Embed Size (px)
DESCRIPTION
วารสารเพื่อการดูแลและรักษามรดกทางวัฒนธรรมของเวียงเจียงใหม่ ฉบับที่ 2 ปีที่ 1 มีนาคม 2555
Citation preview
ฟนบานยาน เวยงเชยงใหม
วารสารเพอการดแลและรกษามรดกทางวฒนธรรมของเวยงเชยงใหม
ฉบบท 2 ปท 1 มนาคม 2555
คตของการสรางพระพทธรปไมในลานนา
อานสงสของการสรางพระพทธรป
พระเจาไมลานนา
พระเจาไมวดดอกค�า วดดอกค�า อ.เมอง จ.เชยงใหม
เลาเรองลานนา
พบเนอความเกยวกบการสรางพระพทธรปไมในชน
กาลมาลปกรณวา “พระเมองแกว” กษตรยลานนาซง
ครองราชยอยในชวง พ.ศ.2039-2069 ไดทรงสราง
พระพทธรปดวยไมแกนจนทน1 ซงเปนไมหอมตอมายง
เปนทนยมในการท�าสายประค�าและพระพทธรปบชาตางๆ
ท�าใหสนนษฐานไดวา ความนยมสรางพระพทธรปไมท
พบมากในเขตลานนาเปนความนยมทมมาแตสมยยคทอง
ของลานนา และเปนคตทมการเขยนต�านานรองรบความ
ส�าคญ
โดยเนอหาในต�านานเกยวกบ “พระแกนจนทน”
กลาวไววา สมยพทธกาลครงทพระพทธองคเสดจไป
โปรดพระมารดาในสวรรคชนดาวดงส พระเจาปเสนท
โกศลกษตรยแควนสาวตถ และชาวเมองตางเกดความ
ร�าลกถงพระพทธองค พระเจาปเสนทโกศลจงสงใหชาง
แกะพระพทธรปดวยแกนไมจนทนแดง แลวประดษฐาน
ไวเหนออาสนะทพระพทธเจาเคยประทบ ครนพระพทธ
องคเสดจลงจากดาวดงสมาถงบรเวณทประทบ
เกดปาฏหารยกลาวคอ พระแกนจนทนลกขนมาม
ปฏสนถารกบพระพทธองค พระพทธองคทรงตรสใหพระ
แกนจนทนกลบไปยงอาสนะทประทบดงเดม เพอใหเปน
ตวอยางของพระพทธรปทพทธบรษทจะไดใชเปนแบบ
อยางสรางตอไป
เมอพระองคเสดจดบขนธปรนพพานไปแลว
อนงจากต�านานพระแกนจนทนนท�าใหเกดการสราง
พระพทธรปปางหามพระแกนจนทน ซงมพทธลกษณะ
เปนพระพทธรปประทบยน ทงพระกรขวาขางพระวรกาย
พระหตถซายยกขนเสมอพระอระ ตงฝาพระหตถเปน
กรยาหาม พระบาทวางเสมอกน
ชาวลานนานยมสรางพระพทธรปถวายเปนพทบชา
สาเหตหลกกคงเนองมาจาก “อานสงสของการสราง
พระพทธรป” ทท�าใหเกดในตระกลผมงม ดงทพบจาก
คมภรใบลานเรอง “อานสงสสรางพระพทธรป”
ของวดควรคามา ต.ศรภม อ.เมอง จ.เชยงใหม
การทมผกลาววา “ลานนาเปนดนแดนแหงศาสนา” เปนสงทสามารถเหนประจกษ
ชดเจน ซงจะเหนไดจากการสรางศาสนสถานทมมากมายนบไมถวน และอกสงทม
การสรางควบคกบศาสนสถาน คอ “พระพทธรป” ซงพระพทธรปไมในลานนากม
การสรางดวยวสดหลายชนด เชน แกะจากหน หยก และไม ซงพระพทธรปไมนน
เปนสงทสามารถพบเหนไดโดยทวไปในวด โดยบางวดอาจมมากถง 200-300 องค
ซงแสดงใหเหนถงศรทธาของ “ชาวลานนา” ทมตอศาสนา
เรอง : วรลญจก บณยสรตน
ภาพ : แอนเจลา ศรสมวงศวฒนา
1 พระรตนปญญา, ชนกาลมาลปกรณ, แปลโดย แสง มนวทร, พมพครงท 5
(กรงเทพฯ : กรมศลปากร, 2518), 154. (พมพเปนอนสรณในงานพระราน
ทานเพลงศพ นายพงษสวสด สรโยทย ณ เมรวดธาตทอง
วนท 15 พฤศจกายน 2518)
2 วเชยร สรนตะ และอไร ไชยวงค, ผแปล, อานสงสสรางพระพทธรป,
(เชยงใหม: สถาบนวจยสงคม, ม.ป.ป) ไมระบหนา.__
3 เรองเดยวกน.
จากเมอ จ.ศ.1290 (พ.ศ.2471) และสถาบนวจยสงคม
มหาวทยาลยเชยงใหมไดแปลและเรยบเรยงไว
มเนอความ กลาวถง อานสงสของการสรางพระพทธรป
ทพระพทธเจาทรงแสดงธรรมแกหมชางปนหมอ
กรงสาวตถ ความวา “อานสงสของการสรางพระพทธรปม
มหาผลานสงสมาก จะไดเปนพระจกรพรรด ปราบทวปทง
4 เปนมหาเศรษฐมทรพยสมบตมาก เปนพราหมณจบ
ไตรเพทในชาตทงหลายอนมาก และจะไดเปนพระอนทร
ผเปนใหญของหมเทวดาทงหลาย ผทสรางพระพทธรป
ถวายนน จะไมไดไปเกดในททคตแมแตชาตเดยว ยอมเกด
ในตระกลมงม”2 และยงมเนอความอกตอนหนงทกลาวถง
อานสงสผลบญของการสรางพระพทธรปดวยวสดประเภท
ตาง ๆ ดงน
“ผใดสรางพระพทธรปดวยใบตอง ใบไม ใบลาน กจะ
รบอานสงสนาน 5 กป สรางดวย... (ค�าบนทกบนใบลาน
เลอนหาย) ไดอานสงสนาน 10 กป สรางดวยดนเหนยว
ไดอานสงสนาน 15 กป สรางดวยไม ไดอานสงสนาน 20
กป สรางดวยงา นอ เขาสตว ไดอานสงสนาน 25 กป
สรางดวยดนเผา ไดอานสงสนาน 30 กป สรางดวยหน ได
อานสงสนาน 35 กป สรางดวยตะกว ชน ไดอานสงสนาน
40 กป สรางดวยทองเหลอง ทองแดง ไดอานสงสนาน
45 กป สรางดวยเงน ไดอานสงสนาน 50 กป
สรางดวยทองค�า ไดอานสงสนาน 60 กป สรางดวยแกว
มณ ไดอานสงสนาน 65 กป และสรางดวยไมศรมหาโพธ
ไมแกนจนทนกจะไดรบอานสงสนานเปนอนนตหาก�าหนด
ไมได” 3
จะเหนไดวาการสรางพระพทธรปดวยไมแกนจนทน
และไมโพธนนผสรางจะไดรบอานสงสไมมทสนสด ท�าให
สนนษฐานไดวาคตการสรางพระพทธรปดวยไมทง 2
ชนดนจงเปนทนยมและแพรหลายในหมชาวลานนา ตอ
มายงพบการใชไมอกหลายชนดทชาวลานนาน�ามาแกะ
สลกเปนพระพทธรปถวายไวเปนพทธบชา เชน ไมสก ไม
งว เปนตนในโครงการ “ฟนบาน ยาน เวยงเชยงใหม” ม
โครงการยอยในการสอนการแกะสลกพระพทธรปไมใหแก
พระภกษ สามเณรและผสนใจไดเรยนร ภายใตการรบผด
ชอบของ “กลมคนตวเลกกบการอนรกษ”
ซงมสลาเบญจมน สตาและอาจารยสพจน จตรทอง
จากคณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม เปนผสอน
ตลอดโครงการ
2 วารสารฟนบาน-ยาน-เวยง เชยงใหม
พระเจาไมวดดอกค�า วดดอกค�า อ.เมอง จ.เชยงใหม
แกะพระเจาเลาเปนเรอง
เรยบเรยง : สามารถ สวรรณรตน
ภาพ : แอนเจลา ศรสมวงศวฒนา
พอหนานเบญจมน สตา หรอทลกศษยลกหาเรยกพอหนานดวยความเคารพวา “พอหนานมน”
พอหนานคอครสลาลานนา ผมความรครอบคลมงานสลาเรยกไดวาแทบจะทกแขนง
ในสายงานสถาปตยกรรมลานนาและการสรางชนงานตกแตงอาคารวดวา
ในระหวางการอบรมแกะพระเจาไมพอหนานไดแบงปนเรองราวความประทบใจเกยว
กบงานสลาและงานแกะพระเจาไมไวใหเราอยางนาสนใจ “เมอกอนพอแกะพระเจาไมอย
บอยครง จ�าไดวาเคยท�าองคเทาตวคนดวยนะ ท�าอยสององค ตอนนนพอยงเดก จ�าไดวา
ชวยกบพออมพระใสเรอขามแมน�าปงไปสงทวด ราคาองคละตง 300 บาท” “หลงจาก
ชวงปตนๆของพ.ศ. 2500 ทางการเขาเรมเขมงวดเรองไม พระตองกหาไดงายขนและเปนทนยม พระไมทมหนาตาแบบ
คนบานเรา กคอยๆเสอมความนยมไป”
ดวยกาลเวลาทแปรเปลยนมมมองตอพระเจาไมจงเปลยนตาม จากสงสกการะบชา หรอของถวาย กลบกลาย
เปนวตถสะสมสงคาเปนทตองการของตลาดวตถโบราณ พอหนานมนใหความเหนตอความเปลยนแปลงนไดอยาง
ซาบซงและนาครนคด “พอไมเหนดวยนะ จะเอาพระเจามาซอขายกนเปนของกลางตลาด จะเอากรดเอาโซดาไฟกดผว
แชน�าใสสใหเกาใหผ พอวามนไมเหมาะ ถาจะซอไปแตงบานแตงโรงแรมพอไมเหนดวยเลย พระเจาไมใชของประดบเพอ
สวยงาม แตคอตนทนใหเราระลกกราบไหวถงพระพทธคณและระลกถงพระปญญาอนวสทธ ปญญาทชวยน�าชวตของ
เราไปในทางทด จรงๆเรองวฒนธรรม ความเหมาะควร มนคอเรองวถ เรองชวต มนคอการสบตอคณคาของความเปน
คน เปนเรองของปญญา เปนเรองทเราตองใสใจหวงแหนเปนส�าคญ”
วารสารฟนบาน-ยาน-เวยง เชยงใหม 3
หากคลกคลกบแวดวงผญาป ญญาว าด วย
วฒนธรรมลานนาบานเรา นกวชาการและนกอนรกษทม
คณปการ ตอสารสบภม เชอมโยงองคความรจากรนปรน
ยาสลกหลานไดงดงามและเปนทยอมรบ หลายคนคงนกถง
อาจารยวลกษณ ศรปาซาง หนงในครผรและเชยวชาญ
ลานนาคด และผเขยนหนงสอ ‘พระเจาไมลานนา’
อาจารยวลกษณกลาวถงทไปทมาของความรก
และความศรทธาในพระเจาไมไวอยางนาฟง “ส�าหรบคร
พระเจาไม คอพระเจา(พระพทธรป)ของคนทกขยาก องค
พระไดสองสะทอนแรงศรทธาของชาวบานทมตอพระพทธ
ศาสนา”
“ในหวงเวลาสองรอยปกอน เชยงใหมไมไดมงานศลปะใน
ทางสรางพระทสวยงามมากนก มนเปนยคทแรงขางนอก
มนเขามาเยอะ ทงพมาทงสยาม ชาวบานหรอคนชนลาง
กล�าบากกน ครนจะท�าพระตอง(พระโลหะ)หรอพระแกวก
ไมมก�าลงทรพย ไดอาศยแกะควกพระเจาไมนหละ ใชลงรก
ทาชาตลบค�า(ทองหรอสทอง)ตามก�าลง แลวสมมตบอก
แตงใหวาเปนแกวเปนค�า เสรจสรรพจงน�าไปถวายวด”
อาจารยวลกษณไดใหความคดเหนเพมเตมอก
วา “เพราะเหนคณคา ความงามและสายใยความผกพน
กบผคน รวมถงความลมสลาย การถกทงขวางปลอยให
ตากฝนตากแดดปลอยใหปลวกกนเสยหาย มนท�าใหคร
รสกอยากเกบรกษา อยากบอกเลาเรองราวของพระเจาไม
กบอตตา วดเราตองมแจกนจนใบใหญๆสวยๆ ตองม
นาฬกาไมเรอนโต มดอกไมประดษฐ ตองมเจาแมกวน
อม พระสงฆจาย มกลองบรจาคเยอะๆ มชอของเรา
คนเดยวตดอยทนนทน เราพรอมทจะปรบเปลยนโยกยาย
หรอท�าลายของเกาของเดมทมนมคณคาและความหมาย
ลกซงออกไปเพอสงใหมๆ ทนอกจากจะไมเขากบบรบท
ชมชนแลว ยงหนกไปในทางแขงขนประชนกน เราตอง
ถามตนเองวาเราใหความส�าคญตอความพอเหมาะพอควร
นอยลงไปรเปลา วดตองใหญตองโตหรอ ในขณะทคน
เขาวดนอยลงทกท มนนาคดนะ วาสงเหลานเรอะท
จะเปนมรดกทเราจะสงตอใหลกหลานของเรา แลว
อะไรคอคณคาทแท หรอสงทเราควรหนกลบมาเอาใจใส
เพอรกษาขนบวฒนธรรมอนดงามของเราตอไป เมอมอง
องคพระเจาไม กอยากใหพวกเราพนจ ใหคดใหตรกตรอง”
เพราะวฒนธรรมนมนไดตายไปแลว พระเจาไมทงดงาม
ในสถานะใหกราบไหวบชา ทไมใชแบบจดแสดงอยางใน
พพธภณฑ กมอยไมกท ตวอยางเชน
ทวดบพพาราม วดเจดยอด วดทาววงค�าทอ�าเภอหางดง
พระเจาไมสะเหลยมหวาน ทวดพระธาตศรจอมทอง
อ�าเภอจอมทอง วดพระเจาสะเหลยมหวาน ทบานโฮง
จงหวดล�าพน พระเจาพราโต
วดพระธาตศรดอนค�า จงหวดแพร”
อาจารยยงไดใหแงคดเรองพระเจาไมทโยงใย
กบความเปลยนของสงคมไว อย างน าสนใจ“สงเกต
ดนะพระเจ าไม หรอพระเจ าปนป นฝ มอช างพนถน
จะมหนาละมายคลายคนในพนทนนๆ เพราะสลาเขาเอา
แรงบนดาลใจ เอาแบบมาจากเณรหนอย(อายนอย)ท
หนาตานารก สาวหนอย(สาววยรน)ทเอาขาวมาถวายทวด
นมนเปนเสนหนะ มนสมพนธกบโลก มนบอกต�าแหนง
แหงทของผคน และทมากไปกวานนกวาจะสรางพระเจา
ไดสกองค ชาวบานตองรวมเงนรวมแรงกนอยางหนก
ปปนอฐ อายนอยขนหนขนดน อหลาท�ากบขาวขนม
มาฮอม ยายหรอยาสละลานห(ตางหทองมวนเปนลอด)
ท�าเปนใจพระพทธรป สงเหลานคอปฏสมพนธของชมชน
ทงดงามและเปนความหมายสงตอเปนสายสมพนธจาก
อดต มาถงรนพวกเรา มนนาเศราทคนรนปจจบน ซงก
คอพวกเราเองนหละ หลงลม มวเมากบวตถ กบเงน
กจกรรมฟนฟฝมอชางลานนา
พแอ ธญวลย คอสาวสวยหนง
เด ยวท เ ข ามาร วมฝ ก
อบรมการแกะพระเจ า
ไมลานนา พแอมความ
สนใจศลปะเป นทนเดม
และประกอบงานฝมอเปน
อาชพ เชน เยบเครอง
หนง ถกโครเชต พอไดมา
อบรมวนแรกไดรบความ
รเกยวกบงานแกะพระเจาไมลานนา กรสกประทบใจมาก
จากวนแรกๆทจบคอนจบสวไมถนด พอไดรบความรและ
การสงสอนจากพอหนานมน บวกกบลงมอลงแรงเคยว
กร�าตนเองอยหลายสปดาห พระเจาไมจากฝมอพแอก
ส�าเรจ ครบถวนลกษณะอนงดงามของพระเจาไมลานนา
“พจะน�าพระทแกะเองไปบชาทบาน ถาคราวหนา
มอบรมลงรกปดทองกจะขอตามมาเรยนกบพอหนานอก
และคงเปนเรองนายนดมากหากกจกรรมแบบน เขาไปอย
ในโรงเรยนในสถานศกษา เดกรนหลงๆจะไดเรยนร ซมซบ
และชนชมของดๆและเรองราวดๆของบานเราเชนเดยวกบ
ทพไดมโอกาสดๆในวนน”
งามวดวา...สลาจาวบาน
เจดยปลองวดพวกหงษ
บรรยากาศตลาดหนาตกไทยนวส ยามเยน ลกคาขาประจ�าก�าลงเหมาปลาปงกอนกลบบาน
บรรยากาศลานโพธในวด
รปปนหงษบนก�าแพง
หมเฮา...เลาเอง
วดพวกหงษ ชาวเชยงใหมหลายคนคงไมคนกบชอวดน วดตงอยใน
ตรอกฝงทศตะวนตกของถนนสามลาน เปนวดเลกๆ ทมศรทธาไมมากเทากบ
วดใหญๆ วดอนๆ ในเขตเมองเกา
ต�านานเลาวา วดพวกหงษเปนวดทสรางโดยสามญชน ทงชาวบาน ไพร
และกลมชางในสมยกอน ไมใชศรทธาของเจาหรอกลมขาราชบรพารมยศศกด
เชนวดอนๆ วดพวกหงษจงมขนาดเลก ไมหรหราหรอโออา บรรยากาศชวนให
รสกถงความเรยบงายสงบงามแบบพนบาน
เมอแดดรมลมยามเยนโรย โมงยามทคนท�างานสวนใหญก�าลงเลกงาน
เปนเวลาเดยวกบทแมคารถเขนประจ�าตลาดขนาดเลก(คนเมองเรยกตดปากวา
“กาดหนอย” หรอ “กาดกอม”) รมถนนหนาตกไทยนวส (ถนนสามลาน)
เรมเปดรานขายอาหารราคายอมเยา จากซอกซอยใกลเคยงจนถงเพงไม
ชวคราวเรยงรายทงสองฝากถนน แมคาพอคาเจาเดมจะน�าอาหาร ขนม ผลไม
มาจดวางรอลกคา
ลกคาเจาประจ�าทอดหนนรานคาบนถนนสายน สวนใหญเปนกลมคน
ท�างานรบจางทวไปในเขตเมองเชยงใหม กลมคนท�างานรายไดตอเดอนไมมาก
นก รวมถงกลมนกเรยนนกศกษาระดบ ปวช. ปวส. พนกงานรานสะดวกซอ
แรงงานชาวไทใหญทเขามาท�างานในละแวกใกลเคยง และกลมคนท�างานหาเชา
กนค�าทเปนฟนเฟองหลกในการหมนเศรษฐกจของเมองเชยงใหม จะแวะเวยน
มาจบจายซอหาอาหารปรงสก ขนมคบเคยว และผลไมกอนจะกลบทพก
ของซอของขายทงหมดจะเปนอาหารปรงส�าเรจ ขายแบบกบขาวเปน
ถงๆ ทงอาหารไทย ทงอาหารเมอง ของหวาน ของปงยาง ผลไม และของกน
เลนเลกๆ นอยๆ ราคากบขาวและขนมเรมตนท 10 บาท ราคาทหลายคนอาจ
จะตองตกใจวาเงน 10 บาท ทนาจะพอซอน�าดมไดแคหนงขวด นนสามารถซอ
ลาบควรสชาตดไดหนงถงและผกสดกนแกลมอยางพอเหมาะพอแนม
พรอมรอยยมและบทสนทนามวนงนจากพปานาอาเจาของราน
แมวาตลาดนจะไมใหญโตหรอมเงนสะพดจ�านวนมาก เหมอนอยางหาง
สรรพสนคา รานสะดวกซอ หรอตลาดเกาแกแหงอนๆ ในเขตเมองเกา
วดพวกหงษ วดชาวบาน ลกษณะทโดดเดนในวดพวกหงษทไมเหมอนกบ วดอนๆ ในเขต
เมองเกามหลายอยางดวยกน ไมวาจะเปนก�าแพงวดท
เตยเทาระดบเอว เชอมบรรยากาศภายในและภายนอก
เหมอนเชนสมยกอน, ตอมสรงน�าพระ หรอทสรงน�าของ
พระสงฆโบราณทยงคงเหลออย, ใบเสมาแบบลานนาดงเดม
เปนพทธศลปแบบลานนาทแทบจะไมเหลออยแลวในปจจบน,
เปนสถานทเกบรกษาธรรมใบลานแหลงส�าคญของเมอง, เจดย
ปลอง รปแบบเฉพาะของเจดยทพบเพยง 3 แหงในเชยงใหม และ
ลานดน ลานโพธทรมรนสบายตา ความศรทธาของชาวบานสราง
ความศกดสทธและความสวยงามทสงบนงอนเกดจากความเรยบงาย
รานแวะซอ กบขาวยามแลง แตส�าหรบในยคปจจบน ยคทขาวยากหมากแพง สงคมตลาดแบบน
คอสายลมอนสดชนทชวยเกอหนนคลคลายบรรยากาศอนอบทบ อนเกดจาก
สภาวะการเตบโตอยางรวดเรวของเมองทเดนสวนทางกบรายไดและปจจยท
เออใหผคนด�ารงชวตไดอยางเรยบงายในสงคมเมอง ตลาดและอาหารทนจงเปน
อกทางเลอกทยงยน งดงาม เปยมไปดวยคณคาและความหมายควบคไปกบ
เมองเกาทเปลยนแปลงอยางฉบไว...อยทกเมอเชอวน
เรอง : สามารถ สวรรณรตน, ศภกล ปนทา และคน.ใจ.บาน
ภาพ : กรนทร มงคลพนธ, สามารถ สวรรณรตน, ศภกล ปนทา
4 วารสารฟนบาน-ยาน-เวยง เชยงใหม
ลกคาขาประจ�าก�าลงเหมาปลาปงกอนกลบบาน
บรรยากาศโดยรอบลานใตถนบาน
คณะตกลองทงบอมวดชางลานครบชด
อปกรณงานปนประยกต เพอขนแบบ เกลยแบบ และวดระยะ ทแมศรบตรประดษฐเอง
รปปนหงษบนก�าแพง
แมศรบตรก�าลงปนแบบพระเจาในลานใตถนบาน
กลองทงบอม
ลงพศและหมละออนวดชางลาน กลองทงบอม เปนกลองพนบานชนดหนง หรอพดไดวา กลองนเปน
เสมอนกลองยาวของคนลานนา ชาวบานทวไปจะตกลองนเพอแหงานบญ
งานรนเรงตางๆ เชน งานปใหม งานขนบานใหม งานปอยหลวง งานแหกระทง
เสยงและจงหวะจากกลองทงบอมสรางบรรยากาศท มกลนอายของความ
สนกสนาน เรงเรา และมลกลอลกชน สงกนไปมา เปนเครองดนตรธรรมดา
สามญทใชในงานทวไป ไมใชในงานมงคลระดบสง เชน งานแหพระ งานสรงน�า
พระ ในวงกลองทงบอมทเนนความสนกสนาน จ�านวนกลองจงมไดไมจ�ากด
แตโดยปกตแลว คณะกลองจะมกลองหลกๆ ไดแก กลองใหญ กลองเลก ฉาบ
และ กรบ ตประกอบกนเปนจงหวะทตองการ
ในเขตเมองเกาน ยงคงมคนทตกลองนอยแค 2 คณะ หนงในสองคณะท
วา คอ คณะลงพฒนหวลาน ชมชนชางลาน (ลงสพฒน ค�าภระปญญา)
ลงพศเลาใหฟงวา งานวาจางใหไปตในงานรนเรงมไมบอย สวนใหญ
เปนงานบญ ไปรวมไปฮอมงานเขา กลองนสบกนมาตงแตรนปมาสรนพอและ
จนปจจบนเปนรนลง ตอนนลงรวบรวมเดก เยาวชนในละแวกบานมาซอมมา
ฝกในเวลาวางหลงเลกเรยน นอกจากจะชวยใหเดกเหลานมรายไดเลกนอยๆ
แลวยงหมายเปนการสบทอดใหคนรนตอไปไดรจกและสบศลปะบานเราตอไป
หนงในงานพทธศลปของคนลานนาคอ การสรางองคพระพทธรป
ขนตอนการสรางพระพทธรปมความซบซอน และอาศยทกษะงานชางทละเอยด
ออน ตงแตเรมการปนหนแบบ การเททอง ไปจนถงการขดแตงองคพระพทธรป
จนเสรจส�าเรจ
แมศรบตร แกวจนทมา สลาปนแบบพระเจา(พระพทธรป)
รนท 3 ของสายตระกลดงเดมจากชมชนบานชางหลอ (กลมบานชางหลอท
กระจายตวอยในแถบพนทดานทศใตของยานประตเชยงใหม) แมศรบตรยาย
บานมาอยบานพวกหงษเมอหลายสบปผานมา แตยงคงบรรจงฝมอปนแบบ
พระเจาเปนอาชพเลยงครอบครวมาจนถงปจจบน ฝมอของแมเปนทล�าลอใน
หมผผลตพระ งานปนพระเจาจะเรมตงแตเชาตร บนเกาอไมเกาตวต�าทจบ
หมนไดรอบ ดน วสดและเครองมอถกวางไวรอบตวใหหยบจบสะดวก เชนเดยว
กบวทยทรานซสเตอรแบบใชถาน ถกยดดวยลวดหลวมๆแขวนตดกบราวตาก
ผาในระยะเออม พรอมสงเสยงเพลงขบกลอมบรรยากาศการท�างาน
ขนตอนเกบงานป นพระทคงค างจะเรมตนแตเช าไปจนจรดเวลา
บาย แมขนรปพระเจาจากฐานบวดวยดนเหนยวผสมแกลบ กะสดสวนรป
ทรงพระเจาจากประสบการณความช�านาญ ประกอบกบใชเครองมอวดระยะ
แบบชาวบานๆ ทประดษฐเอง ใชลวดไมแขวนเสอในการเกลยดน สายรดของ
ถกประยกตใชแทนเทปวดระยะ เตาแกสปคนคทใหความรอนในการหลอมขผง
บางครงกใชเปนตงวางพระดน ทกสงอยางถกประยกตและใชเขากบงานอยาง
กลมกลน หลงจากทแมศรบตรขนรปพระเจาจากฐานถงยอดเศยรเสรจแลว
กจะละลายขผงเคลอบดนเหนยวไว กอนสงใหผศรทธามารบไปสงใหชางหลอเท
ทองตอไป
รปแบบองคพระเจาทสายตระกลแมศรบตรสบตอกนมา เปนพระเจา
แบบเชยงแสนผสมสโขทย เปนรปแบบทลานนารบอทธผลมามากทสด
องคพระเจาแบบเชยงแสนมลกษณะทเปนเอกลกษณ ไดแก
รปพระพกตร(ใบหนา)กลมหรอไข มเกตมาลา(ยอดเศยร)เปนรปดอกบวตม
สงหรอมเปลวรศม มไรพระศก(เสนขอบไรผม) ชายจวรยาวลงมาถงพระ
นาภ(สะดอ) สวนใหญเปนพระพทธรปปางมารวชย นงขดสมาธ
นอกจากทกษะงานปนประตมากรรมทช�านาญแลว แมศรบตรยงม
ความสนใจเรองประวตศาสตรทเปนองคความรสบเนองตอยอดจากความร
เรองรปแบบของตวองคพระเจา และภมความรเรองความเชอในพทธศาสนา
เทพเจา ผ วญญาณ สงศกดสทธไปจนถงสงลลบ หลายๆ ค�าบอกเลาสะทอน
ความเชอกงกศโลบายทเปนมรดกภมปญญาทองถนของคนลานนา ไมวาจะเปน
การบชาพระเจาประจ�าปเกด เรองผกะ ต�านานผหวโต เปนตน
ยายศรบตร สลาปนพระ บานพวกหงษ
แมศรบตรบอกวา “ถาถามวา พระเจาองคใดงามทสดเทาทแมเคยเหนมา
แมวา พระเจาวดเกาตอในวดสวนดอก งามทสด เปนศลปะแบบลานนา
แทๆทไดมาจากเชยงแสน”
วารสารฟนบาน-ยาน-เวยง เชยงใหม 5
หนองบวกหาด หนองน�าธรรมชาตโบราณทถกจดใหสรางบรรยากาศสดชนในสวนของเมองในปจจบน
กจกรรมพกผอนหยอนใจในสวน
ทมตะกรอลอดหวงในสวน
สวนบวกหาด ปอดของเมอง
สวนบวกหาด สวนเขยวกลางเมองเชยงใหมทหนวยงานรฐและชาวบานรวมกน
ปรบปรงสภาพแวดลอมจากหนองน�าธรรมชาตทมปารกชด พนทแจงเมองถกทงรางหรอ
มมอบทไมมใครอยากใชหรอแมแตเขาใกล เมอหลายสบปกอน ปรบเปลยนแปลงโฉม
เปนสวนสาธารณะ “หนองบวกหาด” สวนสาธารณะแหงเดยวในเขตเมองทชาวเชยงใหม
รจกเปนอยางด เชอวาแทบทกคนเคยเขามาชมสวนน อยางนอยกคงเคยเขามาเดนทอด
นอง ดดอกไม ปเสอนงเลนใหอาหารปลารมน�า หรอแมแตชะเงอมองยามเมอขบ
ยวดยานผานบรเวณดานหนา
สวนเขยวในเมองแบบสวนบวกหาดมบรรยากาศนารนรมย พนหญาเขยว ตนไม
ใหญ ดอกไมสสวยถกจดแตงตามฤดกาล บรรยากาศรมรนทงวนใตเงาไม เชอเชญให
ผคนมาปเสอนงคย ทานสมต�ารสแซบ ใหอาหารนกและปลาในสระทอยใกลๆกน
ยามเชาและเยนย�านกออกก�าลงกายทงหลายจะรวมตวกนตามทางเดนในสวน กจกรรม
ออกก�าลงกายมตงแต เดนถอดนองแบบชาๆ วงจอกกง ร�ามวยจน จบคตแบดมนตน ตง
วงเตะตะกรอลอดหวง ไปจนถงเลนโยคะบนพนหญา ส�าหรบผทตองการการพกผอนแบบ
สบายๆ ทนมบรการในสวนแบบบานๆ เชนกน ไมวาจะ เชาเสอผนละสบบาท อาหาร
ปลาอาหารนกแบงขาย ลกชนทอด สมต�าแซบ เครองดมเยนๆ ไปจนถงรานกาแฟนงกน
หากรสกเมอยลาปวดหลงปวดเอว กมบรการนวดผอน
คลายจากชาวบานชมชนวดหมนเงนกอง สปาพนบานใต
ซมหลงคาหญาคาทรมรนเยนสบายและเปนกนเอง
รานนวดชมชนเปดบรการทกวนตงแตชวงสายๆ ไปจนถง
เวลาเยน
สวนบวกหาดจงเปนพนทสเขยวทเปดโลงทเดยว
ในเมองเกา เปนสวน “สาธารณะ” ของคนเชยงใหมอยาง
แทจรง เมอวถชวตคนเชยงใหมเปลยนไปตามยคสมย การ
ปฏสมพนธของคนกบเมองจงเปลยนตามไปดวย กจกรรม
และบรรยากาศทเกดขนในพนทสาธารณะแบบสวนบวก
หาดเปนตวอยางของการเขาใชประโยชนพนทและความ
ตองการพนทสาธารณะของเมอง ทจ�าเปนอยางยง รวมถง
ความขาดพรองไมสมดลกนระหวางกบการเตบโตของเมอง
กบพนทสเขยว...ปอดของเมอง ตนทนส�าคญทท�าใหเกด
สภาพแวดลอมอนเหมาะสมเกอหนนมตทางดานกายภาพ
ของการอยอาศยทดและสงเสรมสขภาพจตใจของผคนทใช
ชวตอยในเมอง
6 วารสารฟนบาน-ยาน-เวยง เชยงใหม
เรอง : คน.ใจ.บาน
ภาพ : ศภกล ปนทา
พระครปลดอดม รองเจาอาวาสวดเมธง
ดนขอมงหลงคาบานเมธง รปตวเปง 12 ราศ
พอหนานหลวงเปง บานเมธง
คราวฮ�าวด ประพนธ : พอหนานหลวงเปง บานเมธง
เรยบเรยง : พระครปลดอดม อายวฑฒโก
หวขวง ค�าตวง ปวงกามา ปาปาว อภย
วดไจย วดโลก ปนหลวก ปนแหลม ปนแจม พระคร ไหฟ หอพระ
ผาบอง ผาสาท สทธาวาส ราชมณเถยร วดไจยพระเกยร
ตงย สะหรเกด พระสงหเหนอ-ใต แสนเมองมา
เมธงน�าลด มาตดใสตา กนเปนปาคา หมาตงบข
หมนเงนกองน�าลด มาตดใสตน งามเหมอนจะบน เอาเปนบได
ปวกหงษขไร สะปายถงขอ ปวกแตมเงนปอ ใสลอลากเลน
กตต เสฏฐา กาละกอด ปนเทา สะเปา หมนลาน บานปง
โองโมง ดงด สะหรบญเรอง นางเหลยว สะดอเมอง หมนกอง จอกแกว
จางแตมจ�าศล เจดลนฮางหนอย ฟอนสรอยฮางงาม หมนตมขปมหลาม
สาวงามหมนสาร สนปาลานจจอน งามแตออดแตออนนนตาบานเขน
สงกา เจยงของ พระทองแสนเตา แสนเสา เลาเจยง เจยงฮง มวงค�า
จอกปอก จอปอ รอยขอ ปนตอง จางกอง เมองเลน
อปา มหาวน แสนฝาง เจตะวน ปนอน
หนองค�า หนองหลม รมโพธ จมป อทรายค�า
เมองเถน เมองยอง ระแกง แสนแซ ปนแหวน หนองหญาแพร บวกหาด จานลาน
ปนตาแหวน แสนตาหอย สเสยด ปาออย พระเจาแขงคม
สสก อมโอ โพธสทธ ปนเสา สวนดอก เกาตอ
ปาเขต ปาคา ปาด ปาแดง ปองแยง ปาตาล ปทธนปปาน ปาจาง จางเฆยน
เวยงเชยงโฉม พระเจาอมเหมยง จางเผอก ปนสาด เจดยแดง
หมเฮา...เลาเอง
ชมชนบานเมธงในอดต เรอง : พระครปลดอดม อายวฑฒโก
ภาพ : กรนทร มงคลพนธ
ทานพระครปลดอดม รองเจาอาวาสวดเมธง ผมศกดเปนเหลนของ
พอหนานหลวงเปง กาวโล (พ.ศ.2426-2498) โดยพอหนานหลวงเปงผน สมยททานบวช
กไดเปนเจาอาวาสวดเมธงรปท 9 นามจนตะรงส เมอสกออกมากไดเปนผใหญบานหม 1
ต.พระสงห นายบานคนสดทายของบานเมธง และเปนพทธาจารย ผทรงความรความสามารถ
ในอดตถอเปนบคคลส�าคญผมบทบาทตอวดและชมชนบานเมธง ส�าหรบทานพระครปลดอดม
นนทานเปนผทสนใจใฝรเรองราวในอดตของวด และชมชนบานเมธง โดยทานพระครปลดได
รบรเรองราวตางๆจากค�าบอกเลาของคนเฒาคนแกรนกอนตงแตทานยงเปนเดก
จนทานสามารถรวบรวมเรยบเรยงหนงสอประวตวดเมธง และเปนผใหขอมลประวตและเรอง
ราวของวดและชมชนแกนกเรยน นกศกษาและญาตโยมตางถนทมาสอบถามหรอหาขอมลอย
เสมอ ทานพระครปลดไดเมตตาเลาวา
“ในอดตชมชนบานเมธงมอาชพหลกคอการท�านา อาชพรองคอ ผชายปน
กระเบองดนขอมงหลงคา หรอทเรยกวา ปนดนขอ ผหญงคบขโย
จอใบตอง ปนมลขาย โดยกระเบองดน
ขอนนท�ารายไดใหกบคนในชมชนมาก
ใส ววลอตามกนไปเปนขบวนไปขายถง
ตางอ�าเภอคราวละหลายหมนแผน ซงดนดากหรอดนเหนยวทน�ามาใชปนดนขอนนเปน
ดนวดโลกโมฬ ซงมสขาวนวลมเนอดนทละเอยดและเหนยวมาก
จงท�าใหดนขอบานเมธงมคณภาพแขงแรงคงทน เปนทตองการของคนในยคนนสงขายทง
ในเมองเชยงใหมและตางอ�าเภออกดวย
เมอ พ.ศ.2474 ครบาศรวชย มาสรางวหารหลวงวดสวนดอก พอหนานหลวง
เปงจงไดคดคนท�ากระเบองดนขอรปตวเปง 12 ราศ ใหคนมาซอไปตานฮอมครบาเจามง
หลงคาวหารหลวงวดสวนดอก และยงไดสงไปมงหลงคาคมเจาในสมยกอนดวย สวนขโย
ไมขอย ตองมล ยาแพรน�าไปขายทตลาดประตเชยงใหม สรางรายไดเสรมใหกบแมบาน
ในชมชนอกทางหนง
คราวฮ�า คอ กลอนภาษาเมองอาศย
การ ‘ฮ�า’ หรอเลาครวญและทกษา
ทางภาษาในการผกเรองราวเชอมโยง
สงตางๆหรอประสบการณเปนกลอน
เลาขนาดยาว คราวฮ�าวดในทนมอาย
รวมรอยป บอกเลาถงชอวดส�าคญๆ
ในเมองเชยงใหม ทงในและนอก
สเหลยมคเมอง ทงนมบางวรรคตอน
มการแตงเสรมเตมค�าตอทายชอวด
เพอใหเกดอารมณกลอนสนกสนาน
และสะทอนใหเหนวถชวต สภาพ
สงคมในสมยนนไดอยางนาสนใจ
8 วารสารฟนบาน-ยาน-เวยง เชยงใหม
บทเรยนการฟนฟเมองเกาจากเมองอาเมดาบดAhmadabadประเทศอนเดย
“Gettingthecitybacktothepeople”
ความทาทายของการพฒนาเมองเกาท(?)ไมเคยเขาใจ
หนาตาและบรรยากาศของมมเมองแบบ Pol
เกบมาฝากจากตางแดน
ไปอยางรวดเรวดวยแรงเรงทางธรกจ สวนเมองเกาผคน
กชางหงอยเหงาขาดชวตชวา เพอนบานถกแทนทดวยนก
ทองเทยว ตลาดสดถกแทนทดวยรานขายของฝาก
การอนรกษแบบเกบซากและการพฒนาแบบลมชวตชวา
และความงดงามทมอยในวถแบบอนเดยจารตของผคน
เรมถกตงค�าถาม เปนค�าถามรวมททาทายไมใชแตเฉพาะ
ผบรหารเมองเทานน แตเปนค�าถามทมอยในสงคมอนเดย
ยคใหม รวมทงในเมองเชยงใหมของเรา
‘เราจะอนรกษเมองเกาเพออะไร
การอนรกษและพฒนาจะไปดวยกนไดจรงรเปลา
ใครบางทจะไดประโยชนจากการอนรกษเมองเกา’
บางคนอาจจะเกดสงสยเชนน ซงกไมนาแปลกอะไร
และยงไมนาแปลกเขาไปใหญ หากภาพแรกทเราจะ
จนตนการเหน หากใครสกคนพดถงค�าวา ‘อนรกษ’
จะเปนภาพเดยวกบทนกทองเทยวใฝฝนตอนเครองบน
ก�าลงสมผสรนเวย แทจรงแลวอะไรคอสาระแหงการ
อนรกษทยงยนกนแน
ลองแวะไปดทอนเดยกนดกวา วาเขาคดและท�ากน
อยางไร เมองอาเมดาบด เมองทมอายกวา ๑,๐๐๐ ป ซง
เรมพฒนาจากชมชนเลกๆ บนเสนทางการคาฝงตะวนตก
ของชาวฮนด จากพฒนาการพนยคผานสมยและการคา
ชายฝงทะเลอาหรบอนเฟองฟ ท�าใหอาเมดาบดไดกลาย
เปนเมองทาทส�าคญและเปนจดทวฒนธรรมทางศาสนา
ฮนดและอสลามหลอมรวมเขากบวฒนธรรมทองถนของ
ผคนแทบทะเลทรายตามแนวชายฝง จนพฒนาเกดเปน
เมองทมรปลกษณเฉพาะตวขน
อาเมดาบดเปนเมองทมก�าแพงรายรอบ
เหมอนเชยงใหม ถกประกอบไปดวยหนวยทอย
อาศยเลกๆ ซงเรยกวา ‘Pol’ โดยมถนนทเปน
สายเลอดเชอมโยงลดเลาะเกาะเกยว Pol ตางๆ
เขาไวดวยกน ซงอาจจะมตลาดและรานคาบาง
ตามจดตดถนน
‘Pol’ คอมรดกทางวฒนธรรมการอย
อาศยทยงคงท�าหนาทใชสอย และยงบอกไดถง
เรองราวของวถชวตผ คนในเมองเกาแหงนได
เปนอยางด แตเรองราวกไมไดสวยงามไปเสย
ทงหมดเพราะเมองทกแหงในโลกยอมมชวตของ
มน หลงจากอนเดยไดรบเอกราช ตามเมอง
ใหญๆ กเดนหนาพฒนาอยางเตมสบ โดยเฉพาะ
การพฒนาโครงสรางพนฐาน ท�าใหศนยกลาง
ทางธรกจ ราชการ ถกยายออกจากเขตเมองเกา เพราะ
ในเขตเมองเการะบบสาธารณปโภค น�า ไฟ ถนนท�าการ
ตดตงซอมแซมไดยากและลงทนสง เหตการณครงนจงสง
ใหผคนเรมทยอยออกจากเมองเกา เพราะคณภาพชวต
ไมคอยดทงยงไมมงานท�าประกอบกบกฎหมายควบคม
อาคารทจะกอสรางใหม และกฎหมายการอนรกษท
อมพอรตเขามากไมเหมาะสมกบบรบททดนในเมองเกา
ท�าใหชาวบานไมสามารถปรบบานของพวกเขาใหเขากบ
วถชวตทเปลยนไปได จดนเองทท�าใหการอนรกษและการ
พฒนา มาถงทางแยกทส�าคญ ในขณะทเมองใหมกพฒนา
เรองและภาพ : ศภวฒ บญมหาธนากร และคน.ใจ.บาน
ขอบคณ Mr. Debashish Nayak ส�าหรบการเออเฟอขอมลและบทเรยนอนล�าคาในการรกษาเมองและผคน
ขบวนการและกระบวนการของผรวมหวจมทาย
อนมเทศบาลเปนผน�า
จากความทาทายทเลามาขางตน สความคดและ
ทศทางทจะเดนคลองแขนกนไประหวางการพฒนาและ
อนรกษ ทมท�างานทประกอบไปดวยเทศบาลเมองและ
องคกรความรวมมอตางๆ รวมทงชาวบานใน Pol ตางๆ
ทเหนความส�าคญของความทาทายน จงไดชวยกนก�าหนด
โจทยรวมในการท�างานรวมกนอยางเคยงบาเคยงไหล
วา “ท�าอยางไรจะท�าใหผทอยอาศยในเมองเกาเหนถง
ความส�าคญ¬ของสภาพแวดลอมของเมองทถกสรรสราง
มาตงแตอดตกาลจนลวงสปจจบน และจะรวมกนพฒนา
เมองอยางไร ทไมใชแคการสรางแตตกรามบานชองใหมๆ
หากแตการสรางใหมและฟนฟนนเปนการถกทอความ
สมพนธของผคนกบชมชนและเมองทเขาอยอาศย
และการพฒนาเมองกเปนการฟนฟชวตชวาใหคนรกเมอง
และเปนเมองทรกคนอยอาศยดวยเชนกน”
กาวแรกและกาวทเปนรปธรรมของแนวคดอนสวยงาม
คอ Desai-ni-Pol หรอ Freedom Walk ทใหคนใน Pol
หรอยานนนลองส�ารวจดวาในยานของตนมบานไหนหรอ
อาคารใดบางทมความส�าคญทางประวตศาสตร หรอมคน
เกาคนแกคนใดบางทสามารถเลาประวตศาสตรความเปน
มาของยานตนเองได โดยทงหมดนจะถกพฒนาเปนแผนท
เบองตนเพอประกอบกนเปนแผนทใหญของเมอง
เปาหมายกเพอใหคนในยานไดรจกคนเคยกบยานตนเอง
และเปนการท�าส�ารวจทมาจากคนในพนททจะก�าหนดวา
อะไรส�าคญ และอะไรทยงพอมศกยภาพในการพฒนา
หลงจากไดขอมลและแผนทเบองตน กจะใหยานนน
เปนเจาภาพในการพาเจาหนาทเทศบาลและคนในเมองท
อยตามยานตางๆ เดนชมและเรยนรเกยวกบยานของ
ตนเอง กจกรรมครงนสรางความมหศจรรยใจแกผเขารวม
มากโดยเฉพาะเจาหนาทเทศบาลทใช ความ
พยายามในการท�าส�ารวจเมองเกาอยนานหลาย
ปดวยงบประมาณมหาศาล เพอทจะใชเปนแผน
ในการพฒนาโครงสรางพนฐาน แตกลบพบวา
หากเปลยนมาใหแตละชมชนท�ากจะไดทงขอมล
เชงกายภาพและความตองการทแทจรง
สวนคนในยานอนๆ กเกดแรงบนดาลใจท
จะกลบไปท�า Freedom Walk นในยานตนเอง
ดวยวาอนเดยเปนประเทศหนงทมวนส�าคญและ
คนส�าคญทางประวตศาสตรมากมาย
ทางเทศบาลเมองจงใชโอกาสนเปนเครองมอใน
การรอฟนความส�าคญของยานตางๆ โดยใหทก
วนส�าคญนนเปนวนทยานตางๆ จะจด
Freedom Walk นขนมา เชน วนเกดทานมหา
ตมะคานธ กจะการพาไปชมยานททานเคยมาพกอาศย
อาคารและสถานททเกยวพนกบทาน จนกจกรรมครงน
กลายเปนกจกรรมหลกของเมองไปในทสดและพฒนามา
เปน Heritage Walk หรอ ‘มรดกสญจร’ ททงเทศบาล
และหนวยงานทกภาคสวนรวมทงคนในยานไดมาเรยนร
ซงกนและกน ผานพนทและกจกรรมทเปนรปธรรมแทน
การนงประชมทศาลาวาการในการวางแผนพฒนาเมองบน
กระดาษอนแหงแลง
(ตดตามตอนจบในฉบบหนา)
วารสารฟนบาน-ยาน-เวยง เชยงใหม 9
บานเรอนบนถนนวดเกตในสมยกอน โครงการโนโฟมฟอรฟดในวดพนอน
ชวนคด หมเฮากเยยะได
ประวตยานวดเกต
มหลกฐานวาชมชนวดเกตตงถนฐานอาศยอยทนอยางตอเนองมาตงแต
ปลายสมยการปกครองของพมา (หรออาจจะกอนหนานน) เนองจากมการกลาว
ถงการใชทาเรอวดเกตมาตงแตชวงเวลาดงกลาวตอเนองมาจนถงสมยรตนโกสนทร
เชน เมอพระเจากาวละ (พ.ศ. 2317-2325) เสดจกลบจากการเดนทางไปเขา
เฝารชกาลท 1 ทกรงเทพฯพระองคเสดจมาขนททาวดเกตยานนเรมมความคกคก
มากมาตงแตชวงปลายรชกาลท 3 – ตนรชกาลท 4 เปนตนมา เมอการคาทางเรอ
ระหวางเชยงใหมและกรงเทพฯ เตบโตมากขน
ทาวดเกตกลายเปนทาเทยบเรอส�าคญของเรอสนคาจากทตางๆ จนสงผลให
ยานวดเกตกลายเปนแหลงพ�านกของพอคาหลากหลายเชอชาต เชน ชาวองกฤษเขา
มาตงบรษทบอรเนยวคาไมสก
กลมหมอสอนศาสนาเขามาตงโรงพยาบาลแมคคอรมค
โรงเรยนปรนสรอแยลวทยาลย และโรงเรยนดาราวทยาลย ชาวจนเปดรานคาขาย
เชน รานกวงเอย ของนายเซงโอก แซนม ขายผาฝาย รานคาสงของแปะอย และราน
ของจนอทขายสนคาจากกรงเทพฯ เชน ผา ปลาทเคม และน�ามนปบ เปนตนความ
เจรญรงเรองยานวดเกตยงคงปรากฎหลกฐานใหเหนจน ทกวน น จากอาคารทเคย
เปนทอยอาศยและบรษทหางรานของชมชนชาตตางๆ ทกวนนหากเราเดนเขาไปใน
ยานน เราจะพบศาสนสถานทงของชาวพทธ ชาวครสตอสลาม และชาวซกข
พบบานเรอนทยงคงรปแบบของสถาปตยกรรมทอายรวม 100 ป ทงบานเรอนทท�า
ดวยไมสกอยางด และอาคารกออฐถอปน
โนโฟม เปนหนงในโครงการทกลมเมอง เมอง ไดรเรมทวดพนอน
เปนสถานทแหงแรกในถนนคนเดนเชยงใหม และประสบผลส�าเรจเปนรปธรรม
ทกวนนผคาทกรานในวดพนอนไดเปลยนจากเดมใชโฟมเปนภาชนะใบตอง กระดาษ
และชานออย สงผลใหผซอมสขภาพทด และผคากมผอดหนนมากขนกกวาเดม
หลายเทา ทางวดกจดทคดแยกทงขยะท�าใหงายตอการน�าขยะเหลานไปใชประโยชน
อนๆ เชน ใบตอง จาน ชาม ชานออยไปท�าปย ขวดพลาสตก ขายใหรานรบซอของ
เกาน�าไปรไซเคล
จากวดพนอน สถนนคนเดนเชยงใหม นบเปนภาพฝนทหลากหลายองคกร
คนเชยงใหม รวมถงนกทองเทยว ทอยากใหถนนคนเดนปลอดโฟมอยางแทจรง
กลมเมอง เมอง จงชกชวนภาครวมอยางหลากหลาย อาท เชยงใหมเขยวสวยหอม
กลมรกษลานนา โดยมเทศบาลนครเชยงใหมเปนผรวมด�าเนนการ และเปนสวน
หนงของกจกรรมโครงการพนบาน ยาน เวยงดวย โดยทางโครงการไดขอความรวม
มอกบบรษท บรรจภณฑเพอสงแวดลอม จ�ากด (Bio) ไดน�าชานออยมาจ�าหนายใน
ราคาทถกเพออ�านวยความสะดวกใหแกผคา ทตองการเปลยนจากโฟมมาใชภาชนะ
ชานออย โดยมอาสาสมครนองๆจากกลมรกษลานนา เปนผชวยกระจายชานออย
สพอคาแมคาตามโซนตางๆ
กวา 100 เปอรเซนต ของผคาทหวงใยสขภาพของผบรโภค ไดใหความรวม
มอเปลยนเปนภาชนะจากเดมเปนพลาสตก หรอโฟม มาเปนภาชนะเพอสงแวดลอม
เปนกระดาษ ใบตอง และชานออย และรานใดทใหความรวมมอเปนอยางดทางนายก
เทศมนตรนครเชยงใหม กไดมอบปาย”โนโฟม รานนรกสขภาพ รกษสงแวดลอม”
ใหแกผคา และหากใครยงไมเปลยนกจะมมาตรการใหใบเหลอง ใบแดง และเปลยน
ผคารายอนเขามาแทนท
เปนเวลากวาครงปแลวทกลมรกษลานนา ไดเขารวมเปนอาสาสมครในการ
รวมรณรงคและกระจายภาชนะชานออยใหแกพอคาแมคา จงขอเปนตวแทนภาค
เครอขายรวมรณรงคขอบพระคณผคาทกรานทใหความรวมมอเปนอยางด
เพราะถนนคนเดนโนโฟม ปราศจากขยะมลพษ ถอเปนภาพทมคณคาอยางยงตอ
เมองเชยงใหม และจะท�าใหถนนคนเดนนนมเสนหดงดดผคนหลาหลายเขามา
ทองเทยว จบจายซอของ และเปนการรกษสงแวดลอมอยางยงยน
อนาคตขางหนา ทางกลมรกษลานนาหวงวาโครงการนจะยงยนสบตอไป
ถาหากผซอชวยกระตน ผคาใหความรวมมอ ทกภาคสวนเหนความส�าคญ เชอมน
วาเชยงใหมจะเปนถนนคนเดนทหนาเดนทสด และเปนแหลงอาหารทนาทานทสด
เหมอนทวดพนอนประสบความส�าเรจมาแลว
สดทายน หากใครสนใจอาสาสมครรวมรณรงคโครงการโนโฟม ถนนคนเดน
เชยงใหม ตดตอไดทกลมเมอง เมอง หรอโครงการฟนบาน ยาน เวยง
หอศลปวฒนธรรมเมองเชยงใหม หรอรวมรณรงคอยางงายๆ โดยการเลอกซออาหาร
เครองดม กบผคาทใชภาชนะรกษสงแวดลอม และเปนหเปนตาแจงขอมลตางๆ
ไดทวารสารฟนบานยานเวยงไดตลอดเวลา
เรอง : ธนต ชมแสง และคณะ ภาพ : บญเสรม สาตราภยสนบสนนโดย : สถาบนนโยบายสาธารณะมหาวทยาลยเชยงใหมแผนงานสงเสรมนโยบายสาธารณะทด เรอง : ประสงค แสงงาม
(ครเบรท กลมรกษลานนา)โครงการ โนโฟม ฟอร ฟด
ภาพ : กลมเมอง เมอง
10วารสารฟนบาน-ยาน-เวยง เชยงใหม
สรางสรรคโดยแสนเมอง สวาร วงคกองแกว รศ.ดร.วรลญจก บณยสรตนแอนเจลา ศรสมวงศวฒนา
โครงการฟนบาน ยาน เวยงเชยงใหม ส�านกงานหอศลปวฒนธรรมเมองเชยงใหมถนนพระปกเกลา ต�าบลศรภม อ�าเภอเมอง จงหวดเชยงใหมโทรศพท/โทรสาร : 053 217793 Email: [email protected] www.facebook.com/fuenban
สามารถ สวรรณรตนศภกล ปนทา ศภวฒ บญมหาธนากรทนวนท วจตรพร เอกสทธ ชวงษ
17.00น.
7, 21, 28 ม.ค., 4 ก.พ. 55เรยนการแกะสลกพระเจาไมลานนา ภายใตกจกรรมฟนฟฝมอชางสรางกลมหนมสาวรนใหม
20 ม.ค. 55 เปดนทรรศการ “เชยงใหม เมองเกา เมองงาม” และ เปดตววารสารฟนบาน ยาน เวยงเชยงใหม ฉบบท 1
2 ก.พ. 55เครอขายเชยงใหมเขยว สวย หอม น�าตนไมมาเพมณ จดแลกเปลยนตนไม เรอนเพาะช�า หอศลปวฒนธรรมเมองเชยงใหม
สาธตและสอนการทอผาซนตนจกแมแจมโดยวทยากรจากอ�าเภอแมแจม คณวไล แกวชมพผสนใจสามารถเขาชมและเรยนวธการทอผาได ฟรไมเสยคาใชจายใดๆทงสนทหองภมปญญาคนเมอง
งาน “ฮวมใจ ฮวมแฮง คนพวกแตมฮกชมชน” งานเปดชมชนวฒนธรรมวดพวกแตมวนเสารท 10 มนาคม 55เวลา 17.00 น. เปนตนไป ณ วดพวกแตม ถ.บ�ารงบร ซอย 1
นทรรศการ “เชยงใหม เมองเกา เมองงาม”ณ หองจดแสดงนทรรศการชน 2หอศลปวฒนธรรมเมองเชยงใหม(หอศลปสามกษตรย) เวลา 8.30-17.00 น. ปดวนจนทร
เวทเสวนาชมชนปญญาปฎบต :เชยงใหมสความกาวหนาในการพฒนาทยงยน(เวทสาธารณะเปดรบทกทานเขารวมแสดงความคดเหน ไมมคาใชจาย) 13 มนาคม 55 เวลา 13.00-16.00 น.ณ หองประชมชน 1 ศลปวฒนธรรมเมองเชยงใหม (หอศลปสามกษตรย)
กจกรรมโครงการฟนบาน ยาน เวยงเชยงใหมมกราคม - กมภาพนธ 2555
กจกรรมทนาสนใจกมภาพนธ - มนาคม 2555
งานเมองเมอง ครงท 8-9-10ณ หองนงเลนกลางเวยงคมเจาบรรตน ถนนคนเดนวนอาทตย
...“เมองโมเดรน” งานเมองเมอง*8 อาทตยท 25 มนาคม 2555 19.00-20.00 น. ลาตนแจซเคลาก�าเมองกบDel Ritmo 20.00-20.30 น. เสวนากลางเมอง...นทรรศการ “เมองโมเดรน” และ “TCDC เชยงใหมทอยากเหน” โดยนกศกษา คณะสถาปตยกรรมศาสตร มช. วนท 16-31 มนาคม 2555...“คนละไมละมอใหเมอง” งานเมองเมอง*9 อาทตยท 8 เมษายน 2555 19.00-20.00 น. โฟลคซองก�าเมอง กบ ไมตร 20.00-20.30 น. ละครหนเงา โดยคณะละครหนเงาพระจนทรพเนจร การฉายภาพยนตรสารคด “No foam for food” ถนนคนเดนเชยงใหม โนโฟม
...นทรรศการ “คนละไมละมอใหเมอง” โดย สถาปนกชมชนกลมคน.ใจ.บาน วนท 1-15 เมษายน 2555
ไพลน ทองธรรมชาต ฐตยากรณ นาคกลนกล ขนษฐา ศกดดวง ลกขณา ศรหงส อรช บญ-หลง ประสงค แสงงาม
ถายภาพ แอนเจลา ศรสมวงศวฒนากรนทร มงคลพนธสามารถ สวรรณรตน ศภกล ปนทา
บทความพเศษพระครปลดอดม อายวฑฒโกศลปกรรมเอกสทธ ชวงษศภกล ปนทา
ประสานงาน อลสา ยงเยยม ยพาวด บรมสทธพงษ ศศพร แกวพนจ
วารสารฟนบาน-ยาน-เวยง เชยงใหม 11
เรองและภาพ : เอกสทธ ชวงษ และคน.ใจ.บาน
