۆو ناڕاسته وخۆ ئاڕاسته بكات بۆ وه دیهێنانی پیشه سازی نوێ كه كۆمه ڵگا پێویستی ستراتیجی پێ هه ی���ه . لێره دا جێگ���ه ی خۆیه تی بڵێین كه س���ه رمایه داران به شێوه یه كی گشتی ئامانجی نیش���تمانیان له النیه و هۆی نییه . نیش���تمانی س���ه رمایه ش سه ره كی ئه م ڕاس���تیه ش ده گه ڕێته وه بۆ ئه وه ی كه مه به ست و ئامانجی هه ره به رزی س���ه رمایه قازانج���ه له كاتێكدا ده وڵ���ه ت مه به س���ته كانی ئامان���ج و كۆمه ڵگایی و گشتگیرییه كی فراوانتریان هه یه ك���ه پێش���كه وتنی كۆمه اڵیه تی و ده گرن���ه وه . سیاس���یش ئاب���وری و بۆی���ه ئه ركی سه رش���انی ده وڵه ته كه بكات به سه رمایه داران سه رمایه گوزاری له و بوارانه ی كه كۆمه لگا )نیش���تمان( پێویس���تی پێیان هه یه . لێره دا ئه گه ر زه بروزه نگی���ش به كاربهێنرێت هێش���تا جێگه ی خۆیه تی. ئه زمونی گه شه كردنی ئابوری كۆریای باشورو واڵته كانی تری باشوری ڕۆژهه اڵتی ئاسیا پڕن له نمونه

له م باره یه وه . The( چواره م: نه خش���ی شوانكاره ییواته پێویسته .)role of husbandryڕێگه خۆش���كردن و ڕۆڵ���ی ده وڵ���ه ت ئاسانكاریكردنی دروستبونی پیشه سازی نوێ ب���كات. زۆربه ی جار بازاڕی ئازاد ئاماده نیه وه به رهێنان بكات له بوارێكی نوێدا كه تاقینه كراوه ته وه و مه ترس���ی شكس���تهێنانی زۆری هه ی���ه . ڕه نگ���ه نه بونی ب���ۆ بگه ڕێت���ه وه هۆیه ك���ه ی نه بون���ی پێویس���ت، ته كنه لۆجی���ای یا له بوارێكدا، پێویس���ت ش���اره زایی زیانكردن. شكس���تهێنان و مه ترس���ی هۆیه كه ی گرنگی دیكه ڕه نگه مه ترسی بێ���ت له ملمالنێ���ی واڵتانی دراوس���ێ و نه بونی پاڵپش���تی ش���یاوبێت له الیه ن ده وڵه ت���ه وه . هه ن���دێ پیشه س���ازی، زۆری س���ه رمایه یه كی له س���ه ره تادا پێویس���ته ك���ه س���ه رمایه دارانی واڵت پێیانهه ڵنه س���تێت. به تاكه تاكه ڕه نگه

بۆی���ه ئه ركی سه رش���انی ده وڵه ته كه ڕێگه خۆش بكات ب���ۆ له دایكبونی ئه و پیشه س���ازیانه . وات���ه ببێت���ه مامانی ئ���ه و پیشه س���ازیانه ك���ه پێویس���تی گه ش���ه كردنی كۆمه اڵیه ت���ی و ئابوریان هه یه له قۆنا غێكی گه شه كردنی تایبه تدا. بۆ نمون���ه لێكۆڵینه وه و گه ش���ه كردن )Research & Development(س���ه رمایه یه كی زۆری تێده چێت به اڵم س���ودێكی كۆمه اڵیه تی گشتگیری هه یه بۆ كۆمه ڵگا. هه ربۆیه س���ه رمایه دارێك تێچوه كان���ی به ته نه���ا ئاماده نابێ���ت گه ش���ه كردنی زانس���تی و وه به رهێنان و دروس���تكردنێكی كااڵیه كی نوێ بخاته ئه س���تۆی خۆی له كاتێكدا سوده كانی بۆ هه مو كه سێكی كۆمه ڵگا بگه ڕێته وه . بۆیه سه رمایه گوزاری و خه رجكردن له م

بواره دا ده كه وێته ئه ستۆی ده وڵه ت.پێش ئه وه ی بێینه سه ر به كارهێنانی ئه و پێوه رانه ی سه ره وه بۆ شیكردنه وه ی له كوردستاندا جێگه ی كارایی ده وڵه ت خۆیه تی ئه وه باس بكه ین كه ته نانه ت ئازادتری���ن ب���ازاڕی ئ���ازاد له جیهاندا چوارچێوه ی یاس���ایی پێویستی خۆی هه یه و ده وڵه ت هیچ كات هه مو ده رگای ئاوااڵ نه كردوه بۆ كاركردنی هه ڕه مه كی بێسه روبه ره یی س���ه رمایه . له زۆر واڵته ئه وروپاییه كان���دا نه ك ه���ه ر ده وڵه ت ده كات ب���ازاڕ كارای چاودێریه ك���ی به ڵك���و ده یه ها پیشه س���ازی هه یه و یا پش���كی گرنگی تێیاندا هه یه . له هه مو بارێكدا ده وڵه ت زۆر به وردی چاودێری

هه مو بازاڕ ده كات و ته ندروس���تی بازاڕ ته ماش���ا س���تراتیجیه وه به چاوێك���ی

ده كات.ئه گه ر ئه و چوار نه خش���ه ی سه ره وه ی به پێ���وه ر گه ش���ه كه ر ده وڵه ت���ی به كاربهێنین بۆ هه ڵس���ه نگاندی كارایی ده وڵه ت له كوردس���تاندا، نه ك هه ر زۆر كه موكوڕیمان ب���ۆ ده رده كه وێت به ڵكو زۆر تێنه گه یش���تنمان بۆ ڕونده بێته وه له مه ڕ نه خش���ی س���تراتیجی ده وڵه ت له گه ش���ه كردندا له م قۆناغ���ه دا. زۆر هه ر نه ك كوردستان سیاسه تمه دارانی هوشیارنین به و نه خشانه به ڵكو كوێرانه بیرۆكه ی بازاڕی ئ���ازاد به كارده هێنن و بازاڕی ئازاد له چه ش���نی بازاڕی به ره اڵ ده بینن و هیچ ئه ركێك ناخه نه سه رشانی خۆی���ان. زۆر جاریش ئه گ���ه ر خۆیان ئه وا له پیشه سازیه كدا هه بێت پشكیان ئابوری واڵت به مه یدانی خۆیان ده زانن و ئه سپی نه زانی خۆیانی تێدا تاوده ده ن. ئازادین" ب���ازاڕی الیه نگ���ری "ئێم���ه له س���ه ر زاری هه مو سیاسه تمه دارێكی بیرلێكردن���ه وه و به ب���ێ كوردس���تانه ده وڵ���ه ت له كاتێك���دا تێگه یش���تن. له كوردس���تاندا گه وره تری���ن به كرێگره )Employer( و خ���اوه ن و به ڕێوه به ری گه وره ترین سامانی نه ته وه ییشه به هیچ شێوه یه ك نازناوی بازاڕی ئازاد به سه ر

بازاڕی كورستاندا ناگونجێت....

بازاڕی ئازاد یا بازاڕی به ره اڵ؟

ده وڵه ت له كوردستاندا كه م تا زۆر هه وڵیداوه چوارچێوه ی یاسایی

بۆ كاركردن و وه به رهێنان هه بێت. هه رچه ند یاساكان كه موكورتیشیان

هه بێت به اڵم زۆرجار یاساكان

یا په یڕه وی ناكرێن یا سه رمایه داره كان پشتیوانی سیاسیان هه یه كه پشتگوێیان

بخه ن

چه مكی بازاڕی ئازاد ڕه نگه بۆ ئه و

واڵتانه شیاوبێت كه گه شه كردنی

ئابوریان ئه نجامداوه و له بازاڕی جیهاندا توانای ملمالنێ و كێبڕكێیان هه یه . ئه م فه لسه فه یه

بۆ واڵتێكی هه ژاری گه شه نه كردوی وه ك كوردستان نه ك هه ر

شیاو نیه به ڵكو ڕێگرو شكستهێنه ری گه شه كردنی ئابوریه

١٩ »»

تورکی����ا ئ����ه وه بۆ زیاتر له ده س����اڵه له الیه ن هێزێکی ئیسالمیه وه به رێوه ده برێت. ئه م هێزه ئیسالمیه شه رعیه ت و مانه وه ی له س����ه ر ده س����ه اڵت، چه ندێک پشت به ئای����ن ده به س����تێت، هێنده ش پش����ت به ئابوری ده به س����تێت. ش����ه رعیه تی باری ئاک پارتی ش����ه رعیه تێکی ئابوریه، پێش هه موو ش����تێک. ئه م پێک����ه وه گرێدانه ی ئاین و ئابوری سه ره تاکه ی ده گه رێته وه بۆ تۆرکۆت ئۆزال. ئۆزال ئه وه که س����ه یه که عه سکه ر پاش کوده تا هێنایان بۆ ئه وه ی واڵت ببوژێنێت����ه وه. ئه و ده م س����ه ر ه تای هه شتاکان بوو. ئۆزال له هاتنیدا له گه ڵ خۆیدا ب����اوه ڕی لیبرالیزمی نوێی هێنا که له ئه مریکا پێی ئاش����نابوو بوو. ئۆزال بۆ ماوه ی س����اڵێک له ئه مریکا ژیابوو. بیری لیبرالیزمی نوێ، یان����ی بیری بازاڕ. بازاڕ یانی ئه و ناوه نده ی که له رێگای گۆرینه وه و هه وڵدان بۆ به ده ستهێنانی قازانجی زیاتر هه موو شته کان ئاڵوگۆر ده كرێت. کاتێک بازاڕ ده بێته جێگای س����ه ره كی و شێوازی تاقانه بۆ مامه ڵه كردن و چاره س����ه ر کردنی هه موو کێشه كان ئه وا یانی رۆڵی حکومه ت وکۆمه ڵگا ده بێت پاشه کشه ی پێبکرێت.

له دۆخێکی وه هاداهه موو شتێک ده بێت له س����ه ر بنه مای قازان����ج به رێوه ببرێت: به ندیخانه، قوتانخانه، نه خۆشخانه، زانکۆ، بواره كانی رێگاوبان، خانوب����ه ره و هه موو ت����ر. به مانایه ك����ی ت����ر یانی بااڵده س����ت بوونی که رتی تایبه ت )ئه هلی( به س����ه ر که رتی گش����تیدا. ئه وه ی بۆ ئۆزال گرنگ بوو ئه وه بوو که له م رێگایه وه س����نورێک بۆ ده س����ه اڵتی حکوم����ه ت دابنێت، که له الی����ه ن چینێکی تایبه ت����ه وه قۆرغکرابوو. نیولیبرالی����زم له ئاس����تی جیهاندا مانای سه رکه وتنی مۆدێلی س����ه رمایه دای ده دا، به اڵم له تورکیا مانای تری هه بوو. مانای وه ك فراوانکردن����ی بازرگان����ی ب����ۆ چین و توێژه كان����ی تری کۆمه ڵگا، که مکردنه وه ی هه ژه مۆنیه تی حکومه ت.به اڵم نیولیبرالیزم له رۆژهه اڵتی ناوه راس����ت به ش����ێوازێکی خراپتر ل����ه وه ده رده که وێت ل����ه رۆژئاوا. نیولیبرالی����زم له رۆژهه اڵتی ناوه راس����ت، که هۆکاری س����ه ره كی به هاری عه ره بیه، جۆرێک له سه رمایه داری هێناوه ته ئاراوه، وه ك ئابوریناس����ێکی میس����ری ناوی، نا یان قه رایبه، حه بای����ب و س����ه رمایه داری س����ه رمایه داری خ����زم و خوێ����ش، له ژێر دروش����م و پالنی کاراکردنی که رتی تایبه ت سه رجه م داهاتی واڵت ده به خشرێته خزم و خوێش����ی که سه به رپرس����ه كان. ئه مه بۆ ئه ردۆغانیش راسته. هه روه ها بۆ هه رێمی

کوردستانیش.له س����ه رد می ئه ردۆغاندا ئه م پرۆسه یه گه شته ترۆپک. واڵت سه رتاپا کرایه وه له به رده م گه شه ی ئابوری خێرا و بازرگانی و به سوپه رمارکێت و مۆڵکردن. ئه مرۆ ته نها له ئه س����ته نبول نه وه د و پێنج مۆڵ هه یه، که ئه و ش����اره ده كاته یه کێ����ک له هه ره فره مۆڵترین شاره کانی جیهان. له په نای ئه مه دا بواری خانوبه ره و عه قار و بونیادنان زۆر به خێرا له گه شه دایه. ئه وه ی جێگای ئاماژه یه که خاوه ن����ی زۆری ئه م که رتانه که س����انی نزیک����ن له به رپرس����ه بااڵکانی هه روه ها پێدان����ه وه، دادوگه ش����ه پارتی پارتی دادو گه ش����ه پێدان خۆی راسته وخۆ

لێی سودمه نده.ئ����ه م گه ش����ه ی ئابوریه، ب����ه تایبه ت پاش شکس����تی ئاب����وری تورکیا له 2001 وه ك موعجیزه ی����ه ك ته ماش����ا ده كرێت له تورکی����ا به تایبه ت له کاتێک����دا ئه و واڵته بۆ س����ه رده مانێکی زۆر به ده س����ت قه رز و هه اڵوسانه وه ده ینااڵند. به جۆرێک ده توانین بڵێین که ئه وه ته نها ئیسالمیه كان نیه که هه واداری ئاک پارتین به اڵم له هه مانکاتدا خه ڵکێکی زۆریش ده نگده ری ئاک پارتین بۆ مه به ستی ئابوری و بژێوی. ئاک پارتی له ده ساڵی رابووردوودا به جۆرێک زاڵبووه که ئۆپۆزسیون گه شتوه ته ئاستێکی الواز و په رش و باڵو له و واڵته دا. له په نای ئه مه دا چینی بااڵ یان ئه رس����تۆکراتی شارنشینی تورک هه س����ت ده كات که ج����ۆری ژیانی الدێی به سه ر واڵتدا زاڵ ده بێت. به م جۆره نه یارێتی بۆ ئاکه په وه ك شه به نگێک وایه.شه به نگێک وه ك په لکه زێرینه که پڕه له ره نگی جیاواز، له خواس����تی جیاواز، له ئامانج و پالنی جیاواز. که ده ڵێن شه به نگ مه به س����تمان له تێکه ڵبوون����ی ره نگه كانه به بێ یه كبوونیان ب����ه اڵم پێکه وه بوونیان. تورکی����ای ئه م����رۆ واڵتێک����ی له ئاس����تی سیاس����یدا به ره وه ئ����ه وه ده روات رێک له ناوه ن����دا، ل����ه رووی دیموگرافیه وه، نه ك

جوگراف����ی، ببێت ب����ه دوو له ته وه. پارته ئیسالمیه كان نیوه ی ده نگ ده هێنن و پارته نائیسالمیه کان ئه و نیوه که ی. له کاتێکدا ئامانج و پالنی ئیسالمیه كان روونه، ئامانج و

پالنی ئه وانی تر نادیاره.گه ر تۆزێک له ئاماژه ناسی رووداوه كه ی کۆمه ڵیک ده بین����ی بنواڕی����ن ته قس����یم سیمبوڵ به یه كدا ده ده ن. یه که م ناوه ندی ته قس����یم پانتاییه كه که هه میشه جێگای خۆپێش����اندان بووه. له هه مانکاتدا به الی حکومه ته وه ده بێت ئه م جێگایه بگۆردرێت بۆ مۆڵ، مزگه وت هه روه ها بونیادبنرێته وه له ش����ێوازی ره بایه یه كی عوسمانیدا، که خۆی له رابووردوودا، هه تاساڵی 1940 که له الیه ن کۆماریه كانه وه روخێنرا وه هابوو. له س����ه رده می عوس����مانیدا ئ����ه م ره بایه پێی وت����راوه تۆپچوو. ک����ه که مالیه كان روخانی����ان ماوه یه ك به ناوی عیس����مه ت ئۆنینۆ ب����وو، ئه وه ش مای����ه ی ئه وه بوو ئه ردۆغان له وتاره که یدا ئاماژه به وه بکات ک����ه ئ����ه و دیکتاتۆر نی����ه ئه وان����ه ی که وێرانکردوه مێژووییه که یان جێگا سه ر ه تا دیکتاتۆر ب����وون. ئۆنینۆ کوردبوو، دووه م س����ه رۆک بوو پاش ئه تات����ورک گۆڕه که ی له گۆرس����تانه که زه به الحه که ی ئه تاتورکه ب����ه اڵم ل����ه جێگایه ك����ی هاکه زایی. الی ناره زایان کێشه كه ته نها ژینگه نیه به ڵکو حکومه ت ده یه وێت له رێگای به مۆڵکردنی ئه م جێگایه وه، له پانتاییه كی گش����تیه وه بیگۆڕێت بۆ پانتاییه كی تایبه ت. له میانه ی ئه م گۆڕانه دا ئیتر بۆ هه میشه رێگه بگرێت له خۆپێشاندان له جێگایه كی وه ها دیاردا، له ناوه ندی ش����اردا. هه ر وه ها بونیادنانی مۆڵ و مزگه وت دیسانه وه ئاماژه یه بۆ ئه و پێکه وه بوون����ه که له نێوان ئاین و ئابوریدا هاتوه ته ئاراوه له تورکیا. مۆڵ نیشانه ی ئه و گه ش����ه ئابوریه ی����ه هه روه ها مزگه وت نیش����انه ی ئاین. دیاره س����ه ره تا پالنه كه ب����ۆ مۆڵ مزگه وت بوو پاش����ان ئه ردۆغان کردی به ته نه����ا مزگه وت، وه ك په یامێک بۆ الیه نگرانی ک����ه عه لمانیه کانی تورکیا رێگری لێده ك����ه ن له بونیادنانی مزگه وت، له جێگایه كی عوسمانیدا، که که مالیه كان

روخاندویانه. ئه وه ی پێویس����ته بیڵێین هه ڵوێس����تی ک����ورده. دی����اری ک����وردی ئه س����تنبول به ش����داربوون، ب����ه اڵم به گش����تی ک����ورد هه تا ئێس����تا دووره په رێ����زه. خه ڵکێک نیگه ران����ن ل����ه م هه ڵوێس����ته وه ه����ای له قه ڵه م ئ����ه ده ن که ئه م خۆپێش����اندانانه بۆ رێگرتن����ه له ده س����ه اڵتگه رایی بوونی زیات����ری ئیس����المیه کانی تورکیایه، بۆیه ده بێت کورد به ش����داربێت. به اڵم له رووی ستراتیژیه وه ئێس����تا له قازانجی کوردنیه

که له خۆپێشاندانه كاندا به شداربێت.دیاره خۆپێشاندانه كه له دوو پێکهاتوون: به ره ی دژه به عوسمانی کردنه وه ی تورکیا، که ل����ه کۆماریه كان، نه ژادپه رس����ته كان، چه په کان، کۆمۆنیسته كان، شارنشینه كان، هه موو وه ها ئه زان����ن تورکیا ده بێته وه به عوس����مانی له ش����ێوازی ژی����ان و ژیاردا ، به رامبه ر به ره ی ئیسالمیه كان. )ده بێ له هه مانکاتدا ئاگاداربین که خه ڵک له شاره کردوه خۆپێش����اندانیان ئیسالمیه کانیش

وه ك قۆنیا بۆ نموونه. به اڵم له دیدی کورده وه له ئێس����تادا، ده بێت کورد ستراتیژیانه بیر بکاته وه نه ک ئایده لۆژی و رۆمانس����ی. چ����ه پ و که مالی و نه ژادپه رست هیچکامیان هیچیان بۆ کورد پێ نیه. ئێس����تا له به رژه وه ندی کورد نیه هێزی ئیس����المی بکاته نه ی����اری و بچێته خانه ی شه به نگێکی پشێوی بێ به رنامه ی

پاشه ڵ پیسه وه.

بیروڕا)381( سێشه ممه 142013/6/11

ده‌ینوسێت

پایزی‌ئه‌ردۆغان؟

birura.awene@gmail.com

ئێستا له به رژه وه ندی کورد نیه هێزی ئیسالمی بکاته

نه یاری و بچێته خانه ی شه به نگێکی پشێوی بێ به رنامه ی پاشه ڵ

پیسه وه

هه رێم���ی ده س���توری مه س���ه له ی كوردستان ماوه یه كه به چڕی میدیاكان و ناوه ن���ده جیاجیاكانی س���ه رقاڵكردوه به ج���دی جی���اواز ڕای گفتوگ���ۆو له میدیاكان���دا ڕه نگیداوه ت���ه وه ئ���ه م ملمالنێ و قسه له سه ركردنه له میدیاكاندا مه سه له یه كی ئاساییه چونكه شتێكی گرنگی وه كو ده س���تورو سه رۆكایه تی زیات���ری قس���ه ی دێن���ێ ئه وه ن���ده له سه ربكرێت تا ئه و ڕاده یه ی زۆرینه ی ده س���توربگات، له ناوه ڕۆكی كۆمه ڵگا ب���ه اڵم گرن���گ ئه وه یه ئ���ه م جه ده له به ش���ێوه یه كی عه قالنی ب���ێ و دوربێ له مه نتیقی ئین���كاری و نه چێته بازنه ی گفتوگ���ۆی بێزه نتینیانه وه ، به تایبه تی ده س���تور ب���ۆ ه���ه ر گه لێ���ك گرنگی خۆی هه بێ ئه وا بۆ ك���ورد گرنگترین قۆناغیش���ه گرنگترین ده س���تكه وت و چونكه مه س���ه له ی ده س���تور بۆ كورد یاس���ایی و گرنگی قۆناغێكی بڕین���ی سیاسی و كۆمه اڵیه تییه ئه گه ر ده ستور به ڕه سمی شه رعیه تی ده نگدانی خه ڵك وه ربگرێ ئ���ه وا پێگه ی هه رێم له هه مو ڕویه كه وه به هێز ده بێت به اڵم ڕای جیاواز له س���ه ر چۆنیه تی تێپه ڕاندنی ده ستور

دروستبوه ، به ڕه سمی سێ ڕای جیاواز هه یه ،پارت���ی پێیوایه ده س���تور هه مو ده كرێ بڕیوه و یاس���اییه كانی قۆناغه بخرێته ڕیفراندۆمه وه ، ئۆپۆزسیۆن ڕای وایه ده بێ بگه ڕێته وه په رله مان و هه ندێ بڕگه و م���اده ی خوێندنه وه ی تازه ی بۆ بكرێ���ت له نێوان ئ���ه م دو ڕایه دا، ڕای سێهه م كه ڕای یه كێتییه داوای سازانی ڕاجیاوازانه ئه م نیش���تیمانی ده كات، هه م گه رمی و هه م ش���ڵه ژانی له شه قام هه ن���دێ به تایبه ت���ی دروس���تكردوه الیه نی هه ندێ س���ه ركرده ی قس���ه ی سیاس���یه ده ڵێ ئه گه ر ئه م ده ستوره بخرێته ڕیفراندۆمه وه ش���ه ڕ ده بێ، ئه و براده رانه ی واده ڵێن نازانن مانای شه ڕو ده رئه نجامی ش���ه ڕ به تایبه ت ش���ه ڕی ناوخۆ چ زیانێكی گ���ه وره و چ ناوێكی قێزه ون���ه یان له به رژه وه ن���دی حیزبی گوێناده نه هیچ ده رئه نجامێك، ئێس���تا مه زهه بی و به دوژمنایه ت���ی ناوچه ك���ه ملمالنێ���ی تێده پ���ه ڕێ و تایه فی���دا گڕگرت���وی هه رێمایه ت���ی كاریگ���ه ری له سه ر هه رێمی كوردستان ده بێ بۆیه ده بێ قه یرانی ده س���تورو سه رۆكایه تی هه س���تكردن عه قاڵنیترو دۆخه دا له م

مامه ڵه مێژوی���ی به به رپرس���یاریه تی له گ���ه ڵ دۆخه كه بك���رێ و به مه نتیقی ئیداره ی ئینكاریكردن و ئه ڤینی و خود ئه م ملمالنێیه نه كرێ ئه وا وه ك هه ندێ كه س ده ڵێن نائارامی كۆمه اڵیه تی شه ڕ

دروس���ت ده كات له ناو كوردس���تاند، كه واته ده س���تور نه بێ باشتره ئه گه ر ده س���تورێك نه بێته مای���ه ی ئارامی و خۆش���گوزه رانی بۆ خه ڵ���ك با نه بێته هۆی نائارامی ، له به رئه وه خوانه خواسته كۆمه ڵگای له ن���او لێكترازانێك ه���ه ر ناخۆش���ی ده رئه نجامی كوردس���تاندا لێده كه وێت���ه وه دواج���ار وه ك ده ڵێن )ندی و بدی كوڕێكیان هه بو له بری .... گونیان بڕی ( بۆیه ئه ركی سه ركردایه تی هه مو الیه ن���ه كان و ئه ركی س���ه رۆكی هه رێم ده بێت له ئاستی ئه وه دابن له م چونكه س���ه ركه وتوبن تاقیكردنه وه دا ئێس���تا به ڕون���ی ماڵی ك���ورد پارچه پارچه بوه ، ئه گه ر لێكنزیك نه بینه وه له یه كتر ئه وا ڤایرۆسه كانی ئاژاوه ئه و بۆشاییه پڕده كه نه وه بۆ ئه م مه به سته داواكارم خه ڵكانی دڵس���ۆزو هۆشمه ند ناوه ندگیری بك���ه ن بۆ یه كانگیركردنی ڕاجی���اوازه كان خۆ ئه گ���ه ر ئه م دۆخه هه روا به رده وامب���ێ ئایا چی بكه ین؟! ده بێ شیعره كه ی شاری دڵی )سه ید كامیل���ی ئیمام���ی ( له فۆرمێك���ی تردا بڵێین���ه وه ، بڵێین )ل���ه م هه مو چون و نه چونه سه ریس���وڕما میلله ت، الیه ك پێی باشه بچین و الیه ك ده ڵێ واجوانه نه چ���ن( بۆی���ه تكایه هه م���و الیه كی سیاس���ی یاس���ایی مه عریف���ی ئاینی كۆمه اڵیه تی هه وڵبده ن ڕێگا چاره یه ك بۆ ده ربازبون ل���ه م قۆناغه پڕ قه یرانه

بدۆزنه وه .

له‌م‌هه‌موو‌چون‌و‌نه‌چونه‌‌سه‌ریسوڕما‌‌میلله‌ت

فارس نه وڕۆڵی

پێمخ���ۆش نی���ه س���ه باره ت به ژیانی سیاس���ی له ناوخۆی كوردستان بنوسم، نه بادا هاوس���ه نگی له ده س���تبده م، یان الیه نگری به نوسینه كه وه دیاربێت. مه گه ر له بارێكدا ئه و دۆخه ی نوسینه كه شرۆڤه ی ئه كات، په یوه ستبێت به بونیه ی وجودیی قه واره ی كوردیه وه .. دروس���ت وه ك ئه م نوس���ینه ی كه شرۆڤه ی س���ه ردانه كه ی جێگری س���ه رۆكی حكوم���ه ت ئه كات بۆ

الی خاتو په رواز.سه ره تا جه خت له وه ده كه مه وه كه كاك عیماد وه ك هه ركه سێكی تر ئازاده له وه ی به س���یفه تی شه خسی خۆی چی ده كات و بۆك���وی ده ڕوات و چ���ۆن بیرئه كاته وه . ته نانه ت دانیش ب���ه وه دا ئه نێم كه وه كو كه سایه تیه كی سیاسی و ئه ندامی مه كته بی سیاسی حیزبێكی گه وره ی ئه م هه رێمه ، مافی ئه وه ی هه یه له ه���ه ر ڕێگه یه كه وه بێت بااڵنس���ی جه ماوه ری بۆ حیزبه كه ی زیادبكات، بگره ئه ركی ئه و ئه وه یه هه مو ئه و ده رفه تانه بقۆزێته وه كه ده بنه هۆی ئه وه ی چینێكی دیاریكراوی خه ڵك به الی حیزبه كه ی���دا ڕابكێش���ێت. ئینجا كاتێك ده بینێ���ت به رنامه ی )ع���ه ره ب ئایدڵ ( بینه رێكی له ڕی���زی گه نجاندا هه یه و هه ر نزیكبونه وه یه ك له پ���ه روازو له به رنامه كه ب���ۆی هه ی���ه له قازانج���ی جه ماوه ری���ی كه له ئێس���تادا به تایبه ت یه كێتیدابێت، به ره و هه ڵبژاردن ئه چین. ئه و هه نگاوه ی كاك عیماد به و پێوه رانه ی باس���مانكرد، زیره كانه ی سیاس���یه كی هه نگاوێك���ی

پراگماتیه . ب���ه اڵم كات���ێ به س���یفه ته حكومی���ه فه رمیه ك���ه ی هه نگاوێك ئه نێ���ت، ئیتر له سه ر داده نێت كاریگه ری ڕاس���ته وخۆ س���ایكۆلۆژیای هاواڵتی ساده و ئینیتمای ئێمه ی چاودێریش... گه نج و س���ه رنجی

سه باره ت به و پرسه پێمانوایه : ڕاس���ته له ڕوی پرنسیپه وه حكومه ت پێویسته پش���تگیری له هه ر هه نگاوێكی داهێنه ران���ه بكات، ئیدی ئ���ه و هه نگاوه له هه ر كایه یه ك���ی ژیاندابێت. گومانیش له وه دا نیه كه سه ردانه كه ی كاك عیماد له پش���ته وه بوه . باش���ی مه به س���تێكی به اڵم ڕێژنه ی پرس���یاره كان و دودڵیه كان كاتێ دێنه پێش���ه وه كه ئه و خه مخۆریه به رپرسێكی نائاس���اییه ی له ڕاده به ده رو

)س���ه فه ركردنی هه رێ���م حكومه ت���ی لێره وه بۆ به یروت ته نها بۆ پش���تیوانی ئه كه ی���ن ب���ه راورد )! هونه رمه ندێ���ك به ده یان كه سی فه رامۆشكراو... به ده یان گه وره داهێنه رو خزمه تكاری كه سایه تی كه نه ك هه ر ئاوڕیان لێنادرێته وه ، به ڵكو بڕوام نیه به شه ش مانگ هه وڵدان بتوانن

كاك عیماد ببینن.به رله وه ی ئاماژه به هه ندێ كه یس بده م كه پێویس���ته نیو ئه وه نده ی پشتیوانی له پ���ه رواز، پش���تیوانی له وانیش بكرێ ، یه ك ڕوداو ئه گێڕمه وه كه خۆم به چاوی س���ه ر بینیم، له كاتێك���دا جه نابی كاك عیماد له خولی پێش���وی پۆس���ته كه یدا

سه ردانی قه زای سه یدسادقی كرد.له و س���ه ردانه دا به چاوی خۆم بینیم، گه نجێ���ك زیاد له كاتژمێرێ���ك پاڕایه وه و هاواریك���رد، بۆ ئه وه ی چ���اوی به كاك عیماد بكه وێ . زۆر له پاسه وانه كان تكای كرد، به اڵم ئه وان نه یانبیست، یه ك ڕسته كه ڕای چڵه كاندم ئه وه بو گه نجه كه وتی : ئه ی هاوار م���ن ئه مه وێ له نزیكه وه كاك عیماد ببین���م و )....( ماچ بكه م! مافی ئه وه م نیه ).....( ماچ بكه م؟... به اڵم هه ر پاسه وانه كان ڕێگه یاننه دا بیبینێ ...

ئه گه رچ���ی كاك عیماد ئ���اگای له و ڕوداوه نه ب���و، به اڵم ده پرس���م: بۆچی گه نجێك به و شێوه یه زه لیلبێ بۆ بینینی جێگری سه رۆكی حكومه ت به اڵم بێسود بێ�ت، ب���ه اڵم بۆچی جێگری س���ه رۆكی حكوم���ه ت به پێی خۆی لێ���ره وه بڕواته به ی���روت بۆ الی گه نجێك���ی تری هه مان هه رێم؟ ئایا ئ���ه م جیاوازیكردنه بۆچی و له پای چ���ی؟ ئایا ئینیتیمای هاواڵتیبون

به وجۆره دروست ئه كرێ ؟.بۆ زیاتر به راوردكردن چه ند نمونه یه كی تری���ش پێش���كه ش ئه ك���ه م، له ناخه وه هی���وادارم جێگری س���ه رۆكی حكومه ت ب���ه وردی پرس���یاره كانی ئێم���ه له خۆی

بكات:1( كێشه ی لوغم یه كێكه له سه ره كیترین كێشه كانی به رده م ئاوه دانی و گه شه پێدان و به ره وپێش���چون و ته نانه ت به رده م مرۆڤ له كوردستاندا. تائێستا حكومه ت و هه مو ڕێكخراوه كان���ی می���ن، نه یانتوانیوه ئه و كێشه گه وره یه كۆتایی پێبهێنن، به ڵكو له ڕاپۆرتێك���دا باس له وه ئه كرێ نزیكه ی

سیی ساڵی تر ئه وجا كێشه كه له كۆتایی نزیكئه بێته وه .

لێ���ره كاك وش���یار بیاوێڵه یی هه یه ، به ته نه���ا خ���ۆی نزیكه ی س���ێ ملیۆن لوغمی هه ڵگرتۆت���ه وه ، ڕوبه رێكی زۆری زه وی پاككردۆت���ه وه ، هه ردو قاچی له و له ده ستداوه ، دۆس���تانه دا مرۆڤ ئه ركه حكومه ت���ی هه رێم نه ك هه ر پش���تیوانی نه كردوه . به ڵكو له دادگا سكااڵیان له سه ر تۆمارك���رد. تائه وه بو خه ڵكی هه ڵه بجه و ده وروبه ری چونه دادگاو پش���تیوانییان لێك���رد. ژاپۆنی���ه كان له ب���ه ر گه وره یی خزمه ته كانی ئۆتۆمبیلێكی )كیاسپۆرتاژ(

یان پێبه خشیوه ...

2(( ئه گ���ه ر ئه وه نده به په رۆش���ن بۆ هونه ری كوردی، خاڵه حسه ینی كۆكه نیش هه یه ، ئه و پیاوه ش كه مئه ندامه و زۆربه ی خه ڵكی كوردس���تانی باشورو ڕۆژهه اڵت ئه زانن كه له سه ر كێوێكی هه زار به هه زار النكه یه ك بۆ ژیان و س���ه رحێكی هونه ری وای بۆ كورد دروس���تكردوه ، كه ڕۆژانه به س���ه دان كه س ئه چنه سه یری ... تاكو ئه و ش���اخه بمێنێ ئه و هونه ره بااڵیه ش ئه مێنێ... فه رهه نگی ژیاندۆستی كوردی به ف���ارس و عه جه م و هه مو گه ش���تیاران

ناساندوه و تاهه تایه به نه مری ئه مێنێته وه . بۆچی حكومه تی هه رێم ئه و ده ستكه وته زه به الحه فه رهه نگیه ی فه رامۆشكردوه ؟. ناڵێم با جێگری سه رۆكی حكومه ت وه ك چۆن چ���وه به یروت بچێت���ه الی خاڵه حس���ه ینی كۆكه نیش، به اڵم ده ڵێم ئه و خاڵه گه وره یه ی كورد بانگهێش���تبكه ن و

په یكه رێكی بۆ دروستبكه ن..!3( به ده ی���ان الوی داهێنه رمان هه یه ، موعجیزه ی ئه لیكترۆن���ی و ته كنه لۆژییان داهێن���اوه و كه س بایی فلس���ێكی قه ڵب ه���اوكاری نه كردون... ب���ۆ نمونه : الی ئێم���ه گه نجێك هه ی���ه ، عه لی ئه گه رچی نه خوێنده واریش���ه ! ب���ه اڵم گه وره تری���ن سیس���ته می س���یكۆریتی ئه لیكترۆن���ی داهێناوه . بۆچی كه س نیه پش���تیوانی هه رێم، حكومه ت���ی مه گه ر لێب���كات؟.

حكومه تی ئه مانیش نیه ؟..ئه مه مشتێكه له خه رمانی ئه و به راورده تاڵه ی كه پێویس���ته ب���ۆ هه نگاوه كه ی جێگری س���ه رۆكی حكومه ت���ی بكه ین. كاتێ ده بینی���ن هێنده بای���ه خ به كاری كه س���ێك ئه درێ لێره وه ئه گه نه به یروت بۆ پشتیوانی ، به اڵم س���ه دان داهێنه ری گه وره م���ان هه یه كه به ش���ه ش س���اڵی ت���ر ناتوان���ن كاك عیماد ببین���ن. ئیتر بێئومێدیه كی ق���وڵ دامانئه گرێت و په یتا په یت���ا دڵنیا ئه بینه وه له وه ی حكومه تی هه رێ���م نای���ه وێ ئاینده بنی���ات بنێت و به ئه نقه ست وا ئه كات ئینیتمای خه ڵكی ب���ۆ كوردس���تان بكوژێت. ك���ه ئه وه ش كاریگ���ه ری له س���ه ر وج���ودی ق���ه واره

كوردیه كه ئه بێت..دواج���ار ئه ڵێم: ڕاس���ته پش���تیوانی ب���ه اڵم حكومه ت���ه ، ئه رك���ی پ���ه رواز له نێو هاوسه نگی ئه ركی حكومه تیش���ه هه نگاوه كانی���دا په یڕه و ب���كات. چونكه پشتیوانی له گه نجه داهێنه ره كانی تریش، له مرۆڤه گه وره كانی تریش به هه مانشێوه پش���تیوانی ئه گه ر حكومه ته ... ئه ركی له پ���ه رواز باڵێ���ك بێت بۆ فڕی���ن، ئه وا پش���تیوانی له وانی تریش باڵه كه ی تره ، كاك عیم���اد به ه���ه ردو باڵه ك���ه نه بێت ناتوانێت به ئاسمانی نه مری و به ئاسمانی ده ستكه وتی سیاسی و مێژویدا بفڕێت... قه واره ی كوردیش به بێ ئه و هاوسه نگیه سات به سات له مه رگێكی حه تمی مادی و مه عن���ه وی نزیكئه بێته وه .. بۆ هێنانه دی ئه و هاوس���ه نگیه با جێگری س���ه رۆكی به دروس���تكردنی فه رمانبدات حكومه ت ده زگایه ك���ی حكومی ب���ۆ ته به نیكردنی هه مو ئه و داهێنانانه ی كه ئێس���تا الیه ك

نیه بایه خیان پێ بدات.

مه شخه ڵ كه وڵۆسیMashxal.kurd@gmail.com

په‌روازو‌باڵێكی‌تر‌بۆ‌فڕینی‌‌جێگری‌‌سه‌رۆكی‌‌حكومه‌ت

ده ستور نه بێ باشتره،

ئه گه ر نه بێته مایه ی ئارامی و

خۆشگوزه رانی بۆ خه ڵك

ڕاسته پشتیوانی په رواز ئه ركی

حكومه ته ، به اڵم پشتیوانی له گه نجه

داهێنه ره كانی تریش، له مرۆڤه

گه وره كانی تریش به هه مانشێوه

ئه ركی حكومه ته

15 (381( سێشه ممه 2013/6/11 تەندروستی

په یمانی كۆمه اڵیه تی و سوێندی پزیشكی

یه كێك له و دو فه یله س���وفه ی كه له سه ر په یمان���ی كۆمه اڵیه تی قس���ه و باس���یان ك���ردوه ، تۆماس هۆب���زو جۆن لۆك بون، ئه گه رچی ئه م دو فه یله سوفه له دو زه مه نی جیاوازدا ژیاون، به اڵم هه ردوكیان له سه ر ئه وه هاوڕان ك���ه بۆ ئه وه ی كۆمه ڵگا له و فه وزایه ی كه دروس���ت ده بێت به دوربێت، كۆمه اڵیه ت���ی په یمانێك���ی پێویس���ته

له نێوانیاندا هه بێت.ئه م په یمان���ه كۆمه اڵیه تی���ه وا له تاك ده كات له و ئه نانیه ت و خۆویستیه ی كه بۆ به ده ستهێنانی مافه كانی خۆی له كۆمه ڵگادا هه یه ت���ی ده س���تبه ردار بێت، ه���ه وڵ بۆ پاراس���تنی به رژه وه ندییه كان���ی كۆمه ڵگا بدات، له و چوارچێوه یه شدا ده ستبه رداری هه ندێ���ك له ماف���ه بنه ره تیه كان���ی خۆی ده بێ���ت، ئ���ه وه ش واده كات س���ه روه ری به رێوه بردن���ی ده س���ه اڵتی ببه خش���ێته

كۆمه ڵگا.به پێی ئ���ه و په یمان���ه ، كۆمه ڵگاو تاك میساقێكی شه ره فی نه نوسراو له نێوانیاندا ده بێت، به پێی ئه و میس���اقه ش ده توانن

پارێزگاری له سنوره كانی یه كتر بكه ن.هه ر ئه م په یمانه كۆمه اڵیه تیه یه ده بێته هۆی دامه زراندنی ده وڵه تی دامه زراوه یی و سیاس���یه كان، كۆمه ڵ���گا درێژك���راوه ی ئ���ه م په یمانه كۆمه اڵتیه ش له ناو یاس���او شه ریعه تی دینیش���دا ره نگدانه وه ی هه یه ، له ناو كۆمه ڵگاشدا به شێوازێكی پراكتیكی

تائێستا هه ستی پێده كرێت.ئه گه ر بێینه س���ه ر سوێندی پزیشكی ، كه جۆرێكه له و په یمانه كۆمه اڵیه تیه ی كه بروانامه ی وه رگرتنی له كاتی پزیشكه كان پزیشكیاندا ده یخۆن به رانبه ر به كۆمه ڵگا، ب���ه اڵم ئ���ه م ج���ۆره په یمان���ه هێنده ی په یمانێك���ی وت���راوو ئه خالقی���ه ، هێنده په یمانێك نیه لێپرس���ینه وه ی له سه ربێت،

چونكه بنه مایه كی كرداری و ئه خالقیه .س���وێندی ده رچوانی كۆلیژی پزیشكی به م جۆره یه : " س���وێند به خوای گه وره ، به خاكی كوردستان، به خوێنی شه هیدان، به گش���ت پیرۆزییه كان، ئه مه كداری گشت ئه و كه س���انه بم كه فێری ئه م پیش���ه یان كردوم، له گه ڵ نه خۆش���ه كاندا دڵۆڤانبم، به رژه وه ندیانم بوێت، نهێنیه كانیان بپارێزم، هیچ ده رمانێك به مه به س���تی زیانگه یاندن هاوكاره كانم له گ���ه ڵ ك���ه س! نه ده م���ه هه ڵس���وكه وتم باش بێ���ت، له خۆبورده بم بۆ به دیهێنانی ئاواتی گه له كه م! به رانبه ر به خواو گه له كه م به رپرس���یارم له وه ی كه

ده یڵێم!"به هه مانش���ێوه یش به ش���ی پزیش���كی په یمانگاكانیش سوێندی له و جۆره ده خۆن به وه ش ده بێته په یمانێكی كۆمه اڵیه تی كه

پێویسته په یوه ستبن پێوه ی .ئه گه ر س���ه یری ئه م س���وێنده بكه ین، به هه م���و س���وێندخواردن له س���ه ره تادا پیرۆزیه كی دین���ی و نه ته وایه تی گه وره یی ده به خشێته ئه و پیش���ه یه . به اڵم ئه وه ی وش���ه یه كه )نه خۆش و چه ند گرنگ���ه كه به رژه وه ندییه كانی ( وشه ی )به رژه وه ندی ( وش���ه یه كه هێنده ی ئاماژه ی���ه بۆ الیه نی به رانبه ر كه نه خۆش���ه ، هێند ئاماژه نیه ب���ۆ خودی دكتۆره كه ، بۆی���ه زۆرجار له و پێناوه دا پێیویسته پزیشك هه ندێك له مافه بنه ره تیه كانی خۆی وه البنێت، بۆ ئه وه ی بتوانێت پارێزگاری له ته ندروس���تی كه سی نه خۆش ب���كات، به اڵم به داخ���ه وه له ناو خودی و به رژه وه ندی له پزیشكاندا زۆرێك

كه سیی پێش به رژه وه ندی نه خۆشه .دوس���ه ره و چه كێكی زیان( )ده رمان و جی���اواز ش���ێوازی ب���ه دو ده توانێ���ت به كاربهێنرێ���ت، ب���ه اڵم به داخه وه زۆرێك له دكتۆره كان به هۆی نه توانینی دیاریكردنی جۆری نه خۆشیه وه ده رمانی هه ڵه ده ده ن به نه خۆش���ه كانیان، ئه وه ش له كوردستان بینیمان قوربانیه كانی ده رزی ئاڤاس���تین خراپی ده رمانی به كارهێنانی نمونه یه كی دكت���ۆرو نه ش���اره زایی ده رمانس���ازانه و

قاچخچیه كانی ده رمانه .)له خۆبورده ی و گ���ه ل( ئه وه ی جێگای داخه تائێس���تا له ناو چینی پزیش���كاندا بونی هه ی���ه ، دوای وه رگرتنی بڕوانامه ی پزیش���كی ، ئیدی ئ���ه و مرۆڤان���ه ده بنه پزیش���ك ئه و كه سانه ی پێشتر نین، بۆیه گه لیش ناتوانێت چاوه ڕوانی له خۆبوردنی ئه م مرۆڤانه بێت، چونكه هێنده ی خه می پ���اره و ده وڵه مه ندبونیان���ه هێنده خه می

پیشه كه یان نیه .ئه گه ر به پێی ئه و په یمانه كۆمه اڵیه تی و س���وێنده بێت، ئ���ه وا توێژی پزیش���كان له ب���ه رده م لێپرس���ینه وه یه كی گ���ه وره ی یاسایی و ئه خالقی پیشه یدان، به اڵم ئه وه ی حوكمی ئه م دادگاییه ده كات ویژدانی ئه و

دكتۆرانه یه كه ویژدانێكی بیماریان نیه !میدیاكاری ته ندروستی

له عێراق 7 ملیۆن و پێنجسه د هه زار جگه ره كێش هه یه ئا: كورده عه بدولكه ریم

به پێی ئاماری رێكخراوی ته ندروستی جیهانی سااڵنه نزیكه ی 6 ملیۆن كه س به هۆی جگه ره كێشانه وه گیانله ده ست

ده ده ن، هه روه ها 600 هه زار كه س به هۆی دوكه ڵی جگه ره وه گیانله ده ستده ده ن.

رێكخراوی ته ندروستی جیهانی رونیكرده وه جگه ره و به رهه مه كانی توتن هۆكاری

چه ندین نه خۆشین وه ك نه خۆشییه كانی دڵ و بۆرێكانی دڵ و په ستانی خوێن و

جه ڵده ی مێشك و نه خۆشی شێرپه نجه ی سییه كان و چه ندین نه خۆشی درێژخایه نی

ترسناكی تر كه سااڵنه خه ڵكی به هۆیانه وه گیانله ده ست ده ده ن.

ئام����اری به پێ����ی ت����ره وه له الیه ك����ی رێكخراوی ژیانی ته ندروس����تی و به هاوكاری به ڕێوه به رایه تی پاراس����تنی ته ندروس����تی هه ولێ����ر كه بۆ هه ڵمه تی به ره نگاربونه وه ی جگه ره كێش����ان بۆ م����اوه ی ده رۆژ له رۆژی ئه نجامدراوه جگه ره نه كێش����انه وه جیهانی ئاماژه به وه ده كه ن له عێراق زیاتر له حه وت ملی����ۆن پێنجس����ه د هه زارك����ه س جگه ره كوردستانی له هه رێمی هه روه ها ده كێشن، س����ااڵنه نزیكه ی 20 ملیۆن دۆالر به هۆیه وه ژیان ریكخراوی س����ه رۆكی ده سوتێنرێت. قاس����م عه زیز به ئاوێن����ه ی راگه یاند رێژه ی

جگه ره كێشان له هه رێم به م شێوه یه یه :-

43%ی ته مه نه كان����ی 15 بۆ 25 جگه ره كێشن

32% یان له خودی پزیشكه كانن18% یان ئافره تانن

3%یان زانایانی ئاینین36%ی الوان نێرگه له ده كێشن

سه رۆكی رێكخراوه كه قاسم عه زیز باسی ل����ه وه كرد به پێ����ی بڕگه ی 31 له یاس����ای له په رله مانی كوردس����تان جگه ره كێش����ان ك����ه له س����اڵی 2007 ده رچ����وه ده بێ����ت له شوێنه گشتێكان قه ده غه جگه ره كێشان بێت و ده بو ئ����ه م بڕیاره له 31 /5/ 2008 كاری پێبكرایه به اڵم تائێستا ئه م نه چۆته

بواری جێبه جێكردنه وه .

به ه����ۆی نه خۆش����ییه كانی دڵ س����ااڵنه نزیك����ه ی 17 ملیۆن كه س گیانله ده س����ت

ده ده نزۆرینه ی واڵت����ان كاریگه ریه خراپه كانی نه خۆش����ییه كانی دڵ ده زانن، به اڵم تاوه كو ئێس����تا رێگه یه كی تایب����ه ت دانه نراوه بۆ روبه روبون����ه وه ی نه خۆش����ییه كه . به بڕوای ئاشنابون پێویسته بواره كه ش����اره زایانی خوێندنه وه له قۆناغه كانی نه خۆشیانه به و له س����ه ر زیاتر زانی����اری ده س����تپێبكات و لێی����ان خۆپاراس����تن نه خۆش����ییه كان و

بخوێنرێت.پێویسته هه ركه س����ێك ئه وه بزانێت كه ئه م نه خۆش����ییه پێویس����تی ب����ه دو قۆناغ هه ی����ه یه كه می����ان ئه وه ی����ه چ����ۆن خۆت له نه خۆشییه كانی دڵ و جه ڵده ده پارێزیت، به تایبه ت����ی ئه گه ر نه خۆش����ی په س����تانی خوێن و شه كره هه بێت. هه روه ها له قۆناغی دوه م پێویس����ته رێگری بكرێت له زیادبونی حاڵه ت����ی نه خۆش����ییه كه و رودانی جه ڵده و

دوباره بونه وه ی .له رێگه ی ئه و به ڵگه نامانه ی كه رێكخراوه نێوده وڵه تێ����كان باڵویانكردۆت����ه وه ی����ه ك له س����ه ر س����ێی مردن له جیهان����دا به هۆی ئه م نه خۆش����ییه كانی دڵ و جه ڵته وه ی����ه . رێژه یه نزیك����ه ی 17 ملیۆن كه س ده كات. ئ����ه م ژماره ی����ه هه ش����ت ئه وه ن����ده ی ئه و كه س����انه یه ك����ه به هۆی نه خۆش����ی ئایدز گیانله ده س����ت ده ده ن و دوان����زه ئه وه نده ی ئه و رێژه یه یه كه به هۆی روداوی هاتوچۆوه له كاتێكدایه ئه م����ه گیانله ده س����تده ده ن. نزیكه ی بیست ملیۆن كه س له پێشتر توشی جه ڵده بون و له ئیس����تادا له نه خۆشخانه كان چاره س����ه ر وه رده گرن. پس����پۆڕانی بواری نه خۆش����ییه كانی دڵ ئام����اژه به وه ده كه ن ه����ۆكاری ئ����ه م نه خۆش����یانه ده گه ڕێته وه بۆ چون����ه ته م����ه ن و گۆڕانكارێكانی ژیان له ج����ۆری خواردنی س����وێرو چ����ه وری وی قه ڵه ویی و وه رزش و نه كردن����ی ش����یرنی و جگه ره كێش����ان و كه میی جوڵ����ه . هه روه ها س����ااڵنه یه كێتی ئه ورپا بۆ ه����ه ر واڵتێكی ئه وروپ����ی نزیكه ی 110 ملیۆن یۆرو بۆ ئه و نه خۆشیانه خه رج ده كات كه ده كاته 10%ی

خه رجییه ته ندروستێكانی واڵته كه .

ئاژار دو هه فته جارێك

ئیسماعیل عوسمان ده ینوسێت

ده رونییه و نه خۆش���ییه كی خه مۆك���ی ه���ه ردو ره گه ز توش���ی ده ب���ن به اڵم ره گ���ه زی مێ دو هێنده ی نێر توش���ی ده بێ���ت به گش���تی نزیك���ه ی 15% ی خه ڵك توش���ی ده بێت به پێی نوێترین توێژین���ه وه كان زیاتر ل���ه 350 ملیۆن كه س له جیهاندا به ده ست خه مۆكییه وه به باڵوتری���ن له ئێس���تادا ده ناڵێن���ن و جۆری نه خۆش���ی ده رون���ی داده نرێت له ن���او خه ڵكدا. نه خۆش���ییه كه بریتیه مێش���ك. كیمیایه كانی له گۆڕانكاری���ه هه مو ته مه نه كان توشی ئه م نه خۆشییه ب���ه اڵم له هه رزه كاران���دا رێژه كه ده بن به رزتر ده بێته وه . له ره گه زی نێردا 8% و له مێدا نزیكه ی 16%. هه روه ها له منداڵدا نزیكه ی 3%ه . هه روه ها به گشتی 15% ی ئه و كه سانه ی توش���ی خه مۆكی ده بن

هه وڵی خۆكوشتن ده ده ن.

دی���ار هۆكاره ك���ه ی به ته واوه ت���ی نیی���ه به اڵم به گش���تی چه ند هۆكارێك یارمه تیده رن بۆ ده ركه وتنی نیش���انه ی

نه خۆشییه كه له وانه :• بونی ئه م حاڵه ت���ه له خێزانه كه دا واتا مێژوی نه خۆش���ییه كه له ناو كه سه

نزیكه كانی توشبۆكه .• له ده ستدانی كه سێكی نزیك، برا، خوش���ك، دایك و باوك، خۆشه ویست،

یان هه ركه سێكی ئازیز.• جیابونه وه یان ته اڵقدان.

• بونی كێش���ه و ئ���اژاوه ی خێزانی به رده وام.

• خراپ هه ڵس���وكه وتكردن له كاتی منداڵی .

• س���ه رنه كه وتن له بواره كانی ژیان و شكس���تی به رده وام له چه ند قۆناغێكی

ژیان.• هۆكاره بایه لۆجێكان وه ك كه میی

رژێنه ده ره قێكان.• ب���اری ته ندروس���تی . ب���ۆ نمونه توش���بون به نه خۆشی درێژخایه ن وه ك دڵ و نه خۆش���ییه كانی ش���ێرپه نجه و

شه كره و كۆئه ندامی هه ناسه .• نه بون���ی و باری دارای���ی خێزان و

نزمیی ئاستی بژێوی ژیان.

نیش���انه كانی به دڵنیایی���ه وه له كه س���ێكه وه بۆ یه كێكی تر ده گۆڕێت به پێی به كارهێنانی ده رمان و كه سایه تی به اڵم نه خۆشییه كه . چڕیی توشبۆكه و

به گشتی نیشانه كانی بریتین له :• هه ستكردن به دڵته نگی و هه ستكردن

به بۆشایی له ژیان.به ئیش���وكاره كانی گوێن���ه دان •رۆژان���ه و تێكه ڵنه ب���ون له گه ڵ خه ڵك و پشتگوێخس���تنی ئاره زۆكان و گوێنه دان

به خودی خۆ.• هه ستكردن به ماندوێتی به رده وام و

نه مانی وزه .• دره نگ بڕیاردان له هه رئیشێك كه

بیه وێت ئه نجامیبدات.• نه مان���ی ئاره زوی خ���واردن، یان

به پێچه وانه وه ئاره زوی زۆر خواردن.• تێكچون���ی خه و یان زۆربونی خه و

یان كه مخه وی .• هه ندێ نیش���انه ی جه سته یی وه ك ئازار له سه رو سك و هه رشوێنێكی تری

جه سته .• نه مانی ئاره زوی سێكسی .

• هه ندێجار به كارهێنانی خواردنه وه كحولێ���كان و م���ادده هۆش���به ره كان و هه ندێ ده رمانی تر كه رۆڵی هۆش���به ر

ده بینن.• هه وڵی خۆكوشتن و توندوتیژی .

زۆرینه ی نیشانه كان نێوان هه رزه كارو ئه مانه ی هاوش���ێوه ن. زۆركات منداڵ خ���واره وه چه ن���د نیش���انه یه كی ترن

له منداڵدا ده رده كه ون:• زیادنه بون���ی كێ���ش، دڵه ڕاوكی ، فره جوڵه یی ، وڕكگرت���ن، توڕه ب���ون، نه چونه خوێندنگا، ره فتاری پێش���ینه واتا گه ڕانه وه بۆ ته مه نێكی پێشتر واتا هه ڵس���وكه وت كه متر له ته مه نی خۆی ده كات و بۆ سه رنجراكێشانی ده وروبه ری

وه ك)خۆته ڕكردن و خۆپیسكردن(.

ژنان دو هێنده ی پیاوان توشی خه مۆكی ده بن

‌‌هۆكاری‌‌نه‌خۆشییه‌كه‌

‌‌نیشانه‌كانی‌‌له‌هه‌رزه‌كاردا:

‌نیشانه‌كان‌له‌منداڵدا:

مامۆستا نابێت ترسنۆك و

ناهۆشیاربێت مه ریوان سه الح حیلمی

گرنگتری����ن ئه رك����ی مامۆس����تا بریتیه له مافه كانی ، ش����اره زابون له هۆشیاری و ده س����ه اڵتی كوردی له دوای راپه ڕینه وه تاوه كو ئێستا وه ها ته ماشای مامۆستاو فه رمانبه ران����ی كردوه كه ش����تێك هه یه ده بێ����ت جێبه جێی فه رمان����ه و ن����اوی بكات وه ك����و جۆرێك له كۆیل����ه چونكه مانگانه بڕێك پ����اره وه رده گرێت، ئیتر راس����تبونه وه و قسه له سه ركردن و نه خێر ش����تێكه ده بێت����ه هه ڕه ش����ه ی مادی و مه عنه وی ، له راس����تیدا ئه وه ی پێویسته مامۆس����تا له مافه كانی هۆشیاربكاته وه و له ده سه اڵت مافه كانی داوای هاوكاتیش بكات بریتیه له رێكخراوه كان و ده زگاكانی یه كێت����ی به داخ����ه وه راگه یان����دن، مامۆس����تایانی كوردس����تان له وه ت����ه ی ئۆپۆزس����یۆن چۆته ناویه وه ، لیس����تی ده س����ه اڵت هه وڵده دات ئ����ه م رێكخراوه به قوڕا به رێت بۆ ئه وه ی وای پیشانبدات ئه وه مامۆس����تایانی ئۆپۆزسیۆنه له ناو رێكخراوه كه دان و ئێمه به بێ ئه وان زیاتر له هه ڵبژاردنه كانی پێده كرێت و ش����تمان داهات����ودا ده نگمان پێب����ده ن، به مه ش زیات����ر ده یانه وێت ئۆپۆزس����یۆن نابوت بكه ن، له الیه كی تریش����ه وه مامۆستایان بۆ خۆشیان كه مته رخه من و به شێكیشیان ناهۆش����یارو ترس����نۆكن، ئه گ����ه ر وانیه زۆر ناڕه زاییه ك����ی س����ااڵنه بۆچ����ی له دانانی چاودێری هۆڵه كانی ده بینرێت نیه كه سێك گشتییه كان، تاقیكردنه وه س����كااڵی ئه وه بكات و ئه م ناڕه زایه تیه بگه یه نێته ش����وێنی مه به ست و بپرسێت ئه وه بۆچی بۆ ئه و ش����وێنانه ی پاره یان تێدایه واس����یته ی ب����ۆ ده كرێت، كه چی ئه و ش����وێنانه ی كه پاره ی����ان تێدا نیه خه ڵك هه وڵی خۆدورخستنه وه ده دات، په روه رده كانی����ش هه تاك����و به گوش����ار ئێخه یان نه گریت زۆر له وه كه مته رخه مترن به دوای هۆكاری ش����تدا ب����ڕۆن و خۆیان به كورتی بك����ه ن، گرفت چاره س����ه ری كورس����ی خۆیان له قناكه ن له به رخاتری مامۆس����تایان، با له باسی پاره گه ڕێین و بێینه س����ه ر گرفتێكی تر: له سه ره تای مانگی )6ی 2013( وه زاره تی په روه رده جگه له 5نمره ی بڕیار 10 نمره ی تری دا به و خوێندكارانه ی له پۆله كانی 10 و 11 ی ئاماده یی پێویستیان پێیه تی ، ئه وه ی نائاس����اییه له م بڕیاره دا ئه وه یه كه ئه م خوێن����دكاره به ئاس����تێكی نزمه وه دێته پۆلی 12و له به كالۆریاشدا كه ده رناچێت و مامۆس����تاكه ی ئ����ه وا ناهێنێت نم����ره س����زا ده درێت، ئه گه ر پێشتر مامۆستا هۆشیاری ئه وه ی تێدابوایه كه ده رنه چون له خول����ی یه كه م����دا نه م����او خوێندكار ده توانێت هه مو وانه كان له خولی دوه مدا ئه نجامبداته وه ، س����ه ره ڕای سیس����تمی په ڕینه وه ، ئاخر جاریش به چوار وانه وه داخڵبكرێت، ك����ه ئه مانه هه موی ده بنه گرف����ت بۆ پۆل����ی 12و پیاوه تیه كه بۆ وه زاره تی پ����ه روه رده و پیاوخراپیه كه ش بۆ مامۆس����تایان ده گه ڕێته وه ، ئافه رین وه زاره تی په روه رده ده ستتان خۆشبێت ئێوه یه ك كه به دوای ه����ۆكاری بۆچیدا ناگه ڕێ����ن حه قتان����ه به كه یف����ی خۆتان بڕی����اری جۆراوجۆر ده ربكه ن ئه گه ر زۆر ناوه ختی����ش بێت، خۆ ئ����ه وه ریكالمی له والوه هه ڵبژاردنی����ش پێش����ی هاتنه بوه س����تێ كه ئاماده ن هه موشتێ بكه ن له پێناوی����دا، له كۆتایدا با ره خنه یه كیش له پ����ه روه رده ی س����لێمانی بگرین: پار خوێندكاری هان����ده دا له گه رمای هاویندا بێن له گ����ه ڵ مامۆس����تای وه رزش یاری بك����ه ن ئه مس����اڵیش گ����ه ڕی ئااڵندۆته له هاویندا ئ����ه وه ی ب����ۆ فه رمانب����ه ران رۆژگارێ����ك پێب����كات، پاس����ه وانییان بو فه رمانب����ه ران س����ه دوپه نجا دیناری سویس����رییان وه رده گ����رت كه س خۆی نه ده ك����رد به خاوه نیان و ئیت����ر قۆناغی فائی����زش ده س����تیپێكرد، دواتر هه وڵی ناردنیان بۆ وه زاره ته كانی ترو ناو دیوانی په روه رده له سه ر ده س����تی )م. جه بار حه مه ئه حمه د( ده ستیپێكرد، ئێستاش نۆره ی پاسه وانیكردنه ، له كۆتاییدا ده ڵێم هه ركه سێك ئێخه ی س����ه ره وه ی نه گرت له پێن����اوی خ����واره وه دا، به پێچه وانه وه ئێخه ی خواره وه ی گرت بۆ ش����اردنه وه یان پینه كردن یان رازیكردنی سه ره وه ، ئه وا كه سێكه تا سه ر ئێسقان ترسنۆك و فاش����یله ، مێژوش له ناشیرینترن خانه دا

ناوی تۆمار ده كات.

هه رجاره و که سێک ده ینوسێت

ته‌خته سپیخوێندن(381( سێشه ممه 162013/6/11 xwenden.awene@gmail.com

ئا: ئاراس

له یه كه م تاقیكردنه وه ی دا نیشتمانیدا كه بابه تی زانسته كان بو ، له ناحیه ی خه له كانی سه ر به په روه رده ی دوكان، دوای ئه وه ی به ڕێوه به ری په روه رده ی دوكان سه ردانی قوتابخانه ی )ئاسوده (

ی بنه ڕه تی ده كات و به سه ریانده كاته وه ، دواتر خوێندكارێك ده كرێته ده ره وه و

بڕیاری بێبه شكردنی له سه رجه م تاقیكردنه وه كانی ئه مساڵ ده درێت، به ڕێوه به ری په روه رده ئاماژه به وه ده كات كه ئه و خوێندكاره داوای

هاوكاری له قوتابیه كان كردوه ، خوێندكاره كه ش ره تیده كاته وه كاری وایكردبێت، مامۆستای چاودێری ئه و

كه رته ش پاڵپشتی وته ی خوێندكاره كه ده كات و وته ی به ڕێوه به ری په روه رده ی

دوكان به ناڕاست ده زانێت.

رۆژی یه ك���ه م 2013/6/2 رۆژی پۆله كانی كۆتای���ی تاقیكردنه وه كان���ی نۆو دوازده ب���و، تاقیكردنه وه بۆ پۆلی نۆیه م له و به رواره دا بابه تی زانس���ته كان ب���وه و تاری���ق عه زیز ته مه ن 18 س���اڵ ئه و خه ل���ه كان و، ناحیه ی دانیش���توی خوێندكاره ی خوێندنگای )بروس���ك(ی ئێوارانه له پۆلی نۆیه م كه بێبه ش���كراوه له به ش���داری تاقیكردنه وه كانی ئه مساڵ و به )گزی ( بۆی ئه ژماركراوه ، له باری ئه و كاره ی به ڕێوه به ری په روه رده بۆ ئاوێنه ده ڵێت: له یه ك���ه م رۆژی تاقیكردنه وه دا بوین به رپرس���انی په روه رده ، مامۆستا )ئاسوده ( ئاماده یی سه ردانی سه ردار، ی بنه ڕه ت���ی ك���ردو م���ن كه مێك خوار دانیش���تبوم، به ڕێوه ب���ه ری په روه رده ی دوكان ه���ات و نزیكمبویه وه و وتی : رێك دابنیش���ه ئه گه رنا ده تكه م���ه ده ره وه ، منیش ئه وه م پێراگه یاند كه ئاخر هیچم نه ك���ردوه ، دواتر بانگی پۆلیس���ی كردو ئه وه شی به من وت كه ده بێت )سجن(ت هۆڵه كه به ڕێوه به ری به هه رحاڵ بكه م و،

ره وانه ی ده ره وه ی كردم. له ب���اره ی ئ���ه وه ی وه ك به ڕێوه به ری پ���ه روه رده ی دوكان ئاماژه ی بۆ ده كات پرس���یاری داوای خوێن���دكاره ئ���ه و له هاوڕێكان���ی كردبێت و ك���ه ش و هه وای ش���اخه وان تێكدابێ���ت، هۆڵه ك���ه ی

سواره ئه حمه د پس���پۆڕی كۆمه اڵیه تی ، مامۆس���تای چاودێ���ری ئ���ه و كه رته ی خوێندكاره ك���ه ی تێ���دا بوه ب���ۆ ئاوێنه ده ڵێ���ت: له كاتی س���ه ردانی مامۆس���تا قه زای په روه رده ی به ڕێوه به ری سه ردار دوكان، ب���ۆ قوتابخانه كه م���ان هه ندێك وێنه ی���ان گرت���وه ب���ۆ په یجه كه ی���ان و دوات���ر دایبه زێنن، به هی���چ جۆرێك ئه و خوێن���دكاره ئه و كاران���ه ی نه كردوه كه باسی لێوه ده كات و سه رجه می وته كانی به ڕێوه به ری په روه رده ی دوكان ناراستن، ته نها ئ���ه و خوێندكاره ئاوڕێكیدایه وه بۆ ئه وه ی له كاتی وێنه گرتنه كه دا ده ربچێت و هیچی تر، باش���ه كێ باوه ڕ به وه ده كات ك���ه پێنج مامۆس���تا به س���ه ر س���ه ری ئه ویش رابوه س���تن و خوێندكارێك���ه وه داوای پرسیار له هاوڕێكانی بكات؟، شتی وا چۆن ده بێ���ت، به ڕێوه به ری هۆڵه كه و جێگره كه ش���ی نازانن و باس���ی ئه وه یان ك���ردوه كه نازانن بۆچی ئه و خوێندكاره

كراوه ته ده ره وه . مامۆس���تا س���ه ردار حه مه ره ش���ید، به ڕێوه به ری پ���ه روه رده ی قه زای دوكان له وباره ی���ه وه له لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێنه وتی : ئه و خوێندكاره پشێوی ناوه ته وه قۆپیكردن���ی هه وڵ���ی له هۆڵه ك���ه دا، پرس���یاره كانی وه اڵم���ی داوای ده داو یه كه مجار ده كرد، تر له خوێندكاره كانی بینیم ده جوڵێت به و شێوه نزیكبومه وه لێ���ی تاك���و به خۆداچونه وه یه ك بكات، ب���ه و ش���تانه نه ئ���ه داو ب���ه اڵم گوێی پێمراگه یان���د كه بێده نگب���ه چۆن به و جۆره یت، خوێندكاره كه وتی مامۆس���تا هیچ���م نه ك���ردوه ته نها یه ك پرس���یار نه بێ���ت، منی���ش ئه وه م باس���كرد بۆی چۆن ده بێت له هۆڵی تاقیكردنه وه داوای

پرسیار بكه یت. نه جمه دین عه لی ، به ڕێوه به ری گشتی په روه رده ی پارێزگای سلێمانی له باره ی ئ���ه و گرفته وه ب���ۆ ئاوێن���ه رایگه یاند" هه رخوێندكارێ���ك قۆپیه كه ی پێبگیرێت ئ���ه وكات به )گزی ( بۆی ئه ژمارده كرێت، له الیه ك���ی تره وه )گ���زی (ی بۆ ئه ژمار له كاتێكدا پش���ێوی دروس���ت ده كرێت بكات و ئه و مامۆس���تایانه ی له هۆڵه كه دا ئام���اده ن ش���ایه تی ئ���ه وه ب���ده ن كه به و ش���ێوه بوه ، ئ���ه وكات بڕیاری ئه و كاره كه بون له هۆڵه كه دا مامۆستایانه ی

یه كالیده كاته وه چۆن بوه ". ئه و خوێندكاره ئاماژه ی به وه شكرد" مامۆس���تا س���ه ردار هه مو وانه كانی بۆ كردم به )س���فر(، له پش���ته وه كامێرا هاتبو وێنه یان ده گرت و الیه كم كرده وه و سه یرێكم كرد، ته نانه ت شتێكم پێنه بوه كه یارمه ت���ی ده ربێت ب���ۆ قۆپیكردن، منیش له دادگا س���كااڵی یاسایم له سه ر تۆمارك���ردوه بزانم چ���ی ده بێت و هه مو

رێگاكان ده گرمه به ر. مامۆس���تای چاودێری ئ���ه و كه رته ی خوێندكاره كه ی لێبوه باسی له وه كرد"كه دوات���ر به ڕێوه ب���ه ری پ���ه روه رده وتی به خوێندكاره كه كه تۆ قسه ت به من وتوه ، به اڵم من وه ك مامۆس���تایه كی چاودێرو ش���ایه تحاڵ ئه وه پشتراستده كه مه وه كه ئ���ه و خوێندكاره هیچ قس���ه ی به رامبه ر مامۆستا سه ردار نه كردوه ، هه تا ئه وه ش به خوێن���دكاره راگه یان���د كه )س���جن(

ت ده كه م تاك���و تاقیكردنه وه كان ته واو ده بێ���ت، له پاش���ان له س���ه ر وه ره قه ی تاقیكردنه وه كه نوس���ی ئه و خوێندكاره

قۆپیكردوه )گزی (ی كردوه و دواتر دای به ده س���تی منه وه ، بۆیه به به ڕێوه به ری پ���ه روه رده م راگه یاند بۆ ئه و خوێندكاره به ناحه ق كراوه ته ده ره وه ، به ئێمه ش���ی راگه یان���د ك���ه س حه قی به س���ه ر ئه و مه س���ه له وه نه بێت بۆخ���ۆم كردومه ته

ده ره وه ".دوكان پ���ه روه رده ی به ڕێوه ب���ه ری هێمای بۆ ئه وه ش���كرد"هه ر به پێی یاسا دوازده (دان و )ن���ۆ- له پۆلی ئه وان���ه ی هه وڵی قۆپی یان پش���ێوی نانه وه بده ن له تاقیكردن���ه وه كان، ده كرێ���ن بێبه ش بۆیه به پێی ئه و یاسایه ئه و خوێندكاره چاودێره كه شی مامۆستای بێبه شكراوه ، كه مته رخه م بوه بۆیه ئ���ه و خوێندكاره

ئه وای كردوه ".ئام���اژه ی عه ل���ی نه جمه دی���ن سكااڵیه ك هیچ به وه شكرد"تائێس���تاش نه كراوه له الیه ن ئه و خوێندكاره وه ئه گه ر س���كااڵیه كی هه بێت، ئێمه ش لیژنه یه ك پێكده هێنین و دوات���ر بڕیار ده درێت كه

چۆن بوه و چی بكرێت".

کچی پارله مانتارێك به پێی رێنماییه كان له دوای 88 كه سه وه یه و به نوسراوی په روه رده ی سلێمانی داده مه زرێت

خوێندكارێك: به ڕێوه به ری په روه رده ی دوکان له خوێندن بێبه شی کردمبه‌ڕێوه‌به‌ری‌په‌روه‌رده‌:‌قسه‌و‌جوڵه‌و‌قۆپی‌کرد‌‌

ئا: ئاراس عوسمان

زۆرێك له ده رچوی زانكۆو په یمانگاكانی هه رێمی كوردستان

چاره نوسێكی نادیاریان هه یه ، به رامبه ر دامه زراندن و جیاواز له وانه ی له الیه ن حزبه كانه وه ژێر به ژێر دامه زراندنیان

بۆ ده كرێت، له و چوارچێوه یه دا منداڵی پارله مانتارێكی كوردستان

كه بیست هه زار كه س ده نگیداوه بۆ كردنه ئه ندام په رله مانی و به رگریكردن لێیان، به اڵم 88كه س له پێشیه وه یه تی

له به شی ئاماری سلێمانی و سه رباری ئه وه ئێستا دامه زراندنی بۆ كراوه ...

به پێ���ی نوس���راوێک ک���ه کۆپیه کی ده ست ئاوێنه که وتوه کچی ئه ندامێکی په رله مانی کوردستان به ده ر له ڕێنماییه پ���ه روه رده سیس���تمی یاس���ییه کانی دامه زراوه ، له س���ه ر نوسراوه كه و واژوی كه مال ن���وری به ڕێوه به ری په روه رده ی س���لێمانی رۆژئ���اوا كراوه ، مامۆس���تا كه مال نوری س���ه باره ت به و نوسراوه ی ك���ه كردویه تی و واژوی له س���ه ركردوه له لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن���ه وتی : هیچ ئ���اگاداری نوس���راوێكی له و ش���ێوه یه نیم، بۆم���ان نیه ك���ه س دابمه زرێنین به ڵكو دامه زراندن له رێگه ی ئه نجومه نی ئ���ه وه ی ئێمه ، ن���ه ك وه زیرانه وه ی���ه باس���ده كرێت ك���ه كارمانكردبێ���ت بۆ دامه زراندن���ی كه س���ێكی له و ش���ێوه باوه ڕناك���ه م كارێك���ی وامانكردبێ���ت، هیچ ناتوانین رێنماییه كان له ده ره وه ی

كه سێك دابمه زرێنین، ئه و به ڕێزه ی ئێوه باسی ده كه ن بۆخۆم هه ر ناشیناسم.

س���ه ردار ره ش���ید محه مه د ئه ندامی لیستی له سه ر كوردس���تان پارله مانی یه كێتی له و باره ی���ه وه كه له ده ره وه ی رێنماییه كانی دامه زراندن )بژار سه ردار ره ش���ید محه مه د( دام���ه زراوه تایبه ت رایگه یان���د" منداڵه كه ی ئاوێن���ه ب���ۆ من ك���ه ده رچوی )فاكه ڵتی زانس���ته مرۆڤایه تی���ه كان(ه و پێویس���تیان پێی

بوه و دوای ئه وه ی فۆرمی پڕكردۆته وه و له مانگی س���ێدا دامه زراوه ، نه ك ئێستا دامه زراندنی بۆ بكرێت، ئێستا له ده وامدا نیه و تاكو ساڵی نوێی خوێندن و ئه وكات

ده ستبه كار ده بێت. مه حمود عوس���مان، سه رۆكی بااڵی له باره ی سلێمانی ئاماری دامه زراندن و )فاكه ڵتی ده رچوه ی ئه و دامه زراندنی زانسته مرۆڤایه تیه كان(ه وه له لێدوانێكی تایب���ه ت به ئاوێن���ه ی رایگه یاند" ئه و

كه س���ه ی به ن���اوی )ب���ژار س���ه ردار ره ش���ید محه مه د( ده رچوی 2012 یه و له به رئه وه ی بۆ مونافه س���ه و نایه ته وه ده رچ���وی 2012 دانامه زرێ���ت، بۆیه دڵنیاتانده كه م���ه وه كه ئه و ناوه له الی

ئێمه وه دانه مه زراوه ".به رپرس���ی ئاماری سلێمانی جه ختی له وه كرده وه كه " له ئێستادا به پێی ئه و ناوانه ی له به رده ستمانه ئه و كه سه )بژار سه ردار ره ش���ید محه مه د( 88 كه سی له پێش���ه وه یه بۆ ئ���ه وه ی دابمه زرێت، ده مه وێ���ت ئ���ه وه ش بڵێم ئه و كه س���ه ده رچو به شی )جوگرافیا(یه و داواكاری

دامه زراندن بۆ ئه و به شه نیه ".ئام���اژه ی عوس���مان مه حم���ود

ئاس���مان ئ���ه رزو به وه ش���كرد"ئه گه ر له یه كب���دات له الی ئێم���ه رێگه ناده ین هیچ كه س���ێك پێش ئه ویتر بكه وێت بۆ دامه زراندن، له به رئه وه ئێستا ئه و كه سه دام���ه زراوه هیچ په یوه ن���دی به ئێمه وه نیه و له الی منه وه ناوی نه رۆیشتوه بۆ

دامه زراندن". فه رمان عیزه دین، ئه ندامێكی لیژنه ی له پارله مان���ی خوێن���دن پ���ه روه رده و كوردستان له وباره یه وه بۆ ئاوێنه وتی : ئه و كه سانه ی ده رچوی زانكۆو په یمانگاو ئاماده ییه كانن بۆ دامه زراندنیان ده بێت به پێی ئه و میكانیزمه بێت، كه ئه مساڵ له ئه نجومه نی دام���ه زراوه لیژنه ی���ه ك وه زیران هه ر دامه زراندنێك له ده ره وه ی ئه و رێنماییانه ی ئه و لیژنه یه سه رپێچی

یاساییه .فه رمان عیزه دین جه ختی له وه كرده وه كه " به رگوێم���ان ده كه وێت كه له رانیه و ئ���ه وا سلێمانیش���ی هات���ه س���ه ر كه به رپرسانی حزبی و ره نگه پارله مانتاریش بێ���ن و خزمانی خۆی���ان، زۆر به ناڕه واو دور له یاس���ا داده مه زرێنن و به پاڵپشتی ده س���ه اڵت ئه مانه ده ك���ه ن و ئێمه زۆر نیگه رانین و به دواداچونیشی بۆ ده كه ین، كارێكی ناڕه وایه كه پارله مانتار هه وڵی كه سوكاره كه ی بۆخۆی و ده س���تكه وت بدات به نایاس���ایی ، ئه ندامانی پارله مان نوێنه رو هه ڵبژێردراوی خه ڵكن و ده بێت كار له س���ه ر به رژه وه ندی گشتی بكه ن، بۆیه كاره ساته ئه ندامی پارله مان ئه مه كاری بێت له ده ره وه ی رێنمایی هه وڵی

ده سكه وت بدات به نایاسایی .

چه ند خوێندکارێک له کاتی تاقیکردنه وه کانی ئه مساڵدا فۆتۆ: ئاوێنه

مامۆستای چاودێر: ئه و خوێندکاره

بێتاوان بێبه شکراوه

نوسراوی به ڕێوه به ری په روه رده ی سلێمانی - رۆژئاوا

مه حمود عوسمان: ئه و که سه له الی

ئێمه وه ناوی بۆ دامه زراندن

نه نێردراوه

ئا: سارا قادر

"دوای ئەوەی سی و هەشت کاتژمێر ونکردن )ب( یان لەبەر مزگەوتی گەورە فڕێداو، ئەویش لەبەردەم

دادوەردا باسی لەوەکرد کە بەسێ کەس دەستدرێژیی سێکسییان

کردۆتە سەرو زۆر ئازاریانداوە، )ب( لەدوای ئەو ڕوداوە باری دەرونیی و تەندروستی تێکچوەو، خێزانەکەشی

هەڕەشەی ئەوە دەکەن گەر تاوانباران دەستگیرنەکرێن و به ئاشکرا دادگایی

نەکرێن هەمویان خۆیان دەکوژن".

م���اوەی هەش���ت رۆژە خێزانێک���ی ئاوارە، کە خەڵکی ورمێی کوردستانی رۆژهەاڵتن لەناوجەرگەی شاری سلێمانی الی پارکی ئازادی لەبەردەم رێکخراوی گەش���ەپێدانی مەدەنی���ەت خێمەی���ان هەڵداوەو لەچاوەروانی دەستگیرکردنی ئ���ەو تاوانباران���ەن کە دەس���تدرێژیی سێکسییان کردوەتە سەر کورە تەمەن

سیازدە ساڵەکەیان. کە بەالی ش���ەقامی پارکی ئازادیدا تێدەپەڕی���ت، دیمەنی ئ���ەو دو خێمە شین و په مه ییە سەرنجتڕادەکێشێت کە لەزۆربەی الکانیدا بەقەڵەمی ڕەش لێی نوسراوە کوا ئازادی کوا مافی مرۆڤ؟ لێ���رە ناڕۆین ت���ا مافمان نەس���ێنن و تاوانباران بەس���زای خۆیان نەگەیەنن. ئەم خێزانە پێنج کەس���ییە کە دایک و باوک و س���ێ منداڵن بێگوێدانە گەرماو تەپوت���ۆزی ئەم هاوین���ە لەژێر ئەو دو خێمە بچوکەدا بەشەوو رۆژ دانیشتون تا حکومەت تاوانباران بەسزای خۆیان

بگەیەنێت.حەمایلی تەمەن ٣٣ س���اڵی دایکی )ب(، بەدەم گریانەوە باس���ی مانگێ لەمەوبەری کردو وت���ی" کاتژمێر نۆی بەیانی ب���و )ب( چوە بەردەم دەرگای هەر دەمەونی���وەرۆ ب���وه ماڵ���ەوەو، نەگەڕایەوە س���ەیر لەوەدابو نەعلەکانی لەحەوش���ەکە مابو، بۆیە تەلەفۆنم بۆ باوکی کرد کە)ب( چەند س���ەعاتێکە دی���ار نەم���اوەو نازان���م ب���ەرەو کوێ رۆیش���توە، بۆیە هەر ئەو کاتە باوکی پۆلیس���ی ئاس���ایش و چوبو خەبەری دابو بەاڵم کەس���یان هەواڵیان النەبو" . ئەو رۆژە ت���ەواو دەبێت و )ب( هەر ناگەڕێتەوە ماڵەوە ماوەی ٣٨ کاتژمێر چاوەڕوانی دەکەن تا هاوڕێیەکی باوکی

کە خەڵک���ی س���ەقزە تەلەفۆنیان بۆ دەکات کە )ب( لەبەر مزگەوتی گەورە فڕێ���دراوەو باوک���ی بچێ���ت بیباتەوە. دایک���ی )ب( کە ت���ەواوی دەموچاوی خەموبێزاری و بێ���دادی دایگرتبو وتی" کە باوکی هێنایەوە بردیە الی دادوەر، دادوەر بەتەنها قس���ەی لەگەڵدا کردبو ئیت���ر ک���ە هات���ەوە ماڵ���ەو لەپارچە پەرۆیەکی بێگی���ان نەبێت لەهیچی تر نەدەچو ماوەی چواردە رۆژ بێ قس���ە لەن���او جێگەدا کەوت و هۆش���ی نەبو،

باوک���ی بردیە الی پزیش���کی دەرونیی ب���ەاڵم لەبەرئ���ەوەی باوک���ی کرێکارە نەیتوانی لەنەخۆشخانە الی بمێنێتەوە بۆیە ناچ���ار هێنایەوە ماڵەوەو ئەویش وەک ش���ێتی لێهاتبو دەم���ێ دەگریا، دەمێ دەترساو ڕایدەکرد بێئەوەی بڵێ لەکوێ بوم و چیم بەس���ەر هاتوە، هەر

ئەیوت فڕاندیانم".

تۆمەتباران چۆن دۆزرانەوە؟ئەم خێزانە کە ماوەی چوار س���اڵە لەش���اخەکانی باشور لەکوردس���تانی قەندیل ژیانیان کردوە، ماوەی ساڵێکە لەب���ەر خراپی���ی باری ئەمن���ی ڕویان لەسلێمانی کردوە، ئەوان سەرەتا لەکانی بەردینەو دواتر لەکانی کوردەی سەرو لەالی���ەن خێزانێک���ەوە هاوکاریکراون و ماڵێکیان داونەتێ تا تیایدا بژین، بەاڵم بەرلەوەی بچنە ئه و خانوە س���ێ مانگ ئاس���اییەکان و لەمیوانخانە)هۆتێل���ە( هەرزانەکان���ی ناوب���ازاڕ ژی���اون بۆیە )ب( تەمەن ١٣ س���ااڵن زۆر شارەزای ناو بازاڕ دەبێ���ت، رۆژێ بەناو بازاڕدا دەڕوات یەکێک لەو کوڕانە دەناسێتەوە

کە دەس���تدرێژی سێکسییان کردوەتە س���ەری و ڕاس���تەوخۆ هەواڵی پۆلیس دەدات، پۆلیسیش دەستگیری دەکەن و ئەو ک���وڕە دان بەتاوانەکەیدا دەنێت و ن���اوی هاوڕێکانی تریش���ی دەدات کە

پێکەوە کارەکەیان ئەنجامداوە". ئ���ەو دەمە ئینج���ا باوکی )ب( بۆی ئاش���کرا دەبێت ک���ە کورەکەی کاری

خراپی لەگەڵ کراوە.

باوکی )ب(: ئێمە منداڵ و شەرەفی خۆمان بەپارە نافرۆشین

باوک���ە رەش���هەڵگەڕاوە ماندوەکەی )ب( بەجگەرەکەی دەس���تیەوە بەدیار کورە ساڵ و نیوو کچە سێ سااڵنەکەی لەناو خێمەکەدا دانیش���تبو بەخەمێکی قوڵەوە وتی" لەکوردس���تانی رۆژهەاڵت لەدەست زوڵم و چەوسانەوەی جمهوری ئیس���امی هەاڵتی���ن و لەکوردس���تانی باشوریش دەبێت لەدەست دەستدرێژی سێکس���ی س���ەری خۆمان هەڵبگرین، ئاخر چ ویژدانێ قبوڵی دەکات کوڕێکی سیازدە ساڵ دەستدرێژی بکرێتە سەر بەراستی پێم باشترە لەناو ئەو برسی و

تینوانەی ئەوێدا بژیم نەک لەکوردستانێ کە ی���ەک میللەتین و هاوزمانین ئاوایان

پێکردین".ژیانی ئەم خێزانە لەو ناو خێمەیەدا

دەرگای خێمە په مه ییه کە دەکەیتەوە بەتانی���ەک راخ���راوەو ئەو دۆش���ەکڵە ئیس���فەنجەی کە ئەڤین���دارو دیاکۆی لەسەر خەوتوە یەکەم شتن کە بەرچاوت دەکەون، ئ���ەوان لەبەرئەوەی چەندین رۆژە لەو ناو تەپوتۆزو خۆڵەی س���ەر شەقامەکەدان تەواو باری تەندروستییان تێکچوەو هەناسەیان توندبوەو زۆربەی خەوتون بێچارەی���ی لەب���ەر کاتەکان دایک و باوکیش���یان جاروبار دەچنەوە ناو خێمەک���ەو جارجاریش لەدەرەوەن )ب( ک���ە لەهەموان وەزع���ی خراپترە زوزو خێم���ەکان جێدەهێڵێ���ت و دوای چەن���د کاژێرێ دێت���ەوە الی���ان، ناو خێمەک���ە ژمارەک بتڵی ئ���اوو مەمەی شیرو چەند پارچە پسکیت و میوەیەکی لێبوو خێمەکەی تریش کە زۆرتر وەک شوێنی دەستشۆرو جێی دایبی گۆڕینی مندااڵنیان بو، ئ���ەوان رۆژانە خەڵکی خێرخواز خواردنیان بۆ دەبات و لەالیەن

چەندینج���ار ،)C.D.O( رێکخ���راوی هاوکاریک���راون بەاڵم کێش���ەی ئەوان ئاش���کرانەکردنی بکەرانی ئ���ەو تاوانە قێزه ونەی���ە کە بەرامب���ەر کورەکەیان

کراوە".

دەیانەوێت خەڵکی تر تاوانبار بکەینس���ەرباری ئەوەی باوکی ئەم کورە عەوداڵ���ی ئاش���کراکردنی تۆمەتبارانە کەس���یتر بەناهەق نایەوێ���ت ب���ەاڵم تێوەبگلێنێت، چونکە بەقس���ەی خۆی لەم رۆژان���ەدا ئاگاداریانکردونەتەوە کە تۆمەتبارێ دەس���تگیرکراوە بۆ ئەوەی )ب( بچێت تا بزانێ ئەو کەس���ەیە کە دەس���تدرێژی کردۆتەس���ەری بەاڵم کە )ب( چوەو بینیویەتی ئەوە کەس���ێکی ناتەواوبوە لەڕوی دەرونییەوەو وتویەتی ئەو نی���ە بەاڵم "بەزۆر دەیانوت دەبێت بڵێی ئەوە" ئاخر ئێمە چۆن کەس���ێک

تاوانبار بکەین کە ئەو نەبێت".دواجار ئەم خێزانە بڕیاریانداوە "گەر تۆمەتباران دەستگیرنەکرێن و بەئاشکرا دادگای���ی نەکرێ���ن ئەوە خ���ۆم و ژن و

هەرسێ منداڵەکەم دەکوژم".

ئێمە چۆن کەسێک تاوانبار بکەین کە

ئەو نەبێت؟!

17 )٣٨١( سێشه ممه ١١/6/20١٣ کۆمه‌اڵیه‌تی

دەستدرێژی سێکسییان لەکوڕەکەمان کردوەو دەیانەوێت یەکێکیتر تاوانبار بکەین

دایک و باوکی منداڵه که له ژێر خێمه که دا فۆتۆ: ئارام که ریم

گەر تۆمەتباران دەستگیرنەکرێن و بەئاشکرا دادگايی

نەکرێن ئەوە خۆم و ژن و هەرسێ منداڵەکەم دەکوژم

ئا: ئاوێنە

پەرواز حوسێن، بەشداربوی بەرنامەی ئەرەب ئایدل، دوای ئەوەی گەیشتە

قۆناغی ترسناك و ژمارە شەشی لەڕیزبەندیەكە وەرگرت، هەفتەی ڕابردو، لەگەڵ گۆرانیبێژێكی تری

مەغریبی ، بەهۆی كەمیی دەنگدەرانەوە لەبەرنامەكە دورخرانەوە. لەئێستادا گۆران ساڵحی هاوسەریشی سەفەری

كردوە بۆ الی و تا هەفتەی داهاتو ناگەڕێنەوە، چونكە " میوانی

بەرنامەكەن".

كارۆخ ئیبراهی���م ش���انۆكارو نزی���ك لەگۆران س���اڵح و پەرواز لەلێدوانێكی بۆ ئاوێنە وتی " لەبەرنامەی ئەرەب ئایدل، ك���ە بۆ پ���ەرواز دوابەرنامە ب���و، خۆی هەستی دەكرد كۆتایی هاتوە، بەاڵم زۆر گەشبین بو، بەڕویەكی خۆشەوە وێنەی لەگەڵ هەمو ئ���ەو كوردانە گرت، كە بۆ

بەرنامەكە هاتبون".ل���ە ٤/١٩ / 20١٣، پەرواز حوس���ێن بەگۆرانییەكی ست فاتیمەی عەلی مەردان چوە قۆناغێكی كۆتای���ی ، كە بەقۆناغی بەرنامەیەك لەهەر ناودەبراو ترس���ناك كەس���ێك یان دو كەس، بەهۆی كەمیی ڕێژەی كورتە نامەكان���ەوە لەبەرنامەكە قۆناغەدا خەڵكێكی لەم دوردەخرانەوە. زۆر بەتایبەتی كوردەكان لەسەرتاسەری جیه���ان هەفتان���ە كورت���ە نامەكانیان ب���ۆ پەرواز دەن���ارد، ب���ەاڵم لەناوخۆی كوردس���تان، خەڵك گلەیی���ان لەنرخی كورتەنامەكان دەكرد، بەتایبەتی كۆڕەك

تیلیكۆم ١200 دیناری وەردەگرت.كارۆخ ئیبراهی���م، كە ل���ەدوا بەرنامە چو بۆ لوبن���ان بۆ ئەوەی راس���تەوخۆ پش���تگیری پەرواز بكات، باس���ی لەوە كرد، كە لەلوبنان نرخی كورتە نامەیەك بۆ گۆرانیبێژەكان تەنیا ١٥ سەنت بوە، وتیش���ی " ئەگەر لەكوردستان نرخەكە دابەزیبایە، پەرواز دەنگێكی زۆر زیاتری

بەدەستدەهێنا".لەس���ەر ئاستی سیاس���ی، حكومەتی هەرێم پشتگیری خۆی بۆ پەرواز دەربڕی و جێگری س���ەرۆكی حكومەت راستەوخۆ لەبەرنامەكە بەشدار بو، هەروەها هەردو حزبی دەسەالتدار هاوسۆزیی خۆیان بۆ بردنەوەی پەرواز دەربڕی . مەال بەختیار مەكتەبی كارگێڕی دەستەی لێپرسراوی سیاس���ی یەكێت���ی دەنگ���دان بەپەرواز ب���ە " به ئه ركی هونه ری���ی و نه ته وه یی و گۆرانی ره س���ه نی كورده واری " وەسف كرد داواش���ی كرد هەمو خەڵك دەنگی

پێبدەن.رۆژنامەن���وس و ف���اروق س���امان هەوادارێك���ی بەرنامەی ئ���ەرەب ئایدل و دەنگدەرێكی پەرواز، لەوبارەیەوە دەڵێت " مێژوتۆمارك���ردن زۆر له هونه ری مێژو دوباره كردنه وه گرینگتره . په رواز حسێن ل���ه به رنامه یه ك���ی عه ره بی ب���ۆ دنیاو هه موعه ره ب ش���تێكی ئه وتۆی كرد، كه ل���ه وه پێش به ناوی ك���ورد نه كراوه ، كه توانی ن���اوی له تابل���ۆی یاده ورییه كانی س���ه ر دیواری ئ���ه و به رنام���ه هونه رییه بنه خشێنێت و بگاته ناوچه كۆتاییه كانی

به رنامه ی ئه ره ب ئایدل".گرنگیەكی ڕاگەیاندن���ەكان ئەگەرچی

زۆرێ���ك الی بەپ���ەروازداو زۆری���ان مەس���ەلەكە كوردس���تان، لەهاوالتیانی وەكو مەس���ەلەیەكی نەتەوەیی س���ەیر هەندێك لەبەرامبەریش���دا بەالم دەكرا، لەمەالكان هێرشێكی توندیان كردە سەر بەرنامەكەو گۆرانی بێژەكەو هەوادارانی ، لەتۆڕی كۆمەالیەتی فه یسبوك هەروەها بەرەیەك دروس���تبو، كە دژایەتی زۆری لەش���ێوازی ڕەخن���ە پەروازیانك���ردو

جلوبەرگەكەی گیرا.ڕوپ���اك عەبدولق���ادر یەكێك���ە ل���ەو هونەرمەندان���ەی بەبەردەوامی س���ەیری هەواڵەكان���ی ئەو بەرنامەی���ەی كردوەو هەم���و ئەلقەكانیش���ی دی���وە، هەروەها چەندین لەفه یس���بوك لەالپەڕەی خۆی نوسینی لەوبارەوە هەیە، ئەو لەنامەیەكی بۆ یەكێ���ك لەناوبژیوانەكانی بەرنامەكە

بەناوی ئەحام، كە وتبوی " كوردس���تان بەشێكە لەعێراق و لێیجیانابێتەوەو عێراق هەر عێراقە"، بەتوندی وەالمیدەداتەوەو ئام���اژە بەخاكی كوردس���تان و نەتەوەی كورد دەكات، ب���ەوەی خاوەنی كەلتورو

زمانی خۆیانن.روپ���اك بۆ ئاوێنە وت���ی " پەرواز دو كاری زۆر گ���ەورەی ك���رد، یەكێكی���ان لەڕێگ���ەی هونەرەوە نەت���ەوەی كوردی بەجیهانی عەرەبی ناس���اندو دوەمیشیان نەتەوەی كوردی بەو بەرنامەیەو هونەری عەرەبی ناس���اند، ئەو وایكرد بەهەزاران كەس هەفتانە س���ەیری ئ���ەو بەرنامەیە

بكەن".ڕوپ���اك هێرش���ەكانەوە، لەب���ارەی وەس���فكردو خراپ���ی بەدیاردەیەك���ی پێیوابو، كە كەلتوری یەكتری ش���كاندن

لەكۆمەڵگەی ك���وردی و چین و توێژەكان ب���اوی هەیە، كەچ���ی لەناو ع���ەرەب و نەتەوەكان���ی ت���ر ڕێزگرت���ن لەیەكتری بەوەشكرد، ئاماژەی هەروەها كەلتورە. ك���ە ل���ەڕوی كۆمەالیەتی���ەوە بەه���ۆی كەلت���ورو ئای���ن و پیاوس���االریەوە، ژنی كورد توش���ی چەپاندنێك���ی زۆر هاتوە، هەربۆی���ەش" لەئاهەنگێكدا، كە كەمێك بوار بڕەخس���ێت، ژنی كورد حەزدەكات لەو كۆتوبەندە دەربچێت و جل بەئارەزوی

خۆی لەبەربكات".بەهەمانش���ێوە ئیبراهی���م كارۆخ هێرشەكانی سەر پەرواز بەناڕەوا دەزانێت و دەڵێت " هەروەك چۆن هونەرمەند بۆی نیە قس���ە لەس���ەر دین و پیاوانی ئاینی بكات، هەق نیە مامۆس���تایانی ئاینیش لەس���ەر هونەر قس���ە بكەن و بەناشیرین

وێنای بكەن" هەروەك وتیش���ی " پەرواز تاكە مەرجی بۆ ئ���ەرەب ئایدل ئەوەبو، كە دەبێت وەكو كوردێكی كوردس���تان ناوی بهێنن، ئەو بەرۆحێكی نەتەوەییەوە بەش���داری بەرنامەیەكی هونەری كردوە، بۆیە نابێت هێرش بكرێتە سەری ، ئێستا لەهەر والتێكی عەرەبی بڵێی من كوردم،

یەكسەر ناوی دێنن و ڕێزت لێدەگرن".س���امان فاروقیش داخ بۆ هێرشەكان بەعەق���ڵ هێرش���بەرەكان دەخ���وات و ژەن���گاوی ناودەب���ات و دەڵێ���ت " ئێمە دژی هه م���و دی���ارده و ده ركه وته یه ك���ی تازه ین، به هه مو شێوه و شێوازێك له سه ر مینب���ه ری مزگه وت و روپه ڕی په یجه كانی ناڕه وای���ان هێرش���ێكی ئه نته رنێ���ت، كرده س���ه ر ئه و كه س���ه هه ست ناسك و پاڵپش���تیكردن و له جیاتی قه ش���ه نگه ، هاندانی، به هه مو كه ره س���ته یه ك كه وتنه ئازاردانی ناخی ئه و مرۆڤه به رزه . به اڵم من پێموایه په روازخان كه به سه ندرێای كوردی بانگی ده ك���ه ن تموحی زۆر له و ژه نگاوییه كانی عه قڵ سوكایه تیپێكردن و ك���ورد گه وره ت���ره و به هون���ه رو ده نگه هه م���و عه قڵ���ی ن���اخ و خۆش���ه كه ی

ده شواته وه" .كارۆخ ئیبراهی���م هەمو ئەو دەنگۆیانە ڕەتدەكات���ەوە، ك���ە گوای���ە ناكۆك���ی كەوتۆت���ەوە خانەوادەكەی���ەوە، وتی " گۆران خانەواده ك���ەی و بەپێچەوان���ەوە س���اڵحی هاوس���ەری زۆر هاوكاریی���ان كردوە، ئەگەرن���ا نەیدەتوانی ماوەی ٣ مانگ���ه منداڵەكەی نەدی���وە، ئەگەر ئەو پشتگیرییانە نەبوایە پەرواز ئەم ئاستەی

دەرنه ده بڕی ".

پەرواز تا هەفتەیەكی تر ناگەڕێتەوە كوردستان

تاكە مەرجی پەرواز بۆ ئەرەب ئایدل

ئەوەبو، كە وەكو كورد لەو بەرنامەیە

په رواز حسێنقەبوڵی بكەن

تایبه‌ت(381( سێشه ممه 2013/6/11 18

دالوه ر سۆفی

ئه م���ه قس���ه ی من نیه به اڵم س���ه ری گڵۆڵه كه یه ، له مانگی ئابی 1٩٩٧دا تیپی شانۆییه كی كوردی ش���انۆی پێشڕه وی نمایش���كرد له س���ه ر هۆڵ���ی ڕاپه ڕی���ن به ناونیش���انی )ئاوای���ی بێكه س���ه (، بۆ پێویست باس���ه كه مان ده س���تپێكردنی ئه كا جه ند دایه لۆگێكی ش���انۆییه كه تان بیربێنم���ه وه ، ل���ه وه وه ده س���تپێئه كات ك���ه ئاغ���ای دێ دوێنێ ش���ه و به نهێنی كۆبونه وه یه كی له گه ڵ خۆی ئه نجامداوه و ئاماده كردون، ڕوده كاته بۆ ده س���توری ئ���ه وه پێانئه ڵ���ێ جوتی���اره كان و ده ستوره كه یه ، واده رئه كه وێ جوتیاره كان نه زان���ن ده س���تور چیه بۆی���ه ئه كه ونه ده ستپێئه كات ئاوا دایه لۆگه كه پرسیار، "ع���ه زه قومارچ���ی له خوله چ���وار ژن ئه پرسێ ده س���تور چیه ؟ میرزا مه زڵوم كه كابرایه كه ش���ێته له غه درێكا كه ئاغا لێیكردوه ئه قڵی له ده ستداوه ، ئه و له بری خوله جواب ئه داته وه و ئه ڵێ: ده س���تور

تێاڵیه ئاغا ده ستورتان تێئه بڕێ.له م س���ه روبه نده دا باسی ده ستور بوه به نان و ئاومان و ڕۆژانه و سێژه مه به نانه وه به كواڵوی به برژاوی به كاڵی ده رخواردمان ئه درێت، ته نانه ت ڕه نگه زۆرمان توش���ی ژانه س���ك و دڵه كزێش بوبین هه ندێكمان ئینته الشمانكردوه ، به بێئه وه ی زۆرێكمان نه دیبێتمان، یا خوێندبێتمانه وه ، یا ئه گه ر هه ربۆیه تێیگه ش���تبین، دیبێتیش���مان پێویسته هوشیارو وریابین تا توشی هه ڵه نه بین، ئه م باس���ه م بۆ خه ڵكه و هه رگیز له گه ڵ هیچ حیزبێكم نیه و كه س نه یباته ناگرێته وه ، به رپرس���ێك هیچ سه رخۆی له به رئه وه ی دواجار ده س���تور بۆ ئێمه ی بێده سه اڵته ، بۆ فه قیرو هه ژاره ، به رگێكه پڕ به به ری خۆمان ئه دوررێ، تا ژیانمانی

پێ له قاڵب بده ن.

بیس���تویه ك س���اڵه بوین به ساحێبی حكومه تی خۆم���ان ده یان كه موكوڕیمان دی ده یان تاوانم���ان دی ئه نجام ئه درێ نه ماندی به رپرسێ یان حیزبێك دادگایی بكرێ، به اڵم له س���ه ر دزینی س���ه عاتێك ی���ا فه رده یه ك ئارد ی���ا بڕینی دوكانێ، س���ه دان پۆلیس ده یان لێكۆڵه رو دادوه ر س���ه رقاڵئه بن تاوانبار به س���زای یاسایی بگه یه نن، ب���ه اڵم نه ماندی دزێكی گه وره یا حیزبێ���ك یا تاوانبارێك���ی جه نگ یا ئه وان���ه ی نی���وه ی واڵتێكی���ان ئاودیوی س���نوره كان كرد، نه مان���دی دادگایه ك جورئه ت���ی ئه وه ب���كات هه ر ناویش���ی بهێنی، له خواو له حیزبه كانمان به زیادبێ مه كته ب���ی كۆمه اڵیه تیمان ئه وه نده زۆره ڕه نگ���ه پێویس���تمان به ده س���تور نه بێ زۆرێ میلله ت���ه وه به به رچاوی ئه وه ت���ا حه لئه كه ین به عه شایه ری له كێشه كانمان

ئیتر ده ستور كیلۆی به چه ند؟ته لبه ندكرا له مه مله كه ته ك���ه الی���ه ك ئاب���وری سیاس���ی و ده یانگرێبه س���تی ژێربه ژێر مۆرو ئیمزاك���را، دیموكراتیه ت ئه تك ئه كرێ، ده ست ئه نرێته بینه قاقه ی ئازادی، ده یان قه ڵ���ه م خه ڵتانی خوێن ئه كرێ، یا ده س���تور قه ڵه می بیرچو بۆ شه هیدانی قه ڵه م ناگرێته وه ؟ سوكایه تی ب���ه ژن ئه كرێ دس���تور له كوێیه ؟ ده یان كاره ساتی گه وره تان به سه ر ئه م خه ڵكه هێنا بۆ حس���ابتان بۆ ده ستور نه كرد؟ یا ئێس���تا ئیش���تان پێیه تی و كورس���ی له قێنه ، به رژه وه ندیتان ئه پارێزێ؟ دنیای ئه م واڵته تان بۆ خۆتان و كه س���وكارتان و قۆرغك���رد ده س���توپێوه نده كانتان

ده ستورتان نه خوێنده وه .سه یره ده س���ه اڵت به ڕبه لێمانئه كڕێ و به هۆق���ه پێمانئه فرۆش���ێته وه ، ئایا ئه و ده س���توره ی ك���ه به نی���ازن به بااڵمانی ببڕن، ئه و مافه ی بۆ خه ڵكی مه مله كه ت بڵێی���ن بۆمانهه بێ���ت فه راهه مك���ردوه ،

ك���وا داهاتی ئ���ه م واڵته ؟ ی���ا ئیتفاقیه ب���ۆ به ت���ه واوی ئیس���تراتیجیه كه مان ئاش���كرابكه ن؟ یا ئ���ه و مافه مان ئه بێت كه په رله مان وه زیرێ بانگهێشت ئه كا بۆ په رله مان، وه زیره كه بێزی نایه ئاماده بێ، لێپرسینه وه ی له گه ڵ ئه كا بڵێ په رله مان یه عنی خه ڵك جه ناب���ی وه زیر تۆ ڕێزت

له خه ڵك نه گرتوه فه رمو خوات له گه ڵ.خه ڵكین���ه چاره س���ه ری تریش هه یه ، له به ریتانی���ای دیموكراتدا ده س���تور نیه كه س���یش له كه س ناكه وێت، كه س���یش نه سرێشیش ئه كا قۆنته رات نه ده سه اڵت ئه دا له ش���ه رواڵه كه ی تا له كورس���یه كه نه بێته وه ، ئه وان بۆ هه مو پرسێ مه جلیسی عمومی���ان هه یه و یاس���اش به ركه ماڵه ،

دروستبكرێ لێره ش مه جلیس���ێ ره نگه عمومه ك���ه ی مه جلیس���ی له ش���ێوه ی به ریتانیا، به اڵم له الیه ن خه ڵكه وه ، نه ك حیزب���ه كان دروس���تیانكا، ئه ندامه كانی نه خۆیان و نه باوكیش���یان هه واداری هیچ حیزب���ێ نه بوبن تا له به رژه وه ندی خه ڵك بیربكه ن���ه وه و كاربك���ه ن، خ���ۆ زۆرجار سه ركرده كانمان ئه ڵێن چیمان له ئه وروپا كه متره ! پێده چێ وه ها مه جلیس���ێ له و هه م���و لیژنه یه باش���تربێت كه بۆ هه مو كێشه یه ك كه ده سه اڵت نه یه وێت چاریبكا دروس���تیان ئه كا، ئ���ه وا ئینگلیز واته نی لیژنه یه ك���ی بۆ پێكئه هێن���ێ، ته نها له م پرس���ه دا كه ڵكمان له و په نده ئینگلیزیه بینیوه )هه ر ئیشێ ئه ته وێ سه رنه گرێ و دیزه به ده رخۆن���ه بكرێت لیژنه یه كی بۆ پێكبهێن���ه (، ل���ه م مه مله كه ت���ه ی ئێمه ئاوڕبده یت���ه وه لیژنه ئه چێ به چاوتا، جا ئه فه ندم ئه و لیژنه و موه قه ڕانه ، شه ڕبێ و موخه سه س���اتی تیابێ ئه وان���ی خێری چه ور وه رئه گرن هه ر له موخه سه س���اتی هاتوچۆوه تا موخه سه س���اتی س���ه فه رو قاوه ڵتی���ش، خۆ ئه گ���ه ر ڕاپۆرته كه یان به دڵی پێكهێنه ران���ی لیژنه كان بێ ئه وا

شاباش و به خشیشی تێئه كه وێ.جگ���ه هوش���یاربین زه روره بۆی���ه رێگه ی هه مواركردن���ه وه له ڕیفران���دۆم و تریش هه یه ، شیاویش���ه وه ك ئه بوناجی ده س���تورمان نه ب���ێ، له جێ���ی تێ���اڵی ده س���تور ڕێگه چاره ی تریش هه یه .خۆ كفر نابێ ئێمه ش مه جلیس���ێكمان هه بێ وه ك ئه وی باس���مانكرد له س���ه د كه سێ پێكبێ���ت ئه ندامه كانی ده روێش���ی هیچ ش���یخێ نه بن یا موریدی هیچ ته ریقه تێ، ڕه نگه هه ڵبژاردنی سه د كه سی دڵسۆزو چوار له میلله تێكی یاس���ایی ش���اره زاو ملیۆنیدا كارێكی قورس نه بێت، هه ربۆیه پێویس���ته وریابین تا تێاڵی ده ستورمان

بۆ نه تاشن .

خه لیل عه بدوڵاڵ

س���ه ره تای ئه م مانگ���ه ، ئه نجومه نی كوردس���تان هه رێم���ی وه زیران���ی له كۆبونه وه ی ره سمیی خۆیدا، كۆنوسی به پارێزگاكردنی هه ڵه بجه ی په سه ندكردو ده س���توری له به ررۆش���نایی بڕیاری���دا رێكاره هه وڵ���ی جێبه جێكردنی عێراقدا

یاساییه كانی بدات.له گۆش���ه نیگای زان���ی به پێویس���تم ده س���تورو یاس���اییه وه دیدو تێڕوانینی

خۆم له سه ر ئه و پرسه بخه مه ڕو.سه ره تا ئه گه ر سه یری ده ستوری عێراق بكه ین، ده بینین له ماده كانی )122و123(دا ته نها باس���ی ئه و پارێزگایانه ی كردوه كه له هه رێمدا رێكنه خراون و باس���ی ئه و پارێزگایانه ی نه كردوه كه له چوارچێوه ی هه رێمێكدا رێكخ���راون وه ك پارێزگاكانی هه رێمی كوردس���تان. ل���ه و دو ماده یه ی ده س���توردا ئام���اژه به وه ك���راوه ك���ه ده بێت یاس���ای تایبه ت ب���ۆ ئه و پارێزگا ئه نجومه نی له هه رێمێكداو رێكنه خراوانه

هه ڵبژاردنیان ش���ێوازی پارێزگاكانیان و ده ربكرێت.

ئه وه ی جێگه ی سه رنجیش���ه و له و دو ماده یه و هیچ ماده یه كی تری ده س���توری عێراق���دا باس���ی چۆنیه ت���ی پێكهێنانی

پارێزگای نوێ نه كراوه .له ب���ه ر رۆش���نایی ئه و ده س���توره دا، یاسای ژماره 12ی ساڵی 2008ی تایبه ت به پارێزگا رێكنه خ���راوه كان له هه رێمێكدا له الیه ن ئه نجومه نی نوێنه رانه وه ده رچوه ، ئه م یاس���ایه ش به هیچ شێوه یه ك باسی چۆنیه ت���ی پێكهێنانی پارێ���زگای نوێی نه كردوه . به ڵكو ته نها باسی رێوشوێنی

پێكهێنانی قه زاو ناحیه ی نوێی كردوه .یاس���ای ژم���اره ی3ی س���اڵی 200٩ی پارێزگاكان���ی هه رێم���ی كوردس���تانیش كه له الی���ه ن په رله مانی كوردس���تانه وه ده رچوه . ئه میش له دورو له نزیك باس���ی چۆنیه ت���ی پێكهێنانی پارێ���زگای نوێی نه كردوه . به ڵكو ته نها باسی پێكهێنانی

قه زاو ناحیه ی نوێی كردوه .تاكه یاسایه ك له عێراقدا به رونی باسی

پێكهێنان���ی پارێ���زگای نوێ���ی كردبێ ، یاس���ای ژماره )15٩(ی س���اڵی 1٩6٩ی هه موارك���راوه ، ك���ه له م���اده ی چواریدا به رۆش���نی میكانیزم���ی دروس���تكردنی

پارێزگای نوێی خستۆته ڕو.به اڵم ئه م یاسایه به پێی هه ردو یاسای ژم���اره 21ی س���اڵی 2008ی پارێ���زگا رێكنه خ���راوه كان له هه رێمێكدا و یاس���ای ژم���اره 3ی س���اڵی 200٩ی پارێزگاكانی هه رێمی كوردس���تان هه ڵوه ش���اوه ته وه . وات���ه ئێس���تا له هه رێمی كوردس���تان و عێراقدا یاس���ایه ك نییه ب���ۆ پێكهێنانی

پارێزگای نوێ .یه كێ���ك له و بنه مایان���ه ی كه هه رێمی كوردس���تان پشتی پێبه ستوه بۆ ئه وه ی بڕیاری ب���كات به پارێ���زگا، هه ڵه بج���ه ژماره )11(ی س���اڵی 1٩٩٩ی په رله مانی كوردس���تانه ك���ه تایبه ت���ه به كردن���ی قه زاكان���ی ) هه ڵه بج���ه ، رانیه ، ئاكرێ و سۆران( به پارێزگا، بێگومان ئه و كاته ش په رله م���ان یه كی نه گرتب���ۆوه و له الیه ن

فراكسیۆنی زه رده وه به ڕێوه ده برا.

ئه م���ه ش له س���ه ر ئ���ه و بنه مایه ی كه ئه و بڕی���اره پێش روخانی رژێمی به عس دراوه و ماده ی 141ی ده ستوری عێراقیش ئاماژه ی به وه كردوه ئ���ه و بڕیارانه ی كه حكومه تی هه رێمی كوردس���تان پێش���تر داون���ی به كارپێكراو داده نرێ���ن، ئه گه ر هه موار نه كرابن، یان هه ڵنه وه ش���ابنه وه به پێی بریاره كانی هه رێمی كوردس���تان

له الیه نی په یوه ندیداره وه .به اڵم یاسای ژماره )3(ی ساڵی 200٩ی پارێزگاكانی هه رێمی كوردستان له ماده ی 3٩یدا ئاماژه ی به وه كردوه كه كار به هیچ ده قێكی یاسایی یان بڕیارێك ناكرێت كه له گه ڵ حوكمه كانی ئه م یاسایه دا ناكۆك

بێ .واته ئه م یاسایه بڕیاری ژماره ی 11ی س���اڵی 1٩٩٩ ی په رله مانی كوردستانی تایبه ت به كردنی هه ڵه بجه و سێ قه زاكه ی تری به پارێزگا هه ڵوه شاندۆته وه ، چونكه ئه م یاس���ایه هیچ رێوشوێنێكی تێدا نیه بۆ پێكهێنانی پارێزگای نوێ و ته نها باسی

پێكهێنانی ناحیه و قه زای نوێ ده كات.

فه تاح زاخۆیی

رۆژنام���ه ی ئاوێن���ه زۆر چاكی كرد، الپه ره كانی روب���ه ری زۆرب���ه ی كاتێك ژم���اره ی رابردو )280(ی ته رخانكرد بۆ هه ڵسه نگاندنی 26٧٩ رۆژی سه رۆكایه تی به ڕێز مه س���عود بارزانی، به ش���داربوانی به بۆچونی جیاوازو هه ڵسه نگاندنه ، ئه م ل���ه روی جی���اوازه وه ، ه���ه ردو خول���ی بارزانیی���ان خس���ته به ر س���ه رۆكایه تی رۆش���نایی و خوێندنه وه ی ره خنه ییان بۆ كرد، به اڵم بێگوم���ان هه ندێ رویتریش ه���ه ن، كه پێویس���تیان به هه ڵوه س���ته له س���ه ركردن هه یه ، پێموایه یه كێ له و گرنگ و چاره نوسس���ازه ، زۆر رویان���ه ، بۆیه به پێویس���تمزانی، له رێی ئه م چه ند

په یڤانه وه ، ئاماژه ی پێبده م .فه له س���تینی، شۆڕش���ی ئه ده بیاتی زۆر جوان ده ربڕینی���ان له دۆزی خۆیان ده كرد، به یه ك رس���ته ی كورت و پوخت ده یاننوسی، دۆزی ئێمه دو دۆزه )قضیه الوجودو قضیه الحدود( دۆزی بون و دۆزی سنور، وه ك ده بینن له زمانی عه ره بیدا، كێ���ش و قافیه كی جوانی هه یه ، من بۆیه ئاماژه به م رس���ته یه ده ك���ه م، چونكه ئێمه له هه رێمی كوردس���تان، یه كێ له م دو دۆزه مان به هه ڵواس���راوی ماوه ته وه . رون���ه ، ئێم���ه تاراده یه ك���ی زۆر، دۆزی بونم���ان ده ربازكردوه ، بێگومان ئه مه ش گه وره كان���ی، له ده س���تكه وته یه ك���ێ ڕاپه رینی به هاری ساڵی 1٩٩1ی خه ڵكی وه ك چ ئێم���ه ئێس���تا كوردس���تانه ، دیفاكتۆو چ له روی ده ستوری عێراقه وه ، ئه گ���ه ر 100% یش نه بێ���ت، تاراده یه كی باش بونمان پارێزراوه و گۆڕانكاریه كانی كه ئه وه ن، له به رژه وه ن���دی جیهانیش، چی���دی خه ڵكی كوردس���تان، روبه روی جینۆس���اید نه بینه وه . به اڵم ئاش���كرایه دۆزی س���نورمان، كه به رپرسیاره تیه كی سه ره كی، سه رۆكی هه رێمه ، نه ك ته نها به هه ڵواس���راوی ماوه ت���ه وه ، به ڵكو رۆژ له دوای رۆژ ئاڵوزترو ئاڵۆزتر ده بێته وه .

هه مومان ده زانین س���نوری ئێس���تای هه رێمی كوردستان، به رهه می ڕاپه رین و ده رهاوێش���ته كانیه تی، به اڵم تائێس���تا، زیات���ر ل���ه 40% ی خاكی كوردس���تانی باشور، به فه رمی به شێك نیه له هه رێمی كوردس���تان. ل���ه دوای روخان���ی رژێمی به ع���س و هه ڵوه ش���انده وه ی ده وڵه ت���ی عێراق، ده رفه تێكی زێڕین هاته پێش���ه وه ئه رك���ه ، ئ���ه م جێبه جێكردن���ی ب���ۆ به اڵم س���ه ركردایه تی فه رم���ی هه رێمی كوردس���تان، ك���ه بێگوم���ان بارزان���ی جه مسه رێكی سه ره كی ئه م سه ركردایه تی بو، نه یانتوانی ئه و ئه ركه جێبه جێبكه ن و ده رفه ته كه یان له ده ستدا، له كاتێكدا، له و كات���ه دا هێزی كوردس���تان، تاكه هێزی رێكخراوی، خاوه ن خاك���ی رزگاركراوبو له عێراقداو هاوپه یمان���ی ئه مه ریكا بوو، به هۆی ئه وه ی توركیا رێگه ی نه دا سوپای ئه مه ریكا له توركی���اوه بێته ناو عێراق، رۆڵی س���ه ره كییان پێش���مه رگه هێزی هه ب���و، له رزگاركردن���ی ئ���ه م ناوچانه ، له گ���ه ڵ ئه م هه مو فاكت���ه ره به هێزه دا، نه یتوانی و جورئه تی ئه م سه ركردایه تیه نه كرد، زنجیره ی حه مرین وه كو سنوری

هه رێمی كوردستان رابگه یێنن .دوات���ر ه���ه ردو س���ه ركرده ی كورد، چاالكانه یانك���رد به ش���داریه كی عێراق و ده وڵه ت���ی له دامه زراندن���ه وه ی داموده زگاكانی، به دامه زراندنی س���وپای

عێراقیش���ه وه ، به ب���ێ ئ���ه وه ی په ن���د له دامه زراندنی یه كه م س���وپای عێراق - دیسان ئه فسه رانی كورد رۆڵی سه ره كییان هه ب���و له دامه زراندنیدا - وه ربگرن و به بێ ئ���ه وه ی هیچ گره نتیه كی باوه رپێكراو بۆ گه ڕاندنه وه ی خاكی كوردستان وه ربگرن، هه مو ئ���ه وه ی كرا ئه وه ب���و، ماده یه كی ئاڵ���وزو ناڕۆش���ن خرایه نێو یاس���ای به رێوه بردنی ده وڵه ت، گوایه به و ماده یه پرسی سنور چاره سه ر ده كه ن، دواتریش ئ���ه و ماده ی���ه به هه م���و گرفته كانیه وه ده س���توری 140خرای���ه به ژم���اره ی هه میش���ه یی عێراق���ه وه ، ك���ه ده بوایا ت���ا كۆتای���ی 200٧ جێبه جێكردنه كه ی كۆتایی بهاتبای���ه ، به اڵم بێجگه له چه ند هه نگاوێك���ی كیس���ه ڵیانه ، هیچ���ی تر نه ك���راوه . ئ���ه وه ی له م م���اوه درێژه دا س���ه رۆكی هه رێ���م بۆ ئ���ه م ده ڤه رانه ی له كاردانه وه یه كی ئه وه ب���و ئه نجام���دا، الوازدا، بۆ لێدوانێكی س���ه رۆكوه زیرانی عێراق، بڕیارێكی ده رك���رد، بۆ گۆڕینی ناوی ئ���ه م ده ڤه رانه ، كه له ده س���توری عێراقدا به ناوچ���ه جێناكوكه كان هاتوه ، ب���ۆ ناوچه كوردس���تانیه كانی ده ره وه ی س���نوری هه رێمی كوردس���تانی عێراق، ب���ه اڵم خ���ودی ئ���ه و ناوچان���ه ، هه ر له ده ره وه ی سنوری هه رێمن، له كاتێكدا، هه ر له گه ڵ روخانی رژێم له ساڵی 2003، چه ندین الیه نی سیاس���ی و رێكخراوه یی و به یاداش���ت و رۆش���نبیر، نوس���ه رو به نوسین و به لێكۆڵینه وه ، ئه م سه ركرده به ڕێزانه یان له مه ترسی و چاره نوسسازیی به اڵم ئاگاداركرده وه ، س���نوریان دۆزی چونكه هیچ پالنێك و س���تراتیجێكیان بۆ جێبه جێكردن���ی ئه م ئه رك���ه نه ته وه ییه نه بو، هیچ س���ودی نه بوو، ده توانم بڵێم بزوتنه وه ی ریفراندۆم هه وڵێكی زۆریدا بۆ ئه م مه به س���ته ، به اڵم هه میشه روبه روی دیواری گوێ نه گرتن و به هه ند وه رنه گرتن

ده بو.شكست له جێبه جێكردنی ئه م ئه ركه دا، شكس���تێكه ك���ه خه ڵكی كوردس���تان له ئێستاو ئایینده شدا باجه كه ی ده ده ن و له ئه س���توی به رپرسیاره تیه كه ش���ی

سه رۆكی هه رێمه .

به ختیار شاخی

له كۆی سیستمی سیاسیی ده وڵه تاندا، ئاش����كرا ب����ه ڕون و ئۆپۆزیس����یۆن ڕایده گه یه نێت كه چوارچێوه ی گش����تیی واڵتی قبوڵه و گرێنتیی پاراستنی ده دات، واته دژی حكومه تن نه ك واڵت. مه گه ر ئۆپۆزیسیۆنێك كه بۆ كوده تاو شۆڕشی سه رتاس����ه ری كاربكات. پرسیار ئه وه یه ئایا ئۆپۆزیس����ۆنی كوردستانی له كوێی ئه م پێناسه یه دایه ؟ وه اڵمی ئه وه به قسه نابێت به اڵم به هه ڵس����ه نگاندنی ڕابردو،

ده كرێت بگه ینه وه اڵم.تائێستا س����ێ هێز، به سێ دنیابینیی به ن����اوی به ره یه كی����ان جی����اوازه وه كه چ����ی پێكهێن����اوه ، ئۆپۆزیس����یۆن له سه ره تاییترین ئه ركی ئۆپۆزیسۆنبوندا كه پێشكه ش����كردنی به رنام����ه ی ئه وانه بۆ ئاینده ی سیاس����یی واڵت، تا ده گاته ڕێ����كاری هه ریه كێكیان بۆ هێنانه كایه ی گۆڕان����كاری، له گه ڵ خه ڵك و الیه نگرانی خۆیاندا ڕاس����تگۆنین. هه ر سێ هێزه كه

تائێس����تا ب����ه دوای ناس����نامه دا وێڵن. دو هێزی ئیس����المی ب����ه اڵم به دو بڕوای سیاس����یی زۆر جیاواز، تا ڕاده یه ك كه ده س����ه اڵت بگاته هه ریه كێكیان ئه گه ر ئه ویتریان ده بێته ئۆپۆزیسیۆن، كه چی ده یانه وێ وا له خه ڵ����ك بگه یه نن ئه وان یه كئامانجن. هاوكات هه ر ئه و دو هێزه ئیس����اڵحخوازو به ڕوكه ش ئیس����المییه له ڕاس����تیدا ڕادیكاڵییه ، له گه ڵ حزبێكی كۆنه چه پ����دا كه وتونه ت����ه به ره یه ك كه س����اڵی له ڕوداوه كانی نمونه كه ی ته نیا 2011ی به رده ركی س����ه رای س����لێمانیدا ده بینینه وه . ڕاس����تییه كه ی هه ر ئه وێش بو پێناس����ی سیاسه تی دۆگمای به سه ر ئۆپۆزیس����یۆنی كوردس����تاندا سه پاند. له وێ بو كه تێگه یشتین ئه و ئیسالمییه توندڕۆیه ی باس����ی ئازادی ده كات و ئه و چه په ی بانگی)الله اكبر( ده دات، له گه ڵ ڕێبازی خۆیش����یاندا ڕاستگۆنین و ته نیا

مه به ستیان گه وجاندنی شه قامه .ئه گه ر كوردس����تانی ئۆپۆزیس����یۆنی ده یه وێ كاریگه ریی له س����ه ر ش����ه قام و

ده س����ه اڵتیش هه بێ����ت ده بێ س����ه ره تا له دۆگمای فكر و سیاسی دوربكه وێته وه و ن����ه رم( بگرێته به رو ڕێی )سیاس����ه تی ده س����ت له سیاس����ه تی )هه م����و ی����ان هیچ( هه ڵبگ����رێ و گوت����اری هه ڵچون و هه رزه كارانه ی فه یسبوك نه كاته خیتابی خ����ۆی و له الیه ن فه یس����بوكچییه كانه وه ئاراس����ته نه كرێن. ئ����ه وان ته نیا جاڕی ش����ه ڕێكی ده رونییان له گه ڵ حزبه كانی دیك����ه ی حزبه كان����ی ده س����ه اڵت و كوردس����تانیش داوه و هیچ بریتێكیشیان ئۆپۆزیس����یۆنی نه خس����تۆته ڕو. ئه وه نده ڕابردودا له سااڵنی كوردستانی ده سه اڵتیان ناشیرینكردوه ئه گه ر رۆژێك بدرێتێ پێویسته شه رم ده سه اڵتیشیان

له وه رگرتنی بكه ن.ئه گ����ه ر ئۆپۆزیس����یۆن ده یه وێ گره و له س����ه ر ڕای ش����ه قام ب����كات، ده ب����ێ تێڕوانینه كانیشی ڕاستگۆیانه بگه یه نێته شه قام و هه وڵی به الڕێدابردنیان نه دات، ئه گه ر تائێستا پێیانوابوه به گه وجاندنی ڕای گشتی ده توانن ئاراسته ی ڕوداوه كان

بگ����ۆڕن، ئیت����ر كاتیه تی تێبگ����ه ن كه ده ب����ێ ب����ه دوای بزوێنه رێك����ی دیكه دا بگه ڕێن كه له ئاس����ت هێ����زی گه وره ی شه قامدا بێت، چونكه ڕای گشتی ته نیا ڕۆژێ����ك یان دو ڕۆژ له ژێ����ر كاریگه ریی هه واڵێكی چه واش����ه كاریدا ده مێنێته وه و كاتێ����ك ڕاس����تییه كه ی ب����ۆ ده ركه وت نامێنێت. كه واته سیاس����ه تی متمانه ی زۆر په تێكی دۆگم����ا به هه ڵه داب����ردن و كورته و دادی په له په لی ئۆپۆزیس����یۆن كوردی ئۆپۆزیس����یۆنی چونكه نادات، له و كاره كته رانه پێكهاتوه كه پێش����تر له ده س����ه اڵتدا ب����ون و ئۆقره ی����ان نییه و ناتوانن له ده ره وه ی ده سه اڵت بمێننه وه ، چاوه ڕوانییه كی گه وره كانیشیان به ڵێنه الی هه وادارانی����ان دروس����تكردوه ك����ه ناتوان����ن بگه ڕێن����ه وه و ڕێگ����ه ی چونه

پێشیشیان نییه .دۆگماو زه ق����ی سیاس����ه تی نمونه ی خه ڵه تاندن����ی ڕای گش����تی له مامه ڵه ی میدیای ئۆپۆزیسیۆن به رامبه ر كێشه كانی هه ولێ����ر – به غ����دا ب����اش ده ركه وت.

ئه وكاته ی س����ه رۆكی هه رێ����م په رده ی له سه ر تاكڕۆییه كانی مالیكی هه ڵماڵی و هێزی پێش����مه رگه ی بۆ ڕوبه ڕوبونه وه ی هێزی دیجله جواڵند، ئه م ئۆپۆزیسیۆنه ده یگ����وت "بارزانی توش����ی ش����ه ڕمان به به غ����دا گێچ����ه ڵ "هه رێ����م ده كات"، ده كات" و "كێشه كه شه خسییه له نێوان بارزانی و مالیكی����دا"... تاد و به رده وام س����ه ركرده كانی ناحه زان����ی لێدوان����ی حزبه ك����ه ی مالیكیی����ان باڵوده كرده وه ، ئێس����تاش كه مالیكی هاتوه ته هه ولێرو بارزانی پێشوازی لێده كات، هه مان ئه و میدیایه ی پێش����تر خۆی وه ك سێبه ری نیش����انده دا، له كوردس����تان مالیك����ی س����ه رۆكی په الماردان����ی كه وتونه ت����ه هه رێم كه چۆن پێش����وازیی له پیاوێكی تاك����ڕۆی وه ك مالیك����ی ده كات؟ بۆیه هه ركاتێك ئۆپۆزیس����یۆن توانی ده ست له گه وجاندنی خه ڵك هه ڵبگرێت، ده كرێ ئه وس����ا بڵێین هه ن����گاوی یه كه میان بۆ ڕاس����تكردنه وه ی ڕێڕه وه ی سیاسه تێكی

ژیرانه گرتۆته به ر.

ده ستور تێاڵیه ..با ئه مه شی له گه ڵدا بێت

پرسی به پارێزگاكردنی هه ڵه بجه

ئۆپۆزیسیۆن و مه له كردن له نێو دۆگمادا

له خواو له حیزبه كانمان به زیادبێ مه كته بی

كۆمه اڵیه تیمان ئه وه نده زۆره ڕه نگه

پێویستمان به ده ستور نه بێ ئه وه تا

به به رچاوی میلله ته وه زۆرێ له كێشه كانمان

به عه شایه ری حه لئه كه ین

ئاشكرایه دۆزی سنورمان كه

به رپرسیاره تیه كی سه ره كی سه رۆكی

هه رێمه ، نه ك ته نها به هه ڵواسراوی

ماوه ته وه ، به ڵكو رۆژ له دوای رۆژ ئاڵوزترو

ئاڵۆزتر ده بێته وه

ئۆپۆزیسیۆنی كوردستان له سااڵنی

ڕابردودا ئه وه نده ده سه اڵتیان

ناشیرینكردوه ئه گه ر رۆژێك ده سه اڵتیشیان

بدرێتێ پێویسته شه رم له وه رگرتنی

بكه ن

(381( سێشه ممه 2013/6/11 19تایبه‌ت

ده وڵ���ه ت یه كه م���دا، له نه خش���ی له كوردس���تاندا كه م تا زۆر هه وڵیداوه ب���ۆ كاركردن و یاس���ایی چوارچێوه ی وه به رهێنان هه بێت. هه رچه ند یاساكان كه موكورتیش���یان هه بێت به اڵم زۆرجار یاس���اكان ی���ا په ی���ڕه وی ناكرێ���ن یا س���ه رمایه داره كان پشتیوانی سیاسیان هه ی���ه ك���ه پش���تگوێیان بخ���ه ن. بۆ نمونه ، زۆر سه رمایه دارو كۆمپانیا هه ن سه ره ڕای قازانجی بێشومار هیج باجێك ناده ن و هیچ هه ستێكی به رپرسیاریه تیان به رانب���ه ر كۆمه ڵگاو كێش���ه كانی نیه . لێره دا ده وڵه ت پێویسته جه خت بكات یاس���او وه ك له س���ه ر جێبه جێكردنی له پێش���ه وه باسكرا گه ر پێویست بكات

زه بروزه نگی یاساییش به كاربهێنێت.له نه خشی دوه مدا، به پێی ئه وه ی كه ڕژێم���ی دڕندانه ی عێراق كوردس���تانی به وێران���ه به جێهێ���ا له س���ه ره تاكانی نه وه ده كانی سه ده ی پێشودا، ده وڵه ت له كورس���تاندا زۆر س���ه ركه وتو ب���وه له دروس���تكردنه وه ی ژێرخانی ئابوریدا. ڕاسته زۆر كار ماوه بكرێت و زۆركاریش به نیوه ناچڵی و ناكارامه یی جێبه جێكراوه به اڵم ده وڵ���ه ت هه نگاوی زۆر بوێرانه ی ناوه و پێش���كه وتنی به رچ���اوی به زۆر الیه نی ژێرخانی كۆمه ڵگاوه ده بینرێت.

لێره دا پێویس���ته ئ���ه وه بڵێین كه له م ب���واره دا به راوردك���ردن له گ���ه ڵ واڵته ئه وروپاییه كاندا نادروسته . بۆیه به پێی ئاستی گه شه كردنی واڵتانی ده وروبه ر، به تایبه تی به راورد به عێراق، كوردستان پێش���كه تنی زۆرباش���ی له ماوه یه ك���ی

كورتدا ده سته به ركردوه .له نه خشی سێیه مدا، ده وڵه ت كارتێكه ری له سه ر كه رتی تایبه ت زۆر كه مه . ڕاسته له بواری وزه ی كاره بادا سه ركه وتو بوه و ڕێگه ی خۆشكردوه بۆ ده سته به ركردنی به اڵم كاره ب���ا زۆرباش���ی ئاس���تێكی بێس���ه روبه ریه كی ت���ردا له بواره كانی گش���تی به ش���ێوه یه كی هه ی���ه و زۆر بێپالنی بێس���تراتیجی و بێئاڕاسته یی و به هه مو الیه نه كان���ی ئابوریه وه دیاره . لێره دا پێویسته ئه وه یادبخه ینه وه كه ئێستادا له كوردس���تانی سه رمایه داری بازرگان���ی س���ه رمایه داری ش���ێوازی (Mercantilism( به س���ه ردا زاڵه نه ك سه رمایه داری به رهه مهێنان. هه رئه مه ش ئه وه وه ده رده خات كه وادیاره ژینگه ی له كوردس���تانی به رهه مهێنان بۆ له بار ئێستادا له ئارادا نیه . بۆیه گواستنه وه ی ئه م قۆناغه و ئاڕاسته كردنی سه رمایه بۆ ئه و بوارانه ی كه ئامانجی نیش���تمانیان

هه یه ئه ركی ده وڵه ته .

ده وڵ���ه ت چواره م���دا، له نه خش���ی له كوردس���تاندا هیچ هوشیاریه كی به م نه خش���ه ی نیه . بیرۆكه ی "پیشه سازی Picking the) هه ڵبژێره س���ه ركه وتو winner industry(" پالن���ی ده وڵه ت و بڕیارده رانی ئابوری���دا نیه . هه رچه نده گواس���تنه وه له قۆناغی به كاربه ره وه بۆ قۆناغی به رهه مهێنه ر له سه رزاری هه مو كه س���ێكه به اڵم ده وڵه ت هیچ پالنێكی

نیه بۆ ئه م ئه ركه مێژوییه . ده وڵه ت بۆ به جێهێنانی ئه م نه خشه پێویس���ته ده س���ته یه كی گه شه كردنی ئاب���وری پس���پۆڕ دروس���تبكات و ئه و به رانبه ر به رپرس���یاربێت ده سته یه ش ئابوریه ده ستنیش���انكردنی ئه و بواره به رهه مهێنه رانه كه كوردستان ده توانێت هه ن���گاوی س���ه ركه وتویان تێدا بنێت. پێویس���ته بڕیاره كانی ئه و ده س���ته یه زانستیانه لێكۆڵینه وه ی له به رڕۆشنایی بێ���ت و كه ڵك وه ربگیرێ���ت له ئه زمونی واڵتانی تازه پێگه یشتو. لێره دا بیرۆكه ی "پیشه س���ازی س���ه ركه وتو هه ڵبژێره " ده بێت ڕه چاوبكرێت و هه ڵسه نگاندنێكی دروس���ت و زانس���تیانه بكرێت بۆ باری به رهه مهێنان و توان���ای واڵت و ئابوری ناوچه یی و جیهاندا له ب���ازاڕی ملمالنێ

به وردی هه ڵبسه نگێنرێن.

ئه نجامگیری ئه م وت���اره ئه وه یه كه چه مك���ی بازاڕی ئ���ازاد ڕه نگه بۆ ئه و واڵتان���ه ش���یاوبێت كه گه ش���ه كردنی ئابوریان ئه نجامداوه و له بازاڕی جیهاندا توان���ای ملمالنێ و كێبڕكێی���ان هه یه . ئه م فه لس���ه فه یه بۆ واڵتێكی هه ژاری كوردس���تان وه ك گه ش���ه نه كردوی ن���ه ك هه ر ش���یاو نیه به ڵك���و ڕێگرو ئابوریه . گه ش���ه كردنی شكستهێنه ری ڕاده ی هێ���زه بێش���وماره كانی بازاڕی جیهان هێنده ئاڵۆزو به توانان كه بوار بۆ گه شه كردنی ئابوریه كی دروست بۆ واڵتێكی وه ك كوردس���تان ناهێڵنه وه . بۆیه سیاسه تمه دارانی كوردستان نابێت چاره نوس���ی ئابوری كوردستان بده نه ده ست هێزه شاراوه كانی بازاڕی ئازادو جیهانگی���ری. بازاڕی ئ���ازادی جیهان هێنده به س���وده كه خۆم���ان بتوانین زانس���تیانه هێزه كانی بۆ به رژه وه ندیه درێژخایه نه كان���ی خۆمان به كاربهێنین. كوێرانه خۆبه ده سته وه دانی ئه و هێزانه

هه ڵه یه كی مێژوییه .

Dr Latif WahidPrincipal Lecturer in Economics,University of Westminster, UK

له ژماره 379ی "ئاوێن���ه " حه وتونامه ی خۆیدا )رۆژی سێش���ه ممه 2013/5/28( له باره ی"ناره زایه تی���ی راپۆرتێك���ی كادیرانی حیزبی دیموكراتی كوردس���تان" باوكردۆته وه و به ڕواڵه ت له زمانی "كادیرێكی ناڕازیی" ئه و حیزبه وه ، كۆمه ڵێك ئیددیعای خس���تونه ڕو كه به شێكیان درێژه ی هه مان ئه و ئیددیعایانه ن كه هه ر ئه و حه وتونامه یه له مانگی مای 2012 له وتارێكدا له ژێر ناوی "كامیان ده بێته ئه حمه د تۆفیقی دوهه م؟ مس���ته فای هیجری یان خالیدی عه زیزی"

وروژاندبونی!"ئاوێن���ه " راپۆرته ك���ه ی ئه گ���ه ر كادیران"ی حیزبی له باره ی"ناڕه زایه تی���ی نوس���ه رێكی كوردس���تانه وه ، دیموكراتی ی���ا س���ه رچاوه هه ب���او دیاریك���راوی هه باو ناویان زانیارییه كان سه رچاوه كانی ناس���راوبان، ل���ه م رونكردنه وه یه دا، روی قسه مان نه ك له "ئاوێنه "، به ڵكو له نوسه رو خاوه ن���ی ئیددیع���اكان ده ب���وو كاره كه ی كارێك���ی وه ك حه وتونامه یه م���ان ئ���ه و رۆژنامه نوسی سه یرده كرد. به اڵم به وهۆیه وه ك���ه "ئاوێن���ه " له زمانی س���ه رچاوه یه كی مه و هومه وه قسه ده كاو به شوێن ئامانجێكی دیكه مان خوێندنه وه یه كی تایبه ته وه ی���ه ، بۆ كاره ك���ه ی هه یه . ب���ه م پێیه ته ره فی له پێوه ندی دیموكراتی كوردستان حیزبی له گه ڵ ئه و راپۆرته پڕ له چه واشه كارییه دا، خودی ئه و حه وتونامه یه یه و روی قسه كانی

ئێمه ش له خودی "ئاوێنه " یه .نام���ه ی نیوخۆیی كۆمه ڵێ���ك له كادرو دیموكرات���ی حیزب���ی پێش���مه رگه كانی كوردس���تان ب���ۆ رێب���ه ری حیزبه كه یان، هه ر وه ك له دیدارێكی ڕوبه رودا نیش���انی سه رنوس���ه ری "ئاوێن���ه " دراوه ، كه مترین ئام���اژه و باس و ره خن���ه و گله یی له باره ی موچ���ه و یارمه تیی س���كرتێری گش���تی و

ئه ندامانی ده فته ری سیاس���ی و كۆمیته ی ناوه ندیی ئه و حیزبه ی تێدا نییه . واژۆكه رانی ئه و نامه یه داواكاربون رێبه ری حیزبه كه یان، توان���اداو ئیم���كان و له چوارچێ���وه ی گوزه ران ژیان و به بارودۆخی به سه رنجدان به یارمه تیی چاو كوردس���تان، له هه رێمی كادرو پێشمه رگه دا بخشێنێته وه و رێبه ری بایه خپێدانه وه به سینگفره وانی و حیزبیش پێش���وازیی لێكردوه . ئه گه ر كه س���ێكیش گومانێكی له وباره یه وه هه یه ، هه م نامه كه مه وج���وده و ه���ه م واژوكه ران���ی زیندون، ده توان���ێ به دواداچ���ون ل���ه م باره ی���ه وه بكا. له م دوایانه ش���دا هه ر ئه و كه سانه ی نامه كه یان بۆ رێبه ری حیزب نوس���یوه و، "ئاوێنه " به بیانوی نامه ك���ه ی ئه وانه وه ، چی به قه ڵه می راپۆرتنوس���ه كه یدا هاتوه ، له دژی حیزب���ی دیموكرات باویكردۆته وه ، ناڕه زایه تییان ره خن���ه و هاتون و وه ده نگ له چه واشه كردنی نامه كه ی خۆیان له الیه ن

"ئاوێنه " ه وه ده ربڕیوه ."ئاوێن���ه " بۆ ئ���ه وه ی وانیش���انبدا كه یه كالیه ن���ه نه جواڵوه ته وه ، ده نوس���ێ كه پێوه ندی���ی به ئه ندامێكی س���ه ركردایه تیی ئه و حیزبه ش���ه وه كردوه ب���ۆ ئه وه ی له م پێوه ندییه دا لێدوان���ی لێوه ربگرێ: به اڵم" وێڕای ئه وه ی كه ناوبراو ئاماده نه بو هیچ زانیارییه ك بدات، بونی ناڕه زایه تییه كه شی

ره تنه كرده وه "!بۆچی" ئاوێن���ه " ئه مجاره یان پێوه ندیی به و س���ه رچاوه یا س���ه رچاوانه ی حیزبی دیموكرات���ه وه نه گرت كه جارانی پێش���تر به هاس���انی پێوه ندی���ی پێ���وه ده كردن و لێدوان���ی لێوه رده گرتن؟ خ���ۆ ده یتوانی به ده فت���ه ری پێوه ندی���ی ئه مج���اره ش سیاس���یی ئه و حیزبه وه بگرێ تا راستیی مه س���ه له كه ی لێ رونببێته وه و ناچار نه بێ راپۆرتێك���ی پڕ له ناڕاس���تی له باره ی ئه و

حیزب���ه باوبكات���ه وه . به اڵم ب���ۆ ئه وه ی نه كردوه ، هه ر خۆی ده یزانێ.

داكۆك���ی ب���ه ردی ك���ه "ئاوێن���ه " له نێ���و حیزبی دیموكراتی له دادپه روه ری ده یتوانی ده دا، له س���ینگی كوردس���تان ئه ندامێكی ده فته ری سیاسیی ئه و حیزبه ده ع���وه ت بكا بۆ مێزگردێ���ك له ده فته ری ئه و حه وتونامه یه به به شداریی سه رچاوه ی زانیاریی���ه عه نتیكه كانی خۆی، بۆ ئه وه ی ناچار نه ب���ێ یه كالیه نه بچێته مه حكه مه و بۆی ڕونبێته وه كه ئایا دادپه روه ری له نێو ئه م حیزبه دا به وجۆره یه كه سه رچاوه كانی ئاوێنه باس���ی ده كه ن؟ ئه گه ر ئه م حیزبه خۆی ل���ه م جۆره ڕوبه ڕوبونه وانه دزیبا وه ، دیار ده بو كه ئه و ماسته مویه كی تێدایه . جا ئه و كات "ئاوێنه " ئه م حه قه ی به خۆی

دابا ئه م راپۆرته باوبكاته وه . ره نگه "ئاوێنه " پێیوابێ له م راپۆرته یدا ش���تی زۆر نوێ و نه بیس���تراوی له باره ی س���كرتێرو رێب���ه ری حیزب���ی دیموكراتی كوردس���تانه وه داوه به خوێنه رانی، ئه گه ر وا بیربكات���ه وه زۆر له هه ڵه دای���ه . چونكه ئیددیعای له چه شنی "ئه ندامانی ده فته ری سیاس���ی ماڵ و منداڵیان به پاره ی حیزب ره وانه ی ده ره وه ی واڵت كردوه "، یا له نێو هه یه و گه نده ڵی نادادپ���ه روه ری و حیزبدا ئه ندامان���ی س���ه ركردایه تیی ئ���ه و حیزبه ب���ه كاری قاچاغ و فرۆش���تنی پش���تگیری به په ناخوازانه وه خه ریكن، له و قسانه ن كه له مێژه له ماڵپه ڕ و وێبالگه كانی وه زاره تی ئیتالعاتی كۆماری ئیسالمیدا باوبونه وه . ئه وه كه داموده زگای س���یخوڕیی كۆماری ئیس���المی، ش���تی وا ل���ه دژی حیزبێكی رێژیم���ه ئ���ه و دژب���ه ری خه بات���كاری باوبكه ن���ه وه و هه وڵ���ی ڕوش���اندنی ناوو ناوبانگ���ی رێبه ران و تێكۆش���ه رانی بده ن ، ئاس���ایی و چاوه ڕوانكراوه . به اڵم "ئاوێنه "

كه قه رارب���و میدیایه كی ئ���ازادی كوردی بێ، ده نگۆو قس���ه و باسه كانی ئه م جۆره جێگایانه بۆ كێ و له پێناوی چیدا دوپات و

باوده كاته وه ؟ ئێمه ئ���ه و ئاماده ییه م���ان هه یه له هه ر میدیایه كداو له به رچاوی بیروڕای گش���تی، به ڕونی له س���ه ر ئه و ده نگ���ۆو بوختانانه كه له دژی حیزبی دیموكراتی كوردس���تان باوده كرێنه وه ، قسه بكه ین و راستییه كان له باوه ڕم���ان ئ���ه وه ش رونبكه ین���ه وه . به رپرس���یاره تی و به ش���ه فافییه ت و له دڵنییایمان له به رپرسانه و ئوسولیبونی رێوش���وێنه كانی نێو حیزب���ی دیموكراتی كوردس���تانه وه س���ه رچاوه ده گرێ. ئه وا لێره ش���دا بۆ ڕه واندنه وه ی هه ر چه ش���نه گومان و پرس���یارێك، رونكردنه وه ی چه ند

خاڵێك به پێویست ده زانین:له ئه ندامانی رێبه ریی ڕێژه یه كی به رچاو ئ���ه و حیزب���ه ، ب���ه و هۆیه وه ك���ه كاری ره سمییان هه یه و ده توانن خۆیان بژیه نن، خۆبه خش���انه كار ب���ۆ حی���زب ده كه ن و حوقووق ی���ا یارمه تییه كی ماڵی له حیزب وه رناگرن. ئه و به ش���ه ش كه ته واو وه خت خۆی���ان بۆ كاری حیزب���ی ته رخانكردوه و حیزب ده یانژێنێ، یارمه تییه كی كه حیزب پێیان���ده دا، له گه ڵ ئ���ه وه ی جیاوازییه كی نیس���بیی له گ���ه ڵ یارمه تی���ی هێندێك له كادره كانی خواروتر هه یه ، به داخه وه نه وه اڵمده ری هه زینه كانی ژیانیانه و نه شیاوی به رپرس���ایه تی و مه وقعیی���ه ت و زه حمه ت و تێكۆش���انی ئ���ه وان . به دڵنیاییه وه ئه گه ر له توانای حیزبدا بایه ، بۆ ئه وان و سه رجه م تێكۆشه رانی كه هه مو تواناو كاتی خۆیان ناوه ت���ه خزم���ه ت حیزبه كه ی���ان، ژیان و

به ڕێچونێكی باشتری ته رخانده كرد.كوردس���تان، دیموكرات���ی حیزب���ی ئه ندامان���ی له به رامب���ه ر ته نی���ا ن���ه ك

رێبه رییه كه ی به ڵكو له ئاس���ت س���ه رجه م كادرو پێش���مه رگه كانی ك���ه له هه رێم���ی كوردس���تان ده ژین، خۆی به به رپرس���یار ده زانێ. هه ربۆیه ئ���ه وه ی له توانایدا بوه كردویه تی بۆ ئ���ه وه ی یارمه تیی مانگانه و داهاتی ئه وانیش، له پێش���و باش���تربێت. جگه له وه ش له دابینكردنی ماڵ و ش���وێنی حه وانه وه و هه زینه كانی خوێندنی مندااڵن و دوكت���ۆرو ده رم���ان و هت���د، النیكه م���ی مه وداو جی���اوازی له نێوان رێبه ری و كادرو پێشمه رگه دا، هه یه . به دڵنییاییه وه و ئه گه ر رۆژێك پێویس���ت بكا به به ڵگه وه ده ڵێین پێڕاگه یشتنی حیزبی دیموكراتی كوردستان به تێكۆش���ه رانی خ���ۆی و بنه ماڵه كانی���ان به س���ه رنجدان رابردودا، س���اڵی له چه ند به ئیمكانات���ی مه وجودو به به راوه رد له گه ڵ هه م���و س���ه رده مه كانی پێش���و، له هه مو ئینس���انیتربوه . دادپه روه رانه ت���رو كات له پێوه ندی له گه ڵ یارمه تییه كی مانگانه ش كه حیزب ده یدا به سكرتێره كه ی، به جێیه راس���تییه ك وه بی���ر ئاوێن���ه و هه ركه س و الیه نێك���ی له مباره وه عه وداڵ���ی زانیاریی بێنینه وه . ئه وه ی به ڕێ���ز خالید عه زیزیی گه یانده س���كرتێریی حیزب���ی دیموكراتی تامه زرۆی���ی و هه ڵپه و نه ك كوردس���تان، تاس���ه ی خۆی بۆ ئه و جێگایه ، هه روه ها ن���ه ك ته ماعی موچه و مه عاش���ی تایبه ت به م پۆسته ، به ڵكو داواو پێداگریی هه ردو كۆنگره ی 14و 15ی ئه م حیزبه و رێبه ریی هه ڵبژێراوی ئ���ه م كۆنگرانه بوه . ناوبراو، كاتێك، شانی دایه به ر ئه م ئه ركه قورسه ، كاری ره س���میی چه ندین س���اڵه ی خۆی وازلێهێنا. داهاتویه وه ئیمتیازاتی به هه مو بۆیه ش���تێكی سروشتی بو ئه گه ر حیزبی دیموكرات���ی كوردس���تان، یارمه تییه ك���ی مانگانه ی نه ك له ئاس���تی كاره كه یدا به اڵم گونج���او له گه ڵ ئیمكانات���ی حیزب و كارو

ژیانی پێشوی ئه و كه سه ، بۆ دابین بكا.له گۆش���ه نیگای جارێ���ك "ئاوێن���ه " "رانه گیران���ی بااڵنس له نێ���وان یه كیه تیی نیش���تمانی و پارتی دیموك���رات" له الیه ن دیموكراتی حیزبی گش���تیی س���كرتێری كوردستانه وه )كه فڕی به ڕاستییه وه نییه و ئاوێنه یه (و راپۆرتنوسانی خه یاڵی زاده ی جارێكیش له به ر خه مخ���ۆری بۆ داهاتوی دیموكرات" حیزبی هه ردو "یه كگرتنه وه ی و ئه مجاره ش���یان به بیانوی موچه یه ك كه دیموكراتی له حیزبی گش���تی، سكرتێری كوردس���تان وه ریده گ���رێ ، س���كرتێری گش���تیی حیزبی دیموكراتی كوردستان، به ڕێز خالید عه زیزی ده خاته به ر س���یله ی لوتف���ی خۆی! به اڵم ئه م لوتفه ش���تێكی

له خۆوه و به ڕێكه وت نییه .پرسیاری ئێمه ش ئه وه یه هه ستیاربونی "ئاوێنه " به رامبه ر جێگه و پێگه ی ئێستای خالی���د عه زیزی و حیزبه ك���ه ی، له كوێوه س���ه رچاوه ده گرێ؟ به راستی له دڵسۆزی له رۆژهه اڵت���ی ك���ورد بزوتن���ه وه ی ب���ۆ كوردس���تان؟ ئیددیعای "تێكچونی بااڵنس له پێوه ندییه كانی نێوان حیزبی دیموكراتی كوردستان و دو الیه نی سه ره كیی هه رێمی كوردس���تان) پارت���ی و یه كیه ت���ی( ی���ا ئه گ���ه ری به س���كرتێربونی خالید عه زیزی كام یه كگرت���ودا، دیموكراتی له حیزب���ی مه ترسییه وه ده خاته به رژه وه ندی"ئاوێنه " حه وتونامه یه ، ئ���ه م به راس���تی ئه گ���ه ر له پش���ت بێالیه نه ؟! ئ���ازادو میدیایه كی "ئاوێن���ه " وه چ هێ���زو الیه نێ���ك هه یه كه به رژه وه ن���دی له وه ڕێخس���تنی ئه م جۆره ل���ه دژی حیزبی دیموكراتی هه راوهوریانه

كوردستاندایه ؟ حیزبی دیموكراتی كوردستانناوه ندی راگه یاندن9ی/2013/6

بازاڕی‌ئازاد‌یا‌بازاڕی‌به‌ره‌اڵ؟...‌پاشماوه‌

ونبون* ناس���نامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )هه ژیر رحیم فتح الله(

هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .* ناسنامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )هاوكار حه مه جان محمد

أمین( هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .* ناسنامه یه كی باری شارستانی سلێمانی ونبوه به ناوی )كمال عبدالقادر أحمد(

هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .* ناس���نامه یه كی كرێنش���ین ونبوه به ناوی )كمال عبدالق���ادر أحمد( هه ركه س

دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

وه‌ڕێخستنی‌هه‌راوهوریا‌له‌دژی‌حیزبی‌دیموكراتی‌كوردستان‌له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌كێدایه‌؟)وه اڵمێك به راپۆرتێكی ئه م دواییانه ی حه وتونامه ی"ئاوێنه "(

داهاتوی ئاشتی به ره و كوێ؟ س���ه رباری هه م���و گوم���ان و لێكدانه وه نه رێنیه كان، پێده چێت گه لی تورك و كورد وه ك یه ك به گشتی دڵخۆشبن به پرۆسه كه و راپرسیه گشتیه كان واینیشانداوه ، ئه مه ش بۆ ئه و راس���تیه س���انایه ده گه ڕێته وه كه ل���ه دو مانگی ڕاب���ردودا، ل���ه و كاته وه ی الشه ی ده س���تیانپێكردوه ، دانوستانه كان گه ریالی ت���ورك و س���ه ربازی ك���وژراوی كورد له چیاكانی كوردس���تانه وه بۆ شارو

باژێره كانی توركیا نه گه ڕاونه ته وه .حه كیم ئه رتگو كه مامۆستای خوێندنگای دواناوه ندیه له ئامه د و، ساڵی پار براكه ی له ئۆپه راس���یۆنێكی س���ه ربازی له ناوچه ی ش���ه رناخ گوایه له سه ر ده ستی سه ربازانی تورك ك���وژراوه ، به ئاوێنه ی وت، “كوردو ت���ورك كێش���ه مان نیه و باش���ین پێكه وه ڕاهاتوین بژین، به اڵم هه ردوالمان كێشه مان له گه ڵ ده وڵه تی توركیا هه یه . ئێمه ی كورد به تایبه ت���ی باوه ڕمان به ده وڵه تێك نیه كه له م 30 س���اڵه دا ئه م خاكه مان بۆردومان ده كات به بێ وه س���تان. پێویسته ده وڵه ت

دیموكراتی���زه بكرێت تا ئاش���تی پێكبێت له واڵتدا، ئێمه ی كوردیش بڕوامان به هێزی خۆمان هه ی���ه و خۆمان ئاش���تی له واڵتی خۆمان دروست ده كه ین و پشت به ده وڵه ت نابه ستین، هیواخوازیشین كه به م شێوه یه كۆماری توركیاش دیموكراتیزه بكه ین. بۆیه ئه وه ئێمه ین ئه م پرۆس���ه یه مان هێناوه ته

رۆژه ڤه وه ، نه ك ده وڵه تی توركیا.”وتیش���ی كه كورد له توركیا ئاش���تییان گه لێك���ی “چونك���ه هه ڵب���ژاردوه دیموكراتخوازین، بۆ جیهانێشمان سه لماند كه ئێمه تیرۆریست نین و نه ورۆزی ئه مساڵ ئه وه ی س���ه لماند كه ئاش���تیمان ده وێت سه رباری ئه وه ی كورد له به هێزترین پێگه دا

بو.” ئه رتگو له هه مانكاتدا ئه وه شی خسته ڕو ك���ه گ���ه ر ده وڵه ت���ی توركی���ا ئه مجاره له په یمانه كانی بۆ ئاشتی په شیمانبێته وه ، ئه وه كورده كان ئاماده ن دیس���ان به چه ك وه اڵمبده ن���ه وه و زیاتر ل���ه وه ش وتی“ئه م خاكه ی ئێمه بۆنی باروت و خوێنی لێدێت. گه ر توركیا بخوازێت فێڵمان لێبكات وه ك

جاری پێشو كردی )تێكچونی دانوستانی ئۆسلۆ 2010( ئه وه به دڵنیاییه وه ده توانین به رده وامی به جه نگ بده ین و ده ش���توانین و هێزیش���مان هه ی���ه له كاتێكدا ئ���ه وه 30 س���اڵه ده جه نگی���ن ب���ۆ مافه كانم���ان... جه ن���گ چرك���ه دا له ی���ه ك ده توانی���ن

ده ستپێده كه ینه وه ".بۆچونه كانی ئه رتگ���و بۆ وه اڵمدانه وه ی ك���ورده كان به چه ك له ئه گ���ه ری تێكچونی دانوس���تانه كاندا له ڕاس���تیه وه دورنی���ن، به تایبه تی كاتێ���ك رۆژی 3ی ئه م مانگه ، كاتێ���ك گه ریالكانی په كه ك���ه له ناوچه ی ڕۆبۆسكی سه ر به هه رێمی شه رناخ بۆ خاكی “هه رێمی پاراس���تنی میدیا” ده كشانه وه ، له گه ڵ هێزه كانی س���وپای توركیا كه وتنه ش���ه ڕه وه و، له ئه نجامدا ئه فسه رێكی تورك بریندارب���وو دواتر كۆپته رێكی س���ه ربازی س���وپای توركیا له جۆری كۆب���را ته واوی

ناوچه كه ی بۆردومانكرد.په كه كه و هێزه گه ریالكانی كه ناسراون به “هێزه كانی پاراس���تنی گه ل”، تاوه كو ئێستا ئه و هه واڵه یان پشتڕاستنه كردۆته وه ،

به اڵم س���وپای توركی���ا له به یاننامه یه كدا هه وڵ���ی بچوككردن���ه وه ی ڕوداوه كه یانداو ته قه یانكرد، “تیرۆریسته كان رایانگه یاند، له ئه نجامدا سه ربازێكی جه ندرمه برینداربو له زه وی���ه وه ك���ه به ردێك���ه وه به ه���ۆی دواتر برینداریكرد. به ڕێكه وت به رزببۆوه و كۆپته رێك���ی جۆری كۆبرا به په له ڕه وانه ی

ناوچه كه كرا.”ئه م���ه یه كه م روداوی له و ش���ێوه یه بو ل���ه دو مانگی ڕاب���ردودا روب���دات له نێوان ه���ه ردوال له وكاته وه ی دانوس���تانه كان بۆ تاكو هه رچه نده ده س���تیانپێكرد. ئاشتی ئێس���تا دیار نیه كه م ئ���ه م روداوه دوباره ده بێت���ه وه و ه���ه ردوال ده چن���ه وه به ره ی یان درێژخایه ن، نه خ���وازراوی جه نگێكی گوێی پێناده ن و به رده وامی به دانوس���تانه مێژوییه ك���ه ی نێوانی���ان ده ده ن، وه ل���ێ روداوه كه زه نگێك���ی وه بیرهێنانه وه یه كه ده ره نجامی پرۆس���ه كه ده كرێ���ت چه نده پێش���بینینه كراوبێت و ئاش���تیش چه ن���ده ناس���ك و جه نگ چه نده خۆس���ه پێنه له م

ناوچه له بیركراوه ی خۆرهه اڵتی ناویندا.

كوردو‌تورك‌بۆچی‌له‌پرۆسه‌ی‌ئاشتی...‌پاشماوه‌

ئەو عەش���قەی هەیەتی ئاڕاس���تەی خودی خۆی ناکات، بەڵکو ئاڕاستەی موڵکەکانی

خۆی دەکات،ئاڕاستەی س���ێبەرو درێژکراوە مادییەکانی ت���ری جەس���تەی خ���ۆی دەکات. چ���ۆن نەرسیس���ی مارک���ۆزە خۆی لەسروش���ت بۆ جیاناکرێتەوە، نەرسیس���ی س���ەردەمی بەرخۆری، ئەم نەرسیس���ە ناش���یرینە کە خۆی ش���تێکی تایبەتی نییە وای لێبکات عاشقی نیگاری خۆی بێت، خۆی و کااڵکانی کۆمەڵگای سەرمایەداری بۆ جیاناکرێتەوە. ئ���ەو چاڵ���ەی لەنێ���وان خ���ۆی و جوانیدا دروستبووە بەکەرەستەو کااڵکانی کۆمەڵگای ئەو پڕیاندەکاتەوە. مۆدێرن کەپیتالیستی هی���چ کات وێنەی خ���ۆی بەڕووتی خۆش ناوێت، هەمیش���ە لەنزیک ماشێنەکەیەوە، لەنزیک کۆشکەکەیەوە وێنە دەگرێت... ئەو تەنیا خۆی نیی���ە، بەڵکو کەلوپەلەکانیش بوون بەبەش���ێک ل���ەو. ئەم نەرسیس���ە دەبێت���ە کۆیلەی ش���تەکان، ڕۆحی خۆی بەهەر ئەهریمەنێک دەفرۆشێت تا شتێکی پێبدات زیاتر ناش���یرینییەکانی داپۆشێت و بیرازێنێتەوە. ئەم نەرسیسە ناشیرینە کە سەیری ئاوی روبارەکە دەکات، چاونابڕێتە نی���گاری خۆی، بەڵکو چ���او دەبڕێتە بنی ئاوەکە بزانێ���ت چ کااڵیەکی گرنگی تێدایە جوانی بکات، گەر بش���خنکێت ئەوا باوەش بەخۆیدا ناکات، بەڵکو باوەش بەو کااڵیانەدا دەکات کە وەک خۆی عاشقیانە. ئەمجۆرە کەپیتالیستی و نەرسیس���ێکی نەرسیس���ە بازاڕییە، هیچ کات ناتوانێت س���وبێکتێکی شۆڕش���گێڕ بێت، چونکە کەس���ێکە بازاڕو کارخانەکان���ی کۆمەڵگای پیشەس���ازی بۆ تێرک���ردن و ڕازاندنەوەی ئ���ەو کاردەکەن و

بەرهەمدەهێنن.

3. نەرسیسی شۆڕشگێڕ ئەو فیگەرەیە کە عاش���قی خۆیەتی، خۆی تەنیا لەبەر خۆی خۆشدەوێت. بوونەوەرێکی کۆمەاڵیەتی نییە بەمانا ئاسایی و باوەکەی. بوونەوەرێکە عاشقی بیرو خەیاڵ و ڕوخسارو

ناوازەیی خۆیەت���ی. هەموو هێزی ئەڤینی خۆی لەوەدا سەرفناکات خۆی بۆ کۆمەڵگا یان ئەوانیت���ر بڕازێنێت���ەوە. خۆی جوان ناکات، بەڵکو وزەی خۆی لەئەڤینی خۆیدا سەرفدەکات. جۆرە نەرسیسێکە دەیەوێت بێوەرگرتنی ڕەزامەندی کەس، خودئەڤینی خۆی گرێ ناداتەوە بەچاوی ئەوانی دییەوە، کەسێکە لەچاوی خۆیەوە تەماشای بوونی خۆی دەکات و خۆشیدەوێت. نە ڕەزامەندی ئەوانی���دی بۆ گرنگە، نە ناش���یرینی خۆی بەهیچ ئەکسسوارو دیکۆرێک دادەپۆشێت... بوونەوەرێک���ی ڕووت���ەو ش���ەرم لەهیچی خۆی ناکات. س���اتی دەرکەوتنی س���اتی رووتبوونەوەو دەرکەوتنی مرۆڤە لەبەردەم خۆیدا، ڕێز دەگێڕێتەوە بۆ بوون و ژیانمان بەوجۆرەی کە هەیە، بەدەر لەپێوەرو نۆرمە دەستەجەمعییەکان. خۆی لەبەرئەوە خۆش ناوێت، چونکە ئەوانی دی خۆشیان دەوێت ... بەڵک���و دەتوانێت خۆی خۆش���بوێت بێئەوەی کەس خۆش���ی بوێ���ت. بێئەوەی ئەو خۆشەویس���تییە پێویستی بەوە بێت گرێدرابێتەوە بەخواست و داواکاری کەسێک ی���ان هێزێک���ی دییەوە. وات���ە گەڕانەوەی نەرسیسە بۆ س���اتە پاکە سەرەتاییەکەی، بۆ س���اتی دەرکەوتن���ی ئەڤینی مرۆڤ بۆ خودی خۆی وەک یەکەیەک کە بەدرێژایی مێ���ژوو فەرامۆش���دەکرێت و وەک بوونێک س���ەیردەکرێت کە شایستەی ئەڤین نییە. ئەم نەرسیس���ە شۆڕش���گێرە خودی خۆی وەک بابەتێک بۆ خۆفیداکاری تەماشاناکات، بەڵک���و وەک بابەتێک کە بەدرێژایی مێژوو بێڕێزی پێکراوەو ئێستا کاتی ئەوە هاتووە خۆش���مانبوێت. شۆڕش���گێڕە لەبەرئەوەی کۆپی شۆڕشگێڕەکانی تر نییە. ئاماژەیە بۆ هەرەسی سیستەم لەدروستکردنی مرۆڤێکدا کە خۆی یەکجارو بۆ ئەب���ەد بیرکردبێت. ئەمج���ۆرە نەرسیس���ە نابێ���ت بکوژرێت، نابێ���ت بوونەوەرەکان هەموو بەجۆرێک بن خودئەڤینی���ان فەرامۆش���کردبێت. مرۆڤی خودئەڤین تاک���ە مرۆڤێکە بتوانێت ڕێز بۆ مرۆڤ وەک سوبێکتێکی ئازاد بگێڕێتەوە.

جوانییەکانی‌ناڕێکی...‌پاشماوه‌

ریکالم

ریکالم

نه‌وت‌‌و‌نیعمه‌ت‌و‌نیقمه‌ت‌‌‌سه‌رتیپ‌جه‌وهه‌ر

ئاخر‌بۆ‌هه‌میشه‌‌هه‌ش‌به‌سه‌ر‌نه‌بین،‌له‌ماوه‌ی‌‌سه‌د‌ساڵی‌‌رابردو‌نه‌وت‌بوه‌‌نیعمه‌ت‌بۆ‌گه‌النێك‌كه‌‌له‌ره‌ش���ماڵ‌و‌ده‌واردا‌ده‌ژیان‌و‌جگه‌‌له‌وشترو‌بیابان‌هیچیتری���ان‌نه‌بو،‌كه‌چی‌ب���ۆ‌ئێمه‌‌ببوه‌‌نیقمه‌و‌ده‌ردو‌ب���ه‌اڵ،‌نه‌وته‌كه‌یان‌ده‌فرۆش���تین‌و‌ده‌یاندایه‌وه‌‌به‌فیش���ه‌ك‌و‌ده‌یاننا‌به‌نێوچه‌وانی‌خۆمان،‌ساڵ‌هاتو‌ساڵ‌رۆیی‌،‌حكومه‌ت‌و‌كیان‌و‌نه‌وتمان‌بو،‌ئه‌و‌نیقمه‌ته‌‌نه‌بو‌به‌نیعمه‌ت،‌ئه‌مجاره‌یان‌به‌ده‌ست‌وه‌زیرو‌وه‌زاره‌تێكه‌وه‌‌گیرۆده‌بوین‌هه‌ر‌مه‌پرسه‌!‌جاران‌دیارب���و‌ده‌مانزانی‌‌نه‌وته‌كه‌مان‌كێ‌‌ده‌یبات‌و‌ده‌درێ‌‌به‌چی،‌كه‌چی‌ئێس���تا‌

كه‌س‌نازانێ‌‌ئه‌وه‌ی‌‌هه‌یه‌‌له‌كوێوه‌یه‌و‌چه‌نده‌و‌ده‌درێ‌‌به‌چی؟قسه‌كردن‌له‌س���ه‌ر‌وه‌زاره‌تی‌سامانه‌‌سروشتییه‌كان‌وه‌ك‌قسه‌كردنه‌‌له‌سه‌ر‌سێگۆش���ه‌ی‌‌به‌رمۆدا،‌چونكه‌‌وه‌زاره‌تێك‌خراوه‌ت���ه‌‌میمۆرییه‌ك‌و‌له‌گیرفانی‌‌وه‌زیرێكدایه‌‌په‌نادراوه‌،‌ئه‌ویدیكه‌ی‌‌ده‌مێنێته‌وه‌‌له‌ده‌س���تی‌‌چه‌ند‌كه‌س���ێك‌قه‌تیس���كراوه‌،‌نه‌دیوانی‌‌ل���ه‌وه‌زاره‌ت‌ده‌چێت‌و‌نه‌وه‌زیریش���ی‌وه‌كو‌وه‌زیری‌عاله‌م���ه‌،‌دیوانه‌ك���ه‌ی‌‌له‌فه‌رمانگه‌یه‌ك���ی‌پڕنهێنی‌‌و‌هه‌واڵگ���ری‌ده‌چێت‌و‌

وه‌زیره‌كه‌یشی‌نیوه‌ی‌‌عومری‌له‌م‌واڵته‌‌نییه‌.هه‌تا‌ئێستا‌نه‌سندوقێك‌هه‌یه‌‌بۆ‌پاره‌ی‌‌نه‌وت،‌نه‌ده‌زانرێ‌نه‌وتی‌‌ئه‌م‌واڵته‌‌چی‌به‌س���ه‌ردێ‌؟‌له‌كام‌حیساب‌هه‌ڵده‌گیرێ؟‌دوای‌‌شه‌ش‌ساڵ‌هه‌تا‌ئێستا‌ئه‌و‌یاسایه‌ی‌‌هه‌شییه‌تی‌‌جێبه‌جێناكرێ‌،‌ئاخرده‌كرێ‌‌وه‌زاره‌تێك‌دوای‌‌حه‌وت‌ساڵ‌بێ‌‌هه‌یكه‌ل‌بێ؟‌ئامارێكی‌بۆ‌سوته‌مه‌نی‌‌و‌فرۆشتن‌و‌داهات‌نه‌بێ‌؟‌بۆچی‌هه‌تا‌ئێس���تا‌ئه‌نجومه‌نی‌‌وه‌زاره‌ت‌پێكنه‌هێنراوه‌،‌كاكی‌وه‌زیریش‌ماوه‌ماوه‌‌

به‌ده‌م‌هه‌ڕه‌شه‌ی‌‌تاڵ‌راست‌و‌چه‌پمان‌به‌خۆفرۆش‌ناوده‌هێنێ‌؟ئه‌وه‌ی‌‌ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‌‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌گش���تیی‌‌دی���وان‌بخوێنێته‌وه‌‌تێده‌گات‌ده‌س���ه‌اڵتی‌‌هیچ‌كه‌س‌له‌م‌وه‌زاره‌ته‌‌یه‌ك‌فلسی‌قه‌ڵب‌ناكات،‌ئیشی‌هه‌مو‌به‌ڕێوبه‌ره‌‌گشتییه‌كانی‌دیكه‌ش‌ده‌كات،‌هه‌رچی‌هه‌یه‌‌ته‌سلیمی‌ئه‌و‌كراوه‌،‌به‌ڕێوبه‌ره‌‌گش���تییه‌كانی‌‌یه‌كێتی‌‌وه‌ك‌میوانی‌‌له‌دورهاتو‌جگه‌‌له‌قاوه‌ی‌تاڵ‌هیچ‌ش���تێكی‌دیكه‌‌ناخۆنه‌وه‌،‌ژوره‌كانیان‌وه‌ك‌ژوری‌‌موعاره‌زه‌ی‌لێهاتوه‌،‌هه‌میش���ه‌‌مۆڕه‌یان‌لێده‌كرێ���ت،‌بریكارێكیان‌دانا‌تا‌بتوانن‌بااڵنس���ێك‌بۆ‌

وه‌زاره‌ت‌بگێڕنه‌وه‌،‌كه‌چی‌له‌بری‌بریكار‌ده‌رچو‌بێكار.له‌قاموس���ی‌چ‌واڵتێك‌بوه‌،‌وه‌زی���ر‌ئیهانه‌ی‌‌په‌رله‌مانتاران���ی‌‌بكات؟‌ئاخر‌بوه‌‌وه‌زیر‌مه‌وعیدی‌س���وێندخواردنی‌به‌په‌رله‌م���ان‌بگۆڕێت؟‌له‌كوێ‌‌بووه‌‌له‌كۆی‌‌زیاتر‌له‌په‌نجاودوو‌بلۆك‌‌39بلۆك‌به‌ده‌ست‌براده‌رانه‌،‌له‌و‌رێژه‌یه‌ش‌زۆرب���ه‌ی‌‌زۆری‌له‌كوێ‌‌بوه‌‌له‌كۆی‌‌زیاتر‌له‌په‌نج���ا‌بلۆكی‌نه‌وت‌‌30دانه‌یان‌ته‌نها‌به‌ده‌س���ت‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌گشتیی‌‌دیوانه‌وه‌‌بێت؟‌له‌كۆی‌‌56بلۆك‌په‌نجا‌دانه‌یان‌به‌ده‌س���ت‌كادرانی‌حزبه‌كه‌ی‌‌تۆوه‌‌بێت؟‌پێمانبڵێ‌‌گومان‌نه‌كه‌ین؟‌بۆ‌نه‌پرس���م‌خه‌رجی‌ئه‌م‌كۆمپانیایانه‌‌له‌كوردس���تان‌چه‌ن���ده‌و‌كێ‌‌ئیمزای‌‌وردبینیان‌ده‌كات؟‌‌كاكه‌پێمانبڵێ‌‌كوا‌ئه‌و‌پاره‌ی‌‌ئه‌تۆ‌وتت‌شیرینیه‌،‌ئه‌ی‌‌

ئه‌ویتر‌بۆ‌كوێ‌‌ده‌چێ‌؟كاك���ه‌‌،‌گه‌لێك‌هه‌ب���ون‌وه‌ك‌گلگامش‌ب���ه‌دوای‌‌دره‌خت���ی‌‌نه‌مریدا‌گه‌ڕان،‌ماڵ‌و‌موڵكی‌میلله‌تیان‌خس���ته‌‌حیس���اب‌و‌بان،‌وه‌ك‌ئه‌ندازیاره‌‌بچكۆله‌كه‌‌دروس���تیانكرد‌كۆش���ك‌و‌ته‌الر‌له‌ته‌خته‌ودار،‌به‌اڵم‌ئه‌فسوس‌پاشی‌كه‌مێك‌هه‌موی‌‌ڕما‌به‌سه‌ریانا،‌خاك‌و‌خۆڵ‌و‌مارو‌مێروی‌واڵتیان‌لێبوه‌‌دوژمن،‌ئه‌و‌سه‌رده‌مه‌ش‌به‌سه‌رچو‌بتوانن‌چیدی‌خه‌ڵك‌له‌خشته‌‌ببه‌ن،‌وابزانن‌هه‌تاسه‌ر‌به‌مش���ێوه‌یه‌‌ده‌مێنن،‌له‌ئاس���ت‌بێده‌نگیمان‌بۆ‌ئێوه‌‌نیعمه‌ت‌بین،‌بێگومان‌

بن‌ده‌بینه‌‌نیقمه‌تێك.

نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌له‌ئه‌وروپاشوان‌حه‌مه‌‌ـ‌نه‌رویج004799004729

hamashwan.awene@yahoo.noAweneکوا‌لێکۆڵینەوەی‌یاسایی‌لەخوێنی‌سۆرانی‌مامە‌حەمە،‌عەبدولستار‌تاهیر،‌سەردەشت‌عوسمان

خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د