11

22

• Paragraf herhangi bir yazının bir

satırbaşından öteki satırbaşına kadar olan

bölümüne denir.

Paragraf Konu Anlatımı

33

• Her paragrafta bir düşünce savunulur.

• Paragrafı oluşturan cümlelerin anlam ve yapı

yönünden bir uyum içerisinde olması gerekir.

44

A) Paragrafın Anlam Yönü

1) Paragrafın Konusu:

•    Her paragrafta yazar okura bir mesaj

ulaştırmak ister.

• Paragrafta üzerinde durulan olay ya da

duruma “konu” denir.

55

• Bir paragrafı çözümlerken yapılacak ilk iş

konuyu doğru olarak saptamaktır.

• Konusu bilinmeyen paragrafın anlaşılması

güçtür.

66

• Konuyu bulmak için “Parçada neden söz

ediliyor?”

• “Üzerinde durulan nedir?” sorularını paragrafa

yöneltiriz.

• Aldığımız cevap bize paragrafın konusunu verir.

77

Not:• Konunun belirlenmesi, ana düşüncenin

belirlenmesi için ilk aşamadır.

• Konu, genellikle paragrafın ilk cümlesinde

yer alır.

• Kimi zaman da ikinci cümlede yer alır.

88

Örnek:

Sabun köpüklerinde gökkuşağının renklerini,

lapa lapa yağan karda uçuşan serçeleri

görebildiğimiz için Tanrı’ya şükredelim.

99

Eğer, bize verilen nimetleri ve bütün güzellikleri

göremeyecek kadar kör isek utanalım.

Elimizdeki nimetleri sayalım; ufak tefek çabalarla

ortadan kaldırılabilecek sıkıntıları değil.

1010

• Şimdi paragraf ı dikkatlice okuyup anladıktan

sonra paragrafa şu soruyu soralım:

“Parçada neden söz ediliyor?”

1111

• Cevabı “Mutlu olabilmek için hayatın kötü

yönlerini değil, güzel yönlerini görmeye çalışmak

gerekir” olur.

1212

2) Paragrafın Başlığı

• Bir paragrafın başlığı konu ve ana düşünceyle

doğrudan ilgilidir.

• Başlık, konu ve ana düşüncenin bir çeşit özetidir.

1313

• Paragrafın başlığını bulurken, paragraf

okunduktan sonra ilk ve son cümle tekrar

okunmalıdır.

• Başlık paragrafın tamamını kapsar.

1414

• Bu cümleler genellikle konuyu ve ana

düşünceyi verir.

• Başlık ana düşünceyle özellikle de konuyla

ilgilidir.

1515

3) Paragrafın Ana Düşüncesi:

• Yazarken veya konuşurken karşımızdakine bir

şeyler aktarmak isteriz.

• Bu amaca, aktarmak istenilen bu mesaja “ana

düşünce” denir.

1616

• İster bir olay aktaralım isterse bir konudaki

düşüncemizi aktaralım, bunların hepsini bir

amaç için ortaya koyarız.

1717

• “ Bu parçada anlatılmak istenen

aşağıdakilerden hangisidir, bu parçada

vurgulanmak istenen aşağıdakilerden

hangisidir?” sorularına cevap verir.

1818

• Ana düşünce paragrafın başında, ortasında,

sonunda olabileceği gibi paragrafın geneline

sindirilmiş de olabilir.

1919

4) Paragrafın Yardımcı Düşünceleri

• Ana düşünceyi inandırıcı bir duruma getirmek,

desteklemek amacıyla çeşitli düşüncelere

başvurulur.

• Buna “yardımcı düşünce” denir.

2020

• Bir paragrafta ana düşünce bir tane iken

yardımcı düşünce sayısı birden fazla olabilir.

• Yardımcı düşünceler, ana düşünceyle

bağlantıları ölçüsünde önem kazanır.

2121

B) Paragrafın Yapısı

• Her cümlenin paragraf içinde özel bir yeri

vardır.

• Nasıl ki her metnin bir girişi, bir gelişmesi, bir

sonucu varsa paragraf da böyle bölümlere

ayrılır.

2222

• Her cümle kendinden önceki ve sonraki

cümleyle hem anlam hem de yapı bakımından

ilişki içindedir.

2323

1) Giriş (Bölümü) Cümlesi

• Giriş cümlesi paragrafın ilk cümlesidir.

• Bu bölümde paragrafta ele alınacak

konu belirtilir.

 

2424

• Kendisinden sonraki her cümle, dil ve düşünce

yönünden giriş cümlesine bağlıdır. 

2525

2) Gelişme Bölümü

• Bu bölümde girişte ele alınan konu açıklanmış,

tartışılmış, betimlenmiş ve öykülenmiştir.

• Bundan dolayı ayrıntılara girilmiş, bütünleşme

sağlanmış bölüme “gelişme bölümü” denir

2626

• Gelişmeyi oluşturan cümleler, dil ve düşünce

yönünden kendisinden önceki ve sonraki cümleye

bağlıdır.

• Bu cümleler, konunun geliştirilip açıklandığı

cümledir.

2727

• Gelişme cümleleri ana düşünceyi açıklamayı

sağlayan yardımcı düşünceleri içerir.

2828

3) Sonuç (Bölümü) Cümlesi

• Paragrafın en can alıcı, en etkili bölümü

burasıdır.

• Sonuç bölümü çoğu kez, kendinden önceki

düşünceleri açıklayan, özetleyen bir nitelik

taşır.

2929

• “Kısacası, demek ki, yani, böylece, sonuç

olarak, öyleyse…” gibi özet anlamı taşıyan

bağlaçlarla tamamlanır.

3030

• Yazar bu bölümde düşüncelerini derleyip

toparlar ve bir sonuca bağlar.

3131

• Sonuç bölümü, bazen giriş bölümünün tekrarı

biçiminde bazen de ana düşüncenin

anımsatıldığı, paragrafın özetlenmesi şeklinde

oluşur.

3232

Düşüncenin Akışını Bozan Cümleler:

• Her cümle kendinden önceki ve sonraki

cümleyle hem anlam hem de yapı bakımından

ilişki içerisindedir.

3333

• Bu yüzden bir paragrafta dil ve düşünce

bağlantısı iyi kurulmamışsa, anlatımın akışı

bozulur.

3434

• Paragrafın içerisinde belirtilen düşünceden

farklı bir düşünceye değinen cümleler

düşüncenin akışını bozar.

3535

Parçayı Bölümlere Ayırma:

• Bir paragraf ancak bir düşünceyi anlatır.

• Parça iki paragrafa bölünmek istenirse,

parçada iki ayrı düşünce var demektir.

3636

• Bu konuyla ilgili sorularda iki ayrı düşüncenin

işlendiği bir parça verilir.

• Ve bu parçanın iki parçaya bölünmesi istenir.

• Öyleyse parça içinde her düşünce ayrı bir

paragrafta yer almalıdır.

3737

Paragrafa Cümle Ekleme

• Bir paragrafın başına, ortasına ve sonuna

getirilecek cümle, kendisinden önceki veya

sonraki cümleyle dil ve düşünce yönünden

bağlantılı olmalıdır.

3838

• Bazı sorularda paragrafın başına, ortasına

bazılarında ise sonuna cümle ekleme sorulabilir.

• Bu durumda parçanın anlam bütünlüğü ve

yapısal bağlılığı dikkate alınmalıdır.

3939

Bir Sorunun Cevabı Olan Paragraflar

• Bir paragrafın ilk cümlesi sorudan sonra

okunduğunda, soru ve ilk cümle arasında bir

uyum olması gerekir.

4040

• Bu bakımdan genellikle konuyla ilgili

bu tür sorular, sorulduğu paragraftaki

ilk cümleden anlaşılır.

4141

• Bir de paragrafın ana düşüncesinin sorulan

soruyla uyum içinde olması, parçanın sorunun

cevabı niteliğinde olması gerekir.

4242

Duyularla İlgili  Sorular:

• Duyu insan ve hayvanlarda dışarısının

etkisini bir organizma yardımıyla duyma

yeteneğidir.

• Duyular görme, işitme, koklama, tatma ve

dokunma organları ile algılanır.

4343

Paragraf Sorularında Şunlara Dikkat Edelim!!!

• Paragraf sorularında önce soru cümlesi

okunur.

• Daha sonra parça okunur.

4444

• Parçayı hangi amaçla okuyacağımızı bilirsek

amacımıza uygun olarak paragraftaki

düşüncelere daha kolay ulaşırız.

4545

• Paragraf sorularının tamamına yakınını doğru

yanıtlayabilmek için, “Paragraflar uzun olduğu

için zordur.” önyargısını terk edelim.

• Bir parça ne kadar uzun olursa, yanıtı bulmak o

kadar kolaylaşır.

4646

• Sorulanı göz önünde tutarak metni okuyunuz.

• Önemli gördüğünüz anahtar sözcüklerin altını

çiziniz.

4747

• Paragraflar bir çırpıda, geri dönüş yapmadan

mümkün olduğu kadar hızlı okunmalıdır.

• Paragrafları dudağımızla değil, gözlerimizle

okumalıyız.

4848

• Paragrafta anlatılanlar karşısında nesnel olmalıyız.

• Bu tür sorularda paragraftaki düşünceye katılıp

katılmadığımız ya da o konuda ne düşündüğümüz

sorulmaz.

• Paragraf yazarının söylediklerini anlamamız yeter.

4949

• Özel uyarılara dikkat etmeliyiz.

• Soru cümlesinde altı çizilen ya da tırnak içine

alınan  “-me, -ma, değildir, yoktur” gibi ek ve

sözcüklere özellikle dikkat gösterilmelidir.

5050

• Düzenli olarak yapacağınız günlük paragraf çözme

egzersizleri anlama, yorumlama ve karşılaştırma

yeteneğinizi geliştirecek ve tüm sözel (Tarih,

Coğrafya, Felsefe) sorularında fayda sağlayacaktır.