81
หน่วยที 1 การรักษาดุลยภาพ ในร่างกาย By TASSANEEYA CHUENCHAROEN

Respiration m.5

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Respiration m.5

หนวยท 1การรกษาดลยภาพ

ในรางกายBy TASSANEEYA CHUENCHAROEN

การรกษาดลยภาพในรางกายระบบหายใจ โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของคน ระบบขบถาย การขบถายของสตว การขบถายของคน ระบบหมนเวยนเลอด การล าเลยงสารในรางกายของสตว การล าเลยงสารในรางกายของคน ระบบน าเหลอง และระบบภมคมกน

จดประสงคการเรยนร

สบคนขอมล อภปราย และสรปความส าคญของการรกษาดลยภาพในรางกายสบคนขอมล อภปรายและสรปโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตวบางชนดส ารวจตรวจสอบ อภปราย เปรยบเทยบ และสรปโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตว

จดประสงคการเรยนร

สบคนขอมล ส ารวจตรวจสอบ ทดลอง อภปราย และสรปโครสรางทใชในการแลกเปลยนแกส และกระบวนการตางๆทเกยวของกบการแลกเปลยนแกสของคนสบคนขอมล อภปราย สรป และน าเสนอผลงานทเกยวของกบความผดปกตทเกยวของกบปอด และโรคของระบบทางเดนหายใจทดลอง อภปรายและสรปกบการวดอตราการหายใจ

RESPIRATIONOR

GAS EXCHANGE

ค าถามนมค าตอบ

Q1 ในสงมชวตหลายเซลลทมโครงสรางซบซอน สภาวะแวดลอมมทงสภาวะแวดลอมภายนอกรางกาย และสภาวะแวดลอมภายในรางกาย นกเรยนคดวาสภาวะแวดลอมใดมผลตอการด ารงชวตของสงมชวตมากกวากน เพราะเหตใดA1 สภาวะแวดลอมภายในรางกาย เพราะเซลลสมผสกบสภาวะแวดลอมภายในรางกายมากกวาสภาวะแวดลอมภายนอกรางกาย (สภาพแวดลอมของเซลล)

ค าถามนมค าตอบ

Q2 ในชวตประจ าวนสภาพแวดลอมภายในรางกายของนกเรยนมการเปลยนแปลงบางหรอไม จงยกตวอยางA2 ในแตละวนสภาพแวดลอมภายในและภายนอกรางกายมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา เชน อณหภมของอากาศ ปรมาณน า แรธาต และสารอาหารอนๆ ทรางกายรบมาจากอาหาร ท าใหสภาพแวดลอมภายในรางกาย เชน ความเขมขนของสารตางๆ ความเปนกรด-เบส และอณหภมทเปลยนแปลงไป

การแลกเปลยนgas จากสงแวดลอม โดยการน า O2 เขาสรางกายทางระบบหมนเวยนเลอดเขาสกระบวนการหายใจระดบเซลล

เพอสรางพลงงานเกบในรปของATP ( Adenosine triphosphase ) และกาซ CO2

ทเกดจากกระบวนการหายใจกจะขบออกมาโดยระบบหมนเวยนเลอดเชนกน

บรเวณการแลกเปลยนแกส1 พนผวแลกเปลยนแกสตองมขนาดพอเพยงและมความบางพอเหมาะ ซงเปนลกษณะส าคญทสด

2 พนทผวในการแลกเปลยนแกสตองไดรบการรกษาใหชมชนอยเสมอ ความชมชนทผวมความจ าเปนส าหรบการทจะใหแกสละลายน าและการผานเขาออกจากเซลล

บรเวณการแลกเปลยนแกส

3 มกลไกและวธการตางๆ ทจะชวยในการล าเลยงแกสระหวางพนทแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมและเซลลทอยขางในรางกาย

4 มการปองกนพนทผวหายใจจากอนตรายตางๆ โดยเฉพาะการเสยดสและการกระทบกระเทอน

อวยวะแลกเปลยนแกส (RESPIRATORY ORGAN)

1 เยอเซลล (wet body surface of small organism) พบในสงมชวตเซลลเดยวเชน prokaryotes พบในสงมชวตหลายเซลล เชน sponges หนอนตวแบน cnidarians (เคยมชอวา ไฟลมซเลนเตอราตา หรอพวกระบบประสาทเปน แบบรางแห (Nerve Net))

อวยวะแลกเปลยนแกส (RESPIRATORY ORGAN)2 ผวหนง

พบในไสเดอน3 เหงอก (gill)

พบในสตวน า เชน ดาวทะเล หนอนทะเล หอย กง ปลา4 ทอลม (tracheae) เชน ในแมลง5 ปอด (lung)

พบในสตวบก เชน แมงมม หอยทากบก และสตวมกระดกสนหลง

ระบบหายใจโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยว

- เชน Amoeba Paramecium- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง

cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวสตวหลายเซลลขนาดเลก- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (SpongesHydra planaria )

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน(Earthworm)

สตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน(Insect Spider Fish Birds etc)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (Sponges Hydra planaria )

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Hydra

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน (Earthworm)

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานบรเวณผวหนงของล าตวทเปยกชน

- แกสทผานเขามาและปลอยออกนอกรางกาย จะถกล าเลยงโดยอาศยระบบหมนเวยนเลอด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน

- มอวยวะพเศษเพอใชในการแลกเปลยนแกส- เชน ทอลม (trachea) พวก arthropod

เหงอก (gill) ปอด (Lung)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

Insect

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea) - อากาศเขาทางชอง spiracle เขาส Tracheae - มการแตกแขนงเปนทอเลกๆ เรยก Tracheoles ไปสมผสกบเซลลกลามเนอโดยตรง

- แมลงทบนไดบางชนดจะม air sac ตดกบชองหายใจในสวนทองจ านวนมาก เพอส ารองอากาศไวใชในขณะบน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

spider

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

- แมงมมไมมทอลมแทรกไปตามเนอเยอตางๆ - แตมทอลมซอนเปนชนพบไปมาคลายเลมหนงสอมลกษณะคลายแผงและ มหลอดเลอดน าคารบอนไดออกไซดมาแลกเปลยนทแผงทอลมนแลวรบออกซเจน จงเรยกโครงสรางทใชใน

การแลกเปลยนแกสของ

แมงมมวา ปอดแผงบคลง (book lung)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 2: Respiration m.5

การรกษาดลยภาพในรางกายระบบหายใจ โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของคน ระบบขบถาย การขบถายของสตว การขบถายของคน ระบบหมนเวยนเลอด การล าเลยงสารในรางกายของสตว การล าเลยงสารในรางกายของคน ระบบน าเหลอง และระบบภมคมกน

จดประสงคการเรยนร

สบคนขอมล อภปราย และสรปความส าคญของการรกษาดลยภาพในรางกายสบคนขอมล อภปรายและสรปโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตวบางชนดส ารวจตรวจสอบ อภปราย เปรยบเทยบ และสรปโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตว

จดประสงคการเรยนร

สบคนขอมล ส ารวจตรวจสอบ ทดลอง อภปราย และสรปโครสรางทใชในการแลกเปลยนแกส และกระบวนการตางๆทเกยวของกบการแลกเปลยนแกสของคนสบคนขอมล อภปราย สรป และน าเสนอผลงานทเกยวของกบความผดปกตทเกยวของกบปอด และโรคของระบบทางเดนหายใจทดลอง อภปรายและสรปกบการวดอตราการหายใจ

RESPIRATIONOR

GAS EXCHANGE

ค าถามนมค าตอบ

Q1 ในสงมชวตหลายเซลลทมโครงสรางซบซอน สภาวะแวดลอมมทงสภาวะแวดลอมภายนอกรางกาย และสภาวะแวดลอมภายในรางกาย นกเรยนคดวาสภาวะแวดลอมใดมผลตอการด ารงชวตของสงมชวตมากกวากน เพราะเหตใดA1 สภาวะแวดลอมภายในรางกาย เพราะเซลลสมผสกบสภาวะแวดลอมภายในรางกายมากกวาสภาวะแวดลอมภายนอกรางกาย (สภาพแวดลอมของเซลล)

ค าถามนมค าตอบ

Q2 ในชวตประจ าวนสภาพแวดลอมภายในรางกายของนกเรยนมการเปลยนแปลงบางหรอไม จงยกตวอยางA2 ในแตละวนสภาพแวดลอมภายในและภายนอกรางกายมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา เชน อณหภมของอากาศ ปรมาณน า แรธาต และสารอาหารอนๆ ทรางกายรบมาจากอาหาร ท าใหสภาพแวดลอมภายในรางกาย เชน ความเขมขนของสารตางๆ ความเปนกรด-เบส และอณหภมทเปลยนแปลงไป

การแลกเปลยนgas จากสงแวดลอม โดยการน า O2 เขาสรางกายทางระบบหมนเวยนเลอดเขาสกระบวนการหายใจระดบเซลล

เพอสรางพลงงานเกบในรปของATP ( Adenosine triphosphase ) และกาซ CO2

ทเกดจากกระบวนการหายใจกจะขบออกมาโดยระบบหมนเวยนเลอดเชนกน

บรเวณการแลกเปลยนแกส1 พนผวแลกเปลยนแกสตองมขนาดพอเพยงและมความบางพอเหมาะ ซงเปนลกษณะส าคญทสด

2 พนทผวในการแลกเปลยนแกสตองไดรบการรกษาใหชมชนอยเสมอ ความชมชนทผวมความจ าเปนส าหรบการทจะใหแกสละลายน าและการผานเขาออกจากเซลล

บรเวณการแลกเปลยนแกส

3 มกลไกและวธการตางๆ ทจะชวยในการล าเลยงแกสระหวางพนทแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมและเซลลทอยขางในรางกาย

4 มการปองกนพนทผวหายใจจากอนตรายตางๆ โดยเฉพาะการเสยดสและการกระทบกระเทอน

อวยวะแลกเปลยนแกส (RESPIRATORY ORGAN)

1 เยอเซลล (wet body surface of small organism) พบในสงมชวตเซลลเดยวเชน prokaryotes พบในสงมชวตหลายเซลล เชน sponges หนอนตวแบน cnidarians (เคยมชอวา ไฟลมซเลนเตอราตา หรอพวกระบบประสาทเปน แบบรางแห (Nerve Net))

อวยวะแลกเปลยนแกส (RESPIRATORY ORGAN)2 ผวหนง

พบในไสเดอน3 เหงอก (gill)

พบในสตวน า เชน ดาวทะเล หนอนทะเล หอย กง ปลา4 ทอลม (tracheae) เชน ในแมลง5 ปอด (lung)

พบในสตวบก เชน แมงมม หอยทากบก และสตวมกระดกสนหลง

ระบบหายใจโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยว

- เชน Amoeba Paramecium- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง

cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวสตวหลายเซลลขนาดเลก- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (SpongesHydra planaria )

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน(Earthworm)

สตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน(Insect Spider Fish Birds etc)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (Sponges Hydra planaria )

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Hydra

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน (Earthworm)

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานบรเวณผวหนงของล าตวทเปยกชน

- แกสทผานเขามาและปลอยออกนอกรางกาย จะถกล าเลยงโดยอาศยระบบหมนเวยนเลอด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน

- มอวยวะพเศษเพอใชในการแลกเปลยนแกส- เชน ทอลม (trachea) พวก arthropod

เหงอก (gill) ปอด (Lung)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

Insect

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea) - อากาศเขาทางชอง spiracle เขาส Tracheae - มการแตกแขนงเปนทอเลกๆ เรยก Tracheoles ไปสมผสกบเซลลกลามเนอโดยตรง

- แมลงทบนไดบางชนดจะม air sac ตดกบชองหายใจในสวนทองจ านวนมาก เพอส ารองอากาศไวใชในขณะบน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

spider

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

- แมงมมไมมทอลมแทรกไปตามเนอเยอตางๆ - แตมทอลมซอนเปนชนพบไปมาคลายเลมหนงสอมลกษณะคลายแผงและ มหลอดเลอดน าคารบอนไดออกไซดมาแลกเปลยนทแผงทอลมนแลวรบออกซเจน จงเรยกโครงสรางทใชใน

การแลกเปลยนแกสของ

แมงมมวา ปอดแผงบคลง (book lung)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 3: Respiration m.5

จดประสงคการเรยนร

สบคนขอมล อภปราย และสรปความส าคญของการรกษาดลยภาพในรางกายสบคนขอมล อภปรายและสรปโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตวบางชนดส ารวจตรวจสอบ อภปราย เปรยบเทยบ และสรปโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตว

จดประสงคการเรยนร

สบคนขอมล ส ารวจตรวจสอบ ทดลอง อภปราย และสรปโครสรางทใชในการแลกเปลยนแกส และกระบวนการตางๆทเกยวของกบการแลกเปลยนแกสของคนสบคนขอมล อภปราย สรป และน าเสนอผลงานทเกยวของกบความผดปกตทเกยวของกบปอด และโรคของระบบทางเดนหายใจทดลอง อภปรายและสรปกบการวดอตราการหายใจ

RESPIRATIONOR

GAS EXCHANGE

ค าถามนมค าตอบ

Q1 ในสงมชวตหลายเซลลทมโครงสรางซบซอน สภาวะแวดลอมมทงสภาวะแวดลอมภายนอกรางกาย และสภาวะแวดลอมภายในรางกาย นกเรยนคดวาสภาวะแวดลอมใดมผลตอการด ารงชวตของสงมชวตมากกวากน เพราะเหตใดA1 สภาวะแวดลอมภายในรางกาย เพราะเซลลสมผสกบสภาวะแวดลอมภายในรางกายมากกวาสภาวะแวดลอมภายนอกรางกาย (สภาพแวดลอมของเซลล)

ค าถามนมค าตอบ

Q2 ในชวตประจ าวนสภาพแวดลอมภายในรางกายของนกเรยนมการเปลยนแปลงบางหรอไม จงยกตวอยางA2 ในแตละวนสภาพแวดลอมภายในและภายนอกรางกายมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา เชน อณหภมของอากาศ ปรมาณน า แรธาต และสารอาหารอนๆ ทรางกายรบมาจากอาหาร ท าใหสภาพแวดลอมภายในรางกาย เชน ความเขมขนของสารตางๆ ความเปนกรด-เบส และอณหภมทเปลยนแปลงไป

การแลกเปลยนgas จากสงแวดลอม โดยการน า O2 เขาสรางกายทางระบบหมนเวยนเลอดเขาสกระบวนการหายใจระดบเซลล

เพอสรางพลงงานเกบในรปของATP ( Adenosine triphosphase ) และกาซ CO2

ทเกดจากกระบวนการหายใจกจะขบออกมาโดยระบบหมนเวยนเลอดเชนกน

บรเวณการแลกเปลยนแกส1 พนผวแลกเปลยนแกสตองมขนาดพอเพยงและมความบางพอเหมาะ ซงเปนลกษณะส าคญทสด

2 พนทผวในการแลกเปลยนแกสตองไดรบการรกษาใหชมชนอยเสมอ ความชมชนทผวมความจ าเปนส าหรบการทจะใหแกสละลายน าและการผานเขาออกจากเซลล

บรเวณการแลกเปลยนแกส

3 มกลไกและวธการตางๆ ทจะชวยในการล าเลยงแกสระหวางพนทแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมและเซลลทอยขางในรางกาย

4 มการปองกนพนทผวหายใจจากอนตรายตางๆ โดยเฉพาะการเสยดสและการกระทบกระเทอน

อวยวะแลกเปลยนแกส (RESPIRATORY ORGAN)

1 เยอเซลล (wet body surface of small organism) พบในสงมชวตเซลลเดยวเชน prokaryotes พบในสงมชวตหลายเซลล เชน sponges หนอนตวแบน cnidarians (เคยมชอวา ไฟลมซเลนเตอราตา หรอพวกระบบประสาทเปน แบบรางแห (Nerve Net))

อวยวะแลกเปลยนแกส (RESPIRATORY ORGAN)2 ผวหนง

พบในไสเดอน3 เหงอก (gill)

พบในสตวน า เชน ดาวทะเล หนอนทะเล หอย กง ปลา4 ทอลม (tracheae) เชน ในแมลง5 ปอด (lung)

พบในสตวบก เชน แมงมม หอยทากบก และสตวมกระดกสนหลง

ระบบหายใจโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยว

- เชน Amoeba Paramecium- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง

cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวสตวหลายเซลลขนาดเลก- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (SpongesHydra planaria )

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน(Earthworm)

สตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน(Insect Spider Fish Birds etc)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (Sponges Hydra planaria )

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Hydra

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน (Earthworm)

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานบรเวณผวหนงของล าตวทเปยกชน

- แกสทผานเขามาและปลอยออกนอกรางกาย จะถกล าเลยงโดยอาศยระบบหมนเวยนเลอด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน

- มอวยวะพเศษเพอใชในการแลกเปลยนแกส- เชน ทอลม (trachea) พวก arthropod

เหงอก (gill) ปอด (Lung)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

Insect

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea) - อากาศเขาทางชอง spiracle เขาส Tracheae - มการแตกแขนงเปนทอเลกๆ เรยก Tracheoles ไปสมผสกบเซลลกลามเนอโดยตรง

- แมลงทบนไดบางชนดจะม air sac ตดกบชองหายใจในสวนทองจ านวนมาก เพอส ารองอากาศไวใชในขณะบน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

spider

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

- แมงมมไมมทอลมแทรกไปตามเนอเยอตางๆ - แตมทอลมซอนเปนชนพบไปมาคลายเลมหนงสอมลกษณะคลายแผงและ มหลอดเลอดน าคารบอนไดออกไซดมาแลกเปลยนทแผงทอลมนแลวรบออกซเจน จงเรยกโครงสรางทใชใน

การแลกเปลยนแกสของ

แมงมมวา ปอดแผงบคลง (book lung)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 4: Respiration m.5

จดประสงคการเรยนร

สบคนขอมล ส ารวจตรวจสอบ ทดลอง อภปราย และสรปโครสรางทใชในการแลกเปลยนแกส และกระบวนการตางๆทเกยวของกบการแลกเปลยนแกสของคนสบคนขอมล อภปราย สรป และน าเสนอผลงานทเกยวของกบความผดปกตทเกยวของกบปอด และโรคของระบบทางเดนหายใจทดลอง อภปรายและสรปกบการวดอตราการหายใจ

RESPIRATIONOR

GAS EXCHANGE

ค าถามนมค าตอบ

Q1 ในสงมชวตหลายเซลลทมโครงสรางซบซอน สภาวะแวดลอมมทงสภาวะแวดลอมภายนอกรางกาย และสภาวะแวดลอมภายในรางกาย นกเรยนคดวาสภาวะแวดลอมใดมผลตอการด ารงชวตของสงมชวตมากกวากน เพราะเหตใดA1 สภาวะแวดลอมภายในรางกาย เพราะเซลลสมผสกบสภาวะแวดลอมภายในรางกายมากกวาสภาวะแวดลอมภายนอกรางกาย (สภาพแวดลอมของเซลล)

ค าถามนมค าตอบ

Q2 ในชวตประจ าวนสภาพแวดลอมภายในรางกายของนกเรยนมการเปลยนแปลงบางหรอไม จงยกตวอยางA2 ในแตละวนสภาพแวดลอมภายในและภายนอกรางกายมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา เชน อณหภมของอากาศ ปรมาณน า แรธาต และสารอาหารอนๆ ทรางกายรบมาจากอาหาร ท าใหสภาพแวดลอมภายในรางกาย เชน ความเขมขนของสารตางๆ ความเปนกรด-เบส และอณหภมทเปลยนแปลงไป

การแลกเปลยนgas จากสงแวดลอม โดยการน า O2 เขาสรางกายทางระบบหมนเวยนเลอดเขาสกระบวนการหายใจระดบเซลล

เพอสรางพลงงานเกบในรปของATP ( Adenosine triphosphase ) และกาซ CO2

ทเกดจากกระบวนการหายใจกจะขบออกมาโดยระบบหมนเวยนเลอดเชนกน

บรเวณการแลกเปลยนแกส1 พนผวแลกเปลยนแกสตองมขนาดพอเพยงและมความบางพอเหมาะ ซงเปนลกษณะส าคญทสด

2 พนทผวในการแลกเปลยนแกสตองไดรบการรกษาใหชมชนอยเสมอ ความชมชนทผวมความจ าเปนส าหรบการทจะใหแกสละลายน าและการผานเขาออกจากเซลล

บรเวณการแลกเปลยนแกส

3 มกลไกและวธการตางๆ ทจะชวยในการล าเลยงแกสระหวางพนทแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมและเซลลทอยขางในรางกาย

4 มการปองกนพนทผวหายใจจากอนตรายตางๆ โดยเฉพาะการเสยดสและการกระทบกระเทอน

อวยวะแลกเปลยนแกส (RESPIRATORY ORGAN)

1 เยอเซลล (wet body surface of small organism) พบในสงมชวตเซลลเดยวเชน prokaryotes พบในสงมชวตหลายเซลล เชน sponges หนอนตวแบน cnidarians (เคยมชอวา ไฟลมซเลนเตอราตา หรอพวกระบบประสาทเปน แบบรางแห (Nerve Net))

อวยวะแลกเปลยนแกส (RESPIRATORY ORGAN)2 ผวหนง

พบในไสเดอน3 เหงอก (gill)

พบในสตวน า เชน ดาวทะเล หนอนทะเล หอย กง ปลา4 ทอลม (tracheae) เชน ในแมลง5 ปอด (lung)

พบในสตวบก เชน แมงมม หอยทากบก และสตวมกระดกสนหลง

ระบบหายใจโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยว

- เชน Amoeba Paramecium- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง

cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวสตวหลายเซลลขนาดเลก- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (SpongesHydra planaria )

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน(Earthworm)

สตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน(Insect Spider Fish Birds etc)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (Sponges Hydra planaria )

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Hydra

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน (Earthworm)

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานบรเวณผวหนงของล าตวทเปยกชน

- แกสทผานเขามาและปลอยออกนอกรางกาย จะถกล าเลยงโดยอาศยระบบหมนเวยนเลอด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน

- มอวยวะพเศษเพอใชในการแลกเปลยนแกส- เชน ทอลม (trachea) พวก arthropod

เหงอก (gill) ปอด (Lung)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

Insect

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea) - อากาศเขาทางชอง spiracle เขาส Tracheae - มการแตกแขนงเปนทอเลกๆ เรยก Tracheoles ไปสมผสกบเซลลกลามเนอโดยตรง

- แมลงทบนไดบางชนดจะม air sac ตดกบชองหายใจในสวนทองจ านวนมาก เพอส ารองอากาศไวใชในขณะบน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

spider

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

- แมงมมไมมทอลมแทรกไปตามเนอเยอตางๆ - แตมทอลมซอนเปนชนพบไปมาคลายเลมหนงสอมลกษณะคลายแผงและ มหลอดเลอดน าคารบอนไดออกไซดมาแลกเปลยนทแผงทอลมนแลวรบออกซเจน จงเรยกโครงสรางทใชใน

การแลกเปลยนแกสของ

แมงมมวา ปอดแผงบคลง (book lung)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 5: Respiration m.5

RESPIRATIONOR

GAS EXCHANGE

ค าถามนมค าตอบ

Q1 ในสงมชวตหลายเซลลทมโครงสรางซบซอน สภาวะแวดลอมมทงสภาวะแวดลอมภายนอกรางกาย และสภาวะแวดลอมภายในรางกาย นกเรยนคดวาสภาวะแวดลอมใดมผลตอการด ารงชวตของสงมชวตมากกวากน เพราะเหตใดA1 สภาวะแวดลอมภายในรางกาย เพราะเซลลสมผสกบสภาวะแวดลอมภายในรางกายมากกวาสภาวะแวดลอมภายนอกรางกาย (สภาพแวดลอมของเซลล)

ค าถามนมค าตอบ

Q2 ในชวตประจ าวนสภาพแวดลอมภายในรางกายของนกเรยนมการเปลยนแปลงบางหรอไม จงยกตวอยางA2 ในแตละวนสภาพแวดลอมภายในและภายนอกรางกายมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา เชน อณหภมของอากาศ ปรมาณน า แรธาต และสารอาหารอนๆ ทรางกายรบมาจากอาหาร ท าใหสภาพแวดลอมภายในรางกาย เชน ความเขมขนของสารตางๆ ความเปนกรด-เบส และอณหภมทเปลยนแปลงไป

การแลกเปลยนgas จากสงแวดลอม โดยการน า O2 เขาสรางกายทางระบบหมนเวยนเลอดเขาสกระบวนการหายใจระดบเซลล

เพอสรางพลงงานเกบในรปของATP ( Adenosine triphosphase ) และกาซ CO2

ทเกดจากกระบวนการหายใจกจะขบออกมาโดยระบบหมนเวยนเลอดเชนกน

บรเวณการแลกเปลยนแกส1 พนผวแลกเปลยนแกสตองมขนาดพอเพยงและมความบางพอเหมาะ ซงเปนลกษณะส าคญทสด

2 พนทผวในการแลกเปลยนแกสตองไดรบการรกษาใหชมชนอยเสมอ ความชมชนทผวมความจ าเปนส าหรบการทจะใหแกสละลายน าและการผานเขาออกจากเซลล

บรเวณการแลกเปลยนแกส

3 มกลไกและวธการตางๆ ทจะชวยในการล าเลยงแกสระหวางพนทแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมและเซลลทอยขางในรางกาย

4 มการปองกนพนทผวหายใจจากอนตรายตางๆ โดยเฉพาะการเสยดสและการกระทบกระเทอน

อวยวะแลกเปลยนแกส (RESPIRATORY ORGAN)

1 เยอเซลล (wet body surface of small organism) พบในสงมชวตเซลลเดยวเชน prokaryotes พบในสงมชวตหลายเซลล เชน sponges หนอนตวแบน cnidarians (เคยมชอวา ไฟลมซเลนเตอราตา หรอพวกระบบประสาทเปน แบบรางแห (Nerve Net))

อวยวะแลกเปลยนแกส (RESPIRATORY ORGAN)2 ผวหนง

พบในไสเดอน3 เหงอก (gill)

พบในสตวน า เชน ดาวทะเล หนอนทะเล หอย กง ปลา4 ทอลม (tracheae) เชน ในแมลง5 ปอด (lung)

พบในสตวบก เชน แมงมม หอยทากบก และสตวมกระดกสนหลง

ระบบหายใจโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยว

- เชน Amoeba Paramecium- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง

cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวสตวหลายเซลลขนาดเลก- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (SpongesHydra planaria )

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน(Earthworm)

สตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน(Insect Spider Fish Birds etc)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (Sponges Hydra planaria )

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Hydra

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน (Earthworm)

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานบรเวณผวหนงของล าตวทเปยกชน

- แกสทผานเขามาและปลอยออกนอกรางกาย จะถกล าเลยงโดยอาศยระบบหมนเวยนเลอด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน

- มอวยวะพเศษเพอใชในการแลกเปลยนแกส- เชน ทอลม (trachea) พวก arthropod

เหงอก (gill) ปอด (Lung)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

Insect

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea) - อากาศเขาทางชอง spiracle เขาส Tracheae - มการแตกแขนงเปนทอเลกๆ เรยก Tracheoles ไปสมผสกบเซลลกลามเนอโดยตรง

- แมลงทบนไดบางชนดจะม air sac ตดกบชองหายใจในสวนทองจ านวนมาก เพอส ารองอากาศไวใชในขณะบน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

spider

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

- แมงมมไมมทอลมแทรกไปตามเนอเยอตางๆ - แตมทอลมซอนเปนชนพบไปมาคลายเลมหนงสอมลกษณะคลายแผงและ มหลอดเลอดน าคารบอนไดออกไซดมาแลกเปลยนทแผงทอลมนแลวรบออกซเจน จงเรยกโครงสรางทใชใน

การแลกเปลยนแกสของ

แมงมมวา ปอดแผงบคลง (book lung)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 6: Respiration m.5

ค าถามนมค าตอบ

Q1 ในสงมชวตหลายเซลลทมโครงสรางซบซอน สภาวะแวดลอมมทงสภาวะแวดลอมภายนอกรางกาย และสภาวะแวดลอมภายในรางกาย นกเรยนคดวาสภาวะแวดลอมใดมผลตอการด ารงชวตของสงมชวตมากกวากน เพราะเหตใดA1 สภาวะแวดลอมภายในรางกาย เพราะเซลลสมผสกบสภาวะแวดลอมภายในรางกายมากกวาสภาวะแวดลอมภายนอกรางกาย (สภาพแวดลอมของเซลล)

ค าถามนมค าตอบ

Q2 ในชวตประจ าวนสภาพแวดลอมภายในรางกายของนกเรยนมการเปลยนแปลงบางหรอไม จงยกตวอยางA2 ในแตละวนสภาพแวดลอมภายในและภายนอกรางกายมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา เชน อณหภมของอากาศ ปรมาณน า แรธาต และสารอาหารอนๆ ทรางกายรบมาจากอาหาร ท าใหสภาพแวดลอมภายในรางกาย เชน ความเขมขนของสารตางๆ ความเปนกรด-เบส และอณหภมทเปลยนแปลงไป

การแลกเปลยนgas จากสงแวดลอม โดยการน า O2 เขาสรางกายทางระบบหมนเวยนเลอดเขาสกระบวนการหายใจระดบเซลล

เพอสรางพลงงานเกบในรปของATP ( Adenosine triphosphase ) และกาซ CO2

ทเกดจากกระบวนการหายใจกจะขบออกมาโดยระบบหมนเวยนเลอดเชนกน

บรเวณการแลกเปลยนแกส1 พนผวแลกเปลยนแกสตองมขนาดพอเพยงและมความบางพอเหมาะ ซงเปนลกษณะส าคญทสด

2 พนทผวในการแลกเปลยนแกสตองไดรบการรกษาใหชมชนอยเสมอ ความชมชนทผวมความจ าเปนส าหรบการทจะใหแกสละลายน าและการผานเขาออกจากเซลล

บรเวณการแลกเปลยนแกส

3 มกลไกและวธการตางๆ ทจะชวยในการล าเลยงแกสระหวางพนทแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมและเซลลทอยขางในรางกาย

4 มการปองกนพนทผวหายใจจากอนตรายตางๆ โดยเฉพาะการเสยดสและการกระทบกระเทอน

อวยวะแลกเปลยนแกส (RESPIRATORY ORGAN)

1 เยอเซลล (wet body surface of small organism) พบในสงมชวตเซลลเดยวเชน prokaryotes พบในสงมชวตหลายเซลล เชน sponges หนอนตวแบน cnidarians (เคยมชอวา ไฟลมซเลนเตอราตา หรอพวกระบบประสาทเปน แบบรางแห (Nerve Net))

อวยวะแลกเปลยนแกส (RESPIRATORY ORGAN)2 ผวหนง

พบในไสเดอน3 เหงอก (gill)

พบในสตวน า เชน ดาวทะเล หนอนทะเล หอย กง ปลา4 ทอลม (tracheae) เชน ในแมลง5 ปอด (lung)

พบในสตวบก เชน แมงมม หอยทากบก และสตวมกระดกสนหลง

ระบบหายใจโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยว

- เชน Amoeba Paramecium- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง

cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวสตวหลายเซลลขนาดเลก- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (SpongesHydra planaria )

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน(Earthworm)

สตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน(Insect Spider Fish Birds etc)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (Sponges Hydra planaria )

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Hydra

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน (Earthworm)

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานบรเวณผวหนงของล าตวทเปยกชน

- แกสทผานเขามาและปลอยออกนอกรางกาย จะถกล าเลยงโดยอาศยระบบหมนเวยนเลอด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน

- มอวยวะพเศษเพอใชในการแลกเปลยนแกส- เชน ทอลม (trachea) พวก arthropod

เหงอก (gill) ปอด (Lung)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

Insect

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea) - อากาศเขาทางชอง spiracle เขาส Tracheae - มการแตกแขนงเปนทอเลกๆ เรยก Tracheoles ไปสมผสกบเซลลกลามเนอโดยตรง

- แมลงทบนไดบางชนดจะม air sac ตดกบชองหายใจในสวนทองจ านวนมาก เพอส ารองอากาศไวใชในขณะบน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

spider

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

- แมงมมไมมทอลมแทรกไปตามเนอเยอตางๆ - แตมทอลมซอนเปนชนพบไปมาคลายเลมหนงสอมลกษณะคลายแผงและ มหลอดเลอดน าคารบอนไดออกไซดมาแลกเปลยนทแผงทอลมนแลวรบออกซเจน จงเรยกโครงสรางทใชใน

การแลกเปลยนแกสของ

แมงมมวา ปอดแผงบคลง (book lung)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 7: Respiration m.5

ค าถามนมค าตอบ

Q2 ในชวตประจ าวนสภาพแวดลอมภายในรางกายของนกเรยนมการเปลยนแปลงบางหรอไม จงยกตวอยางA2 ในแตละวนสภาพแวดลอมภายในและภายนอกรางกายมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา เชน อณหภมของอากาศ ปรมาณน า แรธาต และสารอาหารอนๆ ทรางกายรบมาจากอาหาร ท าใหสภาพแวดลอมภายในรางกาย เชน ความเขมขนของสารตางๆ ความเปนกรด-เบส และอณหภมทเปลยนแปลงไป

การแลกเปลยนgas จากสงแวดลอม โดยการน า O2 เขาสรางกายทางระบบหมนเวยนเลอดเขาสกระบวนการหายใจระดบเซลล

เพอสรางพลงงานเกบในรปของATP ( Adenosine triphosphase ) และกาซ CO2

ทเกดจากกระบวนการหายใจกจะขบออกมาโดยระบบหมนเวยนเลอดเชนกน

บรเวณการแลกเปลยนแกส1 พนผวแลกเปลยนแกสตองมขนาดพอเพยงและมความบางพอเหมาะ ซงเปนลกษณะส าคญทสด

2 พนทผวในการแลกเปลยนแกสตองไดรบการรกษาใหชมชนอยเสมอ ความชมชนทผวมความจ าเปนส าหรบการทจะใหแกสละลายน าและการผานเขาออกจากเซลล

บรเวณการแลกเปลยนแกส

3 มกลไกและวธการตางๆ ทจะชวยในการล าเลยงแกสระหวางพนทแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมและเซลลทอยขางในรางกาย

4 มการปองกนพนทผวหายใจจากอนตรายตางๆ โดยเฉพาะการเสยดสและการกระทบกระเทอน

อวยวะแลกเปลยนแกส (RESPIRATORY ORGAN)

1 เยอเซลล (wet body surface of small organism) พบในสงมชวตเซลลเดยวเชน prokaryotes พบในสงมชวตหลายเซลล เชน sponges หนอนตวแบน cnidarians (เคยมชอวา ไฟลมซเลนเตอราตา หรอพวกระบบประสาทเปน แบบรางแห (Nerve Net))

อวยวะแลกเปลยนแกส (RESPIRATORY ORGAN)2 ผวหนง

พบในไสเดอน3 เหงอก (gill)

พบในสตวน า เชน ดาวทะเล หนอนทะเล หอย กง ปลา4 ทอลม (tracheae) เชน ในแมลง5 ปอด (lung)

พบในสตวบก เชน แมงมม หอยทากบก และสตวมกระดกสนหลง

ระบบหายใจโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยว

- เชน Amoeba Paramecium- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง

cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวสตวหลายเซลลขนาดเลก- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (SpongesHydra planaria )

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน(Earthworm)

สตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน(Insect Spider Fish Birds etc)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (Sponges Hydra planaria )

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Hydra

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน (Earthworm)

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานบรเวณผวหนงของล าตวทเปยกชน

- แกสทผานเขามาและปลอยออกนอกรางกาย จะถกล าเลยงโดยอาศยระบบหมนเวยนเลอด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน

- มอวยวะพเศษเพอใชในการแลกเปลยนแกส- เชน ทอลม (trachea) พวก arthropod

เหงอก (gill) ปอด (Lung)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

Insect

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea) - อากาศเขาทางชอง spiracle เขาส Tracheae - มการแตกแขนงเปนทอเลกๆ เรยก Tracheoles ไปสมผสกบเซลลกลามเนอโดยตรง

- แมลงทบนไดบางชนดจะม air sac ตดกบชองหายใจในสวนทองจ านวนมาก เพอส ารองอากาศไวใชในขณะบน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

spider

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

- แมงมมไมมทอลมแทรกไปตามเนอเยอตางๆ - แตมทอลมซอนเปนชนพบไปมาคลายเลมหนงสอมลกษณะคลายแผงและ มหลอดเลอดน าคารบอนไดออกไซดมาแลกเปลยนทแผงทอลมนแลวรบออกซเจน จงเรยกโครงสรางทใชใน

การแลกเปลยนแกสของ

แมงมมวา ปอดแผงบคลง (book lung)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 8: Respiration m.5

การแลกเปลยนgas จากสงแวดลอม โดยการน า O2 เขาสรางกายทางระบบหมนเวยนเลอดเขาสกระบวนการหายใจระดบเซลล

เพอสรางพลงงานเกบในรปของATP ( Adenosine triphosphase ) และกาซ CO2

ทเกดจากกระบวนการหายใจกจะขบออกมาโดยระบบหมนเวยนเลอดเชนกน

บรเวณการแลกเปลยนแกส1 พนผวแลกเปลยนแกสตองมขนาดพอเพยงและมความบางพอเหมาะ ซงเปนลกษณะส าคญทสด

2 พนทผวในการแลกเปลยนแกสตองไดรบการรกษาใหชมชนอยเสมอ ความชมชนทผวมความจ าเปนส าหรบการทจะใหแกสละลายน าและการผานเขาออกจากเซลล

บรเวณการแลกเปลยนแกส

3 มกลไกและวธการตางๆ ทจะชวยในการล าเลยงแกสระหวางพนทแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมและเซลลทอยขางในรางกาย

4 มการปองกนพนทผวหายใจจากอนตรายตางๆ โดยเฉพาะการเสยดสและการกระทบกระเทอน

อวยวะแลกเปลยนแกส (RESPIRATORY ORGAN)

1 เยอเซลล (wet body surface of small organism) พบในสงมชวตเซลลเดยวเชน prokaryotes พบในสงมชวตหลายเซลล เชน sponges หนอนตวแบน cnidarians (เคยมชอวา ไฟลมซเลนเตอราตา หรอพวกระบบประสาทเปน แบบรางแห (Nerve Net))

อวยวะแลกเปลยนแกส (RESPIRATORY ORGAN)2 ผวหนง

พบในไสเดอน3 เหงอก (gill)

พบในสตวน า เชน ดาวทะเล หนอนทะเล หอย กง ปลา4 ทอลม (tracheae) เชน ในแมลง5 ปอด (lung)

พบในสตวบก เชน แมงมม หอยทากบก และสตวมกระดกสนหลง

ระบบหายใจโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยว

- เชน Amoeba Paramecium- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง

cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวสตวหลายเซลลขนาดเลก- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (SpongesHydra planaria )

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน(Earthworm)

สตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน(Insect Spider Fish Birds etc)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (Sponges Hydra planaria )

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Hydra

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน (Earthworm)

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานบรเวณผวหนงของล าตวทเปยกชน

- แกสทผานเขามาและปลอยออกนอกรางกาย จะถกล าเลยงโดยอาศยระบบหมนเวยนเลอด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน

- มอวยวะพเศษเพอใชในการแลกเปลยนแกส- เชน ทอลม (trachea) พวก arthropod

เหงอก (gill) ปอด (Lung)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

Insect

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea) - อากาศเขาทางชอง spiracle เขาส Tracheae - มการแตกแขนงเปนทอเลกๆ เรยก Tracheoles ไปสมผสกบเซลลกลามเนอโดยตรง

- แมลงทบนไดบางชนดจะม air sac ตดกบชองหายใจในสวนทองจ านวนมาก เพอส ารองอากาศไวใชในขณะบน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

spider

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

- แมงมมไมมทอลมแทรกไปตามเนอเยอตางๆ - แตมทอลมซอนเปนชนพบไปมาคลายเลมหนงสอมลกษณะคลายแผงและ มหลอดเลอดน าคารบอนไดออกไซดมาแลกเปลยนทแผงทอลมนแลวรบออกซเจน จงเรยกโครงสรางทใชใน

การแลกเปลยนแกสของ

แมงมมวา ปอดแผงบคลง (book lung)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 9: Respiration m.5

บรเวณการแลกเปลยนแกส1 พนผวแลกเปลยนแกสตองมขนาดพอเพยงและมความบางพอเหมาะ ซงเปนลกษณะส าคญทสด

2 พนทผวในการแลกเปลยนแกสตองไดรบการรกษาใหชมชนอยเสมอ ความชมชนทผวมความจ าเปนส าหรบการทจะใหแกสละลายน าและการผานเขาออกจากเซลล

บรเวณการแลกเปลยนแกส

3 มกลไกและวธการตางๆ ทจะชวยในการล าเลยงแกสระหวางพนทแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมและเซลลทอยขางในรางกาย

4 มการปองกนพนทผวหายใจจากอนตรายตางๆ โดยเฉพาะการเสยดสและการกระทบกระเทอน

อวยวะแลกเปลยนแกส (RESPIRATORY ORGAN)

1 เยอเซลล (wet body surface of small organism) พบในสงมชวตเซลลเดยวเชน prokaryotes พบในสงมชวตหลายเซลล เชน sponges หนอนตวแบน cnidarians (เคยมชอวา ไฟลมซเลนเตอราตา หรอพวกระบบประสาทเปน แบบรางแห (Nerve Net))

อวยวะแลกเปลยนแกส (RESPIRATORY ORGAN)2 ผวหนง

พบในไสเดอน3 เหงอก (gill)

พบในสตวน า เชน ดาวทะเล หนอนทะเล หอย กง ปลา4 ทอลม (tracheae) เชน ในแมลง5 ปอด (lung)

พบในสตวบก เชน แมงมม หอยทากบก และสตวมกระดกสนหลง

ระบบหายใจโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยว

- เชน Amoeba Paramecium- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง

cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวสตวหลายเซลลขนาดเลก- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (SpongesHydra planaria )

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน(Earthworm)

สตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน(Insect Spider Fish Birds etc)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (Sponges Hydra planaria )

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Hydra

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน (Earthworm)

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานบรเวณผวหนงของล าตวทเปยกชน

- แกสทผานเขามาและปลอยออกนอกรางกาย จะถกล าเลยงโดยอาศยระบบหมนเวยนเลอด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน

- มอวยวะพเศษเพอใชในการแลกเปลยนแกส- เชน ทอลม (trachea) พวก arthropod

เหงอก (gill) ปอด (Lung)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

Insect

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea) - อากาศเขาทางชอง spiracle เขาส Tracheae - มการแตกแขนงเปนทอเลกๆ เรยก Tracheoles ไปสมผสกบเซลลกลามเนอโดยตรง

- แมลงทบนไดบางชนดจะม air sac ตดกบชองหายใจในสวนทองจ านวนมาก เพอส ารองอากาศไวใชในขณะบน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

spider

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

- แมงมมไมมทอลมแทรกไปตามเนอเยอตางๆ - แตมทอลมซอนเปนชนพบไปมาคลายเลมหนงสอมลกษณะคลายแผงและ มหลอดเลอดน าคารบอนไดออกไซดมาแลกเปลยนทแผงทอลมนแลวรบออกซเจน จงเรยกโครงสรางทใชใน

การแลกเปลยนแกสของ

แมงมมวา ปอดแผงบคลง (book lung)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 10: Respiration m.5

บรเวณการแลกเปลยนแกส

3 มกลไกและวธการตางๆ ทจะชวยในการล าเลยงแกสระหวางพนทแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมและเซลลทอยขางในรางกาย

4 มการปองกนพนทผวหายใจจากอนตรายตางๆ โดยเฉพาะการเสยดสและการกระทบกระเทอน

อวยวะแลกเปลยนแกส (RESPIRATORY ORGAN)

1 เยอเซลล (wet body surface of small organism) พบในสงมชวตเซลลเดยวเชน prokaryotes พบในสงมชวตหลายเซลล เชน sponges หนอนตวแบน cnidarians (เคยมชอวา ไฟลมซเลนเตอราตา หรอพวกระบบประสาทเปน แบบรางแห (Nerve Net))

อวยวะแลกเปลยนแกส (RESPIRATORY ORGAN)2 ผวหนง

พบในไสเดอน3 เหงอก (gill)

พบในสตวน า เชน ดาวทะเล หนอนทะเล หอย กง ปลา4 ทอลม (tracheae) เชน ในแมลง5 ปอด (lung)

พบในสตวบก เชน แมงมม หอยทากบก และสตวมกระดกสนหลง

ระบบหายใจโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยว

- เชน Amoeba Paramecium- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง

cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวสตวหลายเซลลขนาดเลก- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (SpongesHydra planaria )

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน(Earthworm)

สตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน(Insect Spider Fish Birds etc)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (Sponges Hydra planaria )

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Hydra

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน (Earthworm)

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานบรเวณผวหนงของล าตวทเปยกชน

- แกสทผานเขามาและปลอยออกนอกรางกาย จะถกล าเลยงโดยอาศยระบบหมนเวยนเลอด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน

- มอวยวะพเศษเพอใชในการแลกเปลยนแกส- เชน ทอลม (trachea) พวก arthropod

เหงอก (gill) ปอด (Lung)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

Insect

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea) - อากาศเขาทางชอง spiracle เขาส Tracheae - มการแตกแขนงเปนทอเลกๆ เรยก Tracheoles ไปสมผสกบเซลลกลามเนอโดยตรง

- แมลงทบนไดบางชนดจะม air sac ตดกบชองหายใจในสวนทองจ านวนมาก เพอส ารองอากาศไวใชในขณะบน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

spider

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

- แมงมมไมมทอลมแทรกไปตามเนอเยอตางๆ - แตมทอลมซอนเปนชนพบไปมาคลายเลมหนงสอมลกษณะคลายแผงและ มหลอดเลอดน าคารบอนไดออกไซดมาแลกเปลยนทแผงทอลมนแลวรบออกซเจน จงเรยกโครงสรางทใชใน

การแลกเปลยนแกสของ

แมงมมวา ปอดแผงบคลง (book lung)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 11: Respiration m.5

อวยวะแลกเปลยนแกส (RESPIRATORY ORGAN)

1 เยอเซลล (wet body surface of small organism) พบในสงมชวตเซลลเดยวเชน prokaryotes พบในสงมชวตหลายเซลล เชน sponges หนอนตวแบน cnidarians (เคยมชอวา ไฟลมซเลนเตอราตา หรอพวกระบบประสาทเปน แบบรางแห (Nerve Net))

อวยวะแลกเปลยนแกส (RESPIRATORY ORGAN)2 ผวหนง

พบในไสเดอน3 เหงอก (gill)

พบในสตวน า เชน ดาวทะเล หนอนทะเล หอย กง ปลา4 ทอลม (tracheae) เชน ในแมลง5 ปอด (lung)

พบในสตวบก เชน แมงมม หอยทากบก และสตวมกระดกสนหลง

ระบบหายใจโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยว

- เชน Amoeba Paramecium- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง

cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวสตวหลายเซลลขนาดเลก- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (SpongesHydra planaria )

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน(Earthworm)

สตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน(Insect Spider Fish Birds etc)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (Sponges Hydra planaria )

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Hydra

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน (Earthworm)

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานบรเวณผวหนงของล าตวทเปยกชน

- แกสทผานเขามาและปลอยออกนอกรางกาย จะถกล าเลยงโดยอาศยระบบหมนเวยนเลอด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน

- มอวยวะพเศษเพอใชในการแลกเปลยนแกส- เชน ทอลม (trachea) พวก arthropod

เหงอก (gill) ปอด (Lung)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

Insect

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea) - อากาศเขาทางชอง spiracle เขาส Tracheae - มการแตกแขนงเปนทอเลกๆ เรยก Tracheoles ไปสมผสกบเซลลกลามเนอโดยตรง

- แมลงทบนไดบางชนดจะม air sac ตดกบชองหายใจในสวนทองจ านวนมาก เพอส ารองอากาศไวใชในขณะบน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

spider

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

- แมงมมไมมทอลมแทรกไปตามเนอเยอตางๆ - แตมทอลมซอนเปนชนพบไปมาคลายเลมหนงสอมลกษณะคลายแผงและ มหลอดเลอดน าคารบอนไดออกไซดมาแลกเปลยนทแผงทอลมนแลวรบออกซเจน จงเรยกโครงสรางทใชใน

การแลกเปลยนแกสของ

แมงมมวา ปอดแผงบคลง (book lung)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 12: Respiration m.5

อวยวะแลกเปลยนแกส (RESPIRATORY ORGAN)2 ผวหนง

พบในไสเดอน3 เหงอก (gill)

พบในสตวน า เชน ดาวทะเล หนอนทะเล หอย กง ปลา4 ทอลม (tracheae) เชน ในแมลง5 ปอด (lung)

พบในสตวบก เชน แมงมม หอยทากบก และสตวมกระดกสนหลง

ระบบหายใจโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยว

- เชน Amoeba Paramecium- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง

cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวสตวหลายเซลลขนาดเลก- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (SpongesHydra planaria )

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน(Earthworm)

สตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน(Insect Spider Fish Birds etc)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (Sponges Hydra planaria )

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Hydra

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน (Earthworm)

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานบรเวณผวหนงของล าตวทเปยกชน

- แกสทผานเขามาและปลอยออกนอกรางกาย จะถกล าเลยงโดยอาศยระบบหมนเวยนเลอด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน

- มอวยวะพเศษเพอใชในการแลกเปลยนแกส- เชน ทอลม (trachea) พวก arthropod

เหงอก (gill) ปอด (Lung)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

Insect

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea) - อากาศเขาทางชอง spiracle เขาส Tracheae - มการแตกแขนงเปนทอเลกๆ เรยก Tracheoles ไปสมผสกบเซลลกลามเนอโดยตรง

- แมลงทบนไดบางชนดจะม air sac ตดกบชองหายใจในสวนทองจ านวนมาก เพอส ารองอากาศไวใชในขณะบน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

spider

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

- แมงมมไมมทอลมแทรกไปตามเนอเยอตางๆ - แตมทอลมซอนเปนชนพบไปมาคลายเลมหนงสอมลกษณะคลายแผงและ มหลอดเลอดน าคารบอนไดออกไซดมาแลกเปลยนทแผงทอลมนแลวรบออกซเจน จงเรยกโครงสรางทใชใน

การแลกเปลยนแกสของ

แมงมมวา ปอดแผงบคลง (book lung)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 13: Respiration m.5

ระบบหายใจโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยว

- เชน Amoeba Paramecium- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง

cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวสตวหลายเซลลขนาดเลก- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (SpongesHydra planaria )

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน(Earthworm)

สตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน(Insect Spider Fish Birds etc)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (Sponges Hydra planaria )

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Hydra

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน (Earthworm)

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานบรเวณผวหนงของล าตวทเปยกชน

- แกสทผานเขามาและปลอยออกนอกรางกาย จะถกล าเลยงโดยอาศยระบบหมนเวยนเลอด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน

- มอวยวะพเศษเพอใชในการแลกเปลยนแกส- เชน ทอลม (trachea) พวก arthropod

เหงอก (gill) ปอด (Lung)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

Insect

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea) - อากาศเขาทางชอง spiracle เขาส Tracheae - มการแตกแขนงเปนทอเลกๆ เรยก Tracheoles ไปสมผสกบเซลลกลามเนอโดยตรง

- แมลงทบนไดบางชนดจะม air sac ตดกบชองหายใจในสวนทองจ านวนมาก เพอส ารองอากาศไวใชในขณะบน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

spider

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

- แมงมมไมมทอลมแทรกไปตามเนอเยอตางๆ - แตมทอลมซอนเปนชนพบไปมาคลายเลมหนงสอมลกษณะคลายแผงและ มหลอดเลอดน าคารบอนไดออกไซดมาแลกเปลยนทแผงทอลมนแลวรบออกซเจน จงเรยกโครงสรางทใชใน

การแลกเปลยนแกสของ

แมงมมวา ปอดแผงบคลง (book lung)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 14: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและสตว

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยว

- เชน Amoeba Paramecium- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง

cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวสตวหลายเซลลขนาดเลก- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (SpongesHydra planaria )

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน(Earthworm)

สตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน(Insect Spider Fish Birds etc)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (Sponges Hydra planaria )

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Hydra

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน (Earthworm)

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานบรเวณผวหนงของล าตวทเปยกชน

- แกสทผานเขามาและปลอยออกนอกรางกาย จะถกล าเลยงโดยอาศยระบบหมนเวยนเลอด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน

- มอวยวะพเศษเพอใชในการแลกเปลยนแกส- เชน ทอลม (trachea) พวก arthropod

เหงอก (gill) ปอด (Lung)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

Insect

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea) - อากาศเขาทางชอง spiracle เขาส Tracheae - มการแตกแขนงเปนทอเลกๆ เรยก Tracheoles ไปสมผสกบเซลลกลามเนอโดยตรง

- แมลงทบนไดบางชนดจะม air sac ตดกบชองหายใจในสวนทองจ านวนมาก เพอส ารองอากาศไวใชในขณะบน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

spider

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

- แมงมมไมมทอลมแทรกไปตามเนอเยอตางๆ - แตมทอลมซอนเปนชนพบไปมาคลายเลมหนงสอมลกษณะคลายแผงและ มหลอดเลอดน าคารบอนไดออกไซดมาแลกเปลยนทแผงทอลมนแลวรบออกซเจน จงเรยกโครงสรางทใชใน

การแลกเปลยนแกสของ

แมงมมวา ปอดแผงบคลง (book lung)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 15: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยว

- เชน Amoeba Paramecium- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง

cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวสตวหลายเซลลขนาดเลก- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (SpongesHydra planaria )

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน(Earthworm)

สตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน(Insect Spider Fish Birds etc)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (Sponges Hydra planaria )

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Hydra

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน (Earthworm)

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานบรเวณผวหนงของล าตวทเปยกชน

- แกสทผานเขามาและปลอยออกนอกรางกาย จะถกล าเลยงโดยอาศยระบบหมนเวยนเลอด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน

- มอวยวะพเศษเพอใชในการแลกเปลยนแกส- เชน ทอลม (trachea) พวก arthropod

เหงอก (gill) ปอด (Lung)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

Insect

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea) - อากาศเขาทางชอง spiracle เขาส Tracheae - มการแตกแขนงเปนทอเลกๆ เรยก Tracheoles ไปสมผสกบเซลลกลามเนอโดยตรง

- แมลงทบนไดบางชนดจะม air sac ตดกบชองหายใจในสวนทองจ านวนมาก เพอส ารองอากาศไวใชในขณะบน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

spider

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

- แมงมมไมมทอลมแทรกไปตามเนอเยอตางๆ - แตมทอลมซอนเปนชนพบไปมาคลายเลมหนงสอมลกษณะคลายแผงและ มหลอดเลอดน าคารบอนไดออกไซดมาแลกเปลยนทแผงทอลมนแลวรบออกซเจน จงเรยกโครงสรางทใชใน

การแลกเปลยนแกสของ

แมงมมวา ปอดแผงบคลง (book lung)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 16: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวสตวหลายเซลลขนาดเลก- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (SpongesHydra planaria )

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน(Earthworm)

สตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน(Insect Spider Fish Birds etc)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (Sponges Hydra planaria )

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Hydra

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน (Earthworm)

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานบรเวณผวหนงของล าตวทเปยกชน

- แกสทผานเขามาและปลอยออกนอกรางกาย จะถกล าเลยงโดยอาศยระบบหมนเวยนเลอด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน

- มอวยวะพเศษเพอใชในการแลกเปลยนแกส- เชน ทอลม (trachea) พวก arthropod

เหงอก (gill) ปอด (Lung)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

Insect

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea) - อากาศเขาทางชอง spiracle เขาส Tracheae - มการแตกแขนงเปนทอเลกๆ เรยก Tracheoles ไปสมผสกบเซลลกลามเนอโดยตรง

- แมลงทบนไดบางชนดจะม air sac ตดกบชองหายใจในสวนทองจ านวนมาก เพอส ารองอากาศไวใชในขณะบน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

spider

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

- แมงมมไมมทอลมแทรกไปตามเนอเยอตางๆ - แตมทอลมซอนเปนชนพบไปมาคลายเลมหนงสอมลกษณะคลายแผงและ มหลอดเลอดน าคารบอนไดออกไซดมาแลกเปลยนทแผงทอลมนแลวรบออกซเจน จงเรยกโครงสรางทใชใน

การแลกเปลยนแกสของ

แมงมมวา ปอดแผงบคลง (book lung)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 17: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- อาศยอยในน าและยงไมมระบบหมนเวยนเลอด (Sponges Hydra planaria )

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานทาง cell membrane โดยตรง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Hydra

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน (Earthworm)

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานบรเวณผวหนงของล าตวทเปยกชน

- แกสทผานเขามาและปลอยออกนอกรางกาย จะถกล าเลยงโดยอาศยระบบหมนเวยนเลอด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน

- มอวยวะพเศษเพอใชในการแลกเปลยนแกส- เชน ทอลม (trachea) พวก arthropod

เหงอก (gill) ปอด (Lung)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

Insect

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea) - อากาศเขาทางชอง spiracle เขาส Tracheae - มการแตกแขนงเปนทอเลกๆ เรยก Tracheoles ไปสมผสกบเซลลกลามเนอโดยตรง

- แมลงทบนไดบางชนดจะม air sac ตดกบชองหายใจในสวนทองจ านวนมาก เพอส ารองอากาศไวใชในขณะบน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

spider

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

- แมงมมไมมทอลมแทรกไปตามเนอเยอตางๆ - แตมทอลมซอนเปนชนพบไปมาคลายเลมหนงสอมลกษณะคลายแผงและ มหลอดเลอดน าคารบอนไดออกไซดมาแลกเปลยนทแผงทอลมนแลวรบออกซเจน จงเรยกโครงสรางทใชใน

การแลกเปลยนแกสของ

แมงมมวา ปอดแผงบคลง (book lung)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 18: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Hydra

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน (Earthworm)

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานบรเวณผวหนงของล าตวทเปยกชน

- แกสทผานเขามาและปลอยออกนอกรางกาย จะถกล าเลยงโดยอาศยระบบหมนเวยนเลอด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน

- มอวยวะพเศษเพอใชในการแลกเปลยนแกส- เชน ทอลม (trachea) พวก arthropod

เหงอก (gill) ปอด (Lung)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

Insect

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea) - อากาศเขาทางชอง spiracle เขาส Tracheae - มการแตกแขนงเปนทอเลกๆ เรยก Tracheoles ไปสมผสกบเซลลกลามเนอโดยตรง

- แมลงทบนไดบางชนดจะม air sac ตดกบชองหายใจในสวนทองจ านวนมาก เพอส ารองอากาศไวใชในขณะบน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

spider

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

- แมงมมไมมทอลมแทรกไปตามเนอเยอตางๆ - แตมทอลมซอนเปนชนพบไปมาคลายเลมหนงสอมลกษณะคลายแผงและ มหลอดเลอดน าคารบอนไดออกไซดมาแลกเปลยนทแผงทอลมนแลวรบออกซเจน จงเรยกโครงสรางทใชใน

การแลกเปลยนแกสของ

แมงมมวา ปอดแผงบคลง (book lung)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 19: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

- มการเจรญหรอพฒนาการของระบบเนอเยอทซบซอน (Earthworm)

- มการแลกเปลยนแกสกบสงแวดลอมผานบรเวณผวหนงของล าตวทเปยกชน

- แกสทผานเขามาและปลอยออกนอกรางกาย จะถกล าเลยงโดยอาศยระบบหมนเวยนเลอด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน

- มอวยวะพเศษเพอใชในการแลกเปลยนแกส- เชน ทอลม (trachea) พวก arthropod

เหงอก (gill) ปอด (Lung)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

Insect

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea) - อากาศเขาทางชอง spiracle เขาส Tracheae - มการแตกแขนงเปนทอเลกๆ เรยก Tracheoles ไปสมผสกบเซลลกลามเนอโดยตรง

- แมลงทบนไดบางชนดจะม air sac ตดกบชองหายใจในสวนทองจ านวนมาก เพอส ารองอากาศไวใชในขณะบน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

spider

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

- แมงมมไมมทอลมแทรกไปตามเนอเยอตางๆ - แตมทอลมซอนเปนชนพบไปมาคลายเลมหนงสอมลกษณะคลายแผงและ มหลอดเลอดน าคารบอนไดออกไซดมาแลกเปลยนทแผงทอลมนแลวรบออกซเจน จงเรยกโครงสรางทใชใน

การแลกเปลยนแกสของ

แมงมมวา ปอดแผงบคลง (book lung)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 20: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน

- มอวยวะพเศษเพอใชในการแลกเปลยนแกส- เชน ทอลม (trachea) พวก arthropod

เหงอก (gill) ปอด (Lung)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

Insect

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea) - อากาศเขาทางชอง spiracle เขาส Tracheae - มการแตกแขนงเปนทอเลกๆ เรยก Tracheoles ไปสมผสกบเซลลกลามเนอโดยตรง

- แมลงทบนไดบางชนดจะม air sac ตดกบชองหายใจในสวนทองจ านวนมาก เพอส ารองอากาศไวใชในขณะบน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

spider

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

- แมงมมไมมทอลมแทรกไปตามเนอเยอตางๆ - แตมทอลมซอนเปนชนพบไปมาคลายเลมหนงสอมลกษณะคลายแผงและ มหลอดเลอดน าคารบอนไดออกไซดมาแลกเปลยนทแผงทอลมนแลวรบออกซเจน จงเรยกโครงสรางทใชใน

การแลกเปลยนแกสของ

แมงมมวา ปอดแผงบคลง (book lung)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 21: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวหลายเซลลขนาดเลก

Earthworm

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน

- มอวยวะพเศษเพอใชในการแลกเปลยนแกส- เชน ทอลม (trachea) พวก arthropod

เหงอก (gill) ปอด (Lung)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

Insect

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea) - อากาศเขาทางชอง spiracle เขาส Tracheae - มการแตกแขนงเปนทอเลกๆ เรยก Tracheoles ไปสมผสกบเซลลกลามเนอโดยตรง

- แมลงทบนไดบางชนดจะม air sac ตดกบชองหายใจในสวนทองจ านวนมาก เพอส ารองอากาศไวใชในขณะบน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

spider

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

- แมงมมไมมทอลมแทรกไปตามเนอเยอตางๆ - แตมทอลมซอนเปนชนพบไปมาคลายเลมหนงสอมลกษณะคลายแผงและ มหลอดเลอดน าคารบอนไดออกไซดมาแลกเปลยนทแผงทอลมนแลวรบออกซเจน จงเรยกโครงสรางทใชใน

การแลกเปลยนแกสของ

แมงมมวา ปอดแผงบคลง (book lung)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 22: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวทมรางกายขนาดใหญและมระบบตางๆซบซอน

- มอวยวะพเศษเพอใชในการแลกเปลยนแกส- เชน ทอลม (trachea) พวก arthropod

เหงอก (gill) ปอด (Lung)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

Insect

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea) - อากาศเขาทางชอง spiracle เขาส Tracheae - มการแตกแขนงเปนทอเลกๆ เรยก Tracheoles ไปสมผสกบเซลลกลามเนอโดยตรง

- แมลงทบนไดบางชนดจะม air sac ตดกบชองหายใจในสวนทองจ านวนมาก เพอส ารองอากาศไวใชในขณะบน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

spider

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

- แมงมมไมมทอลมแทรกไปตามเนอเยอตางๆ - แตมทอลมซอนเปนชนพบไปมาคลายเลมหนงสอมลกษณะคลายแผงและ มหลอดเลอดน าคารบอนไดออกไซดมาแลกเปลยนทแผงทอลมนแลวรบออกซเจน จงเรยกโครงสรางทใชใน

การแลกเปลยนแกสของ

แมงมมวา ปอดแผงบคลง (book lung)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 23: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

Insect

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea) - อากาศเขาทางชอง spiracle เขาส Tracheae - มการแตกแขนงเปนทอเลกๆ เรยก Tracheoles ไปสมผสกบเซลลกลามเนอโดยตรง

- แมลงทบนไดบางชนดจะม air sac ตดกบชองหายใจในสวนทองจ านวนมาก เพอส ารองอากาศไวใชในขณะบน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

spider

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

- แมงมมไมมทอลมแทรกไปตามเนอเยอตางๆ - แตมทอลมซอนเปนชนพบไปมาคลายเลมหนงสอมลกษณะคลายแผงและ มหลอดเลอดน าคารบอนไดออกไซดมาแลกเปลยนทแผงทอลมนแลวรบออกซเจน จงเรยกโครงสรางทใชใน

การแลกเปลยนแกสของ

แมงมมวา ปอดแผงบคลง (book lung)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 24: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea) - อากาศเขาทางชอง spiracle เขาส Tracheae - มการแตกแขนงเปนทอเลกๆ เรยก Tracheoles ไปสมผสกบเซลลกลามเนอโดยตรง

- แมลงทบนไดบางชนดจะม air sac ตดกบชองหายใจในสวนทองจ านวนมาก เพอส ารองอากาศไวใชในขณะบน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

spider

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

- แมงมมไมมทอลมแทรกไปตามเนอเยอตางๆ - แตมทอลมซอนเปนชนพบไปมาคลายเลมหนงสอมลกษณะคลายแผงและ มหลอดเลอดน าคารบอนไดออกไซดมาแลกเปลยนทแผงทอลมนแลวรบออกซเจน จงเรยกโครงสรางทใชใน

การแลกเปลยนแกสของ

แมงมมวา ปอดแผงบคลง (book lung)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 25: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

spider

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

- แมงมมไมมทอลมแทรกไปตามเนอเยอตางๆ - แตมทอลมซอนเปนชนพบไปมาคลายเลมหนงสอมลกษณะคลายแผงและ มหลอดเลอดน าคารบอนไดออกไซดมาแลกเปลยนทแผงทอลมนแลวรบออกซเจน จงเรยกโครงสรางทใชใน

การแลกเปลยนแกสของ

แมงมมวา ปอดแผงบคลง (book lung)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 26: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ทอลม (trachea)

- แมงมมไมมทอลมแทรกไปตามเนอเยอตางๆ - แตมทอลมซอนเปนชนพบไปมาคลายเลมหนงสอมลกษณะคลายแผงและ มหลอดเลอดน าคารบอนไดออกไซดมาแลกเปลยนทแผงทอลมนแลวรบออกซเจน จงเรยกโครงสรางทใชใน

การแลกเปลยนแกสของ

แมงมมวา ปอดแผงบคลง (book lung)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 27: Respiration m.5

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสของสตวโดยตวกลางเปนน า

ขอดคอท าใหไมตองระวงเกยวกบการรกษาความชนใหกบอวยวะทใชแลกเปลยน

ขอเสยคอปรมาณออกซเจนทมอยในอากาศโดยเฉพาะอยางยงในน าเคมและน าอน

ดงนนเหงอกจงมวธดงเอา O2 ออกมาจากน าใหไดมากทสด เชนใหน าผานเหงอกตลอดเวลาเวลาจดเรยงเสนเลอดฝอยใหไหลสวนทางกบกระแสน า

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 28: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 29: Respiration m.5

การแลกเปลยนแกสของปลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 30: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - เหงอกของปลามลกษณะเปนแผง เรยกแตละแผงวา กลลอารช (gill arch)

- gill arch ซงเปนกระดกออน ดานในมลกษณะเปนซ และแผออก เรยกวา กลลเรเกอร (gill raker)

- gill raker ท าหนาทปองกนอนภาคขนาดใหญและอาหารไมใหไหลผานออกทางเหงอก

- แตละกลลอารชมแขนงออกมาเปนซๆ มากมาย เรยกแตละซวากลลฟลาเมนต (gill filament)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 31: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill) - แตละกลลฟลาเมนต มสวนทนนขน เรยกวา กลลลาเมลลา

(gill lamella)- ซงภายในกลลลาเมลลาแตละอนมรางแหของเสนเลอดฝอยอย เปนบรเวณทมการแลกเปลยนแกสโดย diffusion-

- กลลลาเมลลามลกษณะเปนสนนนไมเรยบท าใหมการเพมพนทสมผสน าไดมากขน ท าให O2 แพรเขาสเสนเลอดฝอยภายในเหงอกไดอยางเพยงพอ

- ในขณะเดยวกน CO2 ในเสนเลอดฝอยกแพรออกจากเสนเลอดฝอยเขาสน าทอยรอบตวปลาไดด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 32: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 33: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส เหงอก (gill)

แมปลาจะอยนงๆ แตแผนปดเหงอก (operculum) ของปลาจะขยบอยตลอดเวลา โดยการเคลอนไหวจะเปนจงหวะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา การท างานทสมพนธกนเชนนท าใหน าซงม O2 ละลายอยเขาทางปากแลวผานออกทางเหงอกตลอดเวลา

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 34: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 35: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ขณะทเปนตวออนเรยกวา ลกออด อาศยอยในน า ใชเหงอกทอยภายนอกตว (external gill) ในการหายใจ

- แตเมอกบเจรญเตบโตขนเหงอกจะหดหาย แลวเปลยนมาใชปอดและผวหนงในการหายใจแทน

- ทางเดนหายใจของกบประกอบดวยรจมก 1 ค โพรงจมก รจมกภายใน 1 ค โพรงปาก คอหอย ชองลมหรอ กลอทตส (glottis)

- ปอดของกบหอยอยภายชองในล าตว ผนงดานในของปอดจะยน ชวยเพมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมากขน

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 36: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส Lung of frog- ทปอดมเสนเลอดฝอยมาหลอเลยงจ านวนมากเพอชวยในการแลกเปลยนและล าเลยงแกส

- กบไมมหลอดลม ไมมกระบงลม ไมมซโครงและ ไมมกลามเนอกระดกซโครง จงมการหายใจตางจากสตวเลยงลก ดวยน านม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 37: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 38: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- นก (Aves) ตองใชพลงงานมาก - ระบบหายใจของนกตองมประสทธภาพสง - ปอดของนกมขนาดเลก แตนกมถงลมซงเจรญดมาก - โดยแยกออกจากปอดเปนค ๆ หลายค ทงถงลมดานหนา ถงลมในชองอก ถงลมในชองทองและในกระดก นอกจากนนกยงมกระดกซโครงดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 39: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- ขณะหายใจเขากระดกของนกจะลดต าลง ถงลมขยายขนาดขน

- อากาศจะผานเขาสหลอดลมผานปอดแลวเขาสถงลมทอยตอนทาย สวนอากาศทใชแลวจะออกจากปอดเขาสถงลม ตอนหนา ถกขบออกจากตวนกทางลมหายใจออก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 40: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก- อากาศทไหลเขาปอดเปนอากาศทมปรมาณออกซเจนสงทงสน

- อากาศไหลผานปอดเปนแบบทางเดยว นกจงไดรบออกซเจนในปรมาณสงดวย

- ถงลมไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกสแตชวยเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดนกเปนอยางด

- นอกจากนถงลมทแทรกอยในกระดกจะท าใหกระดกของนกกลวงและเบาเหมาะตอการบนของนก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 41: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปก

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 42: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส สตวปกเพอใหการหายใจของนกครบวงจร นกตองม

การหายใจเขาและหายใจออก 2 ครง

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 43: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung)

กจกรรม ท 61 โครงสรางภายนอกของปอดหม หรอปอดวว วสดอปกรณ 1 ปอดหมหรอปอดวว 2 เครองมอผาตด ถาดผาตด 3 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 05 cm

4 ถงมอยาง 5 ทสบลม

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 44: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอด (Lung) วธการทดลอง

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1 ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2 ตดหลอดลม ลองใชนวมอบบแลวปลอย สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน จากนนสงเกตการณจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนหลอดลม 3 ผาเนอปอด ศกษาลกษณะภายในของปอด และขวปอด (bronchus) ใชสายยางสอดเขาไปในหลอดลมแลวใชทสบลมสบเขาไป สงเกตการณเปลยนแปลง (หามใชปากเปา) 4 ท าเชนเดยวกบขอ 3 แตเปลยนบรเวณและต าแหนงทกรดเนอปอด 5 สงเกตทางเดนของอากาศเรยงล าดบตงแตกลองเสยง วาจะไปสนสดทใด

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 45: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

6 วาดรปโครงสรางของปอดพรอมกบชสวนประกอบ ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน

ANS มสแดงเรอ เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไป หลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

ANS ปอดซายม 2 lobe ปอดขวาม 3 lobe ปอดซายเลกกวาและยาวกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 46: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร

ANS หลอดลมจะคงกลบรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออน และถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 47: Respiration m.5

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ปอดของคน (Lung)

ANS หลอดลมมลกษณะเปนวงเรยงตอกน ปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกนจะมกลามเนอเชอมระหวางปลาย (เหมอนรปเกอกมา) มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย ถงลมมปรมาณมากชวยใหเพมพนผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 48: Respiration m.5

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 49: Respiration m.5

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 50: Respiration m.5

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

1

3

4

2

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 51: Respiration m.5

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 1 รจมก (Nostril) 2 ชองจมกหรอโพรงจมก (nasal cavity) 3 คอหอย (pharynx) กลองเสยง (Larynx) อยทางสวนหนาของคอมลกษณะเปนรปสามเหลยม

ทประกอบดวยกระดกออนซงมกลามเนอบงคบการเคลอนไหว ขางในมแถบเยอเมอกทมใยเอนยดหยนฝงอยเปนแถบเรยกวา สายเสยงหรอ โวคลคอรด(vocal cord)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 52: Respiration m.5

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน 4 กลองเสยง (Larynx)

5 หลอดลม (trachea) 6 ขวปอด (bronchus) 7 แขนงขวปอดหรอหลอดลมฝอย (bronchiole) 8 ถงลม (alveolus หรอ air sac) มเสนเลอดฝอย (capillaries) ลอมรอบ (ท าใหเกดการแลกเปลยน O2 และ CO2 อยางมประสทธภาพ)

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 53: Respiration m.5

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 54: Respiration m.5

- ปอดของคนอยในทรวงอกมอย 2 ขาง - ปอดแตละขางจะมถงลมประมาณ 300 ลานถง - แตละถงมเสนผานศนยกลางเฉลย 025 มลลเมตร คดเปนพนทผวทงหมดของปอด - ทง 2 ขาง ในการแลกเปลยนแกส

ประมาณ 70 ตารางเมตรหรอประมาณ 40 เทาของพนทผวทวรางกาย- ผนงดานในของหลอดลมบดวยเซลลบผวทมซเลยและเซลลซง

ท าหนาทสรางเมอกเพอคอยดกจบสงสกปรกไมใหเขาไปถงถงลม

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 55: Respiration m.5

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน กจกรรมท 62 การจ าลองการท างานของกลามเนอกะบงลม

วสดอปกรณ1 กระบอกเขมฉดยาพลาสตกใสขนาดใหญ เจาะรดานบน 1 ร2 ลกโปง3 จกยางทมร 1 รวธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 56: Respiration m.5

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน วธการทดลอง

1 จดชดการทดลองดงภาพ2 ดงลกสบใหเลอนไปอยดานทายของกระบอกสบ

ใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ แลวเลอนลกสบไปดานหนา สงเกตการณเปลยนแปลง แลวดงลกสบใหไปอย จดเดมพรอมทงสงเกตการเปลยนแปลง

3 ท าซ าขอ 2 อก 1 ครง แตไมใชหวแมมอปดรทกระบอกสบ สงเกตการณเปลยนแปลง

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 57: Respiration m.5

ค าถาม นาตอบ

ลกโปงเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

ลกสบเปรยบเทยบไดกบโครงสรางใด

ผลการทดลองครงแรกกบครงทสองแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 58: Respiration m.5

กลไกการหายใจเขาออกVentilation mechanism- สมองทควบคมการหายใจเขาออกของคน คอสมองสวน

Medulla oblongata เปนศนยควบคมการท างานของกลามเนอกระบงลมและกลามเนอกระดกซโครง

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 59: Respiration m.5

Ventilation mechanism-

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 60: Respiration m.5

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจเขา (Inspiration) คอ กลามเนอซโครงแถบนอกจะหดตว สวนกลามเนอซโครงแถบในจะคลายตว กระดกซโครงจะถกยกตวสงขน กระดกหนาอก (sternum) จะสงขนดวย ท าใหดานหนาและดานขางของชองอกขยายขน ความกดดนของชองอกและ ปอดลดลง ปดขยายตวตาม กะบงลมแบนราบลง ทองจะปองออก

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 61: Respiration m.5

Ventilation mechanism กลไกขณะหายใจออก (Expiration) คอ กลามเนอซโครงแถบในหดตวและกลามเนอซโครงแถบนอกคลายตว กระดกซโครงและกระดกหนาอกลดระดบต าลง กะบงลม(diaphragm) คลายตว ความกดดนของชองอกและปอดสงขน ปอดแฟบลง อากาศถกขบออกจากปอดทองจะแฟบลง

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 62: Respiration m.5

Summary Ventilation mechanism

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 63: Respiration m.5

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

กจกรรมท 63 ปรมาตรอากาศในลมหายใจออกวสดอปกรณ 1 ขวดพลาสตกใสความจ 5000 cm3 2 บกเกอรขนาด 500 cm3 3 ปากกาส าหรบท าเครองหมาย 4 สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 1 cm ยาว 60 cm

5 กะละมงพลาสตกใส สง 10 cm

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 64: Respiration m.5

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

วธการทดลอง1 ใชบกเกอรตวงน าใสขวดใหเตม โดยท าเครองหมายทกๆ 500 cm3 ของน าทเตม2 เตมน าใหเตมขวด แลวคว าลงในกะละมงทมน าสง 5 cm

ดงรป

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 65: Respiration m.5

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

3 น าปลายขางหนงของสายยางใสไวทปากขวด ดงรป และใหเพอคนหนงคอยจบขวดไว4 สดลมหายใจเขาปอดเตมท แลวเปาลมหายใจออกใหมากทสดเพยงครงเดยวทางปลายสายยางอกขางหนง5 สงเกตผลทเกดขน และวดปรมาตรของลมหายใจออกทไปแทนทน าในขวด6 ท าการทดลองซ าตงแต ขอ 2-5 อก 2 ครง และหาคาเฉลย

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 66: Respiration m.5

ค าถาม นาตอบ

ปรมาตรของอากาศทหายใจออกเตมท แตละครงเทากนหรอไม อยางไร

นกเรยนมวธการตรวจสอบไดอยางไรวา อาย เพศ ขนาดของรางกาย และกจกรรมทรางกายกระท ามผลตอปรมาตรของอากาศทหายใจออก

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 67: Respiration m.5

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 68: Respiration m.5

การหายใจ สไปโรมเตอร (Spiro meter)

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 69: Respiration m.5

ค าถาม นาตอบ

จากกราฟการหายใจเขาออกปกต 1 ครง จะมปรมาตรของอากาศเทาใด นกเรยนสามารถหายใจเอาอากาศออกจากปอดจนหมดไดหรอไม เพราะเหตใด ปรมาตรของอากาศจากการบงคบใหมการหายใจเขาเตมทกบการหายใจออกเตมทตางกนหรอไมอยางไร เมอหายใจออกปกตจะมปรมาตรของอากาศทตกคางในปอดเปนเทาไร

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 70: Respiration m.5

โครงสรางการแลกเปลยนแกสของคน

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 71: Respiration m.5

Hb + O2 HbO2

CO2 + H2O H2CO3 H+ +HCO3-

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 72: Respiration m.5

1 การควบคมแบบอตโนวต - สมองสวนพอนสและเมดลลาเปนตวสรางและสงสญญาณประสาทไปกระตนกลามเนอ- ท าใหการหายใจเขา-ออก เกดขนไดอยางเปนจงหวะสม าเสมอทงในยามหลบและยามตน

2 การควบคมภายใตอ านาจจตใจ- สมองสวนหนาสวนทเรยกวา ซรบรลคอรเทกซไฮโพทาลามส และสมองสวนหลงสวนทเรยกวา ซรเบลลม - การพด การรองเพลง การเลนเครองดนตรประเภทเปา การวายน า การด าน า หรอการกลนหายใจ

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 73: Respiration m.5

1 นกเรยนศกษาคนควาเกยวกบโรคทเกยวของกบระบบทางเดนหายใจ โดยกลาวถงสาเหตอาการ การปองกนและการรกษาโรค รวมทงขอมลทแสดงถงสาเหตส าคญทท าใหคนเปนโรค เกยวกบระบบทางเดนหายใจเปนจ านวนมากของประเทศ 2 ใหนกเรยนท าออกมาในรปของชนงาน 1 ชน

(ครและนกเรยนตกลงกนวาจะเปนชนงานอะไร)

Page 74: Respiration m.5