KULTURY POZAEUROPEJSKIE - AZJA

Słuchamy: Dan Tun, Yo Yo Ma, Farewell

Ze wzlędu na szerokie oddziaływanie muzyki chińskiej – kultura azjatycka omawiana przede wszystkim na jej przykładzie* Wiekszość omawianych instrumentów pochodzi z Azji centralnej (np. Persja)

Muzyka tradycyjna a pouparna

Muzyka yue 乐- Czas prehistoryczny (16 century BC)- Muzyka dzwonków i bębnów (16yh century – 221 BC)- Daqu pieśni i tańców ( 221 BC – AD 960)- Pojawienie się nowych gatónków muzycznych i ogólny rozwój muzyki wokalnej i instrumentalnej (960 – 1911)- Muzyka profesionalna wieku XX)[Chinese Music, chief ed.: Qiao Jianzhong, trans. P. White, Culture and Art Publishing House, Beijing, 1999 r.]

Perspektywy historyczne:-Antyczność do okresu konfliktów (to 221 BC)- Panowanie dynastii Qin – Tang (221 SCE – 907 CE)-Panowanie dynastii Song – Yuan (960 – 1368)- Panowanie dynastii Ming – Qing ( 1368 – 1911)- Czas od 1911 r.[Grove Music Dictionary, [h: China]]

Kultura muzyczna Dalekiego Wschodu

Kultura muzyczna Dalekiego Wschodu to przede wszystkim:-Wielki, gęsto zaludniony obszar, który był kolebką wielu kultur – chińskiej, tybetańskiej, japońskiej, koreańskiej, w których muzyka była szczególnie wysoko ceniona i silnie związana z kultem.-Wieki polityki izolacjonistycznej- Sile wpływy kultury chińskiej-Kultura wielu narodów zamieszkujących Daleki Wschód (min. Mongołowie, Turkiestanie, Wietnamczycy…), pomimo odrębności wykazuje wiele cech wspólnych.

[Czekanowska A., Kultury muzyczne Azji, 1981.]

Kultura muzyczna Chin

- Jedną z najistotniejszych cech charakterystycznych jest pentatonizm,- Recetatyw jest formą podstawową liryki wokalnej, dominuje także w muzyce dramatycznej,- Wielogłosowość ogranicznona jest do swych prymitywnych przejawów (np. pierwotny kanon, heterofonia),- ch. kultura muz. należy do najdawniej poświadczonych w bezpośrednich źródłach utrwalonych za pomocą notacji muzycznych. (symboli muzycznych dopatrzeć się można już w znakach i rysunkach na skorupach żółwi),- gatunki muzyczne: można wyróżnić 5 – 6; muzyka kultowa, dworska, liryka wokalna, wreszcie aktualne do dziś – muzyka dramatyczna, kameralna i ludowa.

Muzyka chińska, z powodu głębokiego historycznego rozwoju i szerokości (geogr.) różnorodnych regionów, stanowi niełatwy „sojusz” wielu tradycji. Niektóre tradycje, takie jak np. dworska muzyka rytualna, czy muzyka na qin cytrę pokazuja możliwe do zaobserwowania ciągłości między okresem antycznym a wpsółczesnością; inne bardziej współczesne, jak np. praktyki wokalne ukazują duże różnice regionalne. Dlatego zbalansowane spojrzenie na muzykę chińską powinno być bazowane na nie tylko wiedzy pisanej historii i zachowanej ikonografii, ale i na charakterystycznych wzorcach kulturowych oraz gustach muzycznych poszczególnych regionów.

Chiny. Muzyka [PWN]Chiny. Muzyka. Jest jedną z najstarszych na świecie; potwierdzona przez źródła z połowy II tysiąclecia p.n.e.; jest silnie związana z religią, filozofią i koncepcjami kosmologicznymi; wynikiem tego jest konserwatyzm (ścisłe normy i prawa dotyczące m.in. tonalności, rytmiki, gatunków muzycznych) zarówno w muzyce kultowej, jak dworskiej czy ludowej. Do charakterystycznych właściwości muzyki chińskiej należą: pentatonika (bezpółtonowa), regularna, parzystometryczna rytmika, wielogłosowość typu organum, burdonu i heterofonii, dominacja słowa w muzyce wokalnej (zasadnicza rola recytatywu w liryce wokalnej i muzyce operowej). Warstwa znaczeniowa muzyki nie ogranicza się do słowa czy ilustracyjności, zawarta jest w formułach melodycznych, rytmicznych, dynamicznych i agogicznych, a także w zmianach barwy o znaczeniu symbolicznym. Oprócz muzyki kultowej i dworskiej — dziś już zdezaktualizowanych — rozwijała się muzyka dramatyczna (opera) oraz kameralna. Ludowa muzyka chińska jest mało zbadana. W dawnym instrumentarium wielką rolę odgrywały: płyty kamienne, gongi, dzwony, bębny, kotły, szeng i cytra, następnie zaś instrumenty lutniowe, wreszcie skrzypce, flety, klarnety i trąbki. W XX w. czyniono próby wypracowania nowego stylu, stapiającego elementy tradycji chińskiej ze zdobyczami europejskiej muzyki profesjonalnej; 1927 powstało w Pekinie konserwatorium; kompozytorzy: Xi Xinghai, Nin Er, Ma Sicong, Li Kequan, Ma Ke. W 1956 powstało w Pekinie Towarzystwo Filharmoniczne.

Kultura muzyczna Korei

-Muyzka koreańska ma charakter wybitnie izolacjonistyczny. Pomimo szeregu cech wspólnych, odróżnia się od muzyki chińskiej (pentatonika ditoniczna w miejsce anhemitonicznej, dominacja trójmiaru),- tradycjną muzykę koreańską podzielić można na 4 grupy: m. kultową, związaną z ofiarą i czczeniem przodków; m. dworską, związaną z uroczystościami; m. religijną (buddyjską); m. ludową

Kultura muzyczna Japonii

-Dawna kultura muzyczna Japonii zachowała – w porównaniu z muzyką koreańską – większą orginalność. Jednak i tu oddziaływania muzyki chińskiej były silne, (zwłaszcza w okresie Hejan);- gatunki: m. kultowa, dworska, kameralna, dramatyczna, ludowa, rozrywkowa oraz … europejska (silna inflirtracja od XIX wieku);- elitarny styl ga-gaku (styl klasyczny muzyki dworskiej)

Japonia. Muzyka [PWN]Japonia. Muzyka. We współczesnej muzyce japońskiej (poza muzyką autochtonicznego szczepu Ajnów) można wyróżnić nurt tradycyjnej muzyki dworskiej i kultowej (pentatonika, umiarkowane lub wolne tempo, bogactwo barw, kontemplacyjność) oraz muzyki nowej, nawiązującej do awangardowych kierunków europejskich i amerykańskich, ale wyzyskującej także elementy dawnej muzyki japońskiej. Reprezentuje ona starą kulturę muzyczną; są w niej widoczne wpływy muzyki koreańskiej (VII w., tzw. muzyka prawa — koma-gaku), opartej na śpiewach liturgicznych i muzyce dworu (instrumentarium: muszle, dzwony brązowe, flety) oraz wpływy chińskie i południowoazjatyckie (tzw. muzyka lewa — to-gaku, nazwa od czasu dynastii Tang, VII–X w.) w wyrafinowanej, zespołowej muzyce dworskiej (instrumenty: obój hichiriki, organki ustne shō, gong shōgō, mały dwustronny bęben kakko i duży — taiko oraz cytra koto i lutnia biwa). W XII i XIII w. nastąpiła reforma religijnej muzyki buddyjskiej, a ok. XIII w. powstał teatr nō (połączenie muzyki, pantomimy i słowa). Na przełomie XVI i XVII w. do Japonii dotarły wpływy europejskie (religijna muzyka hiszpańska i portugalska). W muzyce świeckiej tego czasu dominowały gatunki kameralne (śpiew z towarzyszeniem cytry, lutni czy gitary). Oddziaływanie europejskiej i amerykańskiej kultury muzycznej wzmogło się w XIX i XX w.; powstała Cesarska Akademia Muzyki (Tokio, 1887), działają liczne orkiestry symfoniczne; od 1959 są organizowane festiwale muzyki współczesnej; najwybitniejsi kompozytorzy: Matsudaira Yoritsune, Fukushima Kazuo, Takemitsu Tōru, Moroi Makoto, Mayuzumi Toshirō, Mamiya Michio. Wśród kompozytorów młodszej generacji wyróżniają się: znany w Europie Ishii Maki, łączący europejskie techniki kompozytorskie z tradycyjnym instrumentarium japońskim, Shinohara Makoto i Yuasa Jōji.

Muzyka dworska

Muzyka kultowa

Muzyka ludowa

Muzka współczesnaMuzyka tradycyjna

liryka wokalna

Muzyka dramatyczna

Muzyka kameralna

Czego w prezentacji nie będzie…

Muzyka współczesna

-Wprowadzenie intrumentów tradycyjnych do orkiestry symfonicznej (najczęściej jako solo) - Częste wykorzystywanie muzyki i instrumentów ludowych w ścieżkach dźwiękowych (nie tylko filmów historycznych)- instrumenty trad. nauczane w szkołach i akademiach muzycznych (przy instr. europ.)

- wprowadzanie instr. trad. do muzyki rozrywkowej – rock, pop, hip-hop etc.- tworzenie własnych stylów muzyki popularnej (np. chincked-out Wang Lee Homa

二胡: èrhú

Słuchamy: Jia Peng Fang, Shanhaino Yoru

-Na zachodzie znane pod nazwą: „chińskich skrzypiec”;- instrument 2-strunowy, smyczkowy pochodzi z rodziny instrumentów huqin ( 胡琴; pinyin: húqín) (instr. smyczkowe);- charakterystyczny dzięk pochodzi z wibracji skóry pytona przez pociągnięcie smyczkiem,- nie ma gryfu: muzyk zatrzymuje struny naciskając palcami na struny, ale struny nie dotykają szyjki,- wlosie smyczka nie jest oddzielone od strun, ktore były wczesniej robione z skręconego jedwabiu, a obecnie sa robione z metalu,-chociaz sa  2 struny, są tak blisko siebie, że lewa reka muzyka w efekcie gra jakby na jednej strunie,- max. rozległość dźwięków to trzy i pół oktawy- jest głównym instrumentem w muzyce regionalej- jedna z najważniejszych postaci: kompozytor Liu Tianhua (pinyin: Liú Tiānhuá, ( 刘天华 or 劉天華; ur.: Jiangyin, Jiangsu, China, 1895; zmarł w 1932) najbardziej znany ze swoich reform wprowadzonych do techinki gry na erhu

Słuchamy: -Eternal Vow Tan Dun, Crouching Tiger Concerto 譚盾 臥虎藏龍協奏曲- George Gao, Qin Melodies Capriccio 秦腔随想曲

1. George Gao; 2. Wang Lee Hom

Słuchamy: Wang Lee Hom, Hua Tian Cuo

Słuchamy: Gao Gearge, Oh Canada

jack hsu

Słuchamy: -Horse Racing 闵惠芬 赛马 - Horse Racing wyk. Jack Hsu

- Rising of the sun, Hsu-nami- Rise on the Shadows, Chtonic

Muyzka współczesna:1) Jia Pen Fang, Shanhaino Yoru/Kazeno Komori 2) Lee Hom, Man in the Mirror/koncert/Hua Tian Cuo3) George Gao, pierwsza (?) traskrypcja Carmen Fantasy4) ChtonicC, Rise of the Shadows [Mirror of Retribution]5) Hsu-nami, Rising of the Sun [ Entering the Mandala]

Muzyka filmowa:1) Przyczajony tygrys, ukryty smok

Muzyka tradycyjna:1) Horse Racing2) Muzyka Liu Tianhuy

琵琶 pípá

Liu Fang, extract from Ge Wu Yin comp. by Liu Tianhua

-instr. 4-strunowy szarpany, zwany czasem na zachodzie chińską lutnią,- instrument  ksztaltem przypomnian gruszke,jest drewniany ze zróżnicowana iloscia progow- od 12 do 26,- pojawił się za czasów dynastii Qin, a ewoulował, jak wiele innych podczas panowania dynastii Han,- (instr. powiązane z pipą: jap. biwa; vietn. Dan ty ba; kor. bipa) - max. rozległość dźwięków to ok. 3 oktaw

Słuchamy:Cold Fairyland live Beijing 2008

Słuchamy: WangLeeHom, What’s wrong with me

Muzyka współczesnaPrzykłady:1) Wang LeeHom, What’s wrong with me2) Incubus, Aqueous Transmission3) Cold Fairyland, concert in Beijing 2008

Muzyka tradycyjna:1) Liu Fang

古箏 gǔzhēng

-Chińska szarpana cytra- jap.: koto; mongol.: yata; kor.: gayageum; wietn.: dan tranh,- now. guzheng ma ruchome podstawki i zazwyczaj 21 strun- nowoczesny guzheng może mieć nawet ponad 44 struny,- pudło rezonansowe robione z drzewa wutong, reszta elementów może być wykonana z bardziej dekoracyjnych gatónków drewna,

Słuchamy: 赵家珍古琴酒狂 Zhao family treasure guqin Delirium tremens

Słuchamy: CANON with a twelve-stringed Korean harp

Słuchamy: Cui Jian, Fake Monk

Słuchamy: Gorillaz, Honk Kong

Muzyka współczesna:1) play CANON with a twelve-stringed Korean harp2) Gorillaz, Honk Kong3) Cui Jian, Fake Monk

Muzyka tradycyjna:1) 赵家珍古琴酒狂 Zhao family treasure guqin Delirium tremens

扬琴 yángqín

Słuchamy: 砂山Sunayama

- tradycyjna skorupa instrumentu jest trapezoidalna w ksztalcie, z zaokraglanymi  koncami i rowkowanymi stronami twardego drewna,- jej otwor rezonansowy pokryty tablica dzwieku (?) [spundboard] przez biala sosne albo inne miekknie drewno,- zazwyczaj jest 4 – 5 mostków: najważneijsze z prawej do lewej to: mostek basowy „prawy mostek”, mostek tenorowy „lewy mostek”, i mostek chromatyczny-Zazwyczaj nowoczesny yangqin posiada 144 struny,- młoteczki zrobione są z elastycznego bambusa, a jedna końcówka jest do połowy przykryta gumą. Dlatego są dwa sposoby grania: dla uzyskania łagodniejszych dźwięków uderza się końcówką z gumą, dla ostrzejszych – bambusową.- yangqin to chromatyczny instrument z możliwościami wydobycia dźwięków ponad czterech oktaw,

1. y. bridge; 2. y. side

Słuchamy: - Weiwei Plays `Clarinet Polka` with Yang Qin

Słuchamy: LeeHom Wang - Cockney Girl

Muzyka tradycyjna:1) 砂山 Sunayama2) YUAN ZHEN YANG QING SOLO

Muzyka współczesna:1) LeeHom Wang - Cockney Girl

笛子díziSłuchamy: Chinese bamboo flute dizi 笛子 concert at LA Music Center

-W większości robiony z bambusa – znany jako chiński flet bambusowy,- znany w większosci regionów Azji cetralnej, używany zarówno w muzyce ludwej, jak i np. operze bejińskiej,- klas. Zach: drewniany dęty,- wyróżnia się dodatkową dziurą zwaną mo kong ( 膜孔 ) znajdującą się pomiędzy ustnikiem a dziurami palcowymi (?); specjalna błona zwana dimo ( 笛膜, lit. "di membrane") zrobiona z cienkiego jak chusteczka stroika (?) jest naprezona ponad otworem i klejona tradycyjnie substancja zwana ajiao.,

Słuchamy: Fields Of Home - Ron Korb

Słuchamy: 竹林深处 deep place in bamboo grove(Hulusi)

Słuchamy: Leehom Wang-Nu Peng You

Muzyka tradycyjna:1) Chinese bamboo flute dizi 笛子

concert at LA Music Center2) Hair looked like the snow(Hulusi

solo)3) 竹林深处 deep place in bamboo

grove(Hulusi)

Muzyka współczesna:1) Leehom Wang, Nu Peng You2) Ron Korb,

Słuchamy: Guqin&percussion

fou

luo

Słuchamy: Yamato the drumers of Japan

1) Yamato the drumers of Japan2) Wang LeeHom, In the Depths of the Bamboo Forest3) Guqin&percussion4) Dragon dnace

Hon Gil Dong: ep1